Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 5751 przypisów.
na Lachiw (daw., ukr.) — na Polaków. [przypis edytorski]
na lada co składał (starop. konstrukcja) — byle czym się wymawiał. [przypis edytorski]
na larmę (starop.) — na alarm. [przypis edytorski]
na larmę wołają (starop.) — biją na alarm. [przypis edytorski]
nalazą — dziś popr. forma 3.os.lm: nalezą. [przypis edytorski]
nalazła (starop.) — znalazła; napotkała. [przypis edytorski]
nalazł (daw.) — dziś: znalazł. [przypis edytorski]
nalazszy (daw. forma imiesł.) — dziś: znalazłszy. [przypis edytorski]
nalazszy — dziś forma imiesłowu przysł. uprzedniego: znalazłszy. [przypis edytorski]
nalazszy (starop. forma) — dziś popr.: znalazłszy. [przypis edytorski]
nalazwszy (starop. forma) — dziś popr.: znalazłszy. [przypis edytorski]
na ledzie (starop. forma) — na lodzie. [przypis edytorski]
nalegać kogo (starop.) — dziś: nalegać na kogo. [przypis edytorski]
nalegają na mnie, abym opublikował oczyszczone wydanie niniejszej książki (…). Ale to niemożliwe! (…) Książka krwawi — Mimo publikacji przedmowy autora, zwierającej niniejszą deklarację, tłumaczenie Marcelego Tarnowskiego zostało oparte na okrojonej wersji; opuszczone fragmenty zostały w większości zaznaczone w tekście wykropkowaniem. Po porównaniu z oryginałem fragmenty te zostały uzupełnione przez redakcję WL. [przypis edytorski]
nalegali — hebr. יציאו (jaci-u): 'wyprowadzali, wyciągali', tu w znaczeniu: 'naciskali, pośpieszali'. [przypis edytorski]
Nale (gw.) — ale. [przypis edytorski]
na lekcją (daw.) — dziś: na lekcję. [przypis edytorski]
na lekkość (starop.) — na pohańbienie. [przypis edytorski]
nalepa — w dawnych domach wiejskich: część pieca, na której się wygrzewano i pod którą można było palić; przypiecek. [przypis edytorski]
Nalepiński, Tadeusz (1885–1918) — poeta, nowelista, dramatopisarz i krytyk literacki; z wykształcenia doktor filozofii (Uniwersytet Karola w Pradze, 1907), autor tomu poezji Gaśnienie (1905), fragm. poematów (Chrzest. Fantazja polska, 1910; Ave Patria! Opowieść z czasów Wielkiej Wojny powracającej nam byt niepodległy, 1914–1916), zbiorów nowel (Śpiewnik rozdarty, 1914; Kazia, 1919) oraz fragm. dramatu Książę niewolny (1911). [przypis edytorski]
nalepsze jest rządzenie i szczęśliwe ludu tego sprawowanie, który się bojaźnią Bożą zaprawił — zob. Auzoniusz w mowie dziękczynnej do cesarza Gracjana za otrzymany konsulat: Ad Gratianum gratiarum actio pro consulatu IX, 43 (wychwala władcę za to, że, jak oznajmił mu Gracjan, „powierzył swoje zamiary Bogu i jego postanowienie posłusznie spełnił”, wg tłum. Tatiany Krynickiej). [przypis edytorski]
nalepszymi — dziś popr.: najlepszymi. [przypis edytorski]
naleść a. naleźć (starop.) — znaleźć, napotkać. [przypis edytorski]
naleść (starop. forma) — znaleźć. [przypis edytorski]
na leśne jabłko — dziś: na kwaśne jabłko. [przypis edytorski]
Nalewajko, Semen (zm. w 1597) — kozacki ataman, przywódca powstania kozacko-chłopskiego na Ukrainie; znany także pod imieniem Seweryn. [przypis edytorski]
Nalewajko, Seweryn (zm. 1597) — ataman kozacki, przywódca powstania kozacko-chłopskiego na Ukrainie w latach 1595–1596; jego ojciec, kuśnierz z Husiatyna, został zabity z rozkazu dziedzica miasteczka, Marcina Kalinowskiego, z powodu osobistego z nim zatargu; po tym zdarzeniu Nalewajko uszedł z rodzinnych stron, służył w wojsku księcia Konstantego Ostrogskiego, następnie zbiegł do kozaków, brał udział w wyprawach przeciw Turkom i Tatarom na terenach Mołdawii i Węgier; wszczął kolejną rebelię kozacką po stłumieniu powstania Kosińskiego (1591–1593); ostatecznie Nalewajko został pokonany przez hetmana Stanisława Żółkiewskiego w bitwie nad Ostrym Kamieniem (3 kwietnia 1596 r.), a po bitwie pod Łubniami (dwutygodniowe blisko oblężenie na przełomie maja i czerwca) wydany przez własnych ludzi; w Warszawie był torturowany podczas trwającego 10 miesięcy śledztwa, a następnie skazany na ścięcie i poćwiartowanie, wyrok wykonano 11 kwietnia 1597 r. na Górze Szubienicznej (w miejscu, gdzie w XIX w. została wzniesiona Cytadela). [przypis edytorski]
