Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | chiński | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 10888 przypisów.
Karya — [Karia] kraina w Małej Azji. [przypis redakcyjny]
kary — czarny. [przypis edytorski]
kary (daw. N lm) — dziś: karami. [przypis edytorski]
kary (daw.; z łac. currus: wóz, pojazd kołowy) — wozy do wywożenia śmieci miejskich; w Warszawie ich zajezdnia znajdowała się przy ul. Karowej. [przypis edytorski]
karykaturalny obraz de la Mettriego, nakreślony przez znakomitego historyka literatury Hettnera — zob. pierwsze wydanie jego [Hermana Hettnera] Historii literatury w. XVIII, Brunszwik 1856–1870, t. II: Historia literatury francuskiej. [przypis tłumacza]
karykiel (z ang. curricle) — dwukółka; lekki, otwarty pojazd na jednej osi, ciągnięty przez jednego lub dwa konie. [przypis edytorski]
kary — najczęściej o maści konia: czarny. [przypis edytorski]
Kary praw królewskich oraz prawa dwunastu tablic wygasły prawie zupełnie w republice, częścią wskutek prawa waleriańskiego — Wydał je Valerius Publicola niebawem po wygnaniu królów; odnawiano je dwa razy, zawsze za sprawą urzędników z tej samej rodziny, jak powiada Tyt. Liwiusz, ks. X. Nie chodziło o to, aby mu nadać większą siłę, ale aby udoskonalić jego zarządzenia. Diligentius sanctam, powiada Liwiusz, ibid. [przypis autorski]
Karystos — miasteczko na Eubei, sławne urodą mężczyzn, którzy uchodzili za ówczesnych Don Juanów. [przypis tłumacza]
karyta — dziś popr.: kareta. [przypis edytorski]
kar (z ang. car) — wóz, wagon kolejowy. [przypis edytorski]
Karzeł — cesarz Karol Wielki. [przypis redakcyjny]
karzeł — człowiek o niskim wzroście. [przypis edytorski]
karzełek — w innych wersjach baśni: krasnoludek. [przypis edytorski]
Karzeł ósmy — Karol VIII Walezjusz, król francuski, zdobył Neapol, lecz wkrótce go utracił, zm. 1498. [przypis redakcyjny]
Karzeł piąty […] idzie brać korony — ma na myśli świetną koronację Karola V w Bolonii 1529 r. [przypis redakcyjny]
karzeł — skrzat, krasnoludek. [przypis edytorski]
karzeł — tu: niskie krzesło. [przypis edytorski]
Karzeł wtóry, król Sycyliej — Karol II Andegaweński (1254–1305), z przydomkiem „Kulawy”, syn Karola I Andegaweńskiego, król Sycylii od 1285. [przypis redakcyjny]
Kaś — dziś popr.: Kas (ros. Кас), rzeka w azjatyckiej części Rosji, lewy dopływ Jeniseju. [przypis edytorski]
kaś (gw.) — gdzieś. [przypis edytorski]
Kaśka Kariatyda — bohaterka naturalistycznej powieści Gabrieli Zapolskiej z 1885: prosta, naiwna dziewczyna ze wsi, która w poszukiwaniu lepszego życia przyjeżdża do miasta i podejmuje pracę jako służąca. [przypis edytorski]
kaśleć — dziś popr.: kaszleć. [przypis edytorski]
kaś ty jest (gw.) — gdzie ty jesteś (konstrukcja z przestawną końcówką czasownika). [przypis edytorski]
kasać się (daw.) — porywać się. [przypis redakcyjny]
kasać się na coś (daw.) — kusić się o coś, dążyć do czegoś. [przypis edytorski]
kasać się — tu: zbliżać się. [przypis edytorski]
kasać się — ubiegać się, dążyć do czegoś, pokusić się o coś. [przypis edytorski]
