Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | dziecięcy | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7347 przypisów.
boszofag (żart.) — wróg Niemców. [przypis edytorski]
bo takie było wówczas imię tego wielkiego człowieka — w „Journal de Paris” z 7 IV 1814 znalazła się wzmianka, że Bonaparte miał jakoby na imię Mikołaj, a nie Napoleon. [przypis redakcyjny]
bo tak widno musi (gw.) — bo tak, widać, być musi. [przypis autorski]
botanomancja — wróżenie z ziół. [przypis tłumacza]
Botany Bay — zatoka na wsch. wybrzeżu Australii, w której pod koniec XVIII w. Anglicy planowali utworzyć kolonię karną; mimo dokonanej na miejscu zmiany planów i założenia osady na północ od niej, w Wielkiej Brytanii nazwa Botany Bay funkcjonowała jako zastępcze określenie kolonii karnej w Australii. [przypis edytorski]
Bo ten zbyt nisko w kole głupców stoi (…) obłąkać się gotów — Przez to porównanie poeta mówi: kto idzie szukać prawdy, nie wiedząc naprzód, przez jakie środki ją znajdzie, ten nie tylko powraca z niczym, a ponadto jeszcze zamiast prawdy błąd z sobą przynosi. Dowodem czego są wymienieni tu filozofowie, których teorie o słońcu i ruchu ciał niebieskich poeta uznaje za fałszywe, a także kacerze nazwani tu po imieniu, którzy Pismo Święte kaleczyli wykrzywiając fałszywym wykładem myśli jego, których nie pojęli albo według własnych czasowych widoków pojmowali. Kończy zaś to upomnienie przez usta świętego Tomasza nauką moralną: że ludzie tam, gdzie nie widzą jasno, powinni w sądach swoich być ostrożni i przezorni. [przypis redakcyjny]
Bo też to człowiek (…) no, człowiek i kwita — W oryg. fr. C'est un homme… qui… Ha! Un homme. … un homme enfin!. Wiersz ten sławny jest w literaturze. Orgon jak gdyby nabiera tchu do powiedzenia wszystkiego, co myśli o Tartufie, i jak gdyby z nadmiaru niezdolny jest nic powiedzieć. [przypis tłumacza]
botforty — długie buty do jazdy konnej. [przypis edytorski]
botforty (z fr. bottes fortes: mocne buty) — sięgające za kolana buty używane w Europie Zachodniej w XVI–XVIII w., ich cechą charakterystyczną była cholewa podwyższona z przodu dla ochrony kolana jeźdźca; buty rajtarskie, w Polsce rozpoznawalny element stroju cudzoziemskiego. [przypis edytorski]
Botha, Louis (1872–1919) — południowoafrykański polityk i wojskowy, pierwszy premier utworzonego w 1910 Związku Południowej Afryki (ob. RPA). [przypis edytorski]
Botha, Luis (1862–1919) — południowoafrykański polityk i wojskowy, pierwszy premier tego kraju, uczestnik II wojny burskiej. [przypis edytorski]
bother (ang.) — kłopot, udręka. [przypis edytorski]
Bothwell, James Hepburn (1534–1578) — 1. Diuk Orkney i 4. Earl Bothwell, trzeci mąż królowej Marii I Stuart (1542–1587), oskarżany o zabicie jej poprzedniego męża, Henryego Stuarta; mimo formalnego uniewinnienia budzące kontrowersje małżeństwo Bothwella z królową podzieliło państwo i spowodowało jego ucieczkę do Norwegii wobec rodzącej się rebelii; aresztowany, spędził resztę życia w więzieniu w Danii. Bothwell to tytuł sztuki (drugiej części trylogii) angielskiego poety Algernona Charlesa Swinburne'a (1837–1909), opublikowany w Londynie w 1874 r. [przypis edytorski]
Boticelli, Sandro (zm. 1510) — malarz, czołowy przedstawiciel włoskiego malarstwa renesansowego. [przypis edytorski]
bo to córka twej babki — w późn. wyd. poprawiono tłumaczenie na: „bo syn twej babki”. [przypis edytorski]
Botokudzi — plemię Indian z Ameryki Południowej znane ze względu na duże, drewniane krążki umieszczane w rozciągniętych uszach i dolnych wargach. [przypis edytorski]
