Przypisy

flegmatyk (z gr.) — człowiek powolny, spokojny. [przypis edytorski]

flegmona — ropień śródmięśniowy, typowa choroba oświęcimska. [przypis edytorski]

flegmona — ropowica, ropne zapalenie tkanek miękkich. [przypis edytorski]

flegmona (z łac., med.) — ropowica, ostre ropne zapalenie luźnej tkanki łącznej, najczęściej wywołane zakażeniem bakteryjnym. [przypis edytorski]

flegrejskie pola (mit. gr.) — pola Flegry, miejsce bitwy, w której Zeus wraz z bogami olimpijskimi pokonał Gigantów, umiejscawiane w Macedonii, na Płw. Chalcydyckim albo w Italii, w pobliżu Neapolu. [przypis edytorski]

Fleischer Studios — pionierskie amerykańskie studio animacji filmowej, zał. w 1929 przez braci Maxa i Dave'a Fleischerów; główny producent kreskówek animowanych dla kin, z którym w latach 30. XX w. konkurowała wytwórnia Walt Disney Productions. [przypis edytorski]

Fleischmarkt — historyczna ulica w centrum Wiednia, której nazwa odnosi się do mieszkających tu niegdyś rzeźników. [przypis edytorski]

flejtuch — tu: szmata. [przypis edytorski]

flejtuchy — szarpie (materiał opatrunkowy z nitek wyszarpanych z płótna); tu przenośnie. [przypis edytorski]

Flerowski (pseud.), właśc. Wasilij Wasiljewicz Berwi (1829–1918) — rosyjski socjolog, publicysta, narodnik; autor m.in. książki Sytuacja klasy robotniczej w Rosji (1869) oraz Abecadła nauk społecznych (1871); wywarł duży wpływ na uczestników „wędrówek w lud”. [przypis edytorski]

Flers de, Robert (1872–1927) — fr. librecista, dramatopisarz, dziennikarz. [przypis edytorski]

Fleszarowa-Muskat, Stanisława (1919–1989) — pisarka i poetka, dziennikarka „Dziennika Bałtyckiego”, autorka ok. 700 utworów. [przypis edytorski]

fleta — dziś popr. D. lp: fletu. [przypis edytorski]

fletnia — instrument muzyczny złożony z drewnianych piszczałek. [przypis edytorski]

fletnia — instrument muzyczny złożony z drewnianych piszczałek różnej długości. [przypis edytorski]

fletnia — instryment muzyczny złożony z drewnianych piszczałek. [przypis edytorski]

fletrowers — rodzaj fletu poprzecznego. [przypis edytorski]

Flet zaczarowany — dziś najczęściej: Czarodziejski flet, opera z niemieckim librettem Emanuela Schikanedera i muzyką Wolfganga Amadeusa Mozarta, z 1791. [przypis edytorski]

Flet zaczarowany — właśc. Czarodziejski flet. Opera skomponowana przez Wolfganga Amadeusza Mozarta w 1791 r. [przypis edytorski]

Fleuch — Flieh. [przypis edytorski]

fleurs de lys (fr.) — kwiaty lilii. [przypis edytorski]

fleurs du mal (fr.) — kwiaty zła; także: tytuł tomu poetyckiego z 1857 r. Charlesa Baudelaire'a (1821–1867) fr. modernisty, prekursora symbolizmu i dekadentyzmu, zaliczanego do tzw. „poetów przeklętych”. [przypis edytorski]

Fleurus i Nijmegen — Fleurus: miasto w Belgii; Nijmegen: miasto we wschodniej Holandii. [przypis edytorski]

Fleury, Abraham-Joseph Bénard (1750–1822) — aktor Comédie Française, wybitny komik. [przypis edytorski]

Fleury, Abraham-Joseph Bénard (1750–1822) — aktor Comédie Française, wybitny komik. [przypis edytorski]

Fleury, André Hercule de (1653–1743) — fr. polityk, kardynał; jako pierwszy minister (1726–1743) króla Francji Ludwika XV uporządkował i ustabilizował finanse państwa. [przypis edytorski]

