Przypisy

tąśmy (…) dobyli [miast i zamków] (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: tą dobyliśmy (tą, tzn. boską ręką, patrz wyżej, strofa 83 pieśni II). [przypis edytorski]

tajeć (starop.) — tu w sensie przenośnym: uwalniać skrywane uczucia. [przypis edytorski]

takbych (…) rad ukazał (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: tak chętnie ukazałbym. [przypis edytorski]

takem beł zhardział (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika w formie daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: tak zhardziałem wcześniej (uprzednio, kiedyś itp.). [przypis edytorski]

takiem kształtem (starop.) — w taki sposób. [przypis edytorski]

takież (starop.) — tak samo. [przypis edytorski]

takież (starop.) — także. [przypis edytorski]

takim kształtem (starop.) — w taki sposób. [przypis edytorski]

taklim się (…) bojaźliwą zdała (starop.) — konstrukcja z partykułą -li oraz ruchomą końcówką czasownika; inaczej: takli się bojaźliwą zdałam; znaczenie: czy zdałam się tak bojaźliwa. [przypis edytorski]

takli stać (…) darmo macie (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy tak stać darmo [nadaremnie, bezczynnie] macie. [przypis edytorski]

takli (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy tak. [przypis edytorski]

takli (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy tak; tak oto. [przypis edytorski]

takli (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: tak to; tak oto. [przypis edytorski]

takli to (…) żywot (…) macie (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy taki żywot macie. [przypis edytorski]

tako wiele (starop.) — tak wiele. [przypis edytorski]

tak się wszystkiem zdało (starop.) — tak wszyscy uważali [za słuszne]. [przypis edytorski]

tak słychać (starop.) — tu w znaczeniu: takie chodzą słuchy. [przypis edytorski]

tak to umowę (…) trzymają (starop.) — tak to się dotrzymuje umowy (pytanie retoryczne, stanowiące przymówkę). [przypis edytorski]

tamecznego (starop.) — tamtego. [przypis edytorski]

tam i sam (starop.) — tu i tam. [przypis edytorski]

tam i sam (starop.) — tu i tam; tu i ówdzie. [przypis edytorski]

tam y sam (starop.) — tu i tam; tu i ówdzie. [przypis edytorski]

taras (starop.) — więzienie. [przypis edytorski]

tarcz (starop.) — dziś r.ż.: tarcza. [przypis edytorski]

tarnki (starop.) — owoce tarniny; też ogólnie: jagody, owoce. [przypis edytorski]

tchnąć (starop.) — tu: oddychać. [przypis edytorski]

tchnienie (starop.) — ciężki, dychawiczny oddech. [przypis edytorski]

tęć bych ja podparła (starop.) — tę podparłabym; podparłabym ją. [przypis edytorski]

tęć (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]

tedy (starop.) — wtedy; zatem. [przypis edytorski]

tedy (starop.) — zatem, a więc; tu: wtedy. [przypis edytorski]

tegoż nas domieścisz (starop.) — tam nas doprowadzisz. [przypis edytorski]

tem więcey (starop.) — tu w znaczeniu: tym bardziej. [przypis edytorski]

ten beł głos ludzki (starop.) — takie było zdanie wśród ludzi. [przypis edytorski]

tenli to łańcuch, teli to okowy, (…) tenli to ogień (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy ten łańcuch, te okowy [łańcuchy, kajdany], (…) czy to ten ogień, który miał (…) itd. [przypis edytorski]

terazbym się rada oślepiła (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: teraz oślepiłabym się rada; tzn. teraz chętnie bym się oślepiła. [przypis edytorski]

terazejszy (starop.) — teraźniejszy. [przypis edytorski]

teraześ (…) zbyła (starop.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: teraz zbyłaś; znaczenie: teraz się pozbawiłaś. [przypis edytorski]

tesar (starop.) — stolarz, cieśla. [przypis edytorski]

teskliwość (starop.) — tęskliwość, tęsknota. [przypis edytorski]

teskliwy (starop.) — stęskniony. [przypis edytorski]

tesnica (starop.) — smutek. [przypis edytorski]

tesnica (starop.) — smutek; tu: cierpienie. [przypis edytorski]

tey myśli (…) postrzegł (starop.) — spostrzegł tę myśl. [przypis edytorski]

tociechmy byli weseli (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: to ci byliśmy weseli; znaczenie: ależ mieliśmy zabawę. [przypis edytorski]

tolim jem zbyła (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika oraz z partykułą wzmacniającą -li; inaczej: to im zbyłam (umknęłam). [przypis edytorski]

toli (…) ustąpili (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; tu znaczenie: tak więc ustąpili. [przypis edytorski]

trafić (starop.) — trefić; układać, czesać, fryzować. [przypis edytorski]

