Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 18403 przypisów.
pretensjonalny — zachowujący się sztucznie. [przypis edytorski]
prete (wł.) — ksiądz. [przypis edytorski]
prete (wł.) — ksiądz. [przypis redakcyjny]
pretia (łac.) — ceny. [przypis redakcyjny]
pretia rerum (łac.) — ceny towarów. [przypis redakcyjny]
Pretojan — w oryg. Preteianni, tj. kapłan Jan. W średniowieczu było bardzo rozpowszechnione podanie o chrześcijańskim władcy w Afryce, który nosił dziwaczne imię kapłana Jana; Marko Polo umieszcza go w Tartarii. „Preto Gijan, którego oni sami (poddani) zową Belul, my zowiemy Pop Jan (…) ma swe królestwo na południe w Afryce (…) wierzy ten król w Krystusa i ewangelie, wszakże nie po rzymsku” etc. M. Bielski, Kronika. Widocznie po części mętne, a po części fantastyczne wiadomości o Abisynii. [przypis redakcyjny]
pretoriański — charakterystyczny dla pretorian, tj. dla straży przybocznej cesarzy rzymskich. [przypis edytorski]
pretorianie — straż przyboczna cesarza rzymskiego. [przypis edytorski]
pretorianie — straż przyboczna cesarza rzymskiego; znani ze swoich intryg pałacowych, wywierali wpływ na politykę cesarską, wielokrotnie sami decydowali, kto zostanie kolejnym cesarzem, często najpierw uśmiercając poprzedniego; formacja rozwiązana przez Konstantyna Wielkiego w 312. [przypis edytorski]
pretorium — trybunał sądowy. [przypis edytorski]
pretor (łac. praetor) — sędzia w staroż. Rzymie; początkowo rolą pretorów było zastępcze sprawowanie władzy podczas nieobecności konsulów; pretorzy mogli wydawać edykty w celu regulowania tych obszarów sądownictwa, które nie zostały ujęte w ustawach senatu i w prawie zwyczajowym (edykty pretorskie często były następnie włączane do kodeksu prawa rzym.); oznaką władzy pretora było krzesło kurulne oraz dwóch liktorów (poza obrębem miasta sześciu) niosących sześciotoporowe fasces (tj. wiązki rózg związanych czerwonym rzemieniem z wetkniętymi w nie toporami). [przypis edytorski]
pretorowie wynaleźli inne formuły postępowania, które nazwano wedle dobrej wiary — w którym używano słów: ex bona fide. [przypis autorski]
Pretor — „urzędnik Rzeczypospolitej Rzymskiej, najpierwszy w dostojeństwie po konsulach, jego obowiązek był sądzić sprawy obywatelów”. (Zbiór potrzebn. wiad.). [przypis redakcyjny]
pretor — w staroż. Rzymie urzędnik pełniący rolę sędziego. [przypis edytorski]
pretor wybierał sędziów za zgodą stron — Nasi przodkowie nie chcieli, powiada Cicero Pro Cluentio, XLIII), aby człowiek, na którego strony się nie zgodziły, mógł być sędzią nie tylko czci obywatela, ale nawet w najdrobniejszej sprawie pieniężnej. [przypis autorski]
pretor — wysoki urzędnik sprawujący władzę sądowniczą w staroż. Rzymie; od czasów cesarza Augusta pretorzy byli odpowiedzialni za organizację świąt państwowych (ludi) i towarzyszących im igrzysk, zawodów i występów teatralnych. [przypis edytorski]
pretor — wyższy urzędnik, członek gwardii cesarza, sprawujący władzę sądowniczą. [przypis edytorski]
pretor — wyższy urzędnik w starożytnym Rzymie, sprawujący władzę sądową i zastępujący konsula pod jego nieobecność. [przypis edytorski]
pretor (z łac.) — urzędnik sądowy. [przypis edytorski]
