Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | geologia | grecki | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 2254 przypisów.
Encyklopedyści — grupa francuskich intelektualistów: naukowców, filozofów i pisarzy, którzy napisali i skompilowali Wielką Encyklopedię Francuską, propagującą oświeceniowy racjonalizm, rozwój nauk, świeckie myślenie i tolerancję. [przypis edytorski]
Encyklopedyści — grupa francuskich intelektualistów: naukowców, filozofów i pisarzy, którzy napisali i skompilowali Wielką Encyklopedię Francuską, propagującą oświeceniowy racjonalizm, rozwój nauk, świeckie myślenie i tolerancję. [przypis edytorski]
en détresse (fr.) — zaniepokojona. [przypis edytorski]
endecja — nazwa od skrótu ND, tj. Narodowa Demokracja, określenie stronnictwa nacjonalistycznego, będącego w opozycji zarówno do sanacji, jak i ruchu komunistycznego. [przypis edytorski]
endecy — zwolennicy Narodowej Demokracji. [przypis edytorski]
endek — członek lub sympatyk Narodowej Demokracji (endecji), polskiego ruchu politycznego o ideologii nacjonalistycznej, powstałego pod koniec XIX wieku. [przypis edytorski]
endek — zwolennik a. członek Narodowej Demokracji, partii polit. na początku XX w. opowiadającej się za działaniami legalnymi w ramach cesarstwa rosyjskiego, członkowie endecji byli posłami w ros. Dumie, podobnie jak galicyjscy „stańczycy” w parlamencie Austro-Węgier. [przypis edytorski]
endek — zwolennik a. polityk Narodowej Demokracji, polskiego ruchu politycznego o ideologii nacjonalistycznej, powstałego pod koniec XIX w. [przypis edytorski]
endemia — stałe występowanie jakiejś choroby na określonym terenie. [przypis edytorski]
en detaile (fr.) — szczegółowo, detalicznie. [przypis edytorski]
En dioses, reyes ni tribunes… (hiszp.) — początek drugiej zwrotki Międzynarodówki: Nie nam wyglądać zmiłowania/ Z wyroków bożych, z pańskich praw./ Z własnego prawa bierz nadania/ I z własnej woli sam się zbaw! [przypis edytorski]
Endor — miejscowość biblijna w Galilei; wróżbitka z Endor wywołała dla króla Saula (1042–1012 p.n.e.) ducha zmarłego Samuela (1 Sm 28, 1–25). [przypis edytorski]
Endymion — dzieło Keatsa z 1818 r. [przypis edytorski]
Endymion (mit. gr.) — kochanek Artemidy, bogini łowów, pogrążony w wiecznym śnie i wiecznie młody. [przypis edytorski]
Endymion (mit. gr.) — pasterz, w którym zakochała się Selene; Zeus obdarzył go wieczną młodością, lecz na wieki uśpił; symbol spokoju śmierci. [przypis edytorski]
Endymion (mit. gr.) — piękny pasterz, ukochany bogini księżyca Selene; na jej prośbę Zeus obdarzył go wieczną młodością, lecz na wieczność uśpił. [przypis edytorski]
Endymion (mit. gr.) — piękny pasterz, ukochany bogini księżyca Selene; na jej prośbę Zeus obdarzył go wieczną młodością i pogrążył w wiecznym śnie w grocie, w której go odtąd odwiedzała w księżycowe noce; tu w jego imieniu „i” czytane jako zgłoskotwórcze: En-dy-mi-o-nem. [przypis edytorski]
Endymion (mit. gr.) — syn bogini Selene, słynny z pięknego wyglądu. [przypis edytorski]
Endymion (mit. gr.) — ukochany bogini księżyca Semele, ukarany przez Zeusa wiecznym snem. [przypis edytorski]
Endymion — w mit. gr. pasterz, w którym zakochała się Selene; Zeus obdarzył go wieczną młodością, lecz na wieki uśpił; symbol spokoju śmierci. [przypis edytorski]
