Przypisy

Augustyn z Hippony (354–430) — filozof i teolog chrześcijański, polemista, święty, czołowy autorytet teologii, jeden z tzw. Ojców oraz Doktorów Kościoła; płodny autor, m.in. obszernego dzieła Państwo Boże (łac. De civitate Dei) oraz autobiografii Wyznania (łac. Confessiones). [przypis edytorski]

Augustyn z Hippony (354–430) — filozof i teolog chrześcijański, polemista, święty, czołowy autorytet teologii, jeden z tzw. Ojców oraz Doktorów Kościoła; płodny autor, m.in. obszernego dzieła Państwo Boże (De civitate Dei) oraz autobiografii Wyznania (Confessiones). [przypis edytorski]

Augustyn z Hippony (354–430) — filozof, teolog, święty Kościoła katolickiego, jeden z ojców i doktorów Kościoła, pisarz. [przypis edytorski]

Augustyn z Hippony (354–430) — łac. Aurelius Augustinus; teolog i filozof chrześc., święty, jeden z tzw. Ojców i Doktorów Kościoła; płodny autor, napisał m.in.: O Państwie Bożym oraz autobiografię Wyznania (łac. Confessiones). [przypis edytorski]

Augustyn z Hippony (łac. Aurelius Augustinus) (354–430) — teolog i filozof chrześc., polemista i płodny autor, święty, czołowy autorytet teologii, jeden z tzw. Ojców oraz Doktorów Kościoła. [przypis edytorski]

Augustyn z Hippony (łac. Aurelius Augustinus) (354–430) — teolog i filozof chrześc., święty, jeden z tzw. Ojców i Doktorów Kościoła; płodny autor, napisał m.in.: O Państwie Bożym oraz autobiografię Wyznania (łac. Confessiones). [przypis edytorski]

august (z niem. August) — błazen. [przypis edytorski]

aujourd'hui (fr.) — dziś. [przypis edytorski]

aujourd'hui (fr.) — dzisiaj. [przypis edytorski]

aukloryšis — raištis kojinei parišti. [przypis edytorski]

auksinas — XV–XVIII a. Lietuvos ir Lenkijos piniginis vienetas; prieškarinėje Rusijoje 15 ar 30 kapeikų vertės pinigas. [przypis edytorski]

auksinukas — čia: pinigas. [przypis edytorski]

auksorius — auksintojas. [przypis edytorski]

auł — wiejska osada na Kaukazie lub w Azji Środkowej. [przypis edytorski]

Auli a. Aulifellett — niewielka osada w norweskim okręgu Akershus. [przypis edytorski]

auliczny (daw., rzad.) — dworski. [przypis edytorski]

Aulida (gr. Aulis) — staroż. miasto portowe na wsch. wybrzeżu Beocji, ze sławną świątynią Artemidy; wg tradycji miejsce zborne floty greckiej przed wyprawą na Troję; odpłynięcie floty uniemożliwiały przeciwne wiatry zesłane przez obrażoną boginię Artemidę, które ustały, gdy Agamemnon, naczelny wódz wyprawy, złożył w ofierze swą córkę Ifigenię. [przypis edytorski]

Aulida (gr. Aulis) — wojska greckie wyruszyły na wy­prawę trojańską z Aulidy, miasta w Beocji. [przypis edytorski]

Aulida — po polsku także: Aulis, tak jak po grecku. [przypis edytorski]

Aulida — port na wybrzeżu Beocji. [przypis edytorski]

Aulis a. Aulida — starożytne miasto w Beocji nad zatoką Euripos. [przypis edytorski]

Aulus Gellius (II w. n.e.) — rzymski erudyta, miłośnik starożytności i kolekcjoner ciekawostek; autor zbioru pt. Noce attyckie. [przypis edytorski]

Aulus Kascellius — rzymski prawnik, znany ze swej wiedzy; warto tu pamiętać, że ważny element ówczesnego wykształcenia prawniczego stanowiła retoryka, co uzasadnia porównanie praktykowania prawa i literatury. [przypis edytorski]

A umartwienie to uczynić łatwym jutrzejsze — a umartwienie to uczyni ci łatwym jutrzejsze (-ć w tym wypadku jest skróconym ci). [przypis edytorski]

au naturel (fr.) — naturalnie, w sposób naturalny. [przypis edytorski]

au naturel (fr.) — w naturze; naturalny. [przypis edytorski]

au nom de Dieu (fr.) — na Boga; na miłość boską. [przypis edytorski]

Au nom de Dieu, Madame! (fr.) — W imię Boga, Pani! [przypis edytorski]

au pair (fr.) — na równi; na równych warunkach. [przypis edytorski]

au plus haut degré — w najwyższym stopniu. [przypis edytorski]

au ralenti (fr.) — spowolniony, na zwolnionych obrotach. [przypis edytorski]

au ralenti (fr.) — w zwolnionym tempie. [przypis edytorski]

