Przypisy

dworka Tais — tu nie jest owa sławna Tais koryncka, ale osoba wzięta z komedii Terencjusza pod tytułem: Eunuch. Podobało się poecie tę urojoną figurę w piekle umieścić. Tais gra główną rolę w tej komedii, Fedrias, syn Lacheza, i Trason szalenie w niej się kochają. Trason przez Gnatona posyła na jej usługi młodą niewolnicę. Gdy Gnaton wraca, Trason go zapytuje: „Czy Tais wielką mi czyni dziękę?” „Zaiste, i bardzo wielką!” Gnaton odpowiedział. „Magnas vero agere gratias Thais mihi?, Ingentes. [przypis redakcyjny]

dworki — dziewczęta wiejskie zatrudnione we dworze. [przypis redakcyjny]

„Dworzec” — Dworzec mojego dziadka Morawskiego. [przypis redakcyjny]

dworzec kolei północnej — to jest wiodącej z Paryża w kierunku północnym (znajduje się przy placu de Roubaix). [przypis redakcyjny]

dworzec Kolei Wiedeńskiej znajdował się na rogu ul. Marszałkowskiej i Al. Jerozolimskich. [przypis redakcyjny]

dwuberłej — dwuberłej, gdyż przywodzili im dwaj królowie: Agamemnon i Menelaos. [przypis redakcyjny]

dwudziestostopowy — mierzący 20 stóp, tj. ponad 60 m; 1 stopa ang. wynosi w przybliżeniu 30,48 cm. [przypis redakcyjny]

Dwudziestu czterech starców szło parami — Pod figurą dwudziestu czterech starców poeta wyobraża tu, jak w Objawieniu św. Jana w rozdz. 4 dwadzieścia cztery pisma Starego Testamentu, począwszy od pięciu ksiąg Mojżeszowych, aż do ksiąg Machabejskich. Starce uwieńczeni białymi liliami symbolem są czystej nauki, jaka się w tych księgach zawiera. [przypis redakcyjny]

dwujętne miechy (daw.) — miechy z dwiema rękojeściami, drążkami. [przypis redakcyjny]

dwujętny miech (starop.) — z dwiema rękojeściami, drążkami do ujęcia, tj. uchwycenia dwiema rękami]. [przypis redakcyjny]

dwu Kazimierzu (daw. forma B.)— dwóch Kazimierzy: Kazimierza Wielkiego i Kazimierza Jagiellończyka. [przypis redakcyjny]

dwunasta — godzina dwunasta według rachuby czasu u Rzymian równała się naszej 6–7-ej po południu. [przypis redakcyjny]

dwu synu — Krzysztof, podkomorzy wieluński, poeta łaciński (zm. 1565) i Jan (zm. 1568). [przypis redakcyjny]

Dyana — Diana d'Este, córka Zygmunta, brata ks. Herkulesa. [przypis redakcyjny]

Dyana — u Rzymian bogini łowiectwa. [przypis redakcyjny]

dybać przed się — tu: iść naprzód. [przypis redakcyjny]

dybać — tu: jechać dążyć. [przypis redakcyjny]

dybki — pęta. [przypis redakcyjny]

Dybowski Benedykt (1833–1930) — uczony polski, zesłany w r. 1864 na Syberię, badał tamtejszą przyrodę, antropologię i języki ludów syberyjskich. [przypis redakcyjny]

dyby — dybki, kłoda z otworami, w które wkładano ręce, pęta. [przypis redakcyjny]

dyby — kłody drzewa z otworami, w które zamykano ręce lub nogi więźniów. [przypis redakcyjny]

dychtowny — ściśle i mocno opinający. [przypis redakcyjny]

Dydo — królowa kartagińska, opuszczona przez Eneasza, zakończyła samobójstwem. [przypis redakcyjny]

Dydona… Kleopatra — sławne heroiny romansów miłosnych starożytności: Dydona — królowa Kartaginy, ukochana księcia trojańskiego Eneasza, Kleopatra — królowa Egiptu, ukochana wodzów rzymskich, Cezara i Antoniusza, Helena — królowa Sparty, ukochana królewicza trojańskiego Parysa, Hero — ukochana Leandra, Tyzbe — ukochana Pirama. [przypis redakcyjny]

Dydona — królowa kartagińska, opuszczona przez Eneasza, zakończyła samobójstwem. [przypis redakcyjny]

dyfamacja (z łac.) — zniesławienie. [przypis redakcyjny]

dyferencja — różnica. [przypis redakcyjny]

dyfferencyja — różnica. [przypis redakcyjny]

dyfidencja (z łac. diffidentia) — nieufność, niedowierzanie. [przypis redakcyjny]

dyfidencja (z łac.) — nieufność, brak zaufania. [przypis redakcyjny]

dygestii — [forma D.lp od dygestia:] trawienia. [przypis redakcyjny]

dygnitarz (łac. dignitas: godność) — osoba piastująca wysoki urząd. [przypis redakcyjny]

dygresja — zboczenie, odejście od tematu. [przypis redakcyjny]

dyjamentowe goździe — stalowe gwoździe. [przypis redakcyjny]

dyjasek (daw.) — diabeł. [przypis redakcyjny]

dyktam (daw.) — ziele lecznicze. [przypis redakcyjny]

dyktam — ziele lecznicze. [przypis redakcyjny]

dyktam — ziele na Krecie, jad z ran dobywające. [przypis redakcyjny]

dyktator — tutaj: pierwszy uczeń w klasie. [przypis redakcyjny]

dyktator — w starożytnym Rzymie republikańskim nadzwyczajny urzędnik obdarzony pełnią władzy, mianowany na przeciąg 6 miesięcy w razie wielkiego niebezpieczeństwa. [przypis redakcyjny]

