Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 18167 przypisów.
połonina — łąka położona powyżej granicy lasów w Karpatach Wschodnich; w Polsce połoniny występują w Bieszczadach, często są charakterystycznie położone na grzbietach górskich (np. na Połoninie Caryńskiej). [przypis edytorski]
połonina — tu ogólnie: górska łąka, pastwisko w górach. [przypis edytorski]
połonina — tu ogólnie: łąka. [przypis edytorski]
połon — jasyr. [przypis edytorski]
Maciej Stryjkowski, Kronika polska, litewska, żmudzka i wszystkiéj Rusi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Maciej Stryjkowski, Kronika polska, litewska, żmudzka i wszystkiéj Rusi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
połonka — polanka, łączka. [przypis edytorski]
Połonka — w wojew. nowogrodzkim między Słonimem a Lachowiczami. [przypis redakcyjny]
Połonne — miasto na Ukrainie, na Wołyniu, położone w pobliżu Czarnego Szlaku; w 1648 zostało opanowane przez Kozaków pod wodzą Krzywonosa i całkowicie spalone. [przypis edytorski]
połos — połoz, duży wąż. [przypis edytorski]
połos — połoz, wąż. [przypis edytorski]
Połota — rzeka na terenie dzisiejszej Białorusi, dopływ Dźwiny, z którą łączy się w mieście Połock. [przypis edytorski]
Połowa funduszu szła na proboszcza i szkołę (…) — obacz: Dzieje Dobroczynności, t. I, s. 254. [przypis autorski]
Połowa owocu mango… — historia pochodząca z Kronik króla Asioki. [przypis tłumacza]
Połowcy a. Kumanowie — ałtajski lud, posługujący się językiem z grupy kipczackiej; od VIII w. wędrowali z rejonu dzisiejszego Kazachstanu na tereny obecnej Ukrainy, w XII w. wyparci przez władcę Rusi Kijowskiej za Don i Wołgę, wchodzili w koalicje z książętami ruskimi, ich wodzowie wżeniali się w dynastie panujące Serbii, Węgier i Bułgarii, ale także organizowali najazdy na te ziemie. W następnych wiekach zasymilowali się wśród ludów Złotej Ordy. Połowiecki dostojnik, sprzedany w niewolę do Egiptu, założył tam dynastię rządzącą w latach 1250–1382. [przypis edytorski]
Połowcy a. Kumanowie — lud ałtajski; od VIII w. wędrowali z rejonu dzisiejszego Kazachstanu na tereny obecnej Ukrainy, w XII w. wyparci przez władcę Rusi Kijowskiej za Don i Wołgę, w następnych wiekach zasymilowali się wśród ludów Złotej Ordy. [przypis edytorski]
Połowcy — koczowniczy lud, w XI wieku często najeżdżający Ruś. [przypis edytorski]
Połowcy — lud ałtajski, który przywędrował w średniowieczu z terenów dzisiejszego Kazachstanu i utrzymywał burzliwe relacje sąsiedzkie z księstwami ruskimi. Po najeździe Mongołów w XIII w. Połowcy ulegli rozproszeniu, ich potomkowie żyją do dziś w płn. części Węgier. [przypis edytorski]
połowica (daw.) — małżonka. [przypis edytorski]
połowica (daw.) — połowa; przen.: żona, małżonka. [przypis edytorski]
połowica (daw.) — połowa. [przypis edytorski]
połowica (daw.) — tu: połowa. [przypis edytorski]
połowica (tu daw.) — połowa. [przypis edytorski]
połowica (żart.) — żona. [przypis edytorski]
połowica — żart. żona. [przypis edytorski]
Położenie Innocentego III było trudne, wyznaje to protestant Lea — H. Ch. Lea, A History of the Inquisition, t. I, r. IV. [przypis autorski]
