Przypisy

potym — dziś popr.: potem. [przypis edytorski]

Potym gdy go namawiali pochlebcy, aby był dał jaki słup wielki postawić gdzie, a na obraz swój na wieczną pamiątkę swoję (…) — Rej omyłkowo przypisuje Aleksandrowi Wielkiemu pogląd spartańskiego króla Agesilaosa, por. Ksenofont Agesilaos XI 7 (także: Plutarch, Żywoty równoległe. Agesilaos 2, Powiedzenia królów i wodzów. Agesilaos 12). [przypis edytorski]

potym (starop.) — dziś: potem. [przypis edytorski]

potym (starop. forma) — dziś: potem. [przypis edytorski]

potym (starop. forma) — potem. [przypis edytorski]

potym (starop.) — potem. [przypis edytorski]

poty — póty, do tego czasu. [przypis edytorski]

poty — póty, do tej pory. [przypis edytorski]

potyrać (daw.) — stracić. [przypis edytorski]

potyrać (gw.) — pomiatać, poniewierać, zmieszać z błotem. [przypis edytorski]

potyrać (gw.) — pomiatać. [przypis edytorski]

potyrcze (daw., gw.) — człowiek nieforemny, pokraka. [przypis edytorski]

po tysiąckrotniem chwytał — przykład ruchomej końcówki fleksyjnej czasownika; inaczej: tysiąckrotnie chwytałem (a. po tysiąckroć chwytałem). [przypis edytorski]

potz Blitz (niem.) — przekleństwo: do pioruna, a niech to itp. [przypis edytorski]

pouchwałość — dziś popr.: poufałość. [przypis edytorski]

poudre de succession — wörtlich: Erbschaftspulver; durch Gift an eine Erbschaft gelangen. [przypis edytorski]

po udziech — dziś popr. forma: po udach. [przypis edytorski]

poufalsza — w oryginale niem. zutraulich: ufna (por. zutrauen: dowierzać komuś). [przypis edytorski]

po ukąszeniu padalca — padalec zwyczajny (Anguis fragilis) to gatunek beznogiej jaszczurki; nie jest jadowity, żywi się ślimakami i dżdżownicami. [przypis edytorski]

po umarłych mówi się minię — przejęzyczenie bohatera lub autorskie: za zmarłych, wspólnie z minjanem (grupą dorosłych Żydów), odmawia się kadisz, jedną z najważniejszych modlitw w liturgii żydowskiej. [przypis edytorski]

Pound, Ezra (1885–1972) — wybitny amerykański poeta modernistyczny, erudyta, autor cyklu Cantos (Pieśni), postać kontrowersyjna ze względu na fascynację włoskim faszyzmem. [przypis edytorski]

Pound, Ezra (1885–1972) — wybitny amerykański poeta modernistyczny, erudyta, autor cyklu Cantos (Pieśni), postać kontrowersyjna ze względu na fascynację włoskim faszyzmem. [przypis edytorski]

pour défaire la confédération (fr.) — aby rozwiązać konfederację. [przypis edytorski]

pour inconnue (fr.) — za nieznaną. [przypis edytorski]

pour la Conception — na święto Niepokalanego Poczęcia, tj. 8 grudnia. [przypis edytorski]

pour l'établissement de la Rose et de Silvandre — dla ustalenia [związku; zapewnienia bytu] Róży i Sylwandra. [przypis edytorski]

pour les aristos (fr.) — dla arystokratów; skrócona forma aristos ma zapewne pochodzić od: aristocrates. [przypis edytorski]

pour les petits Polonais (fr.) — dla polskich dzieci. [przypis edytorski]

pour le sport (fr.) — dla sportu. [przypis edytorski]

pour les princes (fr.) — dla książąt. [przypis edytorski]

