Przypisy

w ręku ułowioną rzecz jedną, muszlę pustą — cytat z noweli Cypriana Kamila Norwida pt. Menego. [przypis edytorski]

w ręku waszych — dziś popr.: w rękach waszych. [przypis edytorski]

wremiennyje prawiła (ros.) — tymczasowe zasady. [przypis edytorski]

wreście (daw.) — dziś popr.: wreszcie. [przypis edytorski]

wreście — dzię popr. pisownia: wreszcie. [przypis edytorski]

wreście — dziś popr. pisownia: wreszcie. [przypis edytorski]

wreście — dziś popr.: wreszcie. [przypis edytorski]

wreszciem ci dopiekła — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; znaczenie: wreszcie ci dopiekłam. [przypis edytorski]

wreszcie — tu: w końcu, w ostateczności. [przypis edytorski]

wreszcie — w oprac. Hertza: wreście. [przypis edytorski]

Wright, bracia: Orville Wright (1871–1948) i Wilbur Wright (1867–1912) — amerykańscy pionierzy lotnictwa, uważani za konstruktorów pierwszego udanego samolotu; za pierwszy lot samolotu uznawany jest zwykle pierwszy lot Orville'a z 17 grudnia 1903. [przypis edytorski]

Wright, Henrietta Christian (1852–1899) — amerykańska autorka książek dla dzieci. [przypis edytorski]

Wrigley, William Jr. (1861–1932) — amerykański przedsiębiorca, twórca Wrigley Company: największego na świecie koncernu produkującego gumę do żucia. [przypis edytorski]

WRN — Wojewódzka Rada Narodowa. [przypis edytorski]

wróbl (daw.) — dziś: wróbel. [przypis edytorski]

wróblów (daw. forma D. lm) — dziś popr. wróbli. [przypis edytorski]

wróblów — dziś popr. D. lm: wróbli. [przypis edytorski]

wróblów — dziś popr. forma D. lm: wróbli. [przypis edytorski]

wróblów — dziś popr. forma D.lm: wróbli. [przypis edytorski]

Wróćcie nam, groby, husarze skrzydlate — sens: Groby, oddajcie nam skrzydlatych husarzy. [przypis edytorski]

Wróć (…) świetność starożytną — pierwszy wers, z pewną modyfikacją, pochodzi z wersji Felińskiego; część dalsza strofy, wyrażająca życzenie harmonijnego współżycia narodów polskiego i rosyjskiego pod berłem Aleksandra I, poszła w zapomnienie. Pierwotnie strofa ta brzmiała: „Wróć nowej Polsce świetność starożytną/ I spraw, niech pod Nim szczęśliwą zostanie;/ Niech sprzyjaźnione dwa narody kwitną/ I błogosławią Jego panowanie”. Pisane wielką literą zaimki: „Nim”, „Jego” odnoszą się do osoby cara. [przypis edytorski]

wróć się ptakiem (daw., poet.) — wróć tak szybko, jak ptak. [przypis edytorski]

Wrócę do ciebie — «Anioł nie ogłaszał, że powróci za rok, ale wypowiadał słowa posłania Bożego», z którym przybył, zob. Raszi do 18:10. [przypis edytorski]

wrócić po (…) stopach — tj. po śladach stóp. [przypis edytorski]

wrócić — tu: zwrócić, oddać. [przypis edytorski]

wróciemy (starop. forma) — wrócimy. [przypis edytorski]

wrócił — «[Reuben] nie był obecny, gdy sprzedawali Josefa, ponieważ był to dzień, gdy na niego przypadała kolej, by udać się do ojca i posługiwać mu», zob. Raszi do 37:29. [przypis edytorski]

wrócił — «Wrócił sam [Esaw], bez owych czterystu ludzi, co mu towarzyszyli, gdyż jeden po drugim wymknęli się od niego», zob. Raszi do 33:16. [przypis edytorski]

wróciliż — czy wrócili. [przypis edytorski]

Wróciwszy do zamku, nie było już dla mnie ani snu, ani nocy (…) — błąd logiczny i gramatyczny (niezgodność podmiotów dla imiesłowu i osobowej formy czasownika); dziś popr. np.: kiedy wróciłem do zamku, nie było już dla mnie (…). [przypis edytorski]

wróg li — konstrukcja z partykułą wzmacniającą i pytajną li; znaczenie: czy [to] wróg. [przypis edytorski]