Fleury, Claude (1640–1723) — francuski duchowny katolicki, autor 20-tomowej historii Kościoła (Storia ecclesiastica). [przypis edytorski]

flibustier a. bukanier — pirat na Morzu Karaibskim; członek społeczności zbiegów i przestępców pochodzenia angielskiego, francuskiego i holenderskiego, zamieszkujących w XVI–XVII w. wyspy Wielkich Antyli, zajmujących się piractwem i myślistwem. [przypis edytorski]

„Fliegende Blätter” — niemiecki tygodnik satyryczny wydawany w latach 1845–1944 w München. [przypis edytorski]

Fliegende Holländer (niem.) — Latający Holender, statek-widmo z legend marynarskich, skazany na wieczną tułaczkę po morzach, nie może ani przybić do brzegu, ani zatonąć; wszyscy marynarze na przeklętym statku pomarli, a jego widok zwiastuje śmierć. [przypis edytorski]

Flier, Jakov (1912–1977) — pianista rosyjski, wykonujący gł. muzykę romantyczną. [przypis edytorski]

flinta (daw.) — strzelba. [przypis edytorski]

flinta — prymitywna strzelba. [przypis edytorski]

flinta — strzelba myśliwska. [przypis edytorski]

flinta — strzelba. [przypis edytorski]

flinta — strzelba skałkowa. [przypis edytorski]

flinta — strzelba z zamkiem skałkowym, broń palna używana przez piechotę w XVIII w. [przypis edytorski]

flis — a. flisak; osoba kierująca łodzią, zatrudniona przy rzecznym spławianiu towarów. [przypis edytorski]

flisaki — osoby zajmujące się flisem, czyli rzecznym spławem towarów. [przypis edytorski]

flisak — tu: żeglarz. [przypis edytorski]

flis (daw.) — spław, flisactwo. [przypis edytorski]

flisoki (gw.) — flisacy. Flisak, oryl, flis to nazwy mężczyzny zajmującego się w dawnej Polsce flisem, czyli rzecznym transportem (spławianiem) towarów. Często flisem trudnili się sezonowo dorabiający chłopi nadrzecznych wsi. Na przykład tradycje flisaków z Ulanowa nad Sanem są wpisane na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. [przypis edytorski]

flis — osoba zarabiająca spławianiem drewna po rzece. [przypis edytorski]

flis — spławianie rzeką drewna lub zboża; w widłach Wisły i Sanu flisactwo było częstym sposobem dorabiania. [przypis edytorski]

flis — spławianie towarów na handel. [przypis edytorski]

flisz (geol.) — zespół skał osadowych cechujący się cyklicznością warstw różnego rodzaju; termin wprowadzony w 1827 przez szwajcarskiego geologa Bernharda Studera na określenie charakterystycznie przeplatanych warstw u podnóża Alp, z niem. fliessen: płynąć. [przypis edytorski]

Fliunt (gr. Phlieus) — niewielkie niezależne miasto-państwo greckie w płn.-wsch. części Peloponezu; podczas wojny peloponeskiej było sojusznikiem Sparty; produkowane we Fliuncie wino było sławne w całej Grecji. [przypis edytorski]

Fliunt (gr. Phlieus) — niewielkie niezależne miasto-państwo greckie w płn.-wsch. części Peloponezu. [przypis edytorski]

fliza — płyta kamienna lub ceramiczna służąca do dekoracyjnego wykładania powierzchni podłóg, ścian itp. [przypis edytorski]

fliz (daw.) — ozdobna płyta kamienna służąca do wykładania powierzchni ścian, podłóg itp. [przypis edytorski]

fliz — ozdobna płyta kamienna służąca do wykładania powierzchni ścian, podłóg itp. [przypis edytorski]

flobert a. flower (daw.) — karabinek małokalibrowy (w oryg. niem. Jagdflinte: strzelba myśliwska). [przypis edytorski]

floks a. płomyk — roślina z rodziny wielosiłowatych o jaskrawych, czerwonych lub fioletowych kwiatach, chętnie uprawiana w ogródkach jako ozdobna. [przypis edytorski]