położenie nowe mego ojca — po śmierci Paszkiewicza jen. Wincenty Krasiński pełnił przez czas krótki obowiązki namiestnika Królestwa Polskiego. [przypis redakcyjny]
położenie towarzyskie (daw.) — pozycja społeczna. [przypis edytorski]
położnica — kobieta leżąca w połogu, tj. dochodząca do siebie po porodzie. [przypis edytorski]
położnica — rodząca kobieta. [przypis edytorski]
położyć się — «[Położyć się z nią] choćby i bez współżycia», zob. Raszi do 39:10. [przypis edytorski]
położyć — tu skrócone od: położy ci. [przypis edytorski]
Położyłam kres ich sprzeczkom bez końca, We wspólnym zamknąwszy ich łożu — Homer, Iliada XIV 205– 209 (Hera do Afrodyty; parafraza). [przypis edytorski]
położyłoby się kres podejrzeniom budzącym się u Hellenów — sprzymierzeńcy nienawidzili Aten, tym bardziej że wystąpienie ze związku wywoływało wojnę z Atenami. Miasta niesprzymierzone obawiały się, że się je zmusi do przystąpienia, państwa większe podejrzliwie śledziły rozszerzanie się związku. Postępowanie Aten nie miało uznania ani u sprzymierzeńców, ani u reszty Greków. [przypis tłumacza]
położy się na kształt okrętu wznak; Wnet miasto żagla nastoperczy wzgórę (…) skórę — pływanie na powierzchni morza z uniesionym skórzastym „żaglem” wskazuje, że tutaj nautilus przypomina raczej żeglarza portugalskiego (Physalia physalis), rurkopława tworzącego duże skupiska kolonijne unoszące się na powierzchni wody dzięki charakterystycznemu pęcherzowi, wypełnionemu gazem i zakończonemu małym, przypominającym żagiel grzebieniem, służącym do przemieszczania się kolonii. [przypis edytorski]
położysty — dziś: rozłożysty. [przypis edytorski]
położysty — niezbyt stromy. [przypis edytorski]
położyszli (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli położysz. [przypis edytorski]
położywa (gw.) — położymy. [przypis edytorski]
połoz (daw. a. reg.) — płaz. [przypis edytorski]
połoz — tu: wąż. [przypis edytorski]
połozy — groźne węże, potwornej długości, które według ludowych wyobrażeń lęgły się na stepach ukraińskich. Mówi o nich Trembecki w początkowych wierszach Zofjówki: „a trawa bez kosy — Pokrewne Pytonowi mnożyła połosy”. [przypis redakcyjny]
połoz (z rus.) — wąż. [przypis edytorski]
Połtawa — miasto w środkowo-wsch. części Ukrainy. [przypis edytorski]
Połubiński, Aleksander Hilary (1626–1679) — marszałek wielki litewskiego, odznaczył się w wojnie ze Szwedami. [przypis redakcyjny]
Połubiński Hilary — Pisarz pol. lit. [przypis autorski]
połuczam (z ros.) — dostanę. [przypis edytorski]
połudeń a połudzień (reg.) — obiad, posiłek południowy. [przypis edytorski]
południca (mit. słow.) — złośliwy demon czyhający na swoje ofiary w letnie południe na polach i duszący je; przedstawiany pod postacią młodej kobiety albo staruchy w białej odzieży; wierzono, że południcami stawały się dusze kobiet zmarłych tuż przed, w trakcie lub tuż po ślubie. [przypis edytorski]
południca — złośliwy demon czyhający na swoje ofiary w letnie południe na polach i duszący je; przedstawiany pod postacią młodej kobiety a. staruchy w białej odzieży; wierzono, że południcami stawały się dusze kobiet zmarłych tuż przed, w trakcie lub tuż po ślubie. [przypis edytorski]
Południe — mowa o południowych połaciach Stanów Zjednoczonych. [przypis tłumacza]