Aurangzeb (1618–1707) — władca Indii (od 1658) z muzułmańskiej dynastii Wielkich Mogołów; walcząc o tron, zamordował trzech braci i dożywotnio uwięził ojca; rozszerzył granice imperium, wsławił się fanatycznym propagowaniem islamu i prześladowaniem innych religii. [przypis edytorski]

Aurangzeb, właśc. Abu Muzaffar Muhi ad-Din Muhammad Aurangzeb Alamgir (1618–1707) — władca Indii z muzułmańskiej dynastii Wielkich Mogołów; rozszerzył granice imperium, wsławił się fanatycznym propagowaniem islamu i prześladowaniem innych religii. [przypis edytorski]

Aurès (fr.), Dżabal al-Auras (ar.) — masyw górski w płn.-wsch. Algierii, także nazwa regionu. [przypis edytorski]

Aureliusz, Marek (121–180) — Marcus Aurelius Antoninus, cesarz rzymski, pisarz i filozof. [przypis edytorski]

Aureng-Zeb a. Aurangzeb (1618–1707) — władca islamskiego Imperium Mogołów w Indiach. [przypis edytorski]

au reste (fr.) — zresztą. [przypis edytorski]

aureum vellus (łac.) — złote runo. [przypis edytorski]

Au revoir (fr.) — Do widzenia. [przypis edytorski]

au revoir (fr.) — do widzenia. [przypis edytorski]

auriga (łac.) — woźnica. [przypis edytorski]

Auripigment — Apothekermischung aus Schwefel und Arsen. [przypis edytorski]

auripigment — minerał z grupy siarczków. [przypis edytorski]

Au Rocher de Cancale — restauracja w Paryżu, bardzo popularna w XIX w. [przypis edytorski]

Aurora — jutrzenka; tu la rytmu czytamy na cztery sylaby. [przypis edytorski]

aurora — jutrzenka, zorza, brzask. [przypis edytorski]

Aurora (mit. rzym.) — bogini jutrzenki. [przypis edytorski]

Aurora (mit. rzym.) — bogini jutrzenki, zorzy porannej. [przypis edytorski]

Aurora (mit. rzym.) — bogini poranku. [przypis edytorski]

Aurora (mit. rzym.) — bogini świtu; jutrzenka, zorza poranna. [przypis edytorski]

Aurora (mit. rzym.) — bogini zorzy porannej, Jutrzenka, odpowiednik Eos w mit. gr., określanej przez Homera jako „różanopalca”. [przypis edytorski]

Aurora (mit. rzym.) — bogini zorzy porannej, Jutrzenka, odpowiednik Eos w mit. gr. [przypis edytorski]

Aurora (mit. rzym.) — bogini zorzy porannej. [przypis edytorski]

Aurora (mit. rzym.) — bogini zorzy porannej; tu: jutrzenka. [przypis edytorski]

aurora — świt, jutrzenka. [przypis edytorski]

Aurora von Königsmarck (1662–1728) — hrabina szwedzka, faworyta króla polskiego Augusta II. [przypis edytorski]

aurum potabile (łac.) — złoto pitne. [przypis edytorski]

aurum sublimum (łac.) — czyste złoto. [przypis edytorski]

Aurunkowie — jedno ze staroż. plemion Italii. [przypis edytorski]

aurykle — (ang.) auricula, pierwiosnek. [przypis edytorski]

aurypigment — żółty lub złocisty minerał, siarczek arsenu. [przypis edytorski]

Ausbach Uralt — niemiecka brandy (wódka wytrawna) o ciemnobursztynowym kolorze. [przypis edytorski]

Auscautus deus incolumitatis et aegritudinis (łac.) — Auscautus, bóg słabości i choroby. [przypis edytorski]

