Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 15032 przypisów.
świnia wodna — tu: kapibara. [przypis edytorski]
Świnica — nazwa szczytu, znajdującego się w Tatrach; cechą charakterystyczną Świnicy są dwa wierzchołki. [przypis edytorski]
świni — świński. [przypis edytorski]
świnka (pot.) — potoczna nazwa wirusowej choroby zakaźnej występującej endemicznie na całym świecie, wywoływanej przez paramyksowirusa i przenoszonej drogą kropelkową, np. podczas kaszlu i kichania; inaczej: nagminne zapalenie ślinianek przyusznych. [przypis edytorski]
świnki (gw. środ.) — złote monety (np. dolary itp.). [przypis edytorski]
świnki (gw. środ.) — złote monety. [przypis edytorski]
świntuch (stercoreus) — właściwie: „gnojarz”. Plautus nie przebiera czasem w wyrazach, zwłaszcza o ile chodzi o przezwiska. [przypis tłumacza]
świren, świeronek — śpichlerz, lamus. [przypis redakcyjny]
świrk — w gwarze lwowskiej: wariat. [przypis redakcyjny]
świrno (z lit.) — spichlerz. [przypis edytorski]
świron a. świrna (daw.) — spichlerz, magazyn. [przypis edytorski]
świronek — budynek służący jako składzik; spichlerz, spiżarnia a. lamus. [przypis edytorski]
świronek (reg.) — spiżarnia. [przypis edytorski]
świśnienie — dziś: świśnięcie. [przypis edytorski]
świsnąć (pot.) — ukraść. [przypis edytorski]
Świstowa Góra — chodzi raczej o Świstową Czubę, zamykającą z jednej strony Świstówkę Roztocką (niewielką dolinę, będącą boczną odnogą Doliny Roztoki). [przypis edytorski]
świstuła — zabawka, rurka, z której wydmuchuje się drobne pociski. [przypis redakcyjny]
świszcze — dziś popr. forma 3.os.lp: świszczy. [przypis edytorski]
świszczypała — człowiek lekkomyślny, nieodpowiedzialny. [przypis edytorski]
świszczypała (pot.) — lekkoduch, osoba nieodpowiedzialna. [przypis edytorski]
świta a. świtka — siermięga; wierzchnia odzież chłopów i biedniejszej szlachty. [przypis edytorski]
świta a. świtka — ubranie wierzchnie chłopów; siermięga. [przypis edytorski]
świta a. świtka — wierzchnia odzież odzież chłopów i biedniejszej szlachty; siermięga. [przypis edytorski]
świta a. świtka — wierzchnia odzież z grubego materiału, rodzaj kurtki a. sukmany. [przypis edytorski]
świta (daw.) — kurtka. [przypis edytorski]
świta (daw.) — wierzchnia odzież chłopska, siermięga, kapota. [przypis edytorski]
świta — grupa osób towarzyszących panującemu. [przypis edytorski]
świtanim — świtaniem, świtem. [przypis redakcyjny]
świta — okrycie wierzchnie. [przypis edytorski]
świta, świtka a. siermięga — daw. wierzchnia odzież z siermiężnego, grubego i niebielonego płótna, noszona przez chłopów. [przypis edytorski]
świta — sukmana, wierzchnie odzienie chłopskie. [przypis edytorski]
świta — tu: kurtka, noszona przez chłopów lub zagrodowych szlachciców. [przypis edytorski]
świta — tu: odzienie wierzchnie. [przypis edytorski]
świta — tu: ubranie wierzchnie. [przypis edytorski]
świtem — dziś: o świcie. [przypis edytorski]
Świtezianka — nimfa wodna żyjąca w jeziorze Świteź. [przypis edytorski]
świtezianka — rodzina ważek o metaliczno-niebieskim ubarwieniu ciała i ciemnym lub niebieskim żyłkowaniu skrzydeł. [przypis edytorski]
świtka (daw.) — wierzchnia odzież chłopska, siermięga, kapota. [przypis edytorski]
świtka — męska odzież wierzchnia używana przez chłopów oraz ubogą szlachtę; rodzaj koszuli z długimi rękawami, wykonanej z grubego materiału, sięgającej do połowy ud lub do kolan; stała się symbolem biedy, ale też szlachetnej prostoty; siermięga. [przypis edytorski]
świtka — siermięga; wierzchnia odzież noszona przez chłopów i ubogą szlachtę, szyta z grubego płótna, z długimi rękawami, sięgająca do kolan. [przypis edytorski]
