Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 162306 przypisów.
wierutny — prawdziwy, całkowity, odznaczający się daną cechą (zwykle negatywną) w najwyższym stopniu. [przypis edytorski]
wierutny — prawdziwy, całkowity, odznaczający się daną cechą (zwykle negatywną) w najwyższym stopniu. [przypis edytorski]
Wier (Weyer), Johannes (1515–1588) — niemiecki demonolog. [przypis edytorski]
wierżch — dziś: wierzch. [przypis edytorski]
Wierząc tedy bogom, jak mógł bogów nie uznawać? — skarga na piśmie wniesiona zarzuca Sokratesowi nie niewiarę w bogów w ogóle, lecz nieuznawanie bogów uznawanych przez państwo. W tym więc związku myślowym to zdanie niepotrzebne. Ksenofontowi przypomina się Platona Apologia, gdzie (rozdz. XIV) w toku rozprawy oskarżyciel rozszerza swój zarzut: „nie wierzy w bogów państwowych”, na: „nie wierzy w bogów w ogóle”, przez co popada w sprzeczność z tym, co sam napisał w skardze: „wprowadza nowe bóstwa”. [przypis tłumacza]
wierząc w wróżbiarstwo, posługują się lotem ptaków — jeśli ptak leci od wschodu słońca (u Greków po ręce prawej, gdyż wieszczący z lotu ptaków zwracał się twarzą ku północy; u Rzymian odwrotnie), to znak był pomyślny. [przypis tłumacza]
wierząc w wróżbiarstwo, posługują się (…) ludzkimi głosami — jeżeli np. ktoś, ważąc w myśli jakiś zamiar, usłyszy na ulicy z rozmowy dwóch przechodniów słowa: „Doskonale się uda”, to nie ów nieznajomy dał dobrą wróżbę, lecz bóg ją jego głosem objawił. Podobnie i innego rodzaju wyrocznie są głosem boga. [przypis tłumacza]
wierzący [list] (starop.) — [tu:] wierzytelny; [uwierzytelniający]. [przypis redakcyjny]
Wierzą, że „Gorgiasz” nie powstał później jak… — U. Wilamowitz-Moellendorff, Platon, t. I, Berlin 1920. [przypis tłumacza]
wierzać — powierzać, zwierzać w zaufaniu. [przypis redakcyjny]
wierzajcie (daw.) — wierzcie. [przypis edytorski]
wierzaj — dziś popr. forma 2 os. lp tr. rozkaz.: wierz. [przypis edytorski]
wierzaj — dziś popr. forma 2 os. lp tr.rozkaz.: wierz. [przypis edytorski]
wierzaj — dziś popr. forma 2 os. lp tr. rozkaz.: wierz. wierzaj mi pan — dziś popr. forma grzecznościowa: proszę mi wierzyć a. niech mi pan wierzy. [przypis edytorski]
wierzaj — dziś popr. forma: wierz. [przypis edytorski]
wierzaj mi — dziś popr.: wierz mi. [przypis edytorski]
Wierzaj… — w dalszych słowach Byron pokazuje, że bardziej ceni angielskich poetów przedromantycznych. [przypis edytorski]
wierzba czarna, Salix nigra (bot.) — gatunek wierzby pochodzący ze wsch. części Ameryki Płn. [przypis edytorski]
wierzba purpurowa, Salix purpurea — wiklina, gatunek krzewu z rodziny wierzbowatych, tworzący zarośla nad brzegami rzek i potoków, występujący w Europie, Azji i Afryce Północnej. [przypis edytorski]
wierzba — w daw. przypisywanych roślinom symbolice oznaczała niespełnioną miłość. [przypis edytorski]
wierzba złotocha — gatunek wierzby białej o pomarańczowych bądź złocistożółtych łodygach. [przypis edytorski]
wierzbiny — drzewa, krzewy wierzby. [przypis edytorski]
wierzbówka — wysoka roślina o wąskich liściach, podobnych do liści wierzby, i o purpurowych kwiatach z fioletowym odcieniem. [przypis edytorski]
Wierzbołów (lit. Virbalis) — miasto w płd.-zach. części Litwy, na linii kolei do Królewca (Kaliningradu), wówczas przy granicy rosyjsko-pruskiej, dziś litewsko-rosyjskiej. [przypis edytorski]
wierzbownica — drobnokwiatowa roślina wieloletnia z rodziny wiesiołkowatych.. [przypis edytorski]
