Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 121051 przypisów.
Belakwa — też: Belacqua. [przypis edytorski]
Bela — legendarny król norweski (nie mylić z władcami Węgier o tym samym imieniu). [przypis edytorski]
belanda (mal.) — holenderski. [przypis edytorski]
belbas (reg.) — grubas; dryblas, rosły chłopiec. [przypis edytorski]
Belden — obecna nazwa: Bełdany. [przypis edytorski]
bele (gw.) — byle. [przypis edytorski]
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
belek — dziś r.ż.: belka. [przypis edytorski]
belemnity (paleont.) — rząd wymarłych morskich głowonogów, żyjących ok. 200–65 mln lat temu, po których zostały charakterystyczne podłużne skamieniałości. [przypis edytorski]
belemnity — rząd wymarłych morskich głowonogów, po których zostały charakterystyczne podłużne skamieniałości. [przypis edytorski]
belerbej — namiestnik zarządzający prowincją. [przypis edytorski]
bel et bien (fr.) — rzeczywiście. [przypis edytorski]
Belfast — stolica i największe miasto Irlandii Północnej. [przypis edytorski]
belfer (daw.) — pomocnik nauczyciela w żydowskiej szkole (chederze); później pot. iron. a. żart.: nauczyciel. [przypis edytorski]
belferka — praca jako nauczyciel. [przypis edytorski]
belferzyna (pogard.) — nauczyciel; od: belfer. [przypis edytorski]
Belgravia — ekskluzywna dzielnica mieszkaniowa w środkowej części Londynu, powstała w poł. XIX w. [przypis edytorski]
Belial — biblijne starotestamentowe określenie bezosobowego zła lub przeciwnika Boga (np. w wyrażeniu „synowie Beliala”: ludzie występni, grzeszni). [przypis edytorski]
Belial — biblijny termin hebrajski używany jako określenie człowieka niegodziwego, dosł.: bez wartości, bezużyteczny; w tradycji rabinicznej objaśniany także grą słów jako „bez jarzma”, tj. odrzucający przykazania Boże; później spersonifikowany jako jeden z upadłych aniołów; w Biblii Hebrajskiej najczęściej w postaci idiomu: „synowie Beliala” (np. 1 Sm 2, 12; 1 Sm 10, 27). [przypis edytorski]
Belial — jeden z biblijnych potężnych złych duchów, upadłych aniołów, obok Szatana, Lucyfera i Lewiatana, symbolizuje płodność ziemi, niezależność oraz północ (jako stronę świata); jego imię tłumaczy się jako „nie mający pana” (uosobienie buntu) lub jako czystą negację. [przypis edytorski]
Belial — jeden z upadłych aniołów, szatan. [przypis edytorski]
Belial (mit.) — jeden z upadłych aniołów, szatan. [przypis edytorski]
Belial (z hebr.) — jedno z imion diabła. [przypis edytorski]
beli oblegli (starop. forma) — byli oblegli; konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: oblegli wcześniej, uprzednio, kiedyś itp. [przypis edytorski]
beli o sobie zwątpili (starop. forma) — byli o sobie zwątpili; konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: zwątpili o sobie wcześniej, uprzednio itp. [przypis edytorski]
beli (…) postawili (starop. forma) — byli postawili; konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: postawili wcześniej, uprzednio, kiedyś itp. [przypis edytorski]
beli rozsypali się (starop. forma) — byli rozsypali się; konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: rozsypali się wcześniej, uprzednio, kiedyś itp. [przypis edytorski]
beli (starop. forma) — dziś popr.: byli. [przypis edytorski]
beli wstali (starop. forma) — byli wstali; konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: wstali wcześniej, uprzednio, kiedyś itp. [przypis edytorski]
beli założyli (starop. forma) — byli założyli; konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: założyli wcześniej, uprzednio, kiedyś itp. [przypis edytorski]