Auschwitz a. Oświęcim — Auschwitz to zarówno niemiecka nazwa położonego w województwie małopolskim miasta Oświęcim, jak i zlokalizowanego tutaj nazistowskiego obozu koncentracyjnego. W czasie II wojny światowej znajdował się tu kompleks państwowych niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych oraz ośrodek zagłady Żydów. Został on utworzony w czasie drugiej wojny światowej na obrzeżach Oświęcimia. Początkowo obejmował obóz Auschwitz I, później także obóz Auschwitz II-Birkenau, a następnie Auschwitz III-Monowitz i blisko 50 podobozów (na Górnym Śląsku, w Małopolsce Zachodniej i w Czechach). Spośród ponad miliona ofiar Auschwitz Żydzi stanowili około 900 tysięcy. Auschwitz I, pierwszy z wielu obozów koncentracyjnych kompleksu, został założony przez Niemców w czerwcu 1940 r. na przedmieściu Oświęcimia, w pobliżu dużej węzłowej stacji kolejowej. W sierpniu 1940 r. uruchomiono pierwsze krematorium. Budynek ten stał się pierwszą z komór gazowych obozu. Auschwitz II-Birkenau, zaplanowany jako obóz dla sowieckich jeńców, stał się obozem koncentracyjnym dla więźniów różnych narodowości i ośrodkiem zagłady. Budowę obozu rozpoczęto w październiku 1941 r. w pobliżu wsi Brzezinka. Auschwitz III-Monowitz był jednym z podobozów Auschwitz; powstał w październiku 1942 r. na terenie wsi Monowice. W styczniu 1945 r. większość więźniów przeniesiono do Gliwic, a następnie do obozów Buchenwald i Mauthausen. Podobóz Auschwitz III-Monowitz był pierwszym wyzwolonym przez Armię Czerwoną — 27 stycznia 1945 r. przed południem. Po kilku godzinach wyzwolono Auschwitz I i Auschwitz II-Birkenau. [przypis edytorski]

ausgerechnet (niem.) — akurat. [przypis edytorski]

ausgerechnet (niem.) — akurat, właśnie, dokładnie. [przypis edytorski]

ausgerechnet (niem.) — akurat, właśnie. [przypis edytorski]

ausgeschwitzt — vergessen. [przypis edytorski]

ausgespielt (niem.) — skończony. [przypis edytorski]

ausgespilt (sein) (niem.) — być zgranym; skończyć grę. [przypis edytorski]

aushalten (niem.) — wytrzymać, dotrwać, tolerować. [przypis edytorski]

Auska — litewska bogini wschodzącego i zachodzącego słońca. [przypis edytorski]

auskultacja (med.) — osłuchiwanie narządów wewnętrznych. [przypis edytorski]

auskultacja (med.) — osłuchiwanie; rodzaj badania lekarskiego polegającego na słuchaniu, zazwyczaj z pomocą specjalnej słuchawki, jak pracują narządy wewnętrzne (takie jak np. serce czy płuca). [przypis edytorski]

auskultacja — osłuchiwanie; rodzaj badania lekarskiego. [przypis edytorski]

auskultacja (z łac.) — osłuchiwanie; rodzaj badania lekarskiego polegającego na słuchaniu, zazwyczaj z pomocą specjalnej słuchawki, jak pracują narządy wewnętrzne (takie jak np. serce czy płuca). [przypis edytorski]

auskultant — niższy urzędnik sądowy. [przypis edytorski]

auskultator sądowy — praktykant sądowy. [przypis edytorski]

auskultować — badać dotykowo. [przypis edytorski]

auskultować (med.) — osłuchiwać narządy wewnętrzne. [przypis edytorski]

auskultować (med.) — osłuchiwać. [przypis edytorski]

ausladen (niem.) — rozładować. [przypis edytorski]

ausladen (niem.) — rozładować! [przypis edytorski]

Ausland (niem.) — zagranica. [przypis edytorski]

auslender — w gwarze obozowej: cudzoziemiec. [przypis edytorski]

Aus! (niem.) — koniec, skończone. [przypis edytorski]

aus (niem.) — tu: wynocha. [przypis edytorski]

aus Oberschlesien nähmlich (fr.) — dokładnie z Górnego Śląska. [przypis edytorski]

aus Olleschau im Deutsch-Oberschlesien — z Olleschau na niemieckim Górnym Śląsku. Olleschau (czes. Olšany) to gmina w Czechach, w powiecie Šumperk, w kraju ołomunieckim. Z kontekstu wynika jednak, że chodzi raczej o Opole (niem. Oppeln). [przypis edytorski]

auspicje — wróżby. [przypis edytorski]

auspicje — w staroż. Rzymie: wróżby, przepowiadanie woli bogów; tu: zwierzchnictwo, kierownictwo (por. pod czyimiś auspicjami: pod opieką, zwierzchnictwem). [przypis edytorski]

ausrotten (niem.) — wykorzenić, wyniszczyć. [przypis edytorski]

aussi (fr.) — także. [przypis edytorski]

Aussra (mit. litew.: Aušros deivė) — Jutrzenka. [przypis edytorski]

ausszus (z niem. Ausschuss) — odpadek, odrzut. [przypis edytorski]

Auster a. Notus (mit. rzym.) — bóg uosabiający wiatr południowy oraz w ogóle południe jako stronę świata; wilgotny, letni wiatr. [przypis edytorski]

Auster a. Notus (mit. rzym.) — bóg wiatru południowego; uosobienie Południa jako strony świata oraz wilgotnego, letniego wiatru. [przypis edytorski]

austeria (daw.) — gospoda, karczma. [przypis edytorski]

austeria — daw. karczma, gospoda. [przypis edytorski]