Flood-tide below me (…) face to face (ang.) — Fala odpływu pode mną! Patrzę wam w twarz; / Chmury zachodu! Słońce tam, o pół godziny nad horyzontem! / Ciebie też widzę twarzą w twarz. [przypis edytorski]

Flora (mit. rzym.) — bogini kwiatów i wiosennej roślinności; na jej cześć w Rzymie świętowano na przełomie kwietnia i maja wesołe Floralia. [przypis edytorski]

Flora (mit. rzym.) — bogini kwiatów i wiosennej roślinności. [przypis edytorski]

Flora (mit. rzym.) — bogini kwiatów i wiosennej roślinności; [przypis edytorski]

Flora (mit. rzym.) — bogini kwiatów; ogólnie: świat roślin. [przypis edytorski]

Flora (mit. rzym.) — bogini kwiatów. [przypis edytorski]

Flora (mit. rzym.) — bogini kwiatów. [przypis edytorski]

florans — rodzaj dawnej lekkiej tkaniny jedwabnej. [przypis edytorski]

Flora Petrinsularis (łac.) — Roślinność Wyspy Św. Piotra. [przypis edytorski]

Flor — Blüte. [przypis edytorski]

flor de cacao (hiszp.: kwiat kakao) — pot. nazwa Quararibea funebris, rosnącego w Meksyku drzewa, którego suszonych kwiatów używa się jako ostrej przyprawy do tradycyjnego napoju czekoladowo-kukurydzianego. [przypis edytorski]

flor de noche buena (hiszp.) — wilczomlecz nadobny, pot. gwiazda betlejemska, popularna roślina ozdobna pochodząca z Meksyku i Gwatemali. [przypis edytorski]

florecyna — gatunek pierzastej paproci. [przypis edytorski]

florek (gw.) — chlorek, w znaczeniu: chlorek bielący (podchloryn wapnia), silny utleniacz, stosowany jako środek wybielający i dezynfekcyjny. [przypis edytorski]

floreńczyk — dziś popr. forma: florentyńczyk; mieszkaniec Florencji. [przypis edytorski]

Florencja — miasto w środkowych Włoszech, stolica Toskanii i prowincji Florencja. [przypis edytorski]

Florencja — włoskie miasto, stolica regionu Toskania. [przypis edytorski]

Florencja — włoskie miasto w regionie Toskania. [przypis edytorski]

Florencyja — Florencja; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]

floren — moneta bita we Florencji od 1256 r. [przypis edytorski]

Florent Carton Dancourt (1661–1725) — francuski dramatopisarz i aktor, mistrz farsy, zasłynął sztuką Le Chevalier à la mode. [przypis edytorski]

florentyn — dziś popr. forma: florentyńczyk; mieszkaniec Florencji. [przypis edytorski]

florentyn — mieszkaniec Florencji; florentyńczyk. [przypis edytorski]

floren — złota moneta z Florencji, często naśladowana przez mennice innych krajów. [przypis edytorski]

flores gratitudinis (łac.) — kwiaty wdzięczności. [przypis edytorski]

flores — ozdobnik w kształcie roślinnym (w charakterze pisma, ornamentach itp.). [przypis edytorski]

floresy (z łac. flores: kwiaty) — ozdoby, ornamenty przedstawiające gałązki, łodygi i kwiaty. [przypis edytorski]

floret — broń szermiercza. [przypis edytorski]

floret — broń szermiercza z elastyczną, wąską, czworograniastą klingą. [przypis edytorski]

floret — broń szermiercza z elastyczną, wąską klingą. [przypis edytorski]

Floriańska — historyczna ulica na krakowskim Starym Mieście. [przypis edytorski]

Floriani — właśc. Caffè Florian: najstarsza włoska kawiarnia, działająca od r. 1720; mieści się w budynku Prokuracji Nowej, po płd. stronie Placu św. Marka w Wenecji. [przypis edytorski]