Endymion — w mitologii greckiej piękny młodzieniec, skazany przez Zeusa na wieczny sen. [przypis edytorski]
en échelon (fr.) — schodkowo; por. fr. échelon: szczebel. [przypis edytorski]
Eneadzi — tu: towarzysze Eneasza. [przypis edytorski]
Eneasz — bohater mitów i epopei rzym. poety Wergiliusza (70–19 r. p.n.e.) Eneidy, syn Anchizesa, króla Dardanos (w pobliżu Troi) i bogini Wenus; uczestnik wojny trojańskiej, po zniszczeniu Troi przez Greków poprowadził ocalałych mieszkańców w długą wędrówkę, u końca której dotarł do Italii, a jego potomkowie założyli Rzym. Jednym z epizodów wędrówki Eneasza jest jego długi pobyt w gościnie u królowej Kartaginy, Dydony, stanowiący pretekst do snucia przez Eneasza opowieści o wcześniejszych przeżyciach, m.in. o zdobyciu Troi. Priam, król Troi, został zgładzony przez Neoptolemosa, zwanego też Pyrrosem (łac. Pirrus), syna Achillesa, który dostał się do miasta podstępnie wraz z drużyną Greków ukrytych w koniu trojańskim. [przypis edytorski]
Eneasz — główny bohater Eneidy Wergiliusza; syn króla Anchizesa i bogini Wenus, uciekł z Troi i po długiej wędrówce doprowadził swoją drużynę do Lacjum; jego potomkowie założyli Rzym. [przypis edytorski]
Eneasz — główny bohater Eneidy Wergiliusza; syn króla Anchizesa i bogini Wenus, uciekł z Troi i po długiej wędrówce doprowadził swoją drużynę do Lacjum; jego potomkowie założyli Rzym. [przypis edytorski]
Eneasz — mit. bohater wojny trojańskiej. [przypis edytorski]
Eneasz (mit. gr. i rzym.) — bohater mitów oraz eposu Eneida, napisanego przez Wergiliusza. Uciekinier ze zburzonej Troi i protoplasta Rzymian. W średniowieczu w Anglii wierzono, że wnuk Eneasza, Brutus, dotarł do Brytanii i założył tu Nową Troję. [przypis edytorski]
Eneasz (mit. gr. i rzym.) — syn króla Troi Anchizesa i bogini Wenus, uczestnik wojny trojańskiej. Po zniszczeniu miasta przez Greków poprowadził ocalałych mieszkańców w długą wędrówkę, u końca której dotarł do Italii, a jego potomkowie założyli Rzym. Historię tę opisał Wergiliusz w poemacie epickim Eneida. [przypis edytorski]
Eneasz (mit. gr.-rzym.) — wódz trojański; wyniósł z płonącego miasta syna i domowe penaty, by dać początek nowemu narodowi. [przypis edytorski]
Eneida — epopeja poety rzym. Wergiliusza (Publius Vergilius Maro, 70–19 p.n.e.); Iliada: jedna z dwu (obok Odysei) epopei starożytnych, przypisywanych Homerowi, półlegendarnemu poecie gr. z IX w. p.n.e. [przypis edytorski]
Eneida — rzymska epopeja narodowa autorstwa Wergiliusza (70–19 p.n.e.). [przypis edytorski]
Enej — Eneasz. [przypis edytorski]
Enej pługiem łan zatnie — daw. obyczaj związany z zakładaniem miast: uroczyste wyorywanie pługiem obrysu przyszłych murów grodu. [przypis edytorski]
enema (med.) — lewatywa, płukanie jelita grubego. [przypis edytorski]
energetyka — tu filoz.: nadawanie zasadniczego znaczenia działaniu, czyli energii (wg terminologii Arystotelesa). [przypis edytorski]
enerwacja (daw.) — rozdrażnienie nerwowe; neuroza. [przypis edytorski]
Enesco, Capet i Thibaut — znani skrzypkowie; Enesco (fr.), właśc. George Enescu (1881–1955): rumuński kompozytor, skrzypek i dyrygent, uważany za największego muzyka w historii Rumunii; Lucien Capet (1873–1928): francuski skrzypek i kompozytor; Jacques Thibaud (1880–1953): francuski skrzypek. [przypis edytorski]