Botokudzi (z port.) — ogólna nazwa nadana przez portugalskich kolonizatorów koczowniczym Indianom Ameryki Południowej, prowadzącym myśliwsko-zbieracki tryb życia w małych grupach, często noszącym w rozciągniętych uszach i dolnych wargach duże drewniane krążki (port. botoque: szpunt). [przypis edytorski]
bo to w czwartych księgach Mojżesza dostatecznie wypisano w rozdziale 35. — 4. Mojż 35, 31-33. [przypis edytorski]
Bo to wyrokiem Syna Bożego jest postanowiono, aby, kto się powyższa, był uniżon; a kto się uniża, był powyższon — Łk 14, 11. [przypis edytorski]
botsman (daw.) — bosman. [przypis edytorski]
Botteniga — rzeka, biorąca początek w okolicach Treviso. [przypis edytorski]
Botticelli, Sandro (1445–1510) — właśc. Alessandro di Mariano Filipepi, włoski malarz epoki odrodzenia, przedstawiciel szkoły florenckiej; malował obrazy i freski na tematy mitologiczne i religijne. Jest autorem takich dzieł jak: Narodziny Wenus, Primavera czy fresków w Kaplicy Sykstyńskiej. [przypis edytorski]
Botticelli, Sandro (1447–1510) — malarz wczesnego renesansu florenckiego. [przypis edytorski]
bottomless perdition (ang.) — zupełna zguba. [przypis redakcyjny]
bo — tu daw. partykuła wzmacniająca o znaczeniu zbliżonym do: przecież. [przypis edytorski]
Botwel — właśc. James Hepburn, hrabia Bothwell. [przypis edytorski]
bot, właśc. bat — łódź rybacka o jednym maszcie. [przypis edytorski]
Bo tym nieprzystojna / Wyniosłość, którzy u innych w niewoli — nie przystoi wyniosłość tym, którzy są u innych w niewoli (tj. od innych zależni). [przypis edytorski]
Botzaris, Markos (1788–1823) — jeden z najdzielniejszych przywódców powstania greckiego przeciw Turkom. Otoczony w Missolungi, które się poddać musiało, napadł z 200 żołnierzami na obóz turecki, dokonał w nim krwawej rzezi wrogów, ale sam padł od kuli. [przypis redakcyjny]
bouchée (fr.) — kęs, kąsek. [przypis edytorski]
bouchées à la reine (fr.) — dosł.: przekąski królowej; paszteciki z ciasta francuskiego faszerowane mięsem. [przypis edytorski]
Boucher (1703–1770) — jeden z najcelniejszych malarzy francuskich XVIII stulecia. [przypis tłumacza]
Boucher, François (1703–1770) — francuski malarz, grafik i dekorator, jeden z najbardziej znanych przedstawicieli rokoka. [przypis edytorski]
Boucher, François (1703–1770) — francuski malarz rokokowy. [przypis edytorski]
Boucher, François (1703–1770) — francuski malarz rokokowy. [przypis edytorski]
Boucheron — paryski sklep z luksusową biżuterią i zegarkami, zał. w 1858 przez Frédérica Boucherona (1830–1902). [przypis edytorski]
Boudet, Antoine (1715–1787) — francuski drukarz i księgarz; wydawca m.in. czasopisma „Journal oeconomique ou Mémoires, notes et avis sur les arts, l'agriculture et le commerce” (tj. Dziennik ekonomiczny czyli Pamiętniki, notatki i opinie na temat sztuki, rolnictwa i handlu; 1751–1772). [przypis edytorski]
Boudin, Eugène (1824–1898) — francuski malarz pejzaży nadmorskich, prekursor impresjonizmu. [przypis edytorski]
Bouffé, Hugues (1800–1888) — francuski aktor komiczny. [przypis edytorski]
Boufflers, właśc. Louis-François de Boufflers (1644–1711) — francuski wojskowy, diuk de Boufflers, marszałek Francji, jeden z dowódców armii Ludwika XIV. [przypis edytorski]
bouffonnerie (fr.) — błazenada, bufonada. [przypis edytorski]
bougainvillia — roślina podzwrotnikowa, nazwana na czcić Bougainville'a, podróżnika francuskiego XVIII w. [przypis tłumacza]