Wróg ludu — dramat Henrika Ibsena z 1882 r. [przypis edytorski]

wróść (daw.) — wrosnąć. [przypis edytorski]

wrót Enaimu — hebr. פֶּתַח עֵינַיִם (petach einajim) dosł. ‘otwarcie oczu’. «Na rozstajach, na drodze do Timny», zob. Raszi do 38:14. [przypis edytorski]

wrótnia (daw.) — brama. [przypis edytorski]

wrótnia (daw., gw.) — wrota, brama. [przypis edytorski]

wrótnia — wrota, drzwi. [przypis edytorski]

wrótnie (daw., gw.) — wrota; obszerne drzwi a. brama. [przypis edytorski]

wrótnie (daw.) — wrota; brama. [przypis edytorski]

wrótnie (gw.) — drzwi. [przypis edytorski]

wrótnie (gw.) — wrota, drzwi. [przypis edytorski]

wrótnie (gw.) — wrota, duże drzwi, brama. [przypis edytorski]

wrót — powrót. [przypis edytorski]

w równi — na równinie. [przypis edytorski]

wróżąć — skrócone: wróżą ci. [przypis edytorski]

wróżbit — dziś popr.: wróżbita. [przypis edytorski]

wróżbitem — dziś forma N.lp: wróżbitą. [przypis edytorski]

wróżbitów — hebr. חַרְטֻמִּים (chartumim), ‘magicy, wróżbici, astrolodzy, biegli w ryciu hieroglifów’. «Ci, którzy kierują zapytania do kości zmarłych osób», zob. Raszi do 41:8. [przypis edytorski]

wróżby — dziś popr. forma N.lm: wróżbami. [przypis edytorski]

wróżda (daw.) — wrogość. [przypis edytorski]

wróżda — zemsta, odwet. [przypis edytorski]

Wróżek wiejski (fr. Le devindu village) — jednoaktowa opera komiczna autorstwa Rousseau, wystawiona w 1742. [przypis edytorski]

wróżka — tu: wróżba. [przypis edytorski]

wróżka z poematu Słowackiego, która rządzi ostatnim śmiertelnym bojem Wenedów — Roza Weneda, bohaterka tragedii Słowackiego Lilla Weneda. [przypis edytorski]

wróżki — tu: wróżby. [przypis edytorski]

w różne ślady — tu: w różne strony. [przypis edytorski]

w rodzaj konspiracji na rzecz generała Moreau — rywala Napoleona. [przypis edytorski]

w rodzaju ostatnio Szanghaju — na początku 1932 wojska Japonii zajęły to chińskie miasto portowe stanowiące centrum handlu międzynarodowego i pozostawały w nim przez kilka miesięcy. Od 1937 do 1945 roku Szanghaj znajdował się pod japońską okupacją. [przypis edytorski]

wroga — tu: chodzi o króla Idomeneusa, który walczył z Trojanami. [przypis edytorski]

wrogi (daw.) — dziś: wrogowie. [przypis edytorski]

wrogi — dziś forma M.lm: wrogowie. [przypis edytorski]

wrogi — dziś popr. forma B.lm: wrogów. [przypis edytorski]

wrogi — dziś popr. forma M.lm.: wrogowie. [przypis edytorski]

wrogi — dziś popr. forma M. lm: wrogowie. [przypis edytorski]

wrogi moje silne — dziś: wrogowie moi silni. [przypis edytorski]

wrogi twoje (daw. forma) — dziś: wrogowie twoi. [przypis edytorski]

wrogi twoje — dziś popr. forma M. lm: twoi wrogowie. [przypis edytorski]

wrogi wyrosły — dziś popr.: wrogowie wyrośli. [przypis edytorski]

wrogóm — dziś popr. forma C. lm: wrogom. [przypis edytorski]

wrogóm — dziś popr. forma C. lm: wrogom; wrogóm się ostoi — dziś: od wrogów się obroni. [przypis edytorski]

w roku 1815. Cały świat zajęty był rozprawami kongresowymi — mowa o odbywającym się wówczas kongresie wiedeńskim (1814–1815), międzynarodowej konferencji dyplomatycznej, zwołanej w celu odtworzenia europejskiego porządku politycznego po upadku cesarza Francuzów, Napoleona I Bonaparte. [przypis edytorski]