pretor (z łac.) — wyższy urzędnik. [przypis edytorski]
pretura — urząd pretora; pretor: wyższy urzędnik w starożytnym Rzymie, sprawujący władzę sądową i zastępujący konsula pod jego nieobecność; sprawowanie poprzednio pretury było warunkiem koniecznym do ubiegania się o urząd konsula. [przypis edytorski]
Preussen, Preussen über alles, über alles in der Welt — Prusy, Prusy ponad wszystko, ponad wszystko w świecie. [przypis edytorski]
Previtali, Andrea (ok. 1480–1528) — malarz włoski okresu renesansu tworzący głównie w Bergamo, m.in. dla tamtejszej katedry, autor wielu madonn z dzieciątkiem oraz sławnego zwiastowania; tu: nawiązanie do obrazu Ukrzyżowanie (obecnie w Galerii Akademickiej w Wenecji) przedstawiającego Chrystusa w otoczeniu rozpaczających Jana Chrzciciela oraz kobiet, rozpiętego na niezwykle wysokim krzyżu (żadna z osób znajdujących się u jego podstawy nie sięga nawet stóp ukrzyżowanego), tak że jego postać znajduje się na tle koron drzew. [przypis edytorski]
Prevost, Antoin (1697–1763) — francuski pisarz, prekursor romantyzmu we Francji, autor powieści Historia kawalera des Grieux i Manon Lescaut, poświęconej problemowi namiętności. [przypis edytorski]
prewarykant (daw., z łac.: praevaricator) — zaniedbujący swój obowiązek, sprzedajny obrońca a. oskarżyciel w sądzie. [przypis edytorski]
prewarykator — oszust; sprzeniewierzający się. [przypis edytorski]
prewencyjny cenzor — cenzura prewencyjna: zapobiegawcza, przeprowadzona przed oddaniem rękopisu do druku. [przypis redakcyjny]
prewet (daw. pot.) — ustęp, ubikacja. [przypis edytorski]
prewoschoditielstwo (ros.) — ekscelencja; honorowy tytuł wysokich urzędników państwowych, wg tabeli rang Imperium Rosyjskiego przysługujący generałom i urzędnikom cywilnym III i IV klasy. [przypis edytorski]
prewot — naczelnik, przełożony; urzędnik o uprawnieniach policyjno-sądowych, zajmujący się sprawami przeznaczonymi do niezwłocznego osądzenia, przewodniczący trybunałowi i dysponujący odpowiednią gwardią. [przypis edytorski]
Preyer, Wilhelm Thierry (1841–1897) — niemiecki fizjolog i psycholog, prekursor psychologii rozwojowej. [przypis edytorski]
prezbiterianizm — odłam wyznania protestanckiego charakteryzujący się ustrojem opartym na kolegialnej władzy zgromadzeń prezbiterów, czyli starszych zborów; powstały w XVI w. w Szkocji w wyniku sprzeciwu wobec władzy biskupów w Kościele anglikańskim. [przypis edytorski]
prezbiterium — część kościoła, w której znajduje się główny ołtarz. [przypis edytorski]
prezbiterium — część kościoła, w której znajduje się ołtarz. [przypis edytorski]
prezbiter (z łac.) — przełożony gminy chrześcijańskiej. [przypis edytorski]
prezencją — wygląd zewnętrzny, postawę. [przypis redakcyjny]
prezencja (z łac.) — obecność, osobiste stawianie się; tu: oficerów duńskich przed Czarnieckim. [przypis redakcyjny]
prezencja (z łac.) — obecność, pojawienie się. [przypis redakcyjny]
prezencja (z łac.) — tu: obecność. [przypis edytorski]
prezenta (daw. forma) — dziś: prezenty. [przypis edytorski]
prezenta (daw.) — przedstawienie do zatwierdzenia kandydata na jakiś urząd, stanowisko. [przypis edytorski]
prezenta (daw., z łac.) — okazałość. [przypis redakcyjny]