Bouguereau, William Adolphe (1825–1905) — malarz francuski, przedstawiciel akademizmu, autor wielkich kompozycji figuralnych o tematyce religijnej, mitologicznej i historycznej. [przypis edytorski]
bouillotte — dawna francuska hazardowa gra karciana, popularna w XIX w. [przypis edytorski]
Boulanger, Georges Ernest Jean-Marie (1837–1891) — generał i polityk fr., uczestnik wojny fr.-austr. w 1859 i wojny fr.-pruskiej w l. 1870–1871, brał udział w tłumieniu Komuny Paryskiej w 1871, za co dostał Komandorię Legii Honorowej; w 1884 dowodził wojskami fr. w Tunezji; w latach 1886–1887 minister wojny; popularny kręgach antyrepublikańskich i nacjonalistycznych, nawoływał do wprowadzenia dyktatury oraz odzyskania Alzacji i Lotaryngii; w 1889 r. jego zwolennicy podjęli nieudaną próbę zamachu stanu, po tych wydarzeniach Boulanger zbiegł do Belgii, gdzie zmarł śmiercią samobójczą; jego radykalne poglądy polityczne i ich społeczne powodzenie dały podstawę do stworzenia terminu bulanżyzm (fr. boulangisme) na określenie fr. nacjonalistycznego ruchu politycznego w końcu XIX w. [przypis edytorski]
Boulanger, Nicolas Antoine (1722–1759) — francuski inżynier i filozof, autor rozpraw na temat naturalnego pochodzenia wierzeń i praktyk religijnych, opublikowanych po jego śmierci, głównie Recherches sur l'origine du despotisme oriental (Badania nad pochodzeniem wschodniego despotyzmu, 1761) oraz L'Antiquité dévoilée par ses usages, ou Examen critique des principales opinions, cérémonies et institutions religieuses et politiques des différents peuples de la terre (Starożytność odkryta przez swe zwyczaje, czyli badanie krytyczne głównych poglądów, obrządków i instytucji religijnych i politycznych różnych ludów ziemi, 1766). [przypis edytorski]
Boule, André Charles (1642–1732) — najsłynniejszy francuski projektant i wytwórca artystycznych mebli; pracował na dworze Ludwika XIV. [przypis edytorski]
Boule de suif (fr.) — tytuł pol.: Baryłeczka; opowiadanie G. de Maupassanta z 1808 r. o francuskiej prostytutce, która najpierw namawiana do spędzenia nocy z pruskim oficerem, by uwolnić zatrzymanych współtowarzyszy i umożliwić im dalszą podróż przez okupowaną Francję, później za ten czyn zostaje przez nich potępiona. [przypis edytorski]
Boulestin — gatunek fr. koniaku. [przypis edytorski]
boulevardier (fr.) — bywalec paryskich bulwarów. [przypis edytorski]
Boulle, Charles André (1642–1732) — francuski projektant i wytwórca mebli; mistrz intarsji, reprezentant stylu Ludwika XIV. [przypis edytorski]
Boulle, Charles André Boulle (1642–1732) — fr. projektant luksusowych i kosztownych mebli z czasów Ludwika XIV. [przypis edytorski]
Boulogne — miasto i region w północnej Francji. [przypis edytorski]
Bo u Polaków Charitas z Amorem — Nie rad bym przechodzić granic, laikowi naznaczonych, wszakże, jeżeli to herezją, to zapytuję, co jest Akt pragnienia, stygmaty, etc. [etc. (łac. et caetera): itd. (skrót od: i tak dalej); Red. WL.]. [przypis autorski]
bouquet d'Afrique (fr.) — bukiet Afryki (tu w znaczeniu: woń, zapach). [przypis edytorski]
Bourbaki, Charles Dénis Sauter (1816–1897) — generał francuski. W obliczu klęski w trakcie wojny z Prusami (1871) próbował popełnić samobójstwo. [przypis edytorski]
Bourbon-Conti, Franciszek Ludwik de (1664–1709) — francuski arystokrata, książę Conti (od 1685); w 1697 oficjalnie wybrany królem Polski przez większość sejmową, zmuszony do wycofania się wobec wcześniejszego wkroczenia z armią do Rzeczpospolitej Augusta II Mocnego, kontrkandydata popieranego przez Rosję. [przypis edytorski]
