Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 13518 przypisów.
panujący — władca. [przypis edytorski]
Panurg — jeden z bohaterów powieści Rabelais'go Gargantua i Pantagruel. [przypis edytorski]
Panurg — postać z Gargantui i Pantagruela François Rabelais'go. [przypis edytorski]
panwia (daw.) — a. panew: metalowe naczynie używane w warzelniach soli. [przypis edytorski]
Pan — w mitologii greckiej bóg pasterzy, rogaty i z nogami kozła. [przypis edytorski]
pan wygląda zmęczony — dziś raczej: pan wygląda na zmęczonego. [przypis edytorski]
Panyczu (…) żdaty (daw. gw. ukr.) — Paniczu! Puśćcie mnie do jaśnie oświeconego, bo ja nie mogę czekać. [przypis edytorski]
pany — dziś popr. forma D. lm: panów. [przypis edytorski]
pany — dziś popr. forma N. lm: panami. [przypis edytorski]
pany Lachy — panowie Polacy. [przypis edytorski]
pany, mieszczany — dziś: panowie, mieszczanie. [przypis edytorski]
Pany Rady — rajcy, radni, zarząd miasta. [przypis edytorski]
pany się mianować — nazywać się panami. [przypis edytorski]
pany (starop. forma) — dziś: N.lm: (między) panami. [przypis edytorski]
panystė — buvimas pana, netekėjusia. [przypis edytorski]
Pan Zgoda — woźny, oficer gwardii Filipota. [przypis edytorski]
Pao de Azucar, popr.: Pão de Açúcar – Głowa Cukru, góra w Rio de Janeiro w Brazylii, położona nad zatoką Guanabara, wznosząca się na wys. 396 m n.p.m., mająca kształt, jaki do pocz. XX w. nadawano cukrowi rafinowanemu na potrzeby handlu: stożkowatej bryły z zaokrąglonym wierzchołkiem. [przypis edytorski]
Paoli, Pasquale (1725–1807) — bohater narodowy Korsyki, przywódca pierwszego i jedynego niepodległego państwa korsykańskiego (1755–1769); syn Giacinto Paoliego, przywódcy powstania przeciw Genui z roku 1729; przeciwnik polityczny Napoleona Bonapartego. [przypis edytorski]
paolo — dawna moneta włoska wprowadzona przez papieża Pawła III. [przypis edytorski]
Paolo Veronese (1528–1588) — włoski malarz renesansowy. [przypis edytorski]
papabilis (łac.) — ten, który prawdopodobnie zostanie wybrany na papieża. [przypis edytorski]
papacha — futrzana czapka męska zaopatrzona w nauszniki. [przypis edytorski]
papa (daw.) — ojciec, tatuś. [przypis edytorski]
papagaj — papuga. [przypis edytorski]
papajas — dziś popr.: papaja (melonowiec właściwy), przypominająca drzewo bylina o gruszkowatych, jadalnych owocach, pochodząca z Ameryki Płd, Śr. oraz płd. rejonów Ameryki Płn. [przypis edytorski]
Papa — komedia Gastona Armana de Caillaveta i Roberta de Flersa z 1911. [przypis edytorski]
papa Pławicki — bohater z Rodziny Połanieckich; szlachcic, wdowiec, ojciec Maryni Pławickiej, który zwleka ze zobowiązaniem finansowym wobec Stanisława Połanieckiego, co doprowadza do utraty rodowego majątku w Krzemieńcu. [przypis edytorski]
Paparrigopoulos, Constantine (1815–1891) — grecki historyk uważany za twórcę współczesnej historiografii greckiej. [przypis edytorski]
papatacz — ciastko drożdżowe z rodzynkami i cynamonem. [przypis edytorski]
papatacz — rodzaj ciasta lub ciastka drożdżowego z rodzynkami i cynamonem. [przypis edytorski]
papa — tu: tato, ojciec. [przypis edytorski]
Papée, Kazimierz (1889–1979) — polski dyplomata, Komisarz Generalny RP w Wolnym Mieście Gdańsku w l. 1932–1936. [przypis edytorski]
Pape-Carpantier, Maria (1815–1878) — fr. działaczka wychowania przedszkolnego, założycielka szkoły dla pracowników ochronek, postulowała grupowanie dzieci według wieku. [przypis edytorski]