świtka — sukmana; wierzchnia odzież wieśniaków lub drobnej szlachty. [przypis edytorski]
świt komarzy — Żartobliwa nazwa na oznaczenie późnej pory, kiedy komary zaczynają brzęczeć. [przypis tłumacza]
świt — w rękopisie mylnie: świat. [przypis redakcyjny]
św. Iwan przeniósł się na rezydencję z Wołoch do Polski — po zwycięstwie chocimskim zajmuje Sobieski Suczawę (1673); kiedy później Turcy mieli zająć znów miasto, uwieziono przedtem zwłoki św. Iwana suczawskiego do Żółkwi, skąd je sprowadzono na nowo do Suczawy dopiero za panowania austriackiego z polecenia cesarza Józefa II. [przypis redakcyjny]
św. Jadwiga (zm. 1243) — córka Bertolda IV, księcia Meranii, żona Henryka Brodatego. [przypis edytorski]
św. Jakub Większy a. Jakub z Compostelli (zm. 43 lub 44 n.e.) — jeden z apostołów, brat Jana Ewangelisty, męczennik. [przypis edytorski]
św. Jan a. Jan Chrzciciel (6/2 p.n.e.–ok. 32) — żydowski pustelnik, prorok, swięty katolicki i prawosławny; jego święto wypada 24 czerwca. [przypis edytorski]
św. Jan — jeden z dwunastu apostołów Jezusa, autor Ewangelii i Apokalipsy św. Jana. [przypis edytorski]
św. Jan Nepomucen (ok. 1350–1393) — kapłan i męczennik, spowiednik Zofii Bawarskiej, zrzucony z mostu do Wełtawy z rozkazu króla czeskiego Wacława. [przypis edytorski]
św. Jerzy — męczennik z III-IV w., patron rycerzy. [przypis edytorski]
św. Jerzy — patron rycerstwa. [przypis edytorski]
św. Jerzy — święty Kościoła katolickiego, jako Jerzy Zwycięzca uznany wielkim męczennikiem przez Kościół prawosławny. [przypis edytorski]
św. Jerzy (zm. 303) — święty Kościoła katolickiego, męczennik za wiarę. [przypis edytorski]
św. Joanna d'Arc (1412–1431) — zwana Dziewicą Orleańską, bohaterka narodowa Francji; w 1429 w męskim przebraniu uratowała oblężony przez Anglię Orlean, zginęła spalona na stosie. [przypis edytorski]
św. Kinga (1234–1292) — także Kunegunda; córka króla Węgier Beli IV, żona Bolesława V Wstydliwego, święta Kościoła katolickiego. [przypis edytorski]
św. Kosma i św. Damian — lekarze, męczennicy rzymscy z przełomu III-IV w. [przypis edytorski]
Św. Krzyż — kościół Św. Krzyża na Krakowskim Przedmieściu z końca XVII w. (zniszczony w czasie powstania, obecnie odbudowany). [przypis redakcyjny]
św. Kunegunda a. św. Kinga (1224–1292) — żona Bolesława Wstydliwego; jej kult jest rozwinięty w Pieninach. [przypis edytorski]
św. Łukasz a. Łukasz Ewangelista (rel.) — towarzysz i współpracownik Pawła Apostoła, autor trzeciej Ewangelii. [przypis edytorski]
św. Łukasz a. Łukasz Ewangelista — współpracownik apostoła Pawła, autor trzeciej Ewangelii. [przypis edytorski]
św. Liboriusz (zm. IV w.) — biskup Le Mans. [przypis edytorski]
św. Ludwik właśc. Ludwik IX Święty (1214–1270) — król Francji; usprawnił administrację, system monetarny, zorganizował dwie wyprawy krzyżowe. [przypis edytorski]
św. Maclou — biskup z St.-Mels, zmarły około r. 565. Święto jego obchodzą we Francji 15 listopada. [przypis tłumacza]
św. Marcin a. Marcin z Tours (316/336–397) — biskup Tours, święty Kościoła katolickiego i prawosławnego; jego święto obchodzone jest 11 listopada. [przypis edytorski]
św. Marcin (ok. 316–397) — biskup Tours, zwany Miłościwym, wcześniej legionista rzymski. [przypis edytorski]
św. Marcin — święto obchodzone 11 listopada. [przypis edytorski]
św. Marek w Wenecji — plac św. Marka ze znajdującą się przy nim bazyliką św. Marka i będącą symbolem miasta dzwonnicą św. Marka (Campanile di San Marco), najbardziej znane miejsce Wenecji, otoczone cennymi zabytkami architektury. [przypis edytorski]
św. Marii Magdaleny — w ołtarzu św. Magdaleny były trzy obrazy, w pierwszym św. Magdalena omywa nogi Chrystusowi, w drugim takąż posługę spełnia już leżącemu w grobie, w trzecim sama leżąca na marach odwraca twarz od dyktatora Fabrycjusza, człowieka złych obyczajów. [przypis autorski]