kasa chorych — instytucja ubezpieczeń zdrowotnych; pierwsze kasy chorych zostały utworzone w 1883 w Niemczech, wprowadzoną przez kanclerza Ottona von Bismarcka ustawą o ubezpieczeniach chorobowych; w Cesarstwie Austro-Węgierskim w 1887 wprowadzono ubezpieczenie robotników od wypadków przy pracy i chorób w oparciu o samodzielne kasy samorządowe, zorganizowane wg grup zawodowych, regionów lub innych kryteriów, jak ideologia polityczna. [przypis edytorski]
Kasa Chorych — instytucja zapewniająca ubezpieczonym w niej osobom bezpłatną pomoc medyczną oraz zasiłki pieniężne podczas choroby; pierwsza w Polsce kasa chorych powstała w roku 1920, w 1934 kasy chorych przekształcono w centralną Ubezpieczalnię Społeczną, nadzorowaną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. [przypis edytorski]
kasa chorych — ubezpieczenie zdrowotne. [przypis edytorski]
Kasa — egipskie Hardai, gr. Kynopolis, dziś al-Kais, miasto na południe od oazy Fajum, ok. 160 km na południe od Memfis. Stolica 17. nomu Górnego Egiptu, główny ośrodek kultu Anubisa. [przypis edytorski]
Kasa — egipskie Hardai, gr. Kynopolis, stolica 17. nomu Górnego Egiptu, ob. al-Kais. Główny ośrodek kultu Anubisa. Położony ok. 15 km na wschód od Per-Medżet (Oksyrynchos). [przypis edytorski]
Kasa (gw.) — kasza. Wymowa wynika z mazurzenia, charakterystycznego zarówno dla dialektów małopolskich, jak i mazowieckich, a więc i pogranicza między nimi, na którym leżą Gałki Rusinowskie. Mazurzenie polega na wymowie spółgłosek sz, ż, cz, dż jako s, z, c, dz. Pamiętajmy, że rz nie podlega mazurzeniu. [przypis edytorski]
kasa łączy się z budzikiem — raczej: z alarmem. [przypis edytorski]
Kasa M. stworzyła Pracownię Ikonograficzną w Warszawie, Obserwatoryum Magnetyczne pod Warszawą, pracownie genetyczne: hodowli roślin i hodowli zwierząt; wiele lat utrzymywała (przed wojną) pracownie Warsz. Tow. Naukowego, i do dziś dnia dopomaga subwencyami oraz udzielaniem swych wydawnictw wielu innym organizacyom naukowym. [przypis autorski]
kasa National — kasa sklepowa firmy National Cash Register. [przypis edytorski]
Kasander, Leander — konwencjonalne postacie z daw. komedii: Kasander to naiwny ojciec, opiekun bądź oszukiwany mąż płochej Izabelli, zaś Leander to amant Izabelli, łączący w sobie cechy prostego żołnierza, jak i zarozumiałego fircyka. [przypis edytorski]
Kasander — w komedii włoskiej typ naiwnego, odrażającego starca. [przypis redakcyjny]
Kasandra — córka Priama, wieszczka Apollina, branka Agamemnona. [przypis redakcyjny]
Kasandra — córka Priama; zakochany w niej Apollo dał jej dar jasnowidzenia, lecz gdy odrzuciła jego zaloty, sprawił, że nikt nie wierzył w jej wróżby; po upadku Troi przypadła Agamemnonowi jako branka-nałożnica i razem z nim zginęła. [przypis edytorski]
Kasandra — księżniczka trojańska, córka Priama i Hekuby. Zakochany Apollo obdarował ją mocą jasnowidzenia, ale ponieważ nie odwzajemniła jego miłości, sprawił, że nikt nie wierzył w jej przepowiednie. [przypis edytorski]
Kasandra (mit. gr.) — córka Priama, króla Troi, przepowiedziała klęskę Troi; przen. zwiastunka nieszczęścia. [przypis edytorski]
Kasandra (mit. gr.) — córka Priama; zakochany w niej Apollo dał jej dar jasnowidzenia, lecz gdy odrzuciła jego zaloty, sprawił, że nikt nie wierzył w jej wróżby. [przypis edytorski]