Wierzbowski, Teodor (1853–1923) — pochodzący z Kielc historyk, archiwista, bibliograf, wydawca źródeł, profesor Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego (od 1886 r.), prowadził tamże wykłady literatury polskiej w języku rosyjskim (od 1882 r.); autor stosowanego jako podręcznik w szkołach średnich wyboru tekstów polskich z komentarzem po rosyjsku pt. Wypisy polskie (oryg. Polskaja chrestiomatia, wyd. 1884). Był konserwatywnym zwolennikiem stopniowych zmian, wpływania na czynienie kolejnych ustępstw przez zaborców (np. napisał w 1896 r. do stosownych władz memoriał o dyskryminacji języka polskiego w szkolnictwie średnim i wyższym i w efekcie tej interwencji zrównano w nauczaniu język polski z niemieckim i francuskim). Od grudnia 1908 r. był kierownikiem katedry języka i literatury polskiej, gdzie wykłady wygłaszane były po polsku; nie podjął już pracy wykładowcy, kiedy w 1915 r. ukonstytuował się polski Uniwersytet Warszawski. [przypis edytorski]
wierzby Wirgiliusza — nawiązanie do Bukolik Wergiliusza (sic!), w których takie elementy krajobrazu jak wierzba stanowiły rozpoznawalny atrybut sielankowego nastroju. [przypis edytorski]
wierzchenek (gw.) — pokrywka. [przypis edytorski]
wierzch góry wschodzące w promienie złote ubierało słońce — Symbol wewnętrznego głosu duszy naszej, radzącego nam wchodzić coraz wyżej. Słońce oświecające wierzchołek góry symbolem jest światła prawdy, nieomylnej przewodniczki życia. [przypis redakcyjny]
wierzchne — górne, znajdujące się na piętrze. [przypis edytorski]
wierzchówka — klacz używana do jazdy wierzchem. [przypis edytorski]
Wierzchosławice — wieś położona w województwie małopolskim, w powiecie tarnowskim. [przypis edytorski]
wierzchować — przewodzić komuś. [przypis autorski]
wierzchowiec Bony, z natury bardzo drażliwy, nie dał się paziom utrzymać […] niedźwiedź był tuż, lecz nadbiegli chłopi i dobili go oszczepami — J. Bielski: Kronika polska. [przypis autorski]
wierzch — tu: szczyt. [przypis edytorski]
Wierzcie w Kościół — Mt 18, 17, 20. [przypis tłumacza]
Wierzę, iż me zbawienie troską pana główną — Również z dyskretną ironią. [przypis tłumacza]
Wierzę w Boga a. Credo — najwcześniejsze wyznanie wiary Kościoła katolickiego. [przypis edytorski]
wierzę w te czterdzieści cztery — ironiczna aluzja do Widzenia ks. Piotra w III części Dziadów. [przypis redakcyjny]
Wierzę, że jeszcze wtenczas Bastyej nie było, / Na którą Hiszpanowi dzisiaj patrzyć miło — „miło” chyba w znaczeniu ironicznym; w oryg. „di che non troppo si vantar Spagnuoli”; o Bastii zob. uwagę do 42, 3–5. [przypis redakcyjny]
wierzeje bramy wschodniej wewnątrz Przybytku — ἡ δ᾽ ἀνατολικὴ πύλη τοῦ ἐνδοτέρω ναοῦ (N), ἡ δ᾽ ἀνατολικὴ πύλη τοῦ ἐνδοτέρω (D); sedet janua interioris sacrarii orienti obversa; das östliche Thor des inneren Vorhofes (Cl.); [pominięto tłum. na rosyjski]. Mylą się tłumacze, choć mieli przed sobą tekst nie całkiem dokładny. Tu chodzi o bramę w samym Przybytku, a nie naprzeciw Przybytku, za ołtarzem położoną, p. V, V, 5 (opis w tekście i uwaga do słowa „podwoje”); Przeciw Apionowi II, 9; Graetz, Geschichte der Juden III, 227 (Schaar ha-Gadol). [przypis tłumacza]
wierzeje (daw.) — wrota. [przypis edytorski]
wierzeje — drzwi. [przypis edytorski]
wierzeje — drzwi, zazwyczaj potężne; wrota. [przypis edytorski]
wierzgać (daw.) — buntować się. [przypis redakcyjny]
wierzgać przeciw ościeniowi — wyrażenie biblijne z Dziejów Apostolskich (26, 14): stawiać bezcelowy opór, skazany na niepowodzenie; oścień: zaostrzony kij do popędzania bydła. [przypis edytorski]
wierzgnąć (starop.) — zbuntować się. [przypis redakcyjny]
wierzgnąć — zbuntować się. [przypis redakcyjny]
wierzone ledwie (starop.) — takie, w które z trudem można uwierzyć. [przypis edytorski]
wierzone — zam[iast:] powierzone. [przypis redakcyjny]