Nalewajko, Seweryn (zm. 1597) — ataman kozacki, przywódca powstania kozacko-chłopskiego na Ukrainie w latach 1595–1596; po oblężeniu taboru w bitwie pod Łubniami na uroczysku Sołonica został przekazany przez starszyznę kozacką wojskom polskim w zamian za darowanie życia i majątku części Kozaków; przewieziony do Warszawy, po dziesięciomiesięcznym śledztwie i torturach został stracony przez poćwiartowanie. [przypis edytorski]
nalewka (daw.) — dzbanek. [przypis edytorski]
nalewka (daw.) — dzbanek z dzióbkiem do nalewania płynów. [przypis edytorski]
nalewka — tu: dzbanek. [przypis edytorski]
nalewka — tu: naczynie do polewania wodą. [przypis edytorski]
Nalewki — dawna ulica w dzielnicy Śródmieście w Warszawie, jedna z najważniejszych ulic handlowych miasta i jedna z głównych ulic dzielnicy żydowskiej, ruchliwy trakt komunikacyjny; zniszczona całkowicie w czasie powstania w getcie w 1943. [przypis edytorski]
naleźć (daw.) — znaleźć. [przypis edytorski]
naleźć — dziś popr.: znaleźć. [przypis edytorski]
naleźć — dziś: znaleźć. [przypis edytorski]
naleźć (gw.) — znaleźć. [przypis edytorski]
naleźć (starop.) — znaleźć. [przypis edytorski]
Należy przedstawić jej dziewięciu bohaterów — popularną rozrywką w epoce elżbietańskiej było przedstawianie Dziewięciu Bohaterów, postaci uznanych w średniowieczu za ideały rycerstwa. Na dziewiątkę składało się trzech pogańskich herosów antyku: Hektor, Aleksander Wielki i Cezar, trzech żydowskich biblijnych: Jozue, Dawid i Juda Machabeusz, oraz trzech średniowiecznych, chrześcijańskich: król Artur, Karol Wielki i Godfryd de Bouillon. Tutaj skład zostaje zmieniony: Holofernes dodaje Pompejusza i Herkulesa. [przypis edytorski]
należytość — dziś: należność. [przypis edytorski]
nalezion (daw.) — znaleziony. [przypis edytorski]
nalezion — dziś popr.: znaleziony. [przypis edytorski]
naleziony — dziś: znaleziony. [przypis edytorski]
naleziony (starop.) — znaleziony. [przypis edytorski]
na lico (z ros.) — tu: na pierwszy rzut oka. [przypis edytorski]
na licyjskim łanie — Licja, kraina w płd. części Azji Mniejszej. [przypis edytorski]
na liczbie zostać (starop.) — być dłużnym. [przypis edytorski]
naliszszy (starop.) — najlichszy, najgorszy. [przypis edytorski]
na Litwiny — dziś: na Litwinów. [przypis edytorski]
naliższą (starop. forma) — najlichszą; najgorszą, ostatnią (najwyższy stopień od lichy: słaby, zły). [przypis edytorski]
nalodek (neol.) — cienka warstwa lodu. [przypis edytorski]
na ludzie (starop. forma) — dziś B.lm: na ludzi. [przypis edytorski]
na lwa srogiego bez obawy siędziesz i na okrutnym smoku jeździć będziesz — fragm. biblijnego psalmu 91 w tłumaczeniu Jana Kochanowskiego. [przypis edytorski]
Na lwa srogiego bez obawy wsiędziesz, I na ogromnym smoku jeździć będziesz… — fragm. Psalmu 91 w przekładzie Jana Kochanowskiego. [przypis edytorski]
Na Madagaskarze — powstała w 1930 Liga Morska i Kolonialna stawiała sobie za cel pozyskanie dla Polski kolonii zamorskich: jednym z rozważanym rozwiązań był zakup od Francji wyspy Madagaskar, u wybrzeży Afryki. W 1937 roku wysłano tam misję rządową, której celem było zbadanie przydatności wyspy jako przyszłej kolonii. Liga oraz środowiska narodowców głosiły w tym okresie hasło „Żydzi na Madagaskar!”, w grudniu 1938 i czerwcu 1939 podczas posiedzeń Sejmu zgłoszono interpelacje poselskie w sprawie przymusowej emigracji mniejszości żydowskiej. [przypis edytorski]