e n'est pas encore tout (fr.) — i jeszcze nie wszystko. [przypis edytorski]
en face (fr.) — na wprost; w twarz. [przypis edytorski]
en face (fr.) — twarzą na wprost. [przypis edytorski]
en face (fr.) — z przodu. [przypis edytorski]
en face (fr.) — z przodu (z twarzą zwróconą w stronę patrzącego). [przypis edytorski]
en fait des dames (fr.) — właściwie co do dam. [przypis edytorski]
en famille (franc.) — rodzina. [przypis edytorski]
Enfamille (fr.) — popr.: En famille; w rodzinie. [przypis edytorski]
Enfantin, Barthélemy Prosper (1796–1864) — francuski socjalista utopijny, teoretyk i jeden z założycieli saintsimonizmu; ogłosił się wybrańcem Boga, przez swoich zwolenników był nazywany „ojcem”; jego liberalne poglądy nt. praw kobiet i małżeństwa spowodowały zamknięcie ośrodka paryskiego przez władze (1832), w związku z czym zamieszkał w podparyskim Menilmontant z 40 uczniami. [przypis edytorski]
Enfantin, Barthélemy Prosper (1796–1864) — francuski socjalista utopijny, teoretyk i jeden z założycieli saintsimonizmu. [przypis edytorski]
enfant terrible (fr.) — dosł.: okropne dziecko; bachor; przen. człowiek niesubordynowany, nieumiejący się zachować, nietaktowny, niedyskretny. [przypis edytorski]
enfant terrible (fr.) — dosł.: okropne dziecko; osoba nietaktowna, niedyskretna, nieumiejąca się zachować. [przypis edytorski]
enfant terrible (fr.) — dosł.: okropne dziecko; osoba nietaktowna, niedyskretna. [przypis edytorski]
enfant terrible (fr.) — dosł.: okropne dziecko; przen. człowiek będący przyczyną nieustannych kłopotów, nietaktowny, łamiący wszelkie reguły. [przypis edytorski]
enfant terrible (fr.) — okropne dziecko; osoba nietaktowna, niedyskretna, łamiąca wszelkie reguły życia towarzyskiego. [przypis edytorski]
enfant terrible (fr.) — okropne dziecko. [przypis edytorski]
enfant terrible ówczesnego Krakowa, Feliks Jasieński — tu w tekście umieszczono ilustrację z podpisem: Feliks Jasieński, zwany Manggha. [przypis edytorski]
Enfer (fr.) — piekło. [przypis edytorski]
enfin, après tout (fr.) — w końcu, zresztą. [przypis edytorski]
en fin de compte (fr.) — koniec końców, w ostatecznym rozrachunku. [przypis edytorski]
enfin (fr.) — w końcu, na koniec. [przypis edytorski]
enfin (fr.) — w końcu. [przypis edytorski]
enfin… (fr.) — wreszcie. [przypis edytorski]
enfin (fr.) — wreszcie, w końcu. [przypis edytorski]
enfin il a dit (fr.) — powiedział w końcu. [przypis edytorski]
Enfoncés les romantiques! — dosłownie: romantycy złamani/pogrążeni! Okrzyk wzniesiony przez studenta walczącego na jednej z barykad w Paryżu w czasie rewolucji lipcowej w 1830, która kończy okres restaurowanej monarchii Burbonów, kojarzonej przez młodzież z przestarzałym już wtedy we Francji romantyzmem, światopoglądem pokolenia rodziców. [przypis edytorski]
en foule (fr.) — tłumnie. [przypis edytorski]
engagement (ang.) — zaangażowanie, zatrudnienie. [przypis edytorski]
engagement (fr.) — angaż, umowa z artystą: aktorem lub śpiewakiem. [przypis edytorski]
engagement (fr.) — angaż, umowa z artystą. [przypis edytorski]
engagement (fr.) — angaż, zatrudnienie. [przypis edytorski]
engagement (fr.: umowa, potyczka, zaangażowanie) — tu: spotkanie. [przypis edytorski]