Florianka — być może odniesienie do imienia tytułowej bohaterki moralizującej powiastki Florianka. Jak ona poradziła ludziom w Czarnych Biedach (1884), autorstwa Józefa Hopcasa (1857–1918), reklamującej towarzystwa wzajemnych ubezpieczeń. [przypis edytorski]

Florian z Korytnicy — średniowieczny rycerz polski, kasztelan wiślicki, uczestnik bitwy pod Grunwaldem. [przypis edytorski]

florinas — aukso pinigas, vartotas Vakar. Europoj viduramžiais. [przypis edytorski]

Florusa, właśc. Lucjusz Anneusz Florus (ok. 70–ok. 140 n.e.) — historyk rzymski. [przypis edytorski]

Floryda — stan na południowym wschodzie Stanów Zjednoczonych. [przypis edytorski]

Floryna — patrz: Kawalerskie gospodarstwo. Stracone złudzenia. [przypis edytorski]

Floryzel — postać kobieca z Zimowej opowieści Szekspira, książę Czech, zakochany w skromnej pasterce Predycie. [przypis edytorski]

Flossenbürg — (niem.) Konzentrationslager Flossenbürg, niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny, działający w pobliżu bawarskiego miasta Weiden w latach 1938–1945. [przypis edytorski]

flota niemiecka pcha się przez Bałtyk i łapu-capu zagarnia Kłajpedę Memel — chodzi o zajęcie przez okręty niem. portu bałtyckiego w Kłajpedzie 23.03.1939 r. i tym samym aneksję przygranicznego Okręgu Kłajpedy (lit. Klaipėdos kraštas, niem. Memelland), położonego na prawym brzegu Niemna, w płn.-wsch. części Prus Wschodnich, odłączonego od Rzeszy Niem. na mocy traktatu wersalskiego, a w l. 1923–1938 (po powstaniu lit., do jakiego doszło na tych terenach) stanowiącego autonomiczną część Litwy. Niemcy pod rządami kanclerza Adolfa Hitlera od 1935 r. łamały kolejne postanowienia traktatu wersalskiego: poczynając od przywrócenia poboru do wojska, ogłoszenie remilitaryzacji Niemiec i zajęcie terytorium Saary (z zagłębiem wydobywczym węgla kamiennego oraz okręgiem produkcji żelaza i stali; 1935) oraz Nadrenii (1936), poprzez przyłączenie do Rzeszy Austrii i rejonu Sudetów (1938), aż po militarne zajęcie Czechosłowacji i utworzenie zależnego od Niemiec Protektoratu Czech i Moraw w marcu 1939 r. Kryzys czechosłowacki pokazał, że państwa europejskie raczej wyzyskają sytuację dla własnych interesów (zajęcie Zaolzia przez Polskę oraz części Słowacji i Rusi Zakarpackiej przez Węgry), niż zdobędą się na interwencję w obronie pogwałconych konwencji międzynarodowych. Dlatego Hitler szybko wykonał kolejny krok: oderwanie Okręgu Kłajpedy od Litwy oddało w ręce Niemiec strategiczny punkt na mapie Europy; dokonało się zresztą za formalną zgodą ministra spraw zagr. Litwy Juozasa Urbšysa, uzyskaną pod groźbą zbombardowania Kowna (i właśc. po uprowadzeniu ministra do Berlina). [przypis edytorski]

flota (pot.) — tu: pieniądze. [przypis edytorski]

flota — tu: pieniądze. [przypis edytorski]

flotę mknącąm ujrzał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika (oraz szykiem przestawnym); inaczej: ujrzałem mknącą flotę. [przypis edytorski]

Flotow, Wilhelm Hans von (1838–1915) — generał armii pruskiej w Gdańsku. [przypis edytorski]

Flottenverein — Niemiecki Związek Floty, stowarzyszenie istniejące od 1898 roku. [przypis edytorski]

flotylla — grupa statków tego samego typu płynących razem. [przypis edytorski]