Pour ma bienaimeé (fr.) — dla mojej ukochanej. [przypis edytorski]

pour me donner une contenance (fr.) — aby dodać sobie znaczenia, powagi, wyrazistości. [przypis edytorski]

pour mieux entendre la musique (fr.) — żeby lepiej słyszeć muzykę. [przypis edytorski]

pour notre ange (fr.) — dla naszego anioła. [przypis edytorski]

pour notre Idalie — dla naszej Idalii. [przypis edytorski]

po urodzeniu trzeba z dzieckiem w kółko po domu pobiegać — w staroż. Grecji po kilku dniach od narodzin dziecka dokonywano obrzędu zwanego amfidromią (obieganiem): niemowlę obnoszono wokół ogniska domowego, co stanowiło formę przedstawienia go rodzinie i polecenia opiece bóstw domowych; może karmić nie warto tego, co na świat przyszło: o przyjęciu dziecka do rodziny decydował pan domu, uroczystość amfidromii przeprowadzano zwykle po siedmiu dniach od narodzin, kiedy była już duża szansa na przeżycie zdrowo wyglądającego noworodka. [przypis edytorski]

pour passer le temps (fr.)— dla zabicia czasu. [przypis edytorski]

pour plus riches qu'il ne fut Crésus et pour plus magnifiques de ce siecle (fr.) — za bogatszych od Krezusa i najznakomitszych w tym stuleciu. [przypis edytorski]

pourpoint (fr.), dublet a. wams — daw. rodzaj męskiej kamizelki; pourpoint nakładano na koszulę i przywiązywano do pludrów. [przypis edytorski]

pour prendre mari (fr.) — żeby wyjść za mąż. [przypis edytorski]

Pourquoi employez-vous ce terme de „pervertir”? (fr.) — Dlaczego używa pan słowa „zdeprawowała”? [przypis edytorski]

pourquoi pas (fr.) — dlaczego nie; czemu nie. [przypis edytorski]

pour vos enfants peut-être, n'est-ce pas? (fr.) — może swoim dzieciom, prawda? [przypis edytorski]

Pour votre muse sans rivale je vous ferais académicien — Ze względu na pański niezrównany talent zrobiłbym z pana członka akademii. [przypis edytorski]

pousiadali — stopniowo usiedli. [przypis edytorski]

poussieren — vorwärts bringen. [przypis edytorski]

Poussin, Nicolas (1594–1665) — barokowy malarz francuski, przedstawiciel klasycyzmu, programowo niechętny twórczości Caravaggia. [przypis edytorski]

Poussin, Nicolas (1594–1665) — malarz fr. epoki baroku, przedstawiciel nurtu klasycznego, działał gł. w Rzymie; w okresie dojrzałej twórczości poświęcił się wykonywaniu prac przeznaczonych dla erudytów i koneserów, czerpiąc zarówno teoretyczne, jak tematyczne inspiracje z mitologii, pism pisarzy staroż. i Biblii. [przypis edytorski]

Poussin, Nicolas (1594–1665) — wybitny malarz francuski, przedstawiciel klasycyzmu w malarstwie barokowym. [przypis edytorski]

poverino Caffe latte (wł.) — biedny Caffe-latte. [przypis edytorski]

poverino mio (wł.) — mój biedaku. [przypis edytorski]

povero (wł.) — biedny, biedactwo. [przypis edytorski]

powątlić (starop.) — nadwątlić; osłabić. [przypis edytorski]

powązka (gw.) — kawałek tkaniny, przez który cedzi się mleko. [przypis edytorski]

Powązki czy Bródno — nazwy cmentarzy w Warszawie. [przypis edytorski]

Powązki — historyczny cmentarz w Warszawie. [przypis edytorski]

Powązki — popularna nazwa najstarszego istniejącego cmentarza w Warszawie; ogólnie: nazwa terenu na styku dzielnic: Żoliborza i Woli, na którym znajdują się cmentarze: katolicki, żydowski i ewangelicki. [przypis edytorski]

powabny — pełen wdzięku, czarujący, uroczy. [przypis edytorski]

powab — tu: atrakcyjność wabiąca widzów. [przypis edytorski]

powadzić się — pokłócić się. [przypis edytorski]

powadzić się — pokłócić się. [przypis edytorski]

powadzić się (starop.) — pokłócić się. [przypis edytorski]

powała (daw.) — drewniany strop. [przypis edytorski]

powała (daw.) — sufit. [przypis edytorski]

powała — drewniany strop. [przypis edytorski]

powała — drewniany strop, sufit. [przypis edytorski]

powała — sufit. [przypis edytorski]

powała — sufit, sklepienie. [przypis edytorski]

powała — sufit; sklepienie [przypis edytorski]

powała — tu: dach. [przypis edytorski]

pował a. wał (daw.) — fala. [przypis edytorski]

powała — warstwa desek służąca za sufit. [przypis edytorski]

powałka (daw.) — bułka; mały bochenek chleba. [przypis edytorski]

pował — zwalone drzewo w lesie; stos powalonych drzew; wywrócenie się drzew w lesie. [przypis edytorski]

powalać — pobrudzić. [przypis edytorski]

powalać się (daw.) — pobrudzić się. [przypis edytorski]

powalać się — pobrudzić się, poplamić się. [przypis edytorski]

powalany (daw.) — pobrudzony. [przypis edytorski]