południm — południowym; tu: forma skrócona dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
południowe upodobania — homoseksualizm. [przypis edytorski]
połupan — połupany (daw. krótka forma przym.). [przypis edytorski]
poły (daw.) — sieć podwójna na ptaki. [przypis redakcyjny]
poły — dolna część ubrania. [przypis edytorski]
poły (gw.) — przez pół, pół. [przypis autorski]
poły — połowy dolnej części ubrania rozpinającego się z przodu. [przypis redakcyjny]
połyskać — dziś: połyskiwać. [przypis edytorski]
połyska — dziś popr. forma: połyskuje; błyska. [przypis edytorski]
połyska — dziś popr. forma: połyskuje. [przypis edytorski]
połyskał — dziś: połyskiwał. [przypis edytorski]
poły — tu: połcie (mięsa). [przypis edytorski]
polać zdrojem nafty — Nafta, gatunek oleju ziemnego, palnego. [przypis autorski]
Polacco! Varsovia! (wł.) — Polak! Warszawa! [przypis edytorski]
Polaco burro — Ma to zresztą tylko znaczenie pogardy kabokla dla pracy, „Tylko osioł pracuje”. Poza tym kaboklo żywi dla polskiego kolonisty podziw i lęk. [przypis autorski]
Polacy mają swój strój narodowy. Zachowajcie starannie tę korzyść: zróbcie wręcz przeciwnie jak ów car — Piotr I Wielki (1672–1725), który wprowadził reformy zastępujące tradycyjne systemy społeczne i polityczne systemami wzorowanymi na państwach zachodnich; w ramach europeizacji i modernizacji narzucił zachodnioeuropejskie stroje, zakazał noszenia brody, rosyjskich ubiorów oraz sprzedaży narodowej rosyjskiej odzieży i obuwia. [przypis edytorski]
Polacy, Tatarzy, w bezczynnym zachwyceniu — Źródłem ogólnym takich pojedynków jest monomachia Aleksandrowa z Menelausem w III ks. Iliady Homera. [przypis redakcyjny]
pola dyktyjskie — od Dikte, góry na Krecie. [przypis edytorski]
Pola Elizejskie a. Elizjum (mit. gr.) — kraina wiecznego spokoju i pośmiertnej szczęśliwości, stanowiąca część Hadesu; zmarli trafiali tam w nagrodę za dobre życie. [przypis edytorski]
Pola Elizejskie a. Elizjum (mit. gr.) — kraina wiecznego szczęścia, gdzie po śmierci przebywają dusze sprawiedliwych ludzi. [przypis edytorski]
Pola Elizejskie — fr. Champs Élysées, reprezentacyjna aleja w Paryżu. [przypis edytorski]
Pola Elizejskie (mit. gr.) — a. Elizjum miejsce wiecznego szczęścia i wiecznej wiosny, stanowiące część Hadesu; zmarli trafiali tam w nagrodę za dobre życie. [przypis edytorski]
Pola Elizejskie (mit. gr.) — kraina wiecznego spokoju i pośmiertnej szczęśliwości, stanowiąca część Hadesu; zmarli trafiali tam w nagrodę za dobre życie. [przypis edytorski]
Pola Elizejskie (mit. gr.) — kraina w której przebywali po śmierci wybrani przez Zeusa bohaterowie. [przypis edytorski]
Pola Elizejskie (mit. gr.) — miejsce pośmiertnego przebywania zmarłych bohaterów. [przypis edytorski]
Pola Elizejskie — olbrzymia, szeroka aleja, łącząca plac Gwiazdy z placem Zgody, jedna z najpiękniejszych w Paryżu, wówczas ulubione miejsce spacerów eleganckiego świata. [przypis redakcyjny]
Pola Elizejskie — reprezentacyjna aleja w Paryżu, łącząca plac Zgody z placem De Gaulle'a (dawniej plac Gwiazdy), na którym znajduje się Łuk Triumfalny. [przypis edytorski]