Belizariusz, Flavius Belisarius (ok. 505–565) — wódz bizantyjski z czasów cesarza Justyniana I Wielkiego, dowodził armią bizantyjską, która w 536 r. wyparła Gotów z Italii i samego Rzymu. Według legendy pod koniec życia miał zostać oślepiony i zmuszony do życia żebraczego. [przypis edytorski]
Belizariusz, właśc. Flavius Belisarius (ok. 505–565) — wódz bizantyjski z czasów cesarza Justyniana I Wielkiego, dowodził armią bizantyjską, która w 536 r. wyparła Gotów z Italii i samego Rzymu. Wg legendy pod koniec życia miał zostać oślepiony i zmuszony do życia żebraczego. [przypis edytorski]
Belizariusz, właśc. Flavius Belisarius (ok. 505–565) — wódz bizantyjski z czasów cesarza Justyniana I Wielkiego, dowodził armią bizantyjską, która w 536 r. wyparła Gotów z Italii i samego Rzymu. Według legendy pod koniec życia miał zostać oślepiony i zmuszony do życia żebraczego. [przypis edytorski]
belladonna (łac. Atropa belladonna) — gatunek wieloletniej rośliny z rodziny psiankowatych, inaczej: pokrzyk wilcza jagoda; z ziela belladonny od starożytności produkowano leki zmniejszające napięcie mięśni, działające hamująco na układ nerwowy, zmniejszające wydzielanie wszystkich gruczołów, stosowane w w okulistyce podczas badania oka (atropina), a także w leczenia kaszlu, kolki nerkowej i żółciowej, astmy i schorzeń żołądkowo-jelitowych. [przypis edytorski]
belladonna (łac. Atropa belladonna) — inaczej: pokrzyk wilcza jagoda; roślina trująca, stosowana w medycynie. [przypis edytorski]
belladonna — pokrzyk wilcza jagoda; roślina trująca, powodująca m.in. omamy wzrokowe i słuchowe. [przypis edytorski]
bella, horrida bella (łac.) — wojny, straszne wojny (Wergiliusz, Eneida VI 86; przepowiednia Sybilli). [przypis edytorski]
bella molinara (wł.) — piękna młynarka; odwołanie do powstałej w 1790 r. w Wiedniu opery La Molinara Giovanniego Paisiella (1740–1816), niezwykle popularnego i prominentnego w swoim czasie wł. kompozytora klasycznych oper gł. komicznych, zatrudnionego m. in. na dworze Katarzyny II w Petersburgu oraz na dworze Napoleona I w Paryżu. [przypis edytorski]
Bellarmin, Robert, właśc. Roberto Francesco Bellarmino (1542–1621) — włoski jezuita, kardynał, inkwizytor, święty Kościoła katolickiego i doktor Kościoła. [przypis edytorski]
bella signora (wł.) — piękna dama. [przypis edytorski]
bella veduta (wł.) — piękny widok. [przypis edytorski]
bella (wł.) — piękna. [przypis edytorski]
Bellay — chodzi o Belley we wsch. Francji, ok. 50 km od Annecy, będące siedzibą biskupią od V w.; nazwę Bellay nosi zamek na zachodzie Francji. [przypis edytorski]
belle femme-istaja (fr., ros.) — piękna kobieta, prawda? [przypis edytorski]
belle (fr.) — piękna. [przypis edytorski]
belle inconnue (fr.) — piękna nieznajoma. [przypis edytorski]
bellerbej właśc. bejlerbej — tytuł namiestnika zarządzającego prowincją w Turcji osmańskiej; także: beglerbeg, beglerbej. [przypis edytorski]
Bellerofon (mit. gr.) — królewicz koryncki, pogromca Pegaza. [przypis edytorski]
Bellerofon (mit. gr.) — pogromca Pegaza. [przypis edytorski]
Bellerofont, właśc. HMS Bellerophon — nazwa brytyjskiego okrętu wojennego, którego kapitanowi poddał się Napoleon Bonaparte 15 lipca 1815, po przegranej bitwie pod Waterloo, abdykacji i odcięciu mu przez brytyjską flotę drogi ucieczki do Stanów Zjednoczonych. Napoleon został przewieziony do Anglii i do czasu kongresu wiedeńskiego, który zadecydował o jego dalszym losie, uwięziony na pokładzie Bellerophona, zacumowanego u wybrzeży Plymouth. W tym czasie powstał znany obraz olejny Charlesa Locka Eastlake'a Napoleon Bonaparte na pokładzie „Bellerophona” w Plymouth Sound. [przypis edytorski]
