Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | geologia | grecki | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | przymiotnik | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 3141 przypisów.
eccolo (wł.)— tu: oto jest, proszę bardzo. [przypis edytorski]
Ecco lu piciolu banditu delli Augustini — oto ten mały bandyta od augustianów. [przypis edytorski]
Ecco vostro innamorato! Ecco padre nostro!… (wł.) — Oto ten, który zakochał się w was! Oto nasz ojciec! Jakiż on piękny, ta radość nasza! Niech go Bóg błogosławi! [przypis autorski]
ecco (wł.) — macie! [przypis tłumacza]
ecco (wł.) — ot, otóż. [przypis edytorski]
ecco (wł.) — oto; tu: „ot, co”. [przypis edytorski]
ecco (wł.) — proszę, oto. [przypis edytorski]
ecco (wł.) — proszę, oto. [przypis redakcyjny]
ecco (wł.) — tutaj. [przypis edytorski]
Ecel (Attyla) jest poganinem (…) pełnym tolerancji — patrz zwrotki z pieśni XX: „Rzekła do Rydygiera (…) zostać jego żoną”. [przypis edytorski]
Ecelin — Ezzelino da Romano (1194–1254), władca Padwy i Werony, jeden z najokrutniejszych tyranów, jakich znają dzieje. [przypis redakcyjny]
Echetos — król Epiru, przysłowiowy okrutnik. [przypis edytorski]
E. C. Hettinger, Justifying Intellectual Property, „Philosophy & Public Affairs”, Vol. 18, No. 1 (Winter 1989), s. 31–52, dostęp z dn. 31.01.2013 pod adresem http://www3.nccu.edu.tw/~adali/hettinger.pdf, s. 36. [przypis autorski]
Echidna (mit. gr. Ἔχιδνα) — potwór o ciele w połowie młodej kobiety, w połowie cętkowanego węża (żmii), żądny krwi, żywił się ludzkim mięsem. [przypis edytorski]
echinokok (łac. Echinococcus granulosus) — tasiemiec bąblowcowy, bąblowiec; groźny pasożyt, w postaci dojrzałej bytujący w jelicie cienkim psowatych, jeśli występuje u człowieka, jest on wówczas żywicielem pośrednim. [przypis edytorski]
Echinos — miasto nad południową granicą Tesalii, na płn. wybrzeżu Zatoki Malijskiej. [przypis tłumacza]
Echionida — syn Echiona. [przypis edytorski]
Echion — malarz grecki z IV wieku przed Chr. Jego obraz u Lessinga nazwany Nova nupta verecundia notabilis. [przypis tłumacza]
echod — jeden (Bóg). [przypis tłumacza]
Echo kołyski — wiersz Adama Asnyka z 1868 r. mówiący o miłości macierzyńskiej i trudzie dorastania. [przypis edytorski]
echo li (…) odpowiada — konstrukcja z partykułą „li”; znaczenie: tylko echo odpowiada. [przypis edytorski]
Echo (mit. gr.) — nimfa górska, która osłaniała miłostki Zeusa, zagadując Herę długimi opowiastkami. Ukarana utratą własnego głosu, mogła odtąd tylko powtarzać cudze słowa. Wg niektórych wersji została uwiedziona przez boga Pana, któremu urodziła córkę Iynks. [przypis edytorski]
Echo (mit. gr) — nimfa górska, która za karę od Hery ani sama pierwsza przemówić, ani też, gdy inny mówi, milczeć nie może i cudze słowa powtarza. [przypis redakcyjny]
Echo (mit. gr.) — nimfa, ukarana przez Zeusa utratą głosu, mogła tylko powtarzać cudze słowa. [przypis edytorski]
Echo się tylko głosem ozywała — [tu: ona, ta] Echo jako postać alegoryczna rodzaju żeńskiego. [przypis redakcyjny]
Echo — w mitologii gr. nimfa, która ukrywała przed Herą romanse Zeusa; za karę Hera ukarała ją w ten sposób, że odebrała jej możliwość mówienia własnymi słowami, przez co Echo musiała zacząć powtarzać cudze. [przypis edytorski]
Ech! (…) świat podziwia cały — Arsenie, zawiedzionej ostatecznie w swych nadziejach co do Alcesta, nie pozostaje nic innego, jak wykonać odwrót, wypuszczając jeszcze ostatnią zatrutą strzałę. [przypis tłumacza]
echt (niem.) — prawdziwie. [przypis edytorski]