w roku 1831, czym są, ukrywane przez polskich historyków, dzieje Bolimowa — mowa o radzie wojennej w mieście Bolimów (ob. wieś w woj. łódzkim), która odbyła się 10 sierpnia 1831 podczas powstania listopadowego. Przebieg wydarzeń miał charakter niezwykły: przedstawiciele wyłonionej przez Sejm delegacji poprosili każdego z obecnych 67 generałów i wyższych oficerów o wypowiedź na temat dwóch kwestii: co należy robić w obecnej sytuacji strategicznej oraz czy należy zmienić naczelnego wodza. Po wysłuchaniu wszystkich opinii delegacja sejmowa uznała, że większość wypowiedziała się za zmianą dowództwa, i zarządziła głosowanie. Gen. Jana Skrzyneckiego pozbawiono stanowiska wodza naczelnego i przyznano je gen. Henrykowi Dembińskiemu. [przypis edytorski]

W roku 39 bomby rozwaliły dom — chodzi o bombardowanie Warszawy podczas kampanii wrześniowej w 1939 r. [przypis edytorski]

w roku 404 — wszystkie daty z historii starożytnej występujące we wstępie i przypisach odnoszą się do okresu przed naszą erą, chyba że wprost wskazano inaczej. [przypis edytorski]

w roku, w którym doszedłem do pełnoletności — dawniej pełnoletność osiągało się kończąc 21 lat. [przypis edytorski]

w Romaniji — w Romanii; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]

wrony — kary (o umaszczeniu konia). [przypis edytorski]

wrony — kary; tu: koń tej maści. [przypis edytorski]

wrony — koń czarnej maści. [przypis edytorski]

wrony koń — koń o czarnym (karym) umaszczeniu. [przypis edytorski]

wrony łowić (pot. przen.) — zamyślić się, nie uważać. [przypis edytorski]

wrony — (o koniu) kary, czarny. [przypis edytorski]

wrosł — dziś popr. pisownia: wrósł. [przypis edytorski]

wrostę — dziś popr.: wrosnę. [przypis edytorski]

wrota (daw.) — brama, drzwi. [przypis edytorski]

Wrota Iwanowskie — wsch. brama Cytadeli Warszawskiej, zbudowana w l. 1833–1835 od strony Wisły, nazwana później Bramą Straceń; u jej stóp znajduje się cmentarz-mauzoleum straconych w tym miejscu więźniów politycznych: od 1886 r. na szubienicach ustawionych na skarpie poniżej bramy wykonywano egzekucje więźniów politycznych, zaś ciała straceńców chowano potajemnie (tzn. również: bezimiennie) w bezpośrednim sąsiedztwie. W 1932 Koło Warszawskiego Stowarzyszenia Byłych Więźniów Politycznych doprowadziło do uporządkowania terenu wokół bramy i otwarcia 1 XI 1933 cmentarza-mauzoleum, na którym ustawiono 152 krzyże i 7 macew dla upamiętnienia straconych tu patriotów, na ścianach bramy powieszono marmurowe tablice pamiątkowe z nazwiskami ofiar. [przypis edytorski]

wrota pootwiera Janusz — właśc. Janus; w staroż. Rzymie wrota świątyni Janusa otwierano wraz z rozpoczęciem wojny. [przypis edytorski]

wrota — wielkie drzwi. [przypis edytorski]

wrotka — drzwiczki; małe wrota. [przypis edytorski]

wrotka — małe wrota; drzwiczki, furtka. [przypis edytorski]

wrotki (biol.) — typ małych (0,2–1 mm), wodnych zwierząt bezkręgowych z charakterystycznym wieńcem rzęsek na przedniej części walcowatego ciała. [przypis edytorski]

wrotóm — dziś popr. forma C. lm: wrotom. [przypis edytorski]

wrot — powrót. [przypis edytorski]

wroty — dziś popr. forma N. lm: wrotami. [przypis edytorski]

wrotyma — dziś popr. forma N.lm: wrotami. [przypis edytorski]

wrotyma — dziś popr.: wrotami. [przypis edytorski]

wroty (starop. forma) — wrotami; wrota: drzwi, brama. [przypis edytorski]

wrotyszcze (neol.) — wrota, brama. [przypis edytorski]

wroża (starop.) — wróża, wróżba. [przypis edytorski]

w rozgarze — tak w źródle; prawdopodobnie powinno być: w rozgwarze. [przypis edytorski]