Kasandra (mit. gr.) — córka Priama; zakochany w niej Apollo dał jej dar jasnowidzenia, lecz gdy odrzuciła jego zaloty, sprawił, że nikt nie wierzył w jej wróżby. Przepowiedziała upadek Troi. [przypis edytorski]
Kasandra (mit. gr.) — księżniczka trojańska, wieszczka; zakochany w niej Apollo obdarzył ją darem wieszczenia, lecz gdy odrzuciła jego zaloty, sprawił, że nikt nie wierzył w jej przepowiednie; bezskutecznie przestrzegała rodaków o zbliżającym się upadku Troi. [przypis edytorski]
Kasa Religii — fundusz, utworzony przez Józefa II ze sprzedaży konfiskowanych od r. 1781 majątków zakonnych w krajach cesarskich, przeznaczony na utrzymanie zwolnionych z klasztorów zakonników i zakonnic, niezdolnych do pracy, oraz na cele dobroczynne; po wybuchu wojny austr.-tur. w r. 1788 cesarz użył tego funduszu na potrzeby wojenne. [przypis redakcyjny]
kasarnia (daw.) — koszary. [przypis edytorski]
kasarnia (daw.; z niem. Kaserne) — budynek przeznaczony dla żołnierzy; koszary. [przypis edytorski]
kasarniany (daw.) — koszarowy. [przypis edytorski]
kasarnia (z niem.) — koszary. [przypis edytorski]
kasa Stefczyka — forma spółdzielni oszczędnościowo-pożyczkowych w Polsce, zainicjowana w 1890 przez działacza spółdzielczego Franciszka Stefczyka; w okresie międzywojennym istniało około 3500 kas Stefczyka, należało do nich półtora miliona osób. [przypis edytorski]
kasa tatarcana (gw.) — kasza gryczana; tatarka to gatunek gryki. [przypis edytorski]
kasata — unieważnienie, zniesienie; kasacja. [przypis edytorski]
kasawa (hiszp. casava) — maniok (Manihot esculenta), tropikalna roślina uprawna, której bulwy można przerobić na mączkę. [przypis edytorski]
kasa Wertheimowska — rodzaj sejfu produkowany przez przedsiębiorcę Franza Freiherra von Wertheima. [przypis edytorski]
kasetka — tu: zamykane pudełko do przechowywania pieniędzy, kosztowności lub dokumentów. [przypis edytorski]
kasi a. kajsi (gw.) — gdzieś. [przypis edytorski]
Kasia — Katarzyna de Vauselles, jedyna postać kobieca, która znaczy się głębszym śladem w poezji Villona. W jakich okolicznościach odbyło się to „bicie” — nie wiadomo; słowa „na goło” pozwalałyby się domyślać, iż Villon może został z urzędu oćwiczony: kara, na jaką skazywano wówczas żaków, gdy mścili się za srogość damy za pomocą zelżywych piosenek. [przypis tłumacza]
Kasia — wierna służąca Narcyzy, jeszcze z czasów więzienia w Lublinie. [przypis redakcyjny]
kasik (reg.) — gdzieś. [przypis edytorski]
kasja — kiddah, קָנֶה (Wj 30, 24), albo: kesi'ah, קִצְיעָה (Ps 45, 9) [kasja: silnie pachnący olejek wytwarzany z cynamonowca wonnego; red. WL]. [przypis tłumacza]
Kasjodor, właśc. Flavius Magnus Aurelius Cassiodorus (ok. 485–583) — rzymski pisarz chrześcijański, historyk i filozof, wysoki urzędnik na dworze króla Ostrogotów Teodoryka Wielkiego i jego następców; święty katolicki. [przypis edytorski]
Kasjopea — tu: gwiazdozbiór nieba płn. układający się w kształt litery W; znajduje się w obszarze Drogi Mlecznej. [przypis edytorski]
Kasjusz Cherea — trybun wojskowy, zabójca cesarza Kaliguli. [przypis edytorski]
Kasjusz — najprawdopodobniej: Gaius Cassius Longinus (ok. 85–42 p.n.e.), rzym. dowódca, jeden z ostatnich obrońców republiki; wraz z Markiem Brutusem stał na czele spisku przeciw Cezarowi, a następnie walczył przeciw II triumwiratowi; podczas bitwy pod Filippi zginął w poczuciu klęski, kazawszy się zabić mieczem swemu niewolnikowi. [przypis edytorski]