Papen, Franz von (1879–1969) — niemiecki polityk, dyplomata; członek katolickiej Partii Centrum, związany ze środowiskiem junkrów i wielką finansjerą; od 1932 kanclerz Rzeszy na czele rządu o profilu skrajnie konserwatywnym, objął Prusy zarządem komisarycznym, utorował drogę do władzy NSDAP; od 1933 wicekanclerz w pierwszym rządzie Hitlera; negocjował i podpisał w imieniu władz Rzeszy konkordat z Watykanem; w 1934 zrezygnował z urzędu wicekanclerza, pełnił funkcje ambasadora w Austrii, następnie w Turcji. [przypis edytorski]
Papen, Franz von (1879–1969) — polityk niemiecki, w 1933 r. utorował Hitlerowi drogę do władzy. Za czasów III Rzeszy pracował w dyplomacji. [przypis edytorski]
paper chase (ang.) — podchody: gra terenowa, w której jedna osoba lub grupa ucieka, pozostawiając po drodze ślady i wskazówki, a podążająca za nią grupa ma za zadanie ją złapać. [przypis edytorski]
papiéżu — dziś popr. forma C. lp: papieżowi. [przypis edytorski]
papier klozetowy — dziś: papier toaletowy. [przypis edytorski]
papier-mâché (fr.) — dająca się formować, twardniejąca po wysuszeniu masa papierowa z domieszką kleju i gipsu, używana jako surowiec do wyrobu zabawek, masek itp. [przypis edytorski]
papier mâché, (fr.) — masa papierowa, używana do wyrobu opakowań i dekoracji. [przypis edytorski]
papier–mâché — masa modelarska na bazie rozdrobnionego papieru i substancji wiążącej, zwykle kleju lub gipsu. [przypis edytorski]
papier maché — masa papierowa z domieszką kleju i gipsu, używana do wyrobu opakowań, dekoracji, zabawek, kukiełek itp. [przypis edytorski]
papier-maché — masa z rozdrobnionego papieru połączonego z klejem lub gipsem, służąca m. in. do wykonywania masek bądź kukieł. [przypis edytorski]
papieros — dziś popr. forma B.: papierosa. [przypis edytorski]
papier welinowy — cienki, gładki papier wysokiej jakości. [przypis edytorski]
Papież Jan XXIII, własc. Antypapież Jan XXIII — Baldassare Cossa (ok. 1365–1419), jeden z 3 urzędujących ówcześnie papieży, tzw. obediencji pizańskiej, popierany przez część państw europejskich, w tym przez Polskę. W tym samym czasie w Rzymie papieżem był Grzegorz XII, a w Awinionie Benedykt XIII. Takie rozbicie władzy papieskiej nosiło nazwę wielkiej schizmy zachodniej i trwało od 1378 do 1417 r. Imię Jana XXIII przybrał w XX w. Angelo Giuseppe Roncalli (1881–1963), papież w latach 1958–1963. [przypis edytorski]
papież jest to sędziwy kapłan liczący siedemdziesiąt lat — Innocenty X (1574–1655), papież od 1644. [przypis edytorski]
papież — Pius XI (1857–1939): nuncjusz apostolski w Polsce w latach 1919–1921, papież od 1922, od 1929 władca państwa Watykan, utworzonego na podst. traktatów laterańskich, zawartych z rządem Mussoliniego. [przypis edytorski]
papież — wówczas Pius IX, konserwatysta. [przypis edytorski]
papieżyca Joanna — legendarna kobieta, żyjąca rzekomo w IX w., która ukrywając swoją płeć, zdobyła wysoką pozycję kościelną i ostatecznie została papieżem. [przypis edytorski]
papieżyca — papieżyca Joanna, legendarna kobieta, żyjąca rzekomo w IX w., która ukrywając swoją płeć, zdobyła wysoką pozycję kościelną i ostatecznie została papieżem. [przypis edytorski]
papilot — kawałek zwiniętego papieru, na którym zakręca się loki. [przypis edytorski]
papiloty — kawałki papieru stosowane do zakręcania loków. [przypis edytorski]
papiloty — niewielkie kawałki zwiniętego papieru lub szmatek służące do zakręcania włosów; włosy nawinięte na takie ruloniki. [przypis edytorski]
papinek (daw.) — delikatniś; maminsynek. [przypis edytorski]
papirosas (lenk.) — cigaretė. [przypis edytorski]
papirusy wypełnione pismem klinowym — w rzeczywistości pismem klinowym, używanym w starożytności na Bliskim Wschodzie, nie pisano na papirusie: złożone z klinów znaki tworzono, dociskając końcówkę rylca do powierzchni tabliczki z gliny. [przypis edytorski]
papiści (daw., pogardl.) — katolicy. [przypis edytorski]
papiści (pogardl.) — katolicy. [przypis edytorski]
papista — katolik, zwolennik papieża. [przypis edytorski]
papizm — tu: używane dawniej przez protestantów określenie katolicyzmu. [przypis edytorski]
papką i czapką — wyrażenie czapką, papką, chlebem i solą ludzi sobie niewolą oznacza jednanie sobie przyjaciół gościnnością, ale i zmuszanie ich do rewanżu. [przypis edytorski]
Papkin — bohater komedii Zemsta (1834 r.) Aleksandra Fredry; kłamliwy, błazeński i tchórzliwy samochwała. [przypis edytorski]
paplarstwo (daw.) — paplanina. [przypis edytorski]
Pappe satan! pappe satan! aleppe — wers rozpoczynający Pieśń VII części Piekło w Boskiej Komedii Dantego; pełni on funkcję inwokacji skierowanej do Szatana, formułę przyzywającą władcę piekieł albo niezrozumiałe przekleństwo, którym Pluton wita przybyszów (Dantego i Wergiliusza) w czwartym kręgu piekielnym, przeznaczonym dla skąpców i rozrzutników. Z trzech słów składających się na ów wers „satan” jest jedynym rzeczywiście istniejącym i rozpoznawalnym wyrazem; pozostałe są zniekształcone i różnie interpretowane. „Pape” może być kojarzone ze znaczeniem „ojciec”, zaś „aleppe” niektórzy badacze uznają za zdeformowane „alef”, czyli nazwę pierwszej litery hebrajskiego alfabetu. [przypis edytorski]
papratimas — įprotis. [przypis edytorski]
paproszyć — dziś: patroszyć. [przypis edytorski]
Papuas — przedstawiciel rdzennych plemion Nowej Gwinei. [przypis edytorski]
papuga-kardynał — właśc. kardynał szkarłatny, ptak z Ameryki Płn. o czerwonym ubarwieniu, należący do rzędu wróblowych. [przypis edytorski]
papuoša — puošmena. [przypis edytorski]
Papus i Lulianus — tradycyjnie: męczennicy żydowscy z II w., cadycy, którzy oddali swoje życia cesarzowi rzymskiemu Trajanowi, żeby uratować pozostałą społeczność żydowską. [przypis edytorski]
paputžandis — pasipūtęs žmogus. [przypis edytorski]
papuży — dziś popr.: papuzi. [przypis edytorski]
paquebot (fr.) — duży statek pasażerski. [przypis edytorski]
parą albo czterema końmi odniesie zwycięstwo w Olimpii — na igrzyskach olimpijskich. [przypis edytorski]
parabaza — fragment utworu, w którym autor zwraca się bezpośrednio do odbiorców. [przypis edytorski]
parabellum — niemiecki ośmiostrzałowy pistolet samopowtarzalny, podstawowy pistolet armii niemieckiej w latach 1908–1938. [przypis edytorski]
parabellum — rodzaj pistoletu. [przypis edytorski]
parabola (lit.) — przypowieść; obrazowa opowieść wprowadzająca niedosłowne treści poprzez określone zabiegi stylistyczne i znaczeniowe. [przypis edytorski]
parabola (mat.) — krzywa płaska będąca zbiorem punktów jednakowo odległych od stałej prostej (kierownicy paraboli) i od stałego punktu (ogniska paraboli). [przypis edytorski]
parabolanie — w starożytności członkowie chrześc. bractwa zajmującego się opieką nad chorymi i grzebaniem zmarłych; pochodzili głównie z dolnych warstw społ.; przez biskupów Aleksandrii wykorzystywani jako bojówki do zwalczania oponentów politycznych i religijnych; na rozkaz Cyryla dokonali pogromu dzielnicy żydowskiej, prawdopodobnie mieli udział w zamordowaniu Hypatii. [przypis edytorski]
parabola — przypowieść (jako gatunek literacki). [przypis edytorski]
parabola — przypowieść. [przypis edytorski]
parabola (z gr.) — przypowieść; opowieść wprowadzająca niedosłowne treści poprzez określone zabiegi stylistyczne i znaczeniowe. Często spotykana w Nowym Testamencie. [przypis edytorski]
parać (daw.) — łączyć, kojarzyć ze sobą. [przypis edytorski]
parać (daw.) — zajmować. [przypis edytorski]
parać się (przest.) — trudzić się, zajmować się. [przypis edytorski]
parać się — trudnić się, zajmować się. [przypis edytorski]
parać się — zajmować się czymś. [przypis edytorski]
parać się — zajmować się. [przypis edytorski]
parać się — zajmować się. [przypis edytorski]
Paracelsus (ok. 1493–1541) — lekarz i alchemik szwajcarski, jeden z twórców nowożytnej medycyny, zajmował się też wiedzą tajemną. [przypis edytorski]
Paracelsus (ok. 1493–1541) — własc. Phillippus von Hohenheim, lekarz uważany za twórcę nowożytnej medycyny, autor pism medycznych, przyrodniczych i filozoficznych. [przypis edytorski]
Paracelsus, właśc. Theophrastus Aureolus Bombastus von Hohenheim (1493–1541) — słynny lekarz, alchemik i filozof niem., zasłużony dla rozwoju nowożytnej chemii, jego renesansowa filozofia przyrody zawiera elementy naukowe, przeplatające się z dywagacjami astrologicznymi, alchemicznymi, mistyką i magią; autor dzieła Astronomia magna, sive philosophia magna, sive pbilosophia sagax. [przypis edytorski]
Paracelsus, właśc. Theophrastus Bombastus von Hohenheim (ok. 1493–1541) — szwajcarski lekarz, przyrodnik, alchemik i filozof, główny propagator jatrochemii (alchemii medycznej), zwany ojcem medycyny nowożytnej. [przypis edytorski]
Paracelsus, właśc. Theophrastus Bombastus von Hohenheim (ok. 1493–1541) — szwajcarski lekarz, przyrodnik, alchemik i filozof, zwany ojcem medycyny nowożytnej; w dziele Liber de nymphis, sylphis, pygmaeis et salamadris, et de caeteris spiritibus (Księga o nimfach, sylfach, gnomach i salamandrach oraz tym podobnych duchach, 1566) podzielił mające ludzki wygląd istoty żywiołów na cztery rodzaje: wodne, czyli nimfy albo ondyny, powietrzne, czyli sylfy, podziemne gnomy oraz duchy ognia, czyli salamandry, do każdej kategorii dodając opowieści z nią związane. [przypis edytorski]
Paracelsus, właśc. Theophrastus Bombastus von Hohenheim (ok. 1493–1541) — szwajcarski lekarz, przyrodnik, alchemik i filozof, zwany ojcem medycyny nowożytnej; w dziele Liber de nymphis, sylphis, pygmaeis et salamadris, et de caeteris spiritibus (Księga o nimfach, sylfach, gnomach i salamandrach oraz tym podobnych duchach, 1566) podzielił mające ludzki wygląd istoty żywiołów na cztery rodzaje: wodne, czyli nimfy albo ondyny, powietrzne, czyli sylfy, podziemne gnomy oraz duchy ognia, czyli salamandry, do każdej kategorii dodając opowieści z nią związane. [przypis edytorski]
Paracelsus, właśc. Theophrastus Bombastus von Hohenheim (ok. 1493–1541) — szwajcarski lekarz, przyrodnik, alchemik i filozof, zwany ojcem medycyny nowożytnej. W dziele Liber de nymphis, sylphis, pygmaeis et salamadris, et de caeteris spiritibus (Księga o nimfach, sylfach, gnomach i salamandrach oraz tym podobnych duchach, 1566) podzielił mające ludzki wygląd istoty żywiołów na cztery rodzaje: wodne, czyli nimfy albo ondyny, powietrzne, czyli sylfy, podziemne gnomy oraz duchy ognia, czyli salamandry, do każdej kategorii dodając opowieści z nią związane. Ondyny miały poszukiwać miłości ludzkich mężczyzn, gdyż małżeństwo zapewnia im nieśmiertelną duszę. [przypis edytorski]
parada (daw. pot.) — wystawność, przepych, rarytas. [przypis edytorski]
parada — tu: uroczyste widowisko, przegląd, rewia. [przypis edytorski]
