Przypisy

zasługowała (starop. forma) — dziś: zasługiwała. [przypis edytorski]

zasługował (starop. forma) — dziś: zasługiwał. [przypis edytorski]

zasmętnić — zasmucić. [przypis edytorski]

za smutną rzeką, którą musim przepłynąć wszyscy — tj. w podziemnej krainie zmarłych, której granice stanowiły rzeki, m. in. Styks. [przypis edytorski]

za sobą — po swojej stronie, na swoją korzyść. [przypis edytorski]

zaspać pogodę (daw.) — przeoczyć dogodny czas. [przypis edytorski]

zaspa (daw.) — pagórek z piasku usypany przez wiatr, wydma. [przypis edytorski]

za spojrzeniem — po tym, jak spojrzała. [przypis edytorski]

zaspokojenie (daw.) — przywrócenie spokoju; uciszenie, uspokojenie. [przypis edytorski]

za sprawunkami (daw.) — na zakupy. [przypis edytorski]

zasromać (daw.) — zawstydzić. [przypis edytorski]

zasromać się (daw.) — zawstydzić się. [przypis edytorski]

zasromany (daw.) — zawstydzony. [przypis edytorski]

zasromany (starop.) — zawstydzony. [przypis edytorski]

zasromiony (daw.) — zawstydzony. [przypis edytorski]

zastąpić (starop.) — tu: nastąpić, nastać. [przypis edytorski]

zastąpić — tu: zająć. [przypis edytorski]

zastali, zatrzymali (tu reg.) — dziś popr. forma 3 os. lm cz. przesz. r.nmos.: zastały, zatrzymały (w zdaniu Gdy mnie burza, gdy mnie chmury na morskim brzegu zastali i dzień cały zatrzymali). [przypis edytorski]

zastanawiać (daw.) — powstrzymać, zatrzymać, zastopować. [przypis edytorski]

zastanawiać (daw.) — stawać. [przypis edytorski]

zastanawiać (daw.) — tu: zatrzymywać, stopować, skłaniać do stanięcia. [przypis edytorski]

zastanawiać się (daw.) — zatrzymywać się. [przypis edytorski]

zastanawiać się (daw.) — zatrzymywać się; stawać. [przypis edytorski]

zastanawiać się (daw.) — zatrzymywać się, stawać, ustawać. [przypis edytorski]

zastanawiać się — stanąć, zatrzymać się. [przypis edytorski]

Zastanawiającem jest (…) cudzych łaską i opieką przy sobie trzymał — Kraszewski porzuca tu zasadę analizy dokumentów, którą kierował się uprzednio, mówiącą, że regulacje wprowadza się tam, gdzie są konieczne, np. dla ukrócenia bezprawia; jak wcześniej sam zauważył, komentując pierwsze przywileje na Litwie: „Nadaje się to tylko, czego krajowi braknie; wskazują więc najlepiej późniejsze przywileje, czego w Litwie nie było (…)”. [przypis edytorski]

zastanowić (daw.) — bronić się. [przypis edytorski]

zastanowić (daw.) — tu: zatrzymać, powstrzymać, zastopować. [przypis edytorski]

zastanowić (daw.) — tu: zatrzymać. [przypis edytorski]

zastanowić (daw.) — zatrzymać; sprawić, że ktoś stanie. [przypis edytorski]

zastanowić kogo (starop.) — zatrzymać. [przypis edytorski]

zastanowić się (daw.) — bronić się. [przypis edytorski]

zastanowić się (daw.) — stanąć, przystanąć. [przypis edytorski]

zastanowić się (daw.) — stanąć, zatrzymać się. [przypis edytorski]

zastanowić się (daw.) — zatrzymać się. [przypis edytorski]

zastanowić się (daw.) — zatrzymać się; stanąć. [przypis edytorski]

zastanowić się (starop.) — zatrzymać się. [przypis edytorski]

zastanowić się (starop.) — zatrzymać się; stanąć. [przypis edytorski]

zastanowić się (starop.) — zatrzymać się, ustać. [przypis edytorski]

zastanowić się — zatrzymać się, ustać, stanąć. [przypis edytorski]

zastanowić — tu: ustawić. [przypis edytorski]

zastanowić — tu: zatrzymać. [przypis edytorski]

zastanowić — tu: zatrzymać się. [przypis edytorski]

zastanowić — tu: zatrzymać; sprawić, że ktoś stanie w biegu. [przypis edytorski]

zastanowienie (daw.) — stanięcie, zatrzymanie się. [przypis edytorski]

zastanowił — przystanął. [przypis edytorski]

zastanowiony (starop.) — zatrzymany. [przypis edytorski]

zastanowiwszy (starop.) — zatrzymawszy. [przypis edytorski]

za starym — tu: skrócenie od: za stary jestem. [przypis edytorski]

za starzyśmy już (daw.) — skrót od: za starzy już jesteśmy. [przypis edytorski]

zastawą — dziś: zastawem. [przypis edytorski]

zastawiać się (daw.) — bronić się. [przypis edytorski]

zastawiać się (daw.) — zasłaniać się. [przypis edytorski]

zastawić (daw.) — stanąć w obronie. [przypis edytorski]