prezenta — dziś popr.: prezenty. [przypis edytorski]
prezentować (daw.) — wyświadczać. [przypis redakcyjny]
prezentować się (z łac.) — tu: pokazać się, wystąpić. [przypis edytorski]
prezentystyczny — nakierowany na teraźniejszość. [przypis edytorski]
prezerwatywa (daw.) — środek ochronny, zapobiegający chorobie. [przypis edytorski]
prezerwatywa (daw.) — tu: zabezpieczenie. [przypis edytorski]
prezerwatywa (daw., z łac.) — tu: ochrona. [przypis edytorski]
prezerwatywa (daw., z łac.) — tu: środek ochronny, zapobiegawczy. [przypis edytorski]
prezerwatywa (tu daw.) — zabezpieczenie, ochrona. [przypis edytorski]
prezerwatywa (z fr. préservation) — tu: ochrona, zabezpieczenie. [przypis edytorski]
prezerwatywa (z łac. praeservare: zachowywać, zabezpieczać) — tu: środek zapobiegawczy, lek uśmierzający a. wzmacniający. [przypis edytorski]
prezerwatywę — zabezpieczenie. [przypis redakcyjny]
prezerwować — chronić, zachowywać, zabezpieczać. [przypis edytorski]
prezumcja (daw., z łac.) — mniemanie. [przypis edytorski]
prezumpcyja (z łac.) — zarozumiałość, przesadne o sobie mniemanie. [przypis redakcyjny]
prezydencją — przewodnictwem. [przypis redakcyjny]
prezydent — prezydent Warszawy, Andrzej Rafałowicz (1736–1823), zamożny kupiec i bankier. [przypis edytorski]
prezydent prowincji Wales — przewodniczący Rady Walii i Marchii (ang. Council of Wales and the Marches), regionalnego organu administracyjnego działającego w królestwie Anglii od XV do XVII w., którego obszarem odpowiedzialności była współczesna Walia oraz hrabstwa na pograniczu Anglii i Walii (obszar tzw. marchii walijskich); siedzibę Rady stanowił zamek w Ludlow, opuszczony po jej likwidacji w 1689. [przypis edytorski]
prezydent — przewodniczący trybunału. [przypis redakcyjny]
prezydent — tu: przewodniczący sądu. [przypis edytorski]
prezydium (z łac. praesidium) — straż, zbrojna załoga. [przypis edytorski]
prezydium (z łac. praesidium) — straż, zbrojna załoga. [przypis edytorski]
prezydium (z łac. praesidium) — straż, zbrojna załoga; tu: placówka. [przypis edytorski]
prezydium (z łac. praesidium) — zbrojna załoga. [przypis edytorski]
prezydium (z łac.) — zbrojna załoga. [przypis edytorski]
prezydować (daw.) — zajmować pierwsze miejsce, być prezesem. [przypis edytorski]
prezydować — zajmować pierwsze miejsce, być prezesem, przewodniczyć; tu pot. żart.: zarządzać kuchnią a. jadalnią. [przypis edytorski]
P. R. Goold, Why the U.K. Adaptation Right Is Superior to the U.S. Derivative Work Right, 92 „Neb. L. Rev.” (2014), http://digitalcommons.unl.edu/nlr/vol92/iss4/5, (dostęp 28.07.2014), s. 840. [przypis autorski]
Priamida — syn Priama, tu: Hektor. [przypis edytorski]
Priamid — syn Priama, króla Troi. [przypis edytorski]
Priamidzi — synowie i córki Priama. [przypis redakcyjny]
Priam — król Troi, ojciec m.in. Hektora, jej najdzielniejszego obrońcy, i Parysa, który porwaniem Heleny, żony Menelaosa, doprowadził do rozpoczęcia wojny trojańskiej. [przypis edytorski]
Priam — król Troi, ojciec m. in. Hektora, jej najdzielniejszego obrońcy, i Parysa, który porwaniem Heleny, żony Menelaosa, doprowadził do rozpoczęcia wojny trojańskiej. [przypis edytorski]