Bourbon-Montpensier de, Karol — w 1527 r. na czele wojsk hiszpańskich i niemieckich podbił Rzym. [przypis edytorski]
Bourbonne-les-Bains — miejscowość w płn.-wsch. Francji, uzdrowisko z gorącymi źródłami. [przypis edytorski]
Bourdaloue, Louis (1632–1704) — francuski jezuita, kaznodzieja, ceniony jako wybitny mówca. [przypis edytorski]
bourgeoisement (fr.) — tu: elegancko a. banalnie. [przypis edytorski]
bourgeois (fr.) — burżuj, mieszczuch. [przypis edytorski]
bourgeois (fr.) — mieszczanin, mieszczuch. [przypis redakcyjny]
bourgeoisie (fr.) — burżuazja. [przypis edytorski]
bourgeois (z franc.) — tu: mieszczanin. [przypis edytorski]
Bourges, Clémence de (ok. 1530–ok. 1560) — postać z lyońskiego środowiska literackiego. [przypis edytorski]
Bourges, Élémir (1852–1925) — francuski pisarz, autor powieści erudycyjnych, pisanych wykwintnym stylem, nasyconych alegoriami; Zmierzch bogów. [przypis edytorski]
Bourget, Maupassant — pisarze francuscy: Paul Bourget (1852–1935), autor powieści psychologicznych; Guy de Maupassant (1850–1893), autor m.in. powieści Bel-Ami oraz wielu opowiadań wyrażających ostrą krytykę obyczajowości mieszczańskiej. [przypis edytorski]
Bourget, Paul (1852–1935) — cieszący się uznaniem współczesnych pisarz fr., członek Akademii Francuskiej, twórca powieści psychologicznych i obyczajowych, m. in. La Terre promise. [przypis edytorski]
Bourget, Paul (1852–1935) — francuski pisarz, autor powieści psychologicznych; pięciokrotnie nominowany do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury, uznawany za jednego z największych powieściopisarzy przełomu XIX i XX w. [przypis edytorski]
Bourget, Paul (1852–1935) — francuski pisarz, autor powieści psychologicznych. [przypis edytorski]
Bourget, Paul (1852–1935) — francuski pisarz i krytyk; napisał głośną powieść Le Disciple (Uczeń, 1889), wymierzoną przeciw ateizmowi i pozytywizmowi w nauce i moralności. [przypis edytorski]
Bourget, Paul (1852–1935) — fr. pisarz, autor powieści psychologicznych, uważany za najlepszego obserwatora obyczajów swoich czasów. [przypis edytorski]
Bourget, Paul (1852–1935) — pisarz francuski, autor powieści psychologicznych, członek Akademii Francuskiej. [przypis edytorski]
Bourget, Paul (1852–1935) — pisarz fr., autor powieści psychologicznych, m.in. La Terre promise, członek Akademii Francuskiej (1894). [przypis edytorski]
Bourget, Rolland, Groscalud — francuscy pisarze. [przypis edytorski]
Bourignon, Antoinette (1616–1680) — francusko-flamandzka mistyczka i reformatorka chrześcijańska; w swoich pismach głosiła rychłe nadejście końca świata, uważała się za wybraną przez Boga do przywrócenia prawdziwego chrześcijaństwa. [przypis edytorski]
bourreaux (fr. forma lm) — katów. [przypis edytorski]
Bouteron, Marcel (1877–1962) — fr. bibliotekarz i historyk literatury. [przypis edytorski]
bouts rimés (fr.) — gra towarzyska, polegająca na dopisywaniu wierszy do zadanych słów, które miały pojawiać się w pozycji rymowej. [przypis edytorski]
Bouvard et Pécuchet — ostatnia, niedokończona powieść francuskiego powieściopisarza Gustave'a Flauberta, wyd. pośmiertne 1881; jej tytułowi bohaterowie oddają się zgłębianiu kolejno poszczególnych dziedzin wiedzy, w każdej z nich jednakże znajdując rozczarowanie nauką, sztuką i ostatecznie światem. [przypis edytorski]
Bouvard i Pécuchet — ostatnia, niedokończona powieść francuskiego powieściopisarza Gustave'a Flauberta, wyd. 1881. [przypis edytorski]