Kasjuszu — tutaj imię wymawiane jest jako trzysylabowe. [przypis edytorski]
Kasjusz właśc. Gaius Cassius Longinus (przed 85–42 p.n.e.) — rzymski dowódca, brał udział w wojnie z Partami w 53 r. p.n.e., dowodził flotą Pompejusza w 49 p.n.e.; po zwycięstwie Cezara ułaskawiony i obdarzony zaufaniem (został legatem); stał wraz z Brutusem na czele spisku na życie Cezara, po jego śmierci, zmuszony uciekać z państwa, stanął na czele republikanów walczących z II triumwiratem, w czasie bitwy pod Filippi, widząc zbliżającą się klęskę, kazał się zabić niewolnikowi. [przypis edytorski]
Kasjusz, właśc. Gajusz Kasjusz Longinus (ok. 85–42 p.n.e) — rzymski dowódca wojskowy; w 53 p.n.e. oficer w armii Krassusa, jako jeden z nielicznych przeżył bitwę pod Karrami; dowodził flotą Pompejusza w 49 p.n.e.; po zwycięstwie Cezara ułaskawiony i obdarzony zaufaniem (został legatem); stał wraz z Brutusem na czele spisku na życie Cezara, po jego śmierci, zmuszony uciekać z państwa, stanął na czele republikanów walczących z II triumwiratem, w czasie bitwy pod Filippi, widząc zbliżającą się klęskę, kazał się zabić niewolnikowi. [przypis edytorski]
Kasjusz, właśc. Gajusz Kasjusz Longinus (przed 85–42 p.n.e.) — rzymski dowódca; jeden z przywódców spisku na życie Cezara i zabójców dyktatora; razem z Brutusem stanął na czele republikanów walczących z II triumwiratem; w czasie bitwy pod Filippi, widząc zbliżającą się klęskę, kazał się zabić niewolnikowi. [przypis edytorski]
kaskada — tu: wodospad. [przypis edytorski]
Kaska — właśc. Publius Servilius Casca Longus, zm. ok. 42 p.n.e, trybun ludowy, jeden ze spiskowców przeciw Juliuszowi Cezarowi. [przypis edytorski]
Kaska — właśc. Publius Servilius Casca Longus, zm. ok. 42 p.n.e., trybun ludowy, jeden ze spiskowców przeciw Juliuszowi Cezarowi. [przypis edytorski]
kasownik (muz.) — znak w zapisie nutowym, anuluje działanie innych znaków (krzyżyka lub bemola). [przypis edytorski]
Kaspar! Makan! (mal.) — Kasprze! Chodź jeść! [przypis edytorski]
Kaspia — Morze Kaspijskie. [przypis edytorski]
Kasprowicz, Jan (1860–1926) — poeta, krytyk literacki, dramaturg, profesor Uniwersytetu Lwowskiego, tłumacz; twórczość Kasprowicza odzwierciedla kilka nurtów młodopolskich: od naturalizmu (Z chłopskiego zagonu), przez symbolizm, katastrofizm i ekspresjonizm (Hymny) do prymitywizmu (Księga ubogich). [przypis edytorski]
Kasprowicz, Jan (1860–1926) — poeta, krytyk literacki, dramaturg, profesor Uniwersytetu Lwowskiego, tłumacz. W twórczości związany był z kilkoma nurtami młodopolskimi: od naturalizmu (Z chłopskiego zagonu), przez symbolizm, katastrofizm i ekspresjonizm (Hymny) do prymitywizmu (Księga ubogich). [przypis edytorski]
Kasprowicz, Jan (1860–1926) — poeta, krytyk literacki, dramaturg, profesor Uniwersytetu Lwowskiego, tłumacz. W twórczości związany był z kilkoma nurtami młodopolskimi: od naturalizmu (Z chłopskiego zagonu), przez symbolizm, katastrofizm i ekspresjonizm (Hymny) do prymitywizmu (Księga ubogich). [przypis edytorski]
Kasprowicz, Jan (1860–1926) — polski poeta, dramaturg, krytyk literacki i tłumacz. [przypis edytorski]