św. Mateusz a. Mateusz Ewangelista — biblijny celnik z Kafarnaum, apostoł Jezusa, autor pierwszej Ewangelii (Ewangelii Mateusza). [przypis edytorski]
św. Michała dzień — dzień 29 września w kalendarzu chrześcijańskim. [przypis edytorski]
św. Michała dzień — dzień 29 września w kalendarzu katolickim. [przypis edytorski]
św. Monika a. Monika z Hippony (ok. 332–387) — święta Kościoła katolickiego, matka św. Augustyna. [przypis edytorski]
św. Patryk (ok. 385–461) — misjonarz i organizator życia religijnego w Irlandii, biskup i apostoł Irlandii. [przypis edytorski]
św. Paweł a. Paweł z Tarsu, (ok.5/10–ok.64/67) — Żyd z Tarsu, święty chrześcijański, męczennik za wiarę; sprzeciwiał się zdecydowanie publicznym wystąpieniom kobiet, w szczególności w zakresie nauczania („Niech niewiasty na zgromadzeniach milczą, bo nie pozwala się im mówić; lecz niech będą poddane, jak i zakon mówi”: 1 Kor 14, 33-34, cytat za Biblią Warszawską). [przypis edytorski]
św. Paweł, Barjezus — Dz 13, 11. [przypis tłumacza]
św. Paweł mieni się „największym grzesznikiem”, (…) „z nieświadomości i ze zbytniego zapału” — 1 Tm 1, 13–15. [przypis tłumacza]
Św. Paweł na wyspie Malcie — Dz 28, 1–10. [przypis tłumacza]
Św. Paweł powiada sam, iż ludzie będą bronić małżeństw (…) — 1 Kor 7, 35. [przypis tłumacza]
św. Paweł — tu: Katedra Świętego Pawła, znany kościół anglikański zlokalizowany w centrum londyńskiej dzielnicy City of London. [przypis edytorski]
Św. Piotr a. Bazylika Świętego Piotra na Watykanie — rzymskokatolicka bazylika na Wzgórzu Watykańskim. [przypis edytorski]
św. Piotr a. Piotr Apostoł (zm. 64/67) — apostoł, pierwszy biskup Rzymu; jego święto wypada 29 czerwca. [przypis edytorski]
Św. Salomea — właśc. Błogosławiona Salomea, chodzi tu zapewne o rysunkowy szkic do witraża zdobiącego dziś kościół franciszkanów w Krakowie. [przypis edytorski]
św. Teresa — prawdopodobnie chodzi o Świętą Teresę z Ávili (1515–1582), hiszpańską mistyczkę, karmelitankę, pisarkę kontrreformacji i teologa życia kontemplacyjnego. [przypis edytorski]
Św. Trójca — Okopy Świętej Trójcy, warownia obronna na Podolu, założona na polecenie Jana III Sobieskiego w związku z walkami z Turcją. S. Skwarczyńska w artykule U źródła nowatorskiego tematu „Nie-Boskiej komedii” (Zygmunt Krasiński. W stulecie śmierci, Warszawa 1960, s. 7–31) zajęła się szczegółowo interpretacją motywów wyboru przez Krasińskiego tego właśnie zamku jako miejsca rozstrzygającej walki między obozem arystokracji i demokracji. Nie chodzi tu mianowicie o symboliczną nazwę, jak sugeruje przypis w wyd. Libery i Sawrymowicza, nie jest to też wprost odbicie wspomnień z podróży Zygmunta na Podole w r. 1825, kiedy oglądał dawną warownię. Wybór taki ma wg Skwarczyńskiej uzasadnienie w chęci „rehabilitacji nazwiska”, w Okopach Św. Trójcy bowiem „rozegrał się fragment konfederacji barskiej, w której czołową rolę odegrali przedstawiciele rodu poety”, a z okolicami „Okopów Św. Trójcy byli Krasińscy związani zarówno przez niedaleki Kamieniec Podolski, rezydencję biskupa Krasińskiego, jak przez aktualnie będący w ich posiadaniu majątek Dunajowce”. Ważniejszym jednak motywem zgromadzenia przedstawicieli europejskiej arystokracji rodu i pieniądza w murach zameczku właśnie na wschodnim krańcu Europy jest według Skwarczyńskiej fakt, że „rewolucja, którą ukazuje Nie-Boska komedia, to ta rewolucja powszechna, której plan nakreślił karbonaryzm” (czyli węglarstwo, tajna europejska organizacja rewolucyjna z pierwszej połowy XIX w., dążąca do obalenia rządów absolutnych i utworzenia międzynarodowej republiki demokratycznej); ona to „zapędziła na wschodnie ziemie dawnej Polski” „uciekających przed zagładą przedstawicieli obalonych rewolucyjnie społeczeństw”. [przypis redakcyjny]