namagać (daw.) — wysilać się. [przypis edytorski]
nama (gw.) — nam. [przypis edytorski]
na małem (gw.) — tu: w niewielkim gospodarstwie. [przypis edytorski]
na mały czas (starop.) — na krótko. [przypis edytorski]
na małym dniu (daw.) — kiedy dni są krótkie, w odróżnieniu od „na wielkim dniu”, w długie dni letnie. [przypis edytorski]
na małżeństwo z Niną krzyżyk — sens: nic nie wyjdzie z małżeństwa z Niną. [przypis edytorski]
namalowanemi — daw. forma N. i Msc. lm przymiotników i imiesłowów przym. r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: namalowanymi. [przypis edytorski]
nama — nam (starop. liczba podwójna). [przypis edytorski]
na martwe i umęczone — dziś popr. forma B. lm r.m-os.: na martwych i umęczonych. [przypis edytorski]
namaszczon — namaszczony. [przypis edytorski]
na maszynie (rusycyzm) — samochodem. [przypis edytorski]
namazas — musulmonų relgihinė apeiga. [przypis edytorski]
namazas — musulmonų religinė apeiga. [przypis edytorski]
na Mazowsze — chodzi tu dokładnie o podróż do Warszawy na sejm. [przypis edytorski]
namaz (tur.) — obowiązkowa modlitwa muzułmańska odmawiana pięć razy w ciągu dnia. [przypis edytorski]
nam Chrystus przez Ducha ś. wlewa miłość — nawiązanie do Rz 5, 5: „ A nadzieja nie pohańbia, iż miłość Boża rozlana jest w sercach naszych przez Ducha Ś., który nam jest dan” (tłum. Wujka). [przypis edytorski]
nam do odparcia na sile nie schodzi — mamy wystarczające siły, by odeprzeć atak. [przypis edytorski]
namężniejszy (starop. forma) — najmężniejszy. [przypis edytorski]
namężnieyszy (starop. forma) — dziś popr.: najmężniejszy. [przypis edytorski]
namężnieyszy (starop. forma ort.) — dziś: najmężniejszy. [przypis edytorski]
Name (niem.) — nazwisko. [przypis edytorski]
Nam etsi urbs ipsa olim caput gentis non fuerit, Moscorum tamen nomen veteribus non ignotum fuisse constat — tłumaczenie w nast. zdaniu. [przypis edytorski]
na miasto! (zniekszt. ros.) — na miejsce! [przypis edytorski]
na międzymorzu — na Półwyspie Apenińskim, otoczony przez morza: Liguryjskie i Tyrreńskie na zach., Jońskie na płd. i Adriatyckie na wsch. [przypis edytorski]
namiętnymi krzyki (daw.) — dziś popr. forma N.lm: namiętnymi krzykami. [przypis edytorski]
namiętnymi ruchy (daw.) — dziś popr. forma N.lm: (…) ruchami. [przypis edytorski]
na mię wiedzą to (starop.) — o mnie wiedzą to. [przypis edytorski]
namieciech (starop. forma) — dziś N.lm: (w) namiotach. [przypis edytorski]
namiecie — dziś popr. forma Msc.lp: namiocie. [przypis edytorski]
namiecie (starop. forma) — dziś Msc.lp: (w) namiocie. [przypis edytorski]
namiecie (starop. forma) — dziś N.lp: (po) namiocie. [przypis edytorski]
na miecz wsparta — dziś popr.: o miecz wsparta. [przypis edytorski]
namiejętnościom — dziś popr.: namiętnościom. [przypis edytorski]
na miejsce Dudonowe — w miejsce Dudona (poległego dowódcy jednego z oddziałów wojsk). [przypis edytorski]
na miejscu łuczywa — zamiast łuczywa. [przypis edytorski]
na miejscu zwanym Kamień — w oryg. locus vocabulo lapis; zapewne Kamień Śląski w pobliżu Opola. [przypis edytorski]
namieniać — dziś popr.: nadmieniać, tj. wspominać. [przypis edytorski]
namienić (daw.) — nadmienić, wspomnieć. [przypis edytorski]
namienić (daw.) — nadmienić; wspomnieć. [przypis edytorski]
namienić (daw.) — wspomnieć. [przypis edytorski]
namienić (daw.) — wymienić, wspomnieć. [przypis edytorski]
namienić — dziś popr.: nadmienić. [przypis edytorski]
namienił — dziś: nadmienił; wspomniał. [przypis edytorski]
namieniłem — dziś: nadmieniłem. [przypis edytorski]
namieśnik — dziś: namiestnik. Tu w sensie: osoba pełniąca tę samą funkcję co Lisowski po jego śmierci. [przypis edytorski]