Kasprowicz, Jan (1860–1926) — polski poeta, dramaturg, krytyk literacki i tłumacz. [przypis edytorski]
Kasprowicz, Jan (1860–1926) — przedstawiciel Młodej Polski, poeta, krytyk literacki, dramaturg; Kasprowiczowska (…) kapłanka Astarty: w jego dramacie Salome tytułowa bohaterka jest kapłanką Astarte walczącą z Janem Chrzcicielem, ponieważ przynosi on monoteistyczny kult Boga transcendentnego, przeciwstawionego doświadczeniom zmysłowości. [przypis edytorski]
Kasprowicz, który w etap modernistyczny swój i pokolenia wchodził jako uformowana już indywidualność poetycka, ten zanik wartości przedstawi i odczuje nie jako wyrzut stawiany poprzednikom, ale jako wyrzeczenie się swej przeszłości poetyckiej (…) — podobnie tę przemianę Kasprowicza ujmuje Feldman: Piśmiennictwo polskie, II, s. 115. [przypis autorski]
Kasprowicz powtarza w Dies Irae argumentację występującą u Żuławskiego — to podobieństwo zauważył również Surówka w pracy Charakterystyka „Hymnów” Kasprowicza, Warszawa 1935, s. 87, niesłusznie uznając je za „przypadkową zbieżność ideowo-formalną”, chodzi tu bowiem, jak zobaczymy, o jedną z najciekawszych stron religijności, a raczej jej braku u modernistów. [przypis autorski]
kassa — dziś: kasa. [przypis edytorski]
kassa — dziś popr.: kasy. [przypis edytorski]
Kassander (ok. 358–297 r. p.n.e) — syn Antypatra, jeden z diadochów (dowódców wojsk Aleksandra III Wielkiego); od 317 rządził Macedonią, był faktycznym władcą Grecji; w 310 rozkazał zamordować wdowę po Aleksandrze oraz jego małoletniego syna, w 305 ogłosił się królem Macedonii, pierwszym z dynastii Antypatrydów. [przypis edytorski]
Kassandra, z woli boga niesłuchana zawsze — córka Priama, Kasandra, obdarzona przez Apollina umiejętnością jasnowidzenia, ale również przekleństwem, że jej przepowiedniom nikt nie będzie wierzył. [przypis edytorski]
Kassan — król Antiochii, ojciec Erminii. [przypis redakcyjny]
Kassan — król Antiochii, ojciec Erminii; [syn Kassanów: syn Kassanowy, syn Kassana; red. WL]. [przypis redakcyjny]
Kassela — też: Casella. [przypis edytorski]
Kassi ruskiej — mowa o Katarzynie II, carycy rosyjskiej. [przypis edytorski]
kassja — roślina lecznicza. [przypis edytorski]
Kasso, Lev (1865–1914) — rosyjski polityk, minister edukacji w latach 1910–1914. [przypis edytorski]
kastalijskie zdroje — źródło u stóp Parnasu. [przypis edytorski]
kastaniety — drewniany instrument perkusyjny. [przypis edytorski]
kastaniety — drewniany instrument perkusyjny, wydający klekoczące dźwięki. [przypis edytorski]
kastaniety (hiszp. castañuelas) — instrument muzyczny perkusyjny, składający się z połączonych ze sobą, ruchomych płytek drewnianych a. kościanych w kształcie muszli, które uderzane o siebie (lub uderzając o znajdującą się między nimi deszczułkę, jeśli są umocowane na rękojeści) wydają charakterystyczny, „klaszczący” dźwięk; kastaniety używane były tradycyjnie przez hiszp. tancerki flamenco. [przypis edytorski]
kastaniety — instrument muzyczny składający się z pary drewnianych płytek w kształcie muszelek, czasem przymocowanych do drewnianej rękojeści; uderzane o siebie wydają „stukający” dźwięk. [przypis edytorski]
kasta — zamknięta grupa społeczna. [przypis edytorski]