Dyktea — zmyślone przez Ariosta miasto na Krecie; była tylko góra Dikte. [przypis redakcyjny]

Dyktejskie miasta — kreteńskie; dyktejskie od góry Dikte na Krecie. [przypis redakcyjny]

dykteria — krótkie opowiadanie żartobliwe. [przypis redakcyjny]

dyktować — tu: dychtować, zaopatrywać. [przypis redakcyjny]

dyktownie (daw.) — dychtownie, szczelnie. [przypis redakcyjny]

dylacja (starop., z łac.) — przewłoka. [przypis redakcyjny]

dylekta (z łac.) — miłośnica. [przypis redakcyjny]

dyliżans — powóz pocztowy. [przypis redakcyjny]

Dymidecki — pułkownik królewski, zabity później pod Kamieńcem przez Turków, którzy głowę jego z triumfem nosili. [przypis redakcyjny]

dymokur — małe ognisko, mocno dymiące, dla odpędzania owadów. [przypis redakcyjny]

dyngus (z niem.) — śmigus, oblewanie wodą w poniedziałek wielkanocny. [przypis redakcyjny]

Dyonizyus, mistrz z króla — Dionizjusz Młodszy, tyran syrakuzański, pozbawiony władzy, miał być „mistrzem”, tj. nauczycielem w Koryncie. [przypis redakcyjny]

dyplomata — odznaczenia na piśmie, nadania przywileju, dawne akty urzędowe. [przypis redakcyjny]

dyplomatycznie — oględnie, ostrożnie. [przypis redakcyjny]

dyplom — tu: dokument stwierdzający pochodzenie szlacheckie. [przypis redakcyjny]

dyplom — w pierwodruku: dyplomata. [przypis redakcyjny]

dypsas (daw.) — wąż jadowity. [przypis redakcyjny]

dyptam — zw. też krzewem Mojżesza; krzewiasta bylina kwitnąca liliowo, kwiaty zebrane w groniasty kwiatostan na szczycie łodygi; liście po potarciu wydają silną cytrynową lub cynamonową woń, olejki eteryczne mają działanie drażniące (powodują poparzenia skóry i alergie), a przy wysokiej temperaturze powietrza może dojść do ich samozapłonu. [przypis redakcyjny]

dysarmować (z łac.) — rozbroić. [przypis redakcyjny]

dyscyplina — karność. [przypis redakcyjny]

dyscypułom — uczniom. [przypis redakcyjny]

dyscypułowie (starop., z łac.) — uczniowie. [przypis redakcyjny]

dyscypuł (starop.) — uczeń. [przypis redakcyjny]

dysgresja — wtręt. [przypis redakcyjny]

dyshonor — ujma na honorze. [przypis redakcyjny]

dyshonor — zniewaga, obelga. [przypis redakcyjny]

dyskrecją — oględność, wzgląd. [przypis redakcyjny]

dyskrecja — tu: łaska, ludzkość. [przypis redakcyjny]

dyskrecja — tu: łaska. [przypis redakcyjny]

dyskwizycja (łac.) — dochodzenie, spór. [przypis redakcyjny]

dysocjacja (z łac.) — rozstanie. [przypis redakcyjny]

dyspensatów — lżejszej reguły. [przypis redakcyjny]

dyspensi a. dyspensaci — zwolnieni od pewnych przepisów. [przypis redakcyjny]

dyspensować się — uwalniać się. [przypis redakcyjny]

dyspepsja (z gr. dys: zły, peptein: trawienie) — pot. niestrawność. [przypis redakcyjny]

dysponent — zastępca kierownika w zakładzie handlowym. [przypis redakcyjny]

dysponować — gotować na śmierć. [przypis redakcyjny]

dysponował sentencją — stanowił o wyroku. [przypis redakcyjny]

dyspozycją — [B. lp r.ż.] ustrój, przeznaczenie. [przypis redakcyjny]

dyspozycja — tu: gotowość, ochota. [przypis redakcyjny]

dyspozytor — tu: rozkazodawca. [przypis redakcyjny]

dysputować — podawać w wątpliwość, kwestyjonować. [przypis redakcyjny]

Dysputować się — prowadzić dysputę, kłócić się. [przypis redakcyjny]

dysputy — międzyzakonne, po kościołach odprawiane. [przypis redakcyjny]

dysputy — tu: żartobliwe nawiązanie do instytucji uczonych dysput w kwestiach teologicznych (prowadzonych zwłaszcza w zakonach), żywych jeszcze w tradycji XVIII wieku. [przypis redakcyjny]

dystancja — odległość. [przypis redakcyjny]

dystancji — odległości. [przypis redakcyjny]

dystrakcja — roztargnienie. [przypis redakcyjny]

dystrakcja (z łac.) — rozerwanie, niepokój. [przypis redakcyjny]

dystrybucja — tu: dawna nazwa sklepu z wyrobami tytoniowymi. [przypis redakcyjny]

dystrybucja (z łac.) — rozdział dóbr, rozprowadzenie. [przypis redakcyjny]

dystrybucji — rozdawnictwa. [przypis redakcyjny]

dystylator — tu: fabrykant wódek (dziś: destylator). [przypis redakcyjny]

dystylowali — odkraplali, wypacali. [przypis redakcyjny]

dystylują — przepędzają w alembikach. [przypis redakcyjny]

dystyngwowany — wyróżniający się, poważny, dostojny. [przypis redakcyjny]

dystyngwowany — wyróżniający się, uchodzący za coś lepszego. [przypis redakcyjny]

dystynkcją — wyróżnienie, elegancję. [przypis redakcyjny]

dystynkcji — rozróżniania, znaczenia. [przypis redakcyjny]

dystynkcji — rozróżnienia. [przypis redakcyjny]