wierzyć bowiem, że po dyktaturze można będzie wrócić do demokracji, do liberalizmu i parlamentaryzmu, jest doktrynerską złudą… — por. ibid., s. 260–262. [przypis autorski]
wierzyć też i diabeł (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą ci, skróconą do -ć; inaczej: wierzy ci też i diabeł; znaczenie: przecież i diabeł wierzy. [przypis edytorski]
wierzyć — tu: powierzać. [przypis edytorski]
wierzyciele hipoteczni — hipoteka: instytucja prawna zabezpieczająca prawa właściciela nieruchomości oraz roszczenia pieniężne jego ewentualnych wierzycieli. [przypis redakcyjny]
wierzyciele osób prywatnych tracili tylko piątą część, towary poszły w górę tylko o piątą część — dostawali szesnaście uncji miedzi za dwadzieścia. [przypis autorski]
wierzyciel — osoba, która pożyczyła pieniądze, ktoś, u kogo został zaciągnięty dług. [przypis edytorski]
wierzyciel — osoba, której jest się dłużnym pieniądze. [przypis edytorski]
wierzy gardła swego (starop.) — powierza swoje życie. [przypis edytorski]
Wierzymy, Panie, o! wierzymy mocno… — Kornel Ujejski, Akt wiary, z tomu Skargi Jeremiego. [przypis edytorski]
Wierzyński, Kazimierz (1894–1969) — poeta, prozaik i eseista polski; pochodził z Drohobycza, podczas I wojny światowej walczył w Legionie Wschodnim gen. Hallera i dostał się do niewoli ros.; znalazłszy się w Warszawie, zaczął współpracować z pismem młodzieży akademickiej „Pro Arte et Studio”, dołączył do grupy poetów urządzających w l. 1918–1919 wieczory w kawiarni Pod Picadorem i wraz z Julianem Tuwimem, Antonim Słonimskim, Janem Lechoniem i Jarosławem Iwaszkiewiczem był współtwórcą grupy poetyckiej Skamander; debiutował tomikiem Wiosna i wino (1919). Radosny, lekki ton właściwy dla pierwszej fazy dwudziestolecia między wojennego, obecny jeszcze w zbiorze Wróble na dachu (1921) i w wierszach dotyczących sportu (Laur olimpijski 1927, złoty medal Amsterdam 1928), porzucił wkrótce, jak wielu innych, na rzecz katastrofizmu (np. w tomach Rozmowa z puszczą 1929, Pieśni fanatyczne 1929, Gorzki urodzaj 1933). Sam najwyżej cenił zbiór utrzymanych w tonie romantycznym poematów Wolność tragiczna (1936), których tematem jest postać marszałka Piłsudskiego oraz poczucie groźby wiszącej nad niedawno odzyskaną wolnością Polski. [przypis edytorski]
Wierzyński, Kazimierz (1894–1969) — poeta, współzałożyciel grupy poetyckiej Skamander, od 1939 na emigracji. [przypis edytorski]
Wierzynek, Mikołaj (niem. Nikolai Wirsing a. Werzig, łac. Verincus, zm. 1368) — zw. Wierzynkiem młodszym; średniowieczny kupiec, patrycjusz, bankier, ławnik i rajca krakowski, syn Mikołaja Wierzynka (starszego). Wg Jana Długosza w 1364 zorganizował ucztę dla gości zjazdu monarchów zorganizowanego przez Kazimierza Wielkiego. W sławnej „uczcie u Wierzynka” uczestniczył m.in. cesarz Karol IV Luksemburski, król Ludwik Węgierski oraz wielu innych królów i książąt. [przypis edytorski]
Wierzynek, Mikołaj (zm. 1368) — krakowski mieszczanin, który w 1364 r. wydał ucztę, w której uczestniczyli ważni monarchowie europejscy i król Polski. [przypis edytorski]
Wierzynek (…) posadził Kazimierza najwyżej — wg Długosza. [przypis autorski]
wierzyszli (daw.) — czy uwierzysz. [przypis edytorski]
wierzyszli (daw.) — konstrukcja z partykułą -li w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy wierzysz. [przypis edytorski]
wierzyż — uwierz; uwierzże. [przypis edytorski]
wierzże (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]
wieść błędna (daw.) — [tu:] wieść błąkająca się. [przypis redakcyjny]
wieść (daw.) — prowadzić. [przypis edytorski]
Wieść (mit. rzym.) — Fama, bogini szybko rozchodzącej się pogłoski; odpowiednik Feme w mit. gr., przedstawianej niekiedy z wieloma parami oczu i ust. [przypis edytorski]