zastawić się — tu: obronić się, zabezpieczyć się. [przypis edytorski]

zastawić się [za kogo, za co] (starop.) — stanąć w czyjej obronie, upomnieć się, wstawić się za kim. [przypis edytorski]

zastawnik — ten, który bierze zastaw. [przypis edytorski]

zastawny — dziś: zastawiony. [przypis edytorski]

zastawować (daw.) — sprzeciwiać się czemuś, bronić się przed czymś. [przypis edytorski]

zastawuje — dziś: zastawia. [przypis edytorski]

zastępy — hebr. צָבַא (cawa): 'armia, zastępy czyli odziały zorganizowane, aby prowadzić wojnę lub służyć'. Tu w znaczeniu: całe dzieło stworzenia, działające według stworzonych dla niego reguł. [przypis edytorski]

zastienok (застенок; ros.) a. zastienka (застенка) — hist.: katownia, miejsce tortur. [przypis edytorski]

zastosowany do kogoś — dziś: dostosowany do kogoś. [przypis edytorski]

za strajką — dziś popr. forma r.m.: za strajkiem. [przypis edytorski]

za strawę drapieżnym zwierzętom i ptakom żywiącym się tłuszczem umarłych — zapewne aluzja do słów z pierwszego zdania Iliady: „na pastwę dał sępom i psom bez pogrzebu walające się trupy rycerskie” (tłum. Franciszek Ksawery Dmochowski). [przypis edytorski]

zastrzęgać (daw.) — pogrążać się w czymś, grzęznąć. [przypis edytorski]

zastrzęgnąć — ugrzęznąć. [przypis edytorski]

zastrzelon — zastrzelony (daw. krótka forma przym.). [przypis edytorski]

zastrzeżenie wypowiedziane na s. 163 — autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; w tym przypadku na odnośnej stronie znajduje się końcówka akapitu z rozdz. VIII: „(…) nie ma autokrytyki i szczerego śledzenia konszachtów między układaniem się wyuczonych słów, frazesów i poglądów a nieświadomym życiem duszy (…)” oraz akapit następny. [przypis edytorski]

zasuć (daw., gw.) — zasypać coś czymś; zasuć się: zostać zasypanym, pokryć się. [przypis edytorski]

zasuć (daw.) — tu: zasypać; zapchać. [przypis edytorski]

zasuć (daw.) — zasypać. [przypis edytorski]

zasuć (gw.) — zasypać, pokryć. [przypis edytorski]

zasugestionować — dziś: sugerować. [przypis edytorski]

zasugestionować kogoś — dziś popr.: zasugerować komuś coś a. poddać kogoś sugestii. [przypis edytorski]

zasugestionował — dziś popr. forma: zasugerował. [przypis edytorski]

zasugestionowany (daw.) — zasugerowany, wskazany sugestią. [przypis edytorski]

Zasulicz, Wiera Iwanowna (1849–1919) — rosyjska marksistka, pisarka i rewolucjonistka; w 1878 postrzeliła i ciężko zraniła gubernatora Sankt Petersburga, ponieważ wcześniej kazał wychłostać jednego z więźniów politycznych za brak szacunku; podczas głośnego procesu została uniewinniona. [przypis edytorski]

zasumować się (daw.) — zamyślić się, zasmucić się. [przypis edytorski]

zasumować się — zmartwić się. [przypis edytorski]

zasunione — dziś popr. forma: zasunięte. [przypis edytorski]

zasuponić — ścisnąwszy kleszcze chomąta, związać je suponiami, czyli służącymi do tego rzemieniami. [przypis edytorski]

zasuspendować (daw., z łac.) — zawiesić, czasowo pozbawić urzędnika prawa wykonywania zawodu. [przypis edytorski]

zasuty (daw.) — tu: pokryty. [przypis edytorski]

zasuty (daw.) — zasłany. [przypis edytorski]

zasuty (daw.) — zasnuty. [przypis edytorski]

zasuty (daw.) — zasypany. [przypis edytorski]

zasuty (daw.) — zasypany; tu: pokryty, przesłonięty. [przypis edytorski]

zasuty (daw.) — zasypany, tu: pokryty. [przypis edytorski]

zasuty — pokryty. [przypis edytorski]

zasuty — [przypis edytorski]

zasuty (starop.) — zasłany; tu: przysypany. [przypis edytorski]

zasuty — zasłany, usłany czymś; pokryty. [przypis edytorski]

zasuty — zasypany, przesłonięty. [przypis edytorski]

zasuwkę zasunęła szarpnąwszy rzemieniem — drzwi zamykano wówczas przesuwając rygiel przy pomocy rzemienia, a na jego końcu zawiązując węzeł. [przypis edytorski]

zaswatać — tu: prosić o rękę. [przypis edytorski]

za swe Argos — przen.: za Helladę, za ojczyznę Greków walczących pod Troją. [przypis edytorski]

za swego — jak swego, jak własnego (w domyśle: syna). [przypis edytorski]

zasyłać (daw. a. reg.) — przesyłać, przekazywać. [przypis edytorski]

zasypać się (daw.) — wsypać się, wpaść, skompromitować się. [przypis edytorski]