echt (niem.) — prawdziwy; prawdziwie. [przypis edytorski]
Ech, to jest manicheizm!, to arianizm!… — manicheizm: powstała w III w. w Persji uniwersalistyczna religia dualistyczna, silnie zwalczana przez chrześcijan i kapłanów zoroastryjskich; później epitetu „manicheizm” używano w chrześcijaństwie pod adresem różnych poglądów dualistycznych; arianizm: odłam wczesnego chrześcijaństwa uznający, że Chrystus nie jest równy Bogu Ojcu, potępiony w 325 na soborze nicejskim; pelagianizm: nurt wczesnego chrześcijaństwa uznający, że skutki grzechu pierwszej pary ludzkiej nie rozciągają się na resztę ludzkości, a łaska Boga nie jest konieczna dla zbawienia, potępiony w 431 na soborze efeskim; idealizm: pogląd uznający istnienie realnego świata niematerialnych idei, bytów duchowych oraz nierealność bądź wtórność świata materialnego wobec nich; spinozyzm: racjonalistyczna filozofia Spinozy, wg której istnieje jedna, wieczna i wszechogarniająca substancja, nazywana naturą lub Bogiem, zaś wolna wola jest złudzeniem; naturalizm: pogląd tłumaczący całość zjawisk rzeczywistości przyczynami naturalnymi; panteizm: pogląd utożsamiający Boga ze światem, z przyrodą; racjonalizm: pogląd uznający rozum za jedyne źródło poznania, odrzucający intuicję, objawienie itp.; spirytualizm: pogląd przyjmujący, że realnie istnieją wyłącznie byty duchowe (dusze); mistycyzm: występujący w różnych religiach nurt uznający możliwość bezpośredniego łączenia się duszy człowieka z Bogiem, Absolutem lub transcendentną rzeczywistością. [przypis edytorski]
echy — dziś popr. forma N.lm: echami. [przypis edytorski]
Eckermann, Johann Peter (1792–1854) — niemiecki pisarz i poeta, najbardziej znany z książki Rozmowy z Goethem (1836). [przypis edytorski]
Eckermann, Johann Peter (1792–1854) — poeta niemiecki, znany jako autor Rozmów z Goethem. [przypis edytorski]
Eckersberg — dziś: Okartowo. [przypis edytorski]
Eckersberg — dziś: Okartowo, wieś nad jeziorem Śniardwy w województwie warmińsko-mazurskim, powiat piski, gmina Orzysz. [przypis edytorski]
Eckhardt Jan — ur. ok. 1260 r. w Hochheim koło Goty, dominikanin, kształcił się w Kolonii i w Paryżu; piastując coraz wyższe godności zakonne, bawił kolejno w Saksonii, w Czechach, w wielu miejscowościach Niemiec; od r. 1311 nauczał w Paryżu, potem prawdopodobnie w Strasburgu, wreszcie w Kolonii; tu wytoczono mu w 1326 r. proces religijny; zanim jednak papież Jan XXII potępił 28 jego twierdzeń bullą z r. 1329, Eckhardt umarł 1327 r. Zostały po nim kazania w języku niemieckim i dzieło pt. Opus tripartitum (zawierające liber propositionum, liber quaestionum, opus expositionum). [przypis autorski]
Eckhard von Hochheim, lepiej znany jako Mistrz Eckhart — (ok. 1260–ok. 1328) — teolog , filozof i mistyk, przedstawiciel mistyki nadreńskiej; oskarżony o herezję z powodu głoszenia tzw. religii serca, w której kontakt człowieka z Bogiem odbywa się przez kontemplację własnej duszy, będącej częścią Boga (przez co religia staje się zbędna); ówczesny papież Jan XXII wydał bullę potępiająca tezy z jego tekstów jako heretyckie. [przypis edytorski]
Eclipse (koń) (1764–1789) — słynny angielski koń wyścigowy, który wygrywał wszystkie gonitwy; szacuje się, że obecnie ponad 80% koni wyścigowych jest jego potomkami. [przypis edytorski]
e contra (łac.) — na to. [przypis redakcyjny]
e contra (łac.) — wtedy przeciw temu. [przypis redakcyjny]
e converso (łac.) — przeciwnie. [przypis redakcyjny]
e converso (łac.) — przeciwnie, z drugiej strony. [przypis redakcyjny]