trafić włosy (starop.) — układać włosy, czesać włosy. [przypis edytorski]

trafiony (starop.) — trefiony; tj. ufryzowany, wykwintnie ułożony. [przypis edytorski]

trafunek (starop.) — przypadek; z trafunku: przypadkiem. [przypis edytorski]

tram (starop.) — belka. [przypis edytorski]

tram (starop.) — belka; tu: nawiązanie do frazy biblijnej (Mt 7,3). [przypis edytorski]

trefny (starop.) — pocieszny. [przypis edytorski]

trefny (starop.) — wyszukany, kunsztowny. [przypis edytorski]

trocha (starop.) — trochę. [przypis edytorski]

troskliwy (starop.) — przysparzający trosk, zmartwień. [przypis edytorski]

troskliwy (starop.) — stroskany; pełen trosk, zmartwień. [przypis edytorski]

trudna, to trudna (starop.) — to trudna rzecz; dziś: to trudne. [przypis edytorski]

trudno dostąpiony (starop.) — trudno dostępny. [przypis edytorski]

truna (starop.) — trumna. [przypis edytorski]

trybut (starop.) — lenno; za trybutem (…) panować: panować na zasadach lenna. [przypis edytorski]

trzaskowisko (starop.) — trzaski, wióry. [przypis edytorski]

trzcina (starop.) — tu: dzida. [przypis edytorski]

trzej stanowie (starop.) — trzy osoby. [przypis edytorski]

trzy kroć (starop.) — dziś: trzykroć; trzy razy. [przypis edytorski]

trzymać co o kim (starop.) — utrzymywać co o kim; sądzić co o kim. [przypis edytorski]

trzymać co (starop.) — utrzymywać co. [przypis edytorski]

trzymać kogo za co (starop.) — uważać kogo za co. [przypis edytorski]

trzymać o czym (starop.) — sądzić o czym; utrzymywać co o czym. [przypis edytorski]

trzymał siła (starop.) — wiele wiedział a. wysoko cenił. [przypis edytorski]

tubyście (…) zwycięstwa dostały (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: tu dostałybyście zwycięstwo; tu odniosłybyście zwycięstwo. [przypis edytorski]

tulec a. tuł (starop.) — także: tula, tuleja; kołczan. [przypis edytorski]

tusząc (starop.) — mając nadzieję. [przypis edytorski]

tuszę (starop.) — mam nadzieję, spodziewam się. [przypis edytorski]

tuszyć czego (starop.) — spodziewać się czego. [przypis edytorski]

tuszyć sobie co dobrego (starop.) — mieć nadzieję na co dobrego. [przypis edytorski]

tuszyć sobie co (starop.) — mieć nadzieję na co. [przypis edytorski]

tuszyć sobie (starop.) — mieć nadzieję na co. [przypis edytorski]

tuszyć sobie (starop.) — mieć nadzieję. [przypis edytorski]

tuszyć sobie (starop.) — mieć nadzieję, spodziewać się. [przypis edytorski]

tuszyć (starop.) — mieć nadzieję. [przypis edytorski]

tuszyć (starop.) — mieć nadzieję, spodziewać się. [przypis edytorski]

tuszyć (starop.) — mieć nadzieję, spodziewać się; tu: przeczuwać, podejrzewać. [przypis edytorski]

tuszyć (starop.) — mieć nadzieję, spodziewać się; tu: przeczuwać. [przypis edytorski]

tuszyć (starop.) — przeczuwać, mieć nadzieję; tu: wróżyć, dawać przeczucie. [przypis edytorski]

tuszyć (starop.) — tu: dawać nadzieję. [przypis edytorski]

tuszyć (starop.) — tu: spodziewać się, przewidywać. [przypis edytorski]

Twego dziela (starop.) — dla Twego. [przypis edytorski]

tył czyjś widzieć (starop.) — oglądać czyjąś ucieczkę. [przypis edytorski]

tył podać (starop.) — cofnąć się; uciec. [przypis edytorski]

tył podać (starop.) — uciec. [przypis edytorski]

tył podawać (starop.) — cofać się, uciekać. [przypis edytorski]

tył ukazować (starop.) — ukazywać tył; tzn. uciekać. [przypis edytorski]

tyłu ukazywać (starop.) — uciekać. [przypis edytorski]

tyle dwoje (starop.) — dwa razy tyle; dwa razy bardziej. [przypis edytorski]

tyle troie (starop.) — trzy razy bardziej; trzykrotnie. [przypis edytorski]

tyle troie (starop.) — trzy razy tyle; trzy razy bardziej. [przypis edytorski]

tyle troie (starop.) — trzy razy tyle; trzy razy bardziej; trzykrotnie. [przypis edytorski]

tylkoć powiem (starop.) — skrót od: tylko ci powiem. [przypis edytorski]