belle soeur (fr.) — bratowa. [przypis edytorski]
belletrysta (z fr. belles lettres: literatura piękna) — autor beletrystyki, utworów literatury pięknej, głównie powieści i nowel. [przypis edytorski]
Belle Vue (fr.) — piękny widok. [przypis edytorski]
Bellevue — ob. część Meudon, ok. 10 km na płd.-zach. od centrum Paryża; pani de Pompadour mieszkała w pałacyku Bellevue zbudowanym dla niej w 1750 przez Ludwika XV. [przypis edytorski]
Belliard, Augustin Daniel (1769–1832) — francuski generał okresu rewolucji i cesarstwa; w latach 1805–1806 oraz od 1812 brał udział w kampaniach wojennych jako szef sztabu Joachima Murata (króla Neapolu od 1808). [przypis edytorski]
Bellincioni, Gemma (1864–1950) — włoska sopranistka światowej sławy. [przypis edytorski]
Bellini, Giovanni (ok. 1430–1516) — malarz włoski epoki renesansu, twórca weneckiej szkoły kolorystycznej, najwybitniejszy z malarskiej rodziny Bellinich; autor głównie obrazów religijnych i portretów. [przypis edytorski]
Bellini — rodzina włoskich malarzy epoki renesansu: Jacopo Bellini i dwóch jego synów, Giovanni i Gentile; trudno powiedzieć, którego z nich ma na myśli autor. [przypis edytorski]
Bellium Hispaniense a. De Bello Hispaniensi (łac.: O wojnie hiszpańskiej) — anonimowe łacińskie dzieło stanowiące kontynuację utworu O wojnie afrykańskiej i zamykające relację o wojnach prowadzonych przez Juliusza Cezara. [przypis edytorski]
Bellman, Carl Michael (1740–1795) — szwedz. poeta i kompozytor, narodowy skald Szwecji; autor popularnych pieśni biesiadnych i miłosnych. [przypis edytorski]
bello et pace (łac.) — na wojnie i w czasie pokoju. [przypis edytorski]
Bellona (mit. rzym.) — bogini wojny; małżonek Bellony (przen.): dzielny wojownik. [przypis edytorski]
Bellona (mit. rzym.) — bogini wojny. [przypis edytorski]
Bellona (mit. rzym) — bogini wojny. [przypis edytorski]
Bellona (mit. rzym.) — bogini wojny. [przypis edytorski]
Bellona (mit. rzym.) — bogini wojny, siostra a. żona Marsa. [przypis edytorski]
Bellona (mit. rzym.) — bogini wojny, siostra lub żona Marsa. [przypis edytorski]
Bellona (mit. rzym.) — bogini wojny; synowie Bellony — wojownicy. [przypis edytorski]
Bellona (mit. rzym.) — staroitalska bogini wojny; później przedstawiana jako żona a. siostra Marsa, boga wojny. [przypis edytorski]
Bellona — rzymska bogini wojny, siostra a. żona Marsa. [przypis edytorski]
Bellona — w mit. rzym. bogini wojny. [przypis edytorski]
Bellonie abdykować, do Cerery się aplikować — porzucić rzemiosło wojenne na rzecz zajęcia się uprawą roli. [przypis edytorski]
Bellow, Saul (1915–2005) — amerykański prozaik, laureat Nagrody Nobla w 1976 r. [przypis edytorski]
bellum civile (łac.) — wojna domowa. [przypis edytorski]
bellum omnium contra omnes (łac.) — wojna wszystkich przeciw wszystkim. [przypis edytorski]
belmera (z fr.) — teściowa. [przypis edytorski]
Bel (mit.) — jedno z określeń Marduka, najważniejszego boga panteonu babilońskiego (z akkadyjskiego dosł. „Pan”). [przypis edytorski]
Belmont, Leo, właśc. Leopold Blumental (1865–1941) — polski pisarz, eseista i tłumacz. Autor powieści W wieku nerwowym (1888) kreującej postać dekadenta. [przypis edytorski]
Belmont — nazwa siedziby bogatej dziedziczki zapożyczona przez Szekspira z jego głównego źródła do Kupca weneckiego: pierwszej noweli czwartego dnia ze zbioru Il Pecorone Ser Giovanniego Fiorentino. [przypis edytorski]
Belsham, William (1752–1827) — angielski pisarz, polityk i historyk, autor m.in. zbioru rozpraw pt. Essays, Philosophical, Historical, and Literary (1789). [przypis edytorski]
belt (starop. forma) — bełt; strzała, grot. [przypis edytorski]