E cosi (…) bruna (wł.) — „W ten sposób dusza umie okrywać pod zwodną maską namiętności, jakie nią miotają; często jest smutna, kiedy twarz promienieje radością, a znowuż wesoła, kiedy twarz zdaje się smutna” (Petrarka; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
ecrasez l'infâme (fr.) — zmiażdżcie hańbę. [przypis edytorski]
ecrasons l'infâme (fr.) — zniszczmy tę hańbę. [przypis edytorski]
Eczmiadzyn — ob. Wagharszapat, miasto w Armenii, nad granicą z Turcją, 18 km na zach. od Erywania; znajduje się w nim najstarsza i najważniejsza świątynia ormiańska, będąca jednocześnie najstarszą katedrą na świecie, zbudowana w 301–303 n.e., zaraz po tym, jak król Tiridates III jako pierwszy władca w historii przyjął chrześcijaństwo. [przypis edytorski]
Edda — cykl staroskandynawskich pieśni o początku świata, pochodzeniu, tradycjach i podbojach ludów Skandynawii; składa się z Eddy starszej pochodzącej z IX wieku i Eddy młodszej z XIII wieku. Spisanie tych tekstów miało być dziełem Islandczyka Snorriego Sturlusona. [przypis edytorski]
Edda — cykl staroskandynawskich pieśni o początku świata, pochodzeniu, tradycjach i podbojach ludów Skandynawii; składa się z Eddy starszej pochodzącej z IX wieku i Eddy młodszej z XIII wieku. Spisanie tych tekstów ma być dziełem Islandczyka Snorriego Sturlusona. [przypis edytorski]
Edda — najstarszy zabytek literatury skandynawskiej. [przypis edytorski]
Eddie Polo (1875–1961) — austriacko-amerykański aktor epoki niemego kina. [przypis edytorski]
Eddington, Arthur Stanley (1882–1944) — brytyjski astronom i fizyk, ceniony także jako autor książek popularnonaukowych. [przypis edytorski]
Eddington, Bohr, Planck i Einstein — wybitni fizycy 1. poł. XX w., zaangażowani w rozwój teorii względności i mechaniki kwantowej. [przypis edytorski]
Edel sei der Mensch, hilfreich und gut (niem.) — człowiek szlachetny, czyli uczynny i dobry. [przypis edytorski]
Eden — biblijny raj, miejsce stworzone przez Boga dla pierwszych ludzi. [przypis edytorski]
Eden — biblijny rajski ogród, miejsce pierwotnej szczęśliwości. [przypis edytorski]
Eden — biblijny rajski ogród, miejsce pierwotnej szczęśliwości; tu jako synonim pośmiertnego raju w niebie. [przypis edytorski]
Eden (bibl.) — rajski ogród. [przypis edytorski]
Eden (hebr.) — biblijny rajski ogród, miejsce pierwotnej szczęśliwości. [przypis edytorski]
Eden (hebr.) — raj, kraina rajska. [przypis redakcyjny]
Eden (hebr.) — raj. [przypis redakcyjny]
Eden — w literaturze rabinicznej istnieją dwa rodzaje Edenu: jeden ziemski, żyzny i obfitujący w roślinność, drugi, niebiański, przeznaczony na zamieszkanie dla prawych, nieśmiertelnych dusz. Te dwa Edeny określane są jako „niższy” i „wyższy”. Ponadto Talmud (Berachot 34b) wskazuje, że pojęcia 'ogród' i 'Eden', odnoszą się do dwóch odrębnych miejsc, a Adam i Ewa przebywali tylko w 'ogrodzie'. W Talmudzie istnieją dysputy nad określeniem granic ziemskiego Edenu (Eruwin 19a, Tamid 32b), oraz jego rozmiarów: «Ogród Edenu jest jedną sześćdziesiątą samego Edenu, a Eden jest jedną sześćdziesiątą Gehenny […] A niektórzy mówią, że Eden nie ma miary» (Taanit 10a). [przypis tradycyjny]
Edfu — miasto w płd. Egipcie, na zachodnim brzegu Nilu; znajduje się tutaj słynna świątynia boga Horusa. [przypis edytorski]
Edfu — miasto w południowym Egipcie na zachodnim brzegu Nilu, ok. 90 km na południe od Teb, 100 km na północ od Asuanu. Ośrodek kultu Horusa, stolica 2. nomu Górnego Egiptu. [przypis edytorski]
Edgeworth, Maria (1767–1849) — autorka poczytnej powieści Zamek Rackrent. [przypis edytorski]