Po Walensie heretyku, gdy cesarz Teodozyus, katolicki i święty pan, nastał, tylo aryańskim biskupom ustępować z dostojeństwa i katolikom kościoły oddawać rozkazał — Baroniusz, Annales ecclesiastici (t. 6). [przypis edytorski]

po waszych ręku — dziś popr.: po waszych rękach; ręku jest dawną formą liczby podwójnej, o znaczeniu dwóch rękach. [przypis edytorski]

poważną, stateczną i skupioną — dziś popr.: poważna, stateczna i skupiona. [przypis edytorski]

poważnie — tu: majestatycznie. [przypis edytorski]

poważnie — w oryg. niem. nachdenklich: zamyślony. [przypis edytorski]

poważny w mowę (starop.) — poważany, szanowany za swą wymowę. [przypis edytorski]

Po wczorajszej ulewie — woda przez sen chora — w wydaniu Napoju cienistego z 1936 (wyd. J. Mortkowicz), które było podstawą niniejszej publikacji, wers ten brzmi: „(…)Po wczorajszej ulewie — zieleń przez sen chora(…)”. W rękopisie utworu widnieje jednak słowo woda zamiast zieleń i na tej podstawie wprowadzamy zmianę edytorską. [przypis edytorski]

powężał — zwęził się. [przypis edytorski]

powecować (z niem. wetzen) — ostrzyć. [przypis edytorski]

powerek (daw.) — drążek do noszenia wiader, na którego każdym końcu zawieszano jedno. [przypis edytorski]

powetować (daw.) — wynagrodzić sobie straty a. krzywdy. [przypis edytorski]

powetować (daw.) — zrekompensować. [przypis edytorski]

powetować — wynagrodzić sobie poniesione krzywdy. [przypis edytorski]

powetować — wynagrodzić sobie. [przypis edytorski]

powetować — wynagrodzić sobie, zrekompensować. [przypis edytorski]

powiadać — mówić. [przypis edytorski]

powiada Horacy (…) — Horacy, O sztuce poetyckiej, w. 16–19, tłum. B. Dobrzański, Złoczów 1892. [przypis edytorski]

powiadają, że pod Platejami Lacedemończycy, jak się spotkali z tarczownikami, to nie chcieli z nimi walczyć, trwając na placu, tylko zaczęli uciekać. A jak się rozpadły szyki Persów, ci się obrócili, jak konnica, rozpoczęli walkę i w ten sposób wygrali tę bitwę — Herodot przedstawia sytuację zupełnie odmiennie: kiedy żadna ze stron nie chciała rozpocząć bitwy, wojska greckie z powodu długotrwałego braku bezpiecznego dostępu do wody rozpoczęły przemarsz na dogodniejsze pozycje, podczas którego skrzydło spartańskie zostało zaatakowane przez Persów; po wysłaniu do Ateńczyków prośby o wsparcie Spartanie ruszyli przeciwko Persom skrytym za murem z trzcinowych tarcz, który przełamali, po czym zwyciężyli wrogów w zażartej walce wręcz (zob. Herodot, Dzieje IX 51–65). [przypis edytorski]

powiadał się zwyczajnym szlachcicem — tj. mówił, że jest zwykłym szlachcicem. [przypis edytorski]

powiadali starożytni o Symonidesie (…) na pytanie zadane mu przez króla Hierona — pytanie o to, czym jest lub jakie jest bóstwo (Cyceron, O naturze bogów, I, 22). [przypis edytorski]

powiada się być Synem Bożym (daw.) — twierdzi, że jest Synem Bożym. [przypis edytorski]

powiada się wielką krwią (daw.) — utrzymuje, że jego szlachectwo ma dawne korzenie. [przypis edytorski]