beluarda — narożna baszta obronna lub drewniana ruchoma wieża oblężnicza. [przypis edytorski]
Belun — król Tyru, ojciec Dydony. [przypis edytorski]
bel uomo (wł.) — przystojny mężczyzna. [przypis edytorski]
Belus a. Bel — dosł. akad. bēlu: pan, władca; jedno z określeń babilońskiego boga Marduka. [przypis edytorski]
belweder a. belwederek (z wł. belvedere: piękny widok) — pawilon ogrodowy z widokiem na okolicę. [przypis edytorski]
belweder, belwederek (z wł.) — dosł.: piękny widok; tu: balkon z widokiem na okolicę. [przypis edytorski]
Belweder — tu: pałac Prezydenta Polski mieszczący się w Warszawie. [przypis edytorski]
belweder (z wł.) — budowla ogrodowa na wzniesieniu lub nadbudówka z tarasem nad najwyższą kondygnacją budynku, skąd rozpościera się widok na okolicę. [przypis edytorski]
Belzebub (z hebr.) — w Nowym Testamencie demon, władca złych duchów (Mk 3, 22; Mt 12, 24; Łk 11, 15). [przypis edytorski]
Belzebub (z hebr.) — w Nowym Testamencie władca złych duchów (Mk 3, 22; Mt 12, 24; Łk 11, 15), przez chrześcijan utożsamiany z Szatanem. [przypis edytorski]
Bembus Mateusz (ok. 1567–1645) — jezuita, następca Skargi w funkcji nadwornego kaznodziei Zygmunta III; autor pism religijnych. [przypis edytorski]
Bem Józef (1794–1850) — generał wojsk polskich, artylerzysta, uczestnik powstania listopadowego i naczelny wódz powstania węgierskiego w okresie Wiosny Ludów 1848–1849. [przypis edytorski]
Bem, Józef (1794–1850) — polski generał, dowódca wojsk węgierskich w powstaniu w 1848 r. [przypis edytorski]
bemol (muz.) — znak graficzny notacji muzycznej obniżający wysokość dźwięku o pół tonu, przypominający kształtem małą literę „b”. [przypis edytorski]
Ben Akiba, właśc. Akiba ben Josef (ok. 50–135) — żydowski rabin, tanaita; zaangażowany w ostateczne ustalenie kanonu Biblii hebrajskiej oraz zebranie przekazów ustnych dotyczących żydowskiego prawa religijnego; przypisywane mu często powiedzenie: „Wszystko to już było” wypowiada postać sceniczna Ben Akiby w dramacie Karla Gutzkowa Uriel Acosta (jest ono parafrazą wersu z biblijnej Księgi Koheleta: Koh 1, 9). [przypis edytorski]
Ben Ali (pseud.) — właśc. Stanisław Mścichowski, działający od czasów przedwojennych sławny estradowy hipnotyzer i magik, dający objazdowe przedstawienia „hipnozy oraz czarnej i białej magii” w całej Polsce. [przypis edytorski]
Bench, właśc. King's Bench Prison — londyńskie więzienie położone na południowym brzegu Tamizy, istniejące od średniowiecza i wówczas związane z królewskim sądem ławniczym (King's Bench court of law); trafiali tu oskarżeni o zniesławienie, bankructwo, a także dłużnicy (do czasu, gdy w latach 60. XIX zniesiono karę więzienia za długi); w 1842 r. więzienie zostało stosownie przemianowane na Queen's Prison (w związku o objęciem władzy przez królową Wiktorię w 1837 r.) i przejęło dłużników również z zakładów karnych w Marshalsea i Fleet, natomiast więźniów umysłowo chorych przekazało do Bedlam; kolejną przyjętą nazwą było Southwark Convict Prison, zanim w latach 70. XIX w. podupadło, a następnie zostało zamknięte i zniszczone; ostatecznie przestało funkcjonować w 1880 r. [przypis edytorski]
Benckendorff, Alexander von (1782–1844) — dowódca carskiej żandarmerii, organizator tajnej policji; Benkendorf-Reviev — tak ironicznie nazywa Słowacki raporty i donosy, na podstawie których skazywano poetów rosyjskich. [przypis edytorski]
Ben, comment qu'tu veux? (fr.) — Cóż, jak tam sobie chcesz? [przypis edytorski]
Bendajeski á Curtiba, état de Paraná (port.) — Bendajeski w Curtiba, w stanie Paraná. [przypis edytorski]