Edgeworth, Maria (1767–1849) — pisarka pochodzenia angielsko-irlandzkiego, autorka utworów dla dorosłych i dzieci. [przypis edytorski]
Ed in mal punto tu venisti! — W złą chwilę się zjawiłeś! [przypis tłumacza]
Edison, Thomas Alva (1847–1931) — amerykański wynalazca i przedsiębiorca, twórca m.in. żarówki elektrycznej i pierwszej elektrowni wytwarzającej prąd na użytek publiczny. [przypis edytorski]
Edison, Thomas Alva (1847–1931) — amerykański wynalazca i przedsiębiorca, twórca m.in. żarówki elektrycznej i pierwszej elektrowni wytwarzającej prąd na użytek publiczny. [przypis edytorski]
Edison, Thomas Alva (1847–1931) — amerykański wynalazca, opatentował m. in. żarówkę elektryczną (1879). [przypis edytorski]
Edison, Thomas Alva (1847–1931) — amerykański wynalazca. [przypis edytorski]
editio castrata (łac.) — wydanie ocenzurowane przez pozbawienie pewnych fragmentów (dosł.: wykastrowane). [przypis edytorski]
edition de luxe (fr.) — wydanie luksusowe. [przypis edytorski]
editio princeps (łac.) — dotyczy książek: pierwsze wydanie, w szczególności cennego tekstu; tu przenośnie: cenny, wiekowy trunek. [przypis edytorski]
editio princeps (łac.) — pierwsze wydanie (pierwodruk); editio princeps Arlenii: Flavii Josephi Antiquitates Judaicae et de Bello Judaico Libri, Graece, ex recensione Arnoldi Arlenii, Basilea, Froben, 1544. [przypis edytorski]
Ed. Ka… — Edward Kapliński, architekt, brat znanego malarza Leona, emigranta z r. 1848. Edward Kapliński był serdecznie zaprzyjaźniony z Narcyzą i zajmuje w tych jej listach dużo miejsca. [przypis redakcyjny]
Edmund Spenser (1552–1599) — angielski poeta i humanista. [przypis edytorski]
Edmund Wasilewski (1814–1846) — poeta związany z Krakowem, jego patriotyczne wiersze z muzyką Stanisława Moniuszki były bardzo popularne. [przypis edytorski]
Edmund Wasilewski — w wydaniu źródłowym nie podano nazwiska autora. [przypis edytorski]
Edo — dawna nazwa faktycznej stolicy Japonii w okresie władzy szogunów, zanim w roku 1868 rezydujący w Kioto cesarz przeniósł do niej swoją siedzibę i zmienił nazwę Edo na Tokio. [przypis edytorski]
Edomici — lud zachodniosemicki wywodzący się z ziemi Edom, później Idumea (stąd: Idumejczycy), położonej na południe od Morza Martwego. Byli blisko spokrewnieni z Izraelitami. Wg Księgi Rodzaju Edomici wywodzą się od Ezawa, zwanego też Edomem. Od czasów panowania Heroda Wielkiego, który pochodził z Idumei mianem Edomity zaczęto nazywać każdego Rzymianina; było to określenie pejoratywne. [przypis edytorski]
Edomit właśc. Edomita — staroż. lud semicki, zamieszkujący krainę położoną na płd. od Morza Martwego (Edom a. Idumeę), ich praojcem miał być biblijny Ezaw, brat Jakuba, wnuk Abrahama; ich nazwa pochodzi od hebr. słowa edom: czerwony. [przypis edytorski]
Edom — kraj ciągnący się na południe od Judei i Morza Martwego aż do Morza Czerwonego. [przypis edytorski]
Edom — od hebr. אֱדוֹם (adom): ‘czerwony’. [przypis edytorski]
Edom — tu: poganin. [przypis tłumacza]
Edom — tu w znaczeniu Rzym, Cesarstwo Rzymskie. W tradycji judaistycznej panowanie Rzymian skojarzono z Herodem Wielkim Idumejczykiem, czyli Edomitą, który był pierwszym nieżydowskim władcą Judei. Stąd utożsamiono termin Edom z terminem Rzym. [przypis edytorski]
Edończycy — zamieszkały w Tracji lud grecki, uznawany za skłonny do pijaństwa. [przypis edytorski]
Edonowie — Trakowie. [przypis edytorski]
edredoński puch — dziś popr.: edredonowy puch, niezwykle delikatne, dobrze izolujące pierze dzikiej kaczki zamieszkującej obszary arktyczne, zwanej edredonem, kaczką edredonową. [przypis edytorski]