wieść obiesić (starop.) — prowadzić na szubienicę; prowadzić, żeby go powiesić. [przypis edytorski]
wieść — prowadzić. [przypis edytorski]
wieść prym — być w czymś pierwszym, przewodzić. [przypis edytorski]
Wieść stara ślepym nazywa go ludem — Miasto Piza, podczas wyprawy swojej na wyspę Majorkę posiłkowane przez Florentynów, wywzajemniając się wdzięcznością, ze zdobyczy wojennych ofiarowało Florencji przyjąć z wolnym wyborem dwie bramy brązowe albo dwa słupy porfirowe, przepalone i uszkodzone w ogniu, ale pociągnięte przez chytrych Pizanów szkarłatem. Florentyńczycy, nie domyślając się tej zdrady, wybrali te ostatnie i dlatego otrzymali szyderczy przydomek „ślepi”. [przypis redakcyjny]
wieść — tu: przewodzić. [przypis edytorski]
wieść — tutaj: prowadzić. [przypis edytorski]
wieście — forma zarchaizowana; dziś popr.: wieści. [przypis edytorski]
wieści mocno pokojowe… — począwszy od 6 maja 1878 prasa warszawska przynosiła wiadomości o polepszeniu się sytuacji międzynarodowej. Rosja wobec niebezpieczeństwa wojny z Anglią i Austrią oraz neutralnego stanowiska Niemiec poszła na ustępstwa. W połowie maja wyjechał do Londynu ambasador rosyjski, hr. Szuwałow; 30 maja został zawarty w Londynie tajny układ, w którym Anglia zgadzała się na zmiany terytorialne na Bałkanach, ze znacznym jednak uszczupleniem granic zainteresowanych państw, zwłaszcza Bułgarii. Odpowiadało to także interesom Austrii. W sytuacji międzynarodowej nastąpiło odprężenie. [przypis redakcyjny]
Wieści od wnuka Kupida odbiera. — w późn. wyd. tłum. te słowa Marii mówi Katarzyna. [przypis edytorski]
wieści o gwałceniach (…) — nawiązanie do wątków powieści Stefana Żeromskiego (wyd. 1902–1904). [przypis edytorski]
wieś do przeżycia — tu: dożywotnia dzierżawa wsi. [przypis edytorski]
wieś G. — zapewne: Giełgudyszki. [przypis edytorski]
wieś Jordan — Ἰορδὰν (N), Ἰαρδὰν (D). [przypis tłumacza]
wieśne (starop.) — wiejskie. [przypis redakcyjny]
wieśniactwo (daw.) — wieśniacy jako zbiorowość; chłopstwo. [przypis edytorski]
Wieśniak (…) ciernią rosochatą przejście zamyka — We Włoszech ścieżki prowadzące na góry porosłe winnicami w porze, gdy winogrona dojrzewają, wieśniacy broniąc je od szkody, grodzą chrustem cierniowym. Porównanie trafne i dość obrazowe. [przypis redakcyjny]
Wieśniak hiszpański (…) tak się zabił — Tacyt, Roczniki, IV, 45. [przypis tłumacza]
wieśniakom — Horacy podkreśla swoje pochodzenie z prowincji. [przypis edytorski]
wieśnie — dziś popr.: wiośnie. [przypis edytorski]
wieśny (daw.) — wiejski. [przypis edytorski]
wieś zaciszna (…) wieś spokojna — parafraza słów Panny XII z Pieśni świętojańskiej o Sobótce Jana Kochanowskiego: „Wsi spokojna, wsi wesoła, / Który głos twej chwale zdoła?”; w dialogu Czepca z Dziennikarzem nawiązanie to ma wydźwięk ironiczny: wyraża marzenie szlachty o wsi, z pominięciem istotnych potrzeb i pragnień jej mieszkańców. [przypis edytorski]
wieś za dwa kaftany, konia i dziesięć grzywien srebra — że za takie ceny wioski w XIII w. sprzedawano, świadczy Paprocki. [przypis autorski]
Wie się ona przeznaczoną Do noszenia tu korony… — Zygmunt Krasiński, Psalm miłości. [przypis edytorski]
wiesiele (starop.) — wesele. [przypis edytorski]
wiesioł był (starop.) — był wesoły. [przypis edytorski]
wieskie i miesckie — wiejskie i miastowe. [przypis edytorski]
Wiesław — imię jest nawiązaniem do poematu Kazimierza Brodzińskiego Wiesław (1820). [przypis edytorski]
wie süss (niem.) — jak słodko. [przypis edytorski]
wiesza a śmieje się, a szumi, a szczebiocze (daw.) — konstrukcja z „a” w funkcji spójnika łącznego, dziś: wiesza i śmieje się, i szumi, i szczebiocze. [przypis edytorski]
