Przypisy

Winkelried, Arnold ze Stans (zm. 1386) — legendarny szwajcarski bohater narodowy; w bitwie pod Sempach, pomiędzy wojskami szwajcarskimi a habsburskimi, miał skierować we własną pierś nieprzyjacielskie włócznie, tworząc w ten sposób wyłom w szykach bojowych wroga, dzięki czemu Szwajcarzy zwyciężyli. [przypis edytorski]

Winkelried ze Stans, Arnold — średniowieczny bohater szwajcarski (najprawdopodobniej postać fikcyjna a. legendarna), który w 1386 w bitwie pod Sempach między wojskami szwajcarskimi a austriackimi pod wodzą księcia Leopolda III Habsburga dokonał wyłomu w szyku przeciwnika przez to, że ruszył do boju z okrzykiem „Droga dla Wolności!”, chwycił pęk włóczni z pierwszej linii wroga i wbił je we własną pierś. Atak Szwajcarów, który poszedł jego śladem, zakończył się zwycięstwem. Winkelried uznawany jest za symbol poświęcenia własnego życia dla dobra ojczyzny przez odważny, celowy czyn. [przypis edytorski]

Winkelryda — chodzi o Arnolda von Winkelrieda, szwajcarski bohater narodowy, którego nazwisko stało się symbolem poświęcenia życia dla ojczyzny. Wsławił się poczas bitwy pod Sempach w 1386 r., stanowiącej punkt zwrotny w konflikcie między Związkiem Miast Szwajