Przypisy

poturnak — poturczony; ten, który przeszedł na islam. [przypis edytorski]

potuszyć (daw.) — dodać nadziei. [przypis edytorski]

potuszyć (daw.) — dodać odwagi. [przypis edytorski]

potuszyć (daw.) — nabrać nadziei. [przypis edytorski]

potuszyć (daw.) — sprzyjać, dać nadzieję. [przypis edytorski]

potwarca (daw.) — człowiek, który rzuca potwarz, szkaluje; oszczerca. [przypis edytorski]

potwarca — osoba rzucając potwarz na kogoś; oszczerca. [przypis edytorski]

potwarca — ten, kto obraża; odnośnie formy gramatycznej patrz przypis poprzedni. [przypis edytorski]

potwarczo — rzucając oszczerstwo, potwarz. [przypis edytorski]

potwarczyni (rzad.) — kobieta rzucająca na kogoś potwarz, oszczerstwa, fałszywe oskarżenia. [przypis edytorski]

potwarzać (daw.) — obrzucać potwarzami, oszczerstwami; obrażać. [przypis edytorski]

potwarzanie — rzucanie potwarzy, szkalowanie. [przypis edytorski]

potwarz (daw.) — obelga, oszczerstwo. [przypis edytorski]

potwarz (daw.) — pomówienie, oszczerstwo. [przypis edytorski]

potwarz — fałszywy zarzut, obelga. [przypis edytorski]

potwarz i fałsz kładł na oboje (starop.) — rzucił potwarz i fałszywe [oskarżenie] obojgu. [przypis edytorski]

potwarz — kłamliwe oskarżenie a. krytyka. [przypis edytorski]

potwarz — obelga. [przypis edytorski]

potwarz — oszczerstwo, hańba. [przypis edytorski]

potwarz — oszczerstwo; nieprawdziwe oskarżenie. [przypis edytorski]

potwarz — oszczerstwo; nieprawdziwy zarzut, kłamliwe oskarżenie. [przypis edytorski]

potwarz — oszczerstwo, obraza. [przypis edytorski]

potwarz — oszczerstwo. [przypis edytorski]

potwarzy (starop. forma) — dziś B.lm r.ż.: potwarze (tj. oszczerstwa). [przypis edytorski]

po twej woli (starop.) — zgodnie z twoją wolą. [przypis edytorski]

potwierdzająco — dziś raczej: twierdząco. [przypis edytorski]

potwierdzenie swoich dawnych poglądów na Olę (zob. s. 113) — autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; w tym przypadku na odnośnej stronie znajduje się fragment z rozdziału VI: „Zdawało mu się, że wystarczy palcem kiwnąć (…) autosugestii”. [przypis edytorski]

potwierdzić — tu: utwierdzić, wzmocnić. [przypis edytorski]

Potwierdził zamki wrót granic twoich i błogosławił Pan Bóg synom twoim… — Ps 147, 13–14. [przypis edytorski]

potwór — dziś popr. forma B. lp: potwora. [przypis edytorski]

potwór spowiła — dziś popr. z D.: spowiła potwora. [przypis edytorski]

potwora (daw.) — potwór. [przypis edytorski]

potwora (daw. r.ż.) — dziś: potwór. [przypis edytorski]

potworną Armidę i brzydala Renaud — Armida i Rinaldo to bohaterowie poematu Jerozolima wyzwolona Torquata Tassa oraz licznych oper napisanych na jej podstawie. Tu mowa o urodzie aktorów, grających te postaci. [przypis edytorski]

potwornem — daw. forma N. lp r.n.; dziś popr: potwornym. [przypis edytorski]

potworny — tu: wynaturzony. [przypis edytorski]

potworu — dziś popr. D. lp: potwora. [przypis edytorski]

potworu — dziś popr. forma D.lp: potwora. [przypis edytorski]

potworu — dziś popr. forma D. lp: potwora. [przypis edytorski]

potworu — dziś popr.: potwora. [przypis edytorski]

potworzyć — stworzyć, utworzyć wiele czegoś. [przypis edytorski]

po tychże [jezuitów] zniesieniu — zniesienie (kasacja) zakonu jezuitów nastąpiło w Polsce w 1773 r. na mocy breve kasacyjnego papieża Klemensa XIV Dominus ac Redemptor, przyjętego przez Sejm Rozbiorowy (1773–1775), który zarazem powołał Komisje Rozdawnicze Koronną i Litewską mające zarządzać majątkiem skasowanego zakonu; król Stanisław August Poniatowski wspierał dążenia zmierzające do tego, aby majątek pojezuicki zasilił instytucje edukacyjne Rzeczpospolitej. [przypis edytorski]

potyczony — przywiązany do tyczki. [przypis edytorski]

potykać (daw.) — spotykać. [przypis edytorski]

potykać (daw.) — tu: spotykać. [przypis edytorski]

potykać się (daw.) — walczyć. [przypis edytorski]

potykać się (starop.) — walczyć, pojedynkować się. [przypis edytorski]

potykać się — walczyć. [przypis edytorski]

potykać się — walczyć, stawać do pojedynku. [przypis edytorski]

potyka jedno na drugim — dziś raczej: potyka jedno o drugie. [przypis edytorski]

potykanie — tu: walka w ręcz; szermierka, prowadzenie pojedynków. [przypis edytorski]

potym (daw.) — potem, poza tym. [przypis edytorski]

potym (daw.) — potem. [przypis edytorski]

po tym deszczu w Polsce krwawym — tj. po powstaniu listopadowym 1830 r. [przypis edytorski]

potym — dziś popr.: potem. [przypis edytorski]

Potym gdy go namawiali pochlebcy, aby był dał jaki słup wielki postawić gdzie, a na obraz swój na wieczną pamiątkę swoję (…) — Rej omyłkowo przypisuje Aleksandrowi Wielkiemu pogląd spartańskiego króla Agesilaosa, por. Ksenofont Agesilaos XI 7 (także: Plutarch, Żywoty równoległe. Agesilaos 2, Powiedzenia królów i wodzów. Agesilaos 12). [przypis edytorski]

potym (starop.) — dziś: potem. [przypis edytorski]

potym (starop. forma) — dziś: potem. [przypis edytorski]

potym (starop. forma) — potem. [przypis edytorski]

potym (starop.) — potem. [przypis edytorski]

poty — póty, do tego czasu. [przypis edytorski]

poty — póty, do tej pory. [przypis edytorski]

potyrać (daw.) — stracić. [przypis edytorski]

potyrać (gw.) — pomiatać, poniewierać, zmieszać z błotem. [przypis edytorski]

potyrać (gw.) — pomiatać. [przypis edytorski]

potyrcze (daw., gw.) — człowiek nieforemny, pokraka. [przypis edytorski]

po tysiąckrotniem chwytał — przykład ruchomej końcówki fleksyjnej czasownika; inaczej: tysiąckrotnie chwytałem (a. po tysiąckroć chwytałem). [przypis edytorski]

potz Blitz (niem.) — przekleństwo: do pioruna, a niech to itp. [przypis edytorski]

pouchwałość — dziś popr.: poufałość. [przypis edytorski]

poudre de succession — wörtlich: Erbschaftspulver; durch Gift an eine Erbschaft gelangen. [przypis edytorski]

po udziech — dziś popr. forma: po udach. [przypis edytorski]

poufalsza — w oryginale niem. zutraulich: ufna (por. zutrauen: dowierzać komuś). [przypis edytorski]

po ukąszeniu padalca — padalec zwyczajny (Anguis fragilis) to gatunek beznogiej jaszczurki; nie jest jadowity, żywi się ślimakami i dżdżownicami. [przypis edytorski]

po umarłych mówi się minię — przejęzyczenie bohatera lub autorskie: za zmarłych, wspólnie z minjanem (grupą dorosłych Żydów), odmawia się kadisz, jedną z najważniejszych modlitw w liturgii żydowskiej. [przypis edytorski]

Pound, Ezra (1885–1972) — wybitny amerykański poeta modernistyczny, erudyta, autor cyklu Cantos (Pieśni), postać kontrowersyjna ze względu na fascynację włoskim faszyzmem. [przypis edytorski]

Pound, Ezra (1885–1972) — wybitny amerykański poeta modernistyczny, erudyta, autor cyklu Cantos (Pieśni), postać kontrowersyjna ze względu na fascynację włoskim faszyzmem. [przypis edytorski]

pour défaire la confédération (fr.) — aby rozwiązać konfederację. [przypis edytorski]

pour inconnue (fr.) — za nieznaną. [przypis edytorski]

pour la Conception — na święto Niepokalanego Poczęcia, tj. 8 grudnia. [przypis edytorski]

pour l'établissement de la Rose et de Silvandre — dla ustalenia [związku; zapewnienia bytu] Róży i Sylwandra. [przypis edytorski]

pour les aristos (fr.) — dla arystokratów; skrócona forma aristos ma zapewne pochodzić od: aristocrates. [przypis edytorski]

pour les petits Polonais (fr.) — dla polskich dzieci. [przypis edytorski]

pour les princes (fr.) — dla książąt. [przypis edytorski]

Pour ma bienaimeé (fr.) — dla mojej ukochanej. [przypis edytorski]

pour me donner une contenance (fr.) — aby dodać sobie znaczenia, powagi, wyrazistości. [przypis edytorski]

pour mieux entendre la musique (fr.) — żeby lepiej słyszeć muzykę. [przypis edytorski]

pour notre ange (fr.) — dla naszego anioła. [przypis edytorski]

pour notre Idalie — dla naszej Idalii. [przypis edytorski]

po urodzeniu trzeba z dzieckiem w kółko po domu pobiegać — w staroż. Grecji po kilku dniach od narodzin dziecka dokonywano obrzędu zwanego amfidromią (obieganiem): niemowlę obnoszono wokół ogniska domowego, co stanowiło formę przedstawienia go rodzinie i polecenia opiece bóstw domowych; może karmić nie warto tego, co na świat przyszło: o przyjęciu dziecka do rodziny decydował pan domu, uroczystość amfidromii przeprowadzano zwykle po siedmiu dniach od narodzin, kiedy była już duża szansa na przeżycie zdrowo wyglądającego noworodka. [przypis edytorski]

pour passer le temps (fr.)— dla zabicia czasu. [przypis edytorski]

pour plus riches qu'il ne fut Crésus et pour plus magnifiques de ce siecle (fr.) — za bogatszych od Krezusa i najznakomitszych w tym stuleciu. [przypis edytorski]

pourpoint (fr.), dublet a. wams — daw. rodzaj męskiej kamizelki; pourpoint nakładano na koszulę i przywiązywano do pludrów. [przypis edytorski]

pour prendre mari (fr.) — żeby wyjść za mąż. [przypis edytorski]

Pourquoi employez-vous ce terme de „pervertir”? (fr.) — Dlaczego używa pan słowa „zdeprawowała”? [przypis edytorski]

pourquoi pas (fr.) — dlaczego nie; czemu nie. [przypis edytorski]

pour vos enfants peut-être, n'est-ce pas? (fr.) — może swoim dzieciom, prawda? [przypis edytorski]

Pour votre muse sans rivale je vous ferais académicien — Ze względu na pański niezrównany talent zrobiłbym z pana członka akademii. [przypis edytorski]

pousiadali — stopniowo usiedli. [przypis edytorski]

poussieren — vorwärts bringen. [przypis edytorski]

Poussin, Nicolas (1594–1665) — barokowy malarz francuski, przedstawiciel klasycyzmu, programowo niechętny twórczości Caravaggia. [przypis edytorski]