Priam — król Troi przedstawiony m. in. w Iliadzie Homera. [przypis edytorski]
Priam (mit. gr.) — król Troi podczas wojny trojańskiej, mąż Hekuby, ojciec licznych dzieci, m.in. Parysa, Hektora i Kasandry. [przypis edytorski]
Priam (mit. gr.) — król Troi podczas wojny trojańskiej; miał wiele żon i liczne dzieci. [przypis edytorski]
Priam (mit. gr.) — król Troi podczas wojny trojańskiej. [przypis edytorski]
Priam (mit. gr.) — król Troi podczas wojny trojańskiej. [przypis edytorski]
Priam (mit. gr.) — władca Troi, ojciec Hektora, jej najdzielniejszego obrońcy, i Parysa, który porwaniem Heleny doprowadził do wybuchu wojny trojańskiej. [przypis edytorski]
Priam (mit. gr.) — władca Troi, ojciec Parysa, który porwaniem Heleny doprowadził do wybuchu wojny trojańskiej. [przypis edytorski]
Priam — władca Troi, ojciec Hektora, jej najdzielniejszego obrońcy, i Parysa, który porwaniem Heleny doprowadził do wybuchu wojny trojańskiej. [przypis edytorski]
Priam zakazał swym Trojańczykom płakać — Iliada, VII 421. [przypis redakcyjny]
Priap — Bóg członka męskiego, w którego postaci Rabelais go tu przedstawia. [przypis tłumacza]
Priapeia — utwory na cześć Priapa, gr. bożka płodności; ze względu na frywolność treści i słownictwa pojawiały się zazwyczaj anonimowo. [przypis redakcyjny]
priapismum (łac.) — chorobliwy stan ciągłego podniecenia erotycznego u mężczyzny. [przypis redakcyjny]
priapizm — długotrwały, bolesny wzwód członka będący objawem chorobowym (tzn. niezwiązany z erotycznym podnieceniem); nazwa pochodzi z mit. gr., od imienia boga płodności i urodzaju Priapa, syna Dionizosa i Afrodyty, którego wizerunki przedstawiają postać z członkiem w stanie erekcji. [przypis edytorski]
pri a. pry (daw.) — mówi, rzecze. [przypis edytorski]
pri a. pry (daw.) — mówi, rzecze. [przypis edytorski]
Priebłagij (…) błagodat' (ros.) — „Przenajświętszy Panie, ześlij nam łaskę”; początek modlitwy porannej w szkołach rosyjskich w XIX w. [przypis edytorski]
prierwospy (daw.) — pierwszy sen. [przypis redakcyjny]
priesterlich (niem.) — kapłańskim. [przypis redakcyjny]
Priestley, Józef (1733–1804) — filozof angielski, wychodząc z zasad Locke'a, doszedł do materializmu w psychologii, lubo umiał go zespolić ze szczerym wyznawstwem dogmatów chrześcijańskich. Główne jego dzieła są: Theory of human mind 1775; Disquisitions relating to matter and spirit 1777; The doctrine of philosophical necessity 1777. [przypis redakcyjny]
Priestley, Joseph (1733–1804) — angielski chemik, fizyk i filozof; wykrył istnienie tlenu („zdeflogistowane powietrze”); próbował połączyć racjonalizm Oświecenia z teizmem chrześcijańskim, założył w Kościół unitariański. [przypis edytorski]
Prieto, Indalecio (1883–1962) — hiszpański polityk socjalistyczny i dziennikarz; przewodniczący PSOE (Hiszpańskiej Socjalistycznej Partii Robotniczej), minister kilku resortów w okresie Drugiej Republiki Hiszpańskiej. [przypis edytorski]
priewoschodnaja stiepień (ros. превосходная степень) — stopień najwyższy przymiotnika. [przypis edytorski]
prigioni (wł.) — więzienie. [przypis edytorski]
prijut (ros.) — przytułek. [przypis edytorski]
Prima (…) absolvitur — Iuvenalis, Satirae, XIII, 2. [przypis tłumacza]