engagement (fr.) — umowa z artystą: aktorem lub śpiewakiem. [przypis edytorski]
engagement — tu: angaż. [przypis edytorski]
en garçon (fr.) — po kawalersku. [przypis edytorski]
en garde (fr.) — pozycja szermiercza (gotowości do walki); także wezwanie do zajęcia takiej pozycji. [przypis edytorski]
Engels, Friedrich (1820–1895) — filozof i socjolog niem., ideolog socjalizmu, współpracownik Carla Marksa, jeden z twórców i przywódców zarówno I, jak i II Międzynarodówki, autor pojęcia materializmu dialektycznego; napisał m.in. traktat Święta rodzina, czyli krytyka krytycznej krytyki (1844; z Marksem), Położenie klasy robotniczej w Anglii (Die Lage der arbeitenden Klasse in England, 1845), Manifest komunistyczny (Manifest der kommunistischen Partei, 1848; z Marksem). [przypis edytorski]
Engels, Friedrich (1820–1895) — filozof i socjolog niemiecki, ideolog socjalizmu, współpracownik Karola Marksa, jeden z twórców i przywódców I i II Międzynarodówki. [przypis edytorski]
Engidae (daw. biol.) — rodzina chrząszczy wielożernych obecnie nosząca nazwę Erotylidae (zadrzewkowate). [przypis edytorski]
englischen — engelgleichen, vortrefflichen. [przypis edytorski]
english language (ang.) — język angielski. [przypis edytorski]
English Mistery — polityczne i ezoteryczne ugrupowanie założone w r. 1930 w Wielkiej Brytanii. Postulowało przywrócenie systemu feudalnego ze ściśle hierarchicznym społeczeństwem. [przypis edytorski]
en grand (fr.) — tu: w wielkiej ilości. [przypis edytorski]
en grand (fr.) — w wielkim stylu. [przypis edytorski]
en gros et en détail (fr.) — w ogóle i w szczegółach. [przypis edytorski]
en gros (fr.) — na wielką skalę. [przypis edytorski]
en gros (fr.) — tu: na wielką skalę. [przypis edytorski]
en gros (fr.) — w dużych ilościach, hurtowo. [przypis edytorski]
en gros (fr.) — z grubsza. [przypis edytorski]
en gros (z fr.) — prosto, ordynarnie, z grubsza, hurtowo. [przypis edytorski]
engueule le gouvernement (fr.) — obrzuca wyzwiskami rząd. [przypis edytorski]
Engys — sąsiednie. [przypis edytorski]
en horreur (fr.) — czymś okropnym. [przypis edytorski]
enigmat (daw.) — coś zagadkowego. [przypis edytorski]
enigmat — zagadka. [przypis edytorski]
enigma — zagadka. [przypis edytorski]
Enijo (mit. gr.) — Popłoch, personifikacja strachu odczuwanego podczas bitwy. [przypis edytorski]
enjeu (fr.) — stawka. [przypis edytorski]
Enkaen — Naczelny Komitet Narodowy, powstały 16 sierpnia 1914 w Krakowie, w wyniku porozumienia polskich środowisk konserwatywnych i demokratycznych; w założeniu miał być najwyższą władzą wojskową, polityczną i skarbową dla Polaków zamieszkujących Galicję. [przypis edytorski]
En kai pan (z gr.) — jedność i wszystko; formuła mistyczna, rozwijana także jako: „jedność jest wszystkim, a wszystko jest jednością” (hen to pan kai ta panta hen) i mówiąca o jedności bytu; ideę tę symbolizował wąż połykający własny ogon. [przypis edytorski]
Enkelados a. Enceladus (mit. gr.) — jeden z gigantów, syn Gai (Ziemi) i Uranosa (a. Gai i Tartaru); brał udział w walce z bogami olimpijskimi, gigantomachii, i poległ, rażony gromem Zeusa oraz przygnieciony Sycylią. [przypis edytorski]
enkomion (gr.) — pochwalna pieśń chóralna na cześć bohatera lub zwycięzcy w zawodach sportowych, później także: wiersz lub mowa pochwalna. [przypis edytorski]