Św. Winifred, ang. St. Winifred's — powieść Frederika W. Farrara (1831–1903). [przypis edytorski]
św. Wojciecha dzień — dzień 23 kwietnia w kalendarzu katolickim. [przypis edytorski]
św. Wojciech a. Wojciech Sławnikowic, a. Adalbert z Pragi (ok. 956–997) — czeski książę, biskup Pragi, misjonarz do Prus, męczennik, święty Kościoła katolickiego. [przypis edytorski]
σχοτεινος (gr.) — ciemny. [przypis tłumacza]
s. 67, 99, 136 — autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; tu na odnośnej stronie znajduje się fragmenty zaczynające się od słów: „Uradzili więc, że miłość platoniczna nie znika, lecz tylko anektuje nową dziedzinę, rozszerza się (…)” (rozdział IV); „Znowu inna forma tej samej dyspozycji ku ostatecznościom idealnych (…) Strumieński wyrobił sobie (…) teorię, że organa wszystkich zmysłów są powtórzone w mózgu, w którym niejako siedzi drugi, mały człowiek. »Widział oczyma duszy«, »słyszał w duszy«(…)” (rozdział V); „Tu znowu zamajaczył mu niewyraźny, bo nieśmiały obraz tej „idealnej” miłości, który wytworzył był się w pierwszej epoce stosunku do Angeliki (…)” (rozdział VII). [przypis edytorski]
są bardzo wierni i pozostają w ucisku… — To niedokończone rozumowanie ma na myśli, że prawo, o którym Bóg mówi musi być inne, niż to, co oni nazywają prawem. [przypis tłumacza]
Są ci, którzy się synmi Belialowemi brzydzą — por. 1 Sm 10, 27. [przypis edytorski]
Sącz Nowy a. Nowy Sącz — miasto powiatowe w województwie małopolskim. [przypis edytorski]
Sądami przypuszczalnymi są takie, w których stwierdzenie lub zaprzeczenie przyjmujemy za możliwe (dowolne) tylko; zapewniającymi (assertorycznymi) wtedy, gdy uważamy to za rzeczywiste (prawdziwe); koniecznymi (apodyktycznymi), gdy się to za konieczne poczytuje — tak jakby w pierwszym razie myślenie było czynnością rozsądku, w drugim rozwagi, w trzecim rozumu. Jest to uwaga, której wyjaśnienie nastąpi dopiero w dalszym ciągu. [przypis autorski]
sąd audytorski (daw.) — wyższy sąd wojskowy. [przypis edytorski]
sąd boży — środek dowodowy w średniowiecznym procesie w postaci niebezpiecznej próby, której wynik miał dowodzić winy lub niewinności. Wynikało to z przekonania, że Bóg nie dopuści do krzywdy osoby niewinnej. Najczęściej stosowanymi dowodami tego rodzaju były pojedynek sądowy, próba ognia, próba wody. [przypis edytorski]
sąd boży — tu: rytualny pojedynek mający świadczyć o winie lub niewinności. [przypis edytorski]
sąd boży — w średniowieczu pojedynek sądowy, mający dowieść racji jednej ze stron i uważany za dowód. [przypis edytorski]
sąd doraźny — sąd orzekający w specjalnym, przyspieszonym i zaostrzonym trybie, działający w okresach nadzwyczajnych zagrożeń przestępczością; wg ustawy z dnia 30 czerwca 1919 r. sądy takie mogły być wprowadzane uchwałą Rady Ministrów, powziętą na wniosek Ministra Sprawiedliwości, w odniesieniu do pewnych grup przestępstw na terenie całego kraju lub w niektórych miejscowościach; przewodniczący trzyosobowego sądu doraźnego w ciągu 24 godzin wyznaczał rozprawę główną, która odbywała się bez przygotowania aktu oskarżenia, jedynie na podstawie wniosku prokuratora; oskarżony nie mógł odpowiadać z wolnej stopy (musiał być aresztowany), wyrokiem mogła być tylko kara śmierci lub ciężkiego więzienia, wyrok takiego sądu był prawomocny z chwilą ogłoszenia, a wyrok śmierci nie wymagał zatwierdzenia. [przypis edytorski]
sądek (gw.) — drewniane naczynie na płyn, cebrzyk. [przypis edytorski]
sądek — zdr. od dawnego sąd: naczynie (np. na płyny). [przypis redakcyjny]