edredony — tu: puchowa pościel, wykonana z piór jednego z kilku gatunków kaczek edredonów (łac. Somateriini), ptaków żyjących na morskich wybrzeżach w bardzo zimnym klimacie. Samice tych kaczek wyrywają sobie puch (drobne piórka), aby zbudować gniazdo; ten puch był od wieków zbierany przez ludzi i ceniony jako wyjątkowo miękki i ciepły. Robiono z niego pościel, a nawet ubrania. [przypis edytorski]
Edrisi, dziś: Al-Idrisi, właśc. Abu Abd Allah Muhammad al-Idrisi (1100–1166) — arabski kartograf, geograf i podróżnik działający na dworze króla Sycylii Rogera II; autor geograficznego opisu świata oraz jego przedstawienia na mapie pt. Księga przyjemnych podróży przez nieznane lądy, w Europie znanego jako Tabula Rogeriana (łac. dosł.: Mapa Rogera) lub Księga Rogera. [przypis edytorski]
Edrisi podaje ją w zupełności — dzieło Edrisi (Abu-abd Allah Mohammed-el Edrisi), nazywającego się chętnie geografem Nubii, było wydane w 1154 r. po n. Chr. pod tytułem Rekreacje człowieka pragnącego poznać do głębi przeróżne części świata. [przypis autorski]
Eduardowie koniami na sztuki szarpali — zapewne myśli Staszic o walkach wielkich baronów z Edwardem II (1307–1327) i Edwardem III (1327–1377). [przypis redakcyjny]
Edward Abramowski (1868–1918) — psycholog, socjolog, teoretyk i działacz spółdzielczy. W młodości uczestnik ruchu robotniczego i popularyzator marksizmu, później przeciwstawiał walce politycznej idealistyczną teorię „rewolucji moralnej”, jako czynnika decydującego o przemianach społecznych. Rewolucja ta dokonywać się powinna w ramach dobrowolnych zrzeszeń, wśród których największe znaczenie posiada spółdzielczość. Rozwój jej miał z jednej strony doprowadzić do zwycięstwa socjalizmu, z drugiej, wypierając instytucje państwowe, powodować obumieranie państwa już w samym kapitalizmie i służyć walce z caratem (Zmowa powszechna przeciw rządowi, 1905). W anarchistycznej koncepcji Abramowskiego również przyszły ustrój socjalistyczny miał być bezpaństwowy. W filozofii i socjologii Abramowski był subiektywnym idealistą; u podstaw jego poglądów znajdował się fenomenalizm podmiotowy: „istotą zjawisk jest to, że mogą być one przedmiotem myśli”. — Utopijne koncepcje Abramowskiego posiadały stosunkowo duży wpływ na ówczesną inteligencję. [przypis redakcyjny]
Edwarda VI Tudor (1537–1553) — jedyny syn króla Henryka VIII Tudora i jego trzeciej żony Joanny Seymour; od 1547 król Anglii. [przypis edytorski]
Edward Broel-Plater (1871–1958) — z rodu hr. Platerów, z którego wywodziła się m.in. Emilia Plater; otrzymał majątek wraz z przyległymi terenami wsi Osuchów (województwo mazowieckie, powiat żyrardowski, gmina Mszczonów) jako posag swej żony Joanny z Tyszkiewiczów (1877–1928); po jej śmierci Osuchów stał się formalnie własnością ich najstarszej córki, Izabeli Platerówny, aż do konfiskaty w zw. z reformą rolną w 1944 r. Z urody Edward Plater reprezentował typ postawnego, dość szczupłego mężczyzny z pokaźnym siwym wąsem. [przypis edytorski]
Edward Ciesielski — Jest w Warszawie i pracuje w P. Z. P. [przypis autorski]
Edward Gibbon (1737–1794) — brytyjski historyk, autor książki The History of the Decline and Fall of the Roman Empire (Dzieje i upadek Imperium Rzymskiego). [przypis edytorski]
Edward I Długonogi (1239–1307) — król Anglii od 1272. [przypis edytorski]
Edward IV (1442–1483) — król Anglii w latach 1461–1483, brat Ryszarda III i ojciec Edwarda V. [przypis edytorski]
Edward IV (1442–1483) — król Anglii w latach 1461–1483, z krótką przerwą w latach 1470–1471. [przypis edytorski]