Pola Elizejskie — reprezentacyjna aleja w Paryżu, łącząca plac Zgody z placem De Gaulle'a (dawniej plac Gwiazdy), na którym znajduje się Łuk Triumfalny. [przypis edytorski]
Pola Elizejskie — w mitologii greckiej kraina wiecznej szczęśliwości, do której po śmierci udawały się dusze dobrych i sprawiedliwych ludzi. [przypis edytorski]
pola Elizu — pola elizejskie; w mit. gr. część Hadesu, Elizjum, gdzie przebywały dusze dobrych zmarłych, głównie herosów; tu: zaświaty, niebo. [przypis edytorski]
pola Elizyjskie — Elizejskie Pola. [przypis edytorski]
pola guzowskie — miejsce bitwy stoczonej 5 lipca 1607 między wojskami królewskimi a armią rokoszu Zebrzydowskiego. [przypis edytorski]
pola i ławice lodowe — rodzaje pływającej pokrywy lodowej morza, występującej na obszarach polarnych; dryfujący lód o średnicy powyżej 10 km jest nazywany polem lodowym, zaś mający mniejszą średnicę ławicą lodową. [przypis edytorski]
Polakami — w autografie Wybickiego: „Polakamy” (w tej postaci występuje rym dokładny z „mamy”); jest to być może regionalizm; autor pochodził z Pomorza (ur. w Będominie, wsi kaszubskiej). [przypis edytorski]
Polakamy — jest to być może regionalizm (autor pochodził z Pomorza, ur. w Będominie, wsi kaszubskiej); w tej formie wyraz tworzy rym dokładny z „mamy”. [przypis edytorski]
Polaka-Rusina — tj. zaprzedanego Rosji. [przypis redakcyjny]
Polaków, jeszcze tych sprzed lat pięćdziesięciu, których burza z ojczyzny aż do Rzymu wyrzuciła — tj. emigrantów po powstaniu styczniowym roku 1863. [przypis edytorski]
Polaków około 45 000 — obliczenia ilości osiadłych w Paranie Polaków dokonał p. Leon Bielecki, na podstawie danych urzędowych i ksiąg parafialnych. Z rachunku tego wynika, że w Paranie żyje do 9000 rodzin, a licząc każdą rodzinę średnio po pięć osób, otrzymuje się liczbę 45 000 Polaków. [przypis autorski]
pola krańskie — Kamienista równina w Prowansji. [przypis tłumacza]
Polały się łzy moje czyste (…) wiek klęski — jeden z liryków lozańskich Adama Mickiewicza. [przypis edytorski]
polański — przym. utworzony od rzecz. Polanie, nazwy plemienia słowiańskiego. [przypis edytorski]
pola nie odbieżał — nie uciekł przed walką. [przypis edytorski]
Polanie — Polacy. [przypis redakcyjny]
polanka — tu: obóz kozacki. [przypis edytorski]
polano — kawałek drewna przeznaczony na opał. [przypis edytorski]
polano — kawałek drewna, przygotowany do palenia w piecu. [przypis edytorski]
Polanowski, Aleksander — porucznik chorągwi pancernej Adama Działyńskiego w Danii w wojsku Czarnieckiego, później pułkownik, walczył z Sobieskim pod Chocimiem; pod koniec życia kasztelan lubelski. [przypis redakcyjny]
pola Ozyrysa — kraina zmarłych, do której po śmierci trafiali sprawiedliwi. Żyzne pola tej krainy zapewniały dostatni żywot wieczny, ale zmarli musieli je uprawiać. [przypis edytorski]
Pola puste, szare, głuche (…) oto najczęstsza sceneria wiersza modernistycznego — aż do przesady występuje ta skłonność u Orkana. Oto próbka:
(Z tej smutnej ziemi, s. 77). [przypis autorski]polarny Beota — Gwiazda polarna. [przypis redakcyjny]
po lassach — dziś: po lasach; manierę siedemnastowieczną stanowiło podwajanie niektórych spółgłosek, najczęściej „s”. [przypis edytorski]