Bovary, Emma — bohaterka powieści Pani Bovary Gustave'a Flauberta, nieszczęśliwa w małżeństwie i wielokrotnie zdradzająca męża. [przypis edytorski]
Bowaryzm — fr. Le Bovarysme, la psychologie dans l’œuvre de Flaubert, dzieło Gaultiera z 1892 r. lub tego samego autora fr. Le Bovarysme: essai sur le pouvoir d'imaginer z 1902 roku. [przypis edytorski]
Bow, Clara (1905–1965) — właśc. Clara Gordon Bow; amer. aktorka, ikona kina niemego, symbol seksu kinematografii lat 20. XX w.; charakterystycznymi cechami jej urody były: burza krótkich, kręconych włosów, drobna postura i delikatne rysy twarzy. [przypis edytorski]
Bo w czas im dalej zajdzie moje lato — Nieszczęścia, na które od dawna zasłużyła sobie Florencja, nie będą przedwczesne. Poeta życzy, aby nieuniknione klęski nadeszły rychło, gdyż im on będzie starszy, tym mniej będzie miał siły zniesienia nieszczęść jego rodzinnego miasta. [przypis redakcyjny]
Bo Wenus mnie kocha — nic dziwnego, że ziemskie kobiety kochają się w ulubieńcu bogini. [przypis tłumacza]
Bowers, Elizabeth Crocker (1830–1895) — amerykańska aktorka i kierowniczka teatru, występująca zawodowo jako „Mrs. D. P. Bowers”. [przypis edytorski]
bowie knife — duży nóż, jaki Amerykanie zwykle noszą przy sobie. [przypis redakcyjny]
bowla — waza do ponczu. [przypis edytorski]
Bowo — Bowo z Agrymontu, brat Amona, miał dwu synów prawych: Wiwiana i Malagizego, i nieślubnego Aldygiera. [przypis redakcyjny]
Bo wpływ mego Anioła grób w blasku zobaczy — Słowa bardzo niejasne. Prawdopodobnie znaczą: „Bo pod wpływem anioła mego losu grób ujrzę w blasku” tj. jako coś bardzo pożądanego, zbawczego; [albo, na zasadzie niespójnej wewnętrznie, wieloznacznej „składni” wypowiedzi właściwej medium czy jasnowidzowi: „pod wpływem mojego Anioła, w blasku (jasnowidzenia) przewidzę (zwiastuję) czyjąś śmierć”; Red. WL]. [przypis redakcyjny]
Bowring, John (1792–1872) — brytyjski polityk, dyplomata i pisarz, gubernator Hongkongu (1854–1859); zwolennik polityki wolnego handlu, zniesienia ustaw zbożowych i zaprzestania wykonywania kary chłosty w armii. [przypis edytorski]
Bow Street — ulica w Covent Garden w Londynie, silnie związana z instytucjami prawa i porządku publicznego; istniał tu od 1740 r. sąd magistracki (Bow Street Magistrates' Court), rozstrzygający w pierwszej instancji sprawy dotyczące wszelkiego rodzaju przestępstw i wykroczeń; założył tę instytucję we własnym domu pod nr. 4 płk. Thomas de Veil, zostawszy sędzią pokoju w rejonie Westminsteru; jego następcą został w 1747 r. pisarz i autor sztuk teatralnych Henry Fielding, który utworzył pierwsze oddziały ochotniczej policji, znane jako Bow Street Runners; w 1832 r. policja metropolitalna uruchomiła na Bow Street komendę główną. [przypis edytorski]
Bo w życiu choć ta jedność (…) znużeniem — por. „Where weakness, strength, vice, virtue, sunk supine, alike in naked helplessness recline” (Lara [Byrona] I, 29). [przypis redakcyjny]
box office (ang.) — kasa biletowa. [przypis edytorski]
boy — chłopiec do posług i posyłek. [przypis autorski]
Boycott, Arthur Edwin (1877–1938) — brytyjski patolog i przyrodnik, nagrodzony honorowym członkostwem w Fellowship of the Royal Society (FRS), przyznawanym przez Królewskie Towarzystwo w Londynie dla Rozszerzania Wiedzy o Przyrodzie. [przypis edytorski]
Boyd, Walter (ok. 1754–1837) — angielski bankier zamieszkały w Paryżu, bliski współpracownik Pitta Młodszego. [przypis edytorski]
boy — lokaj. [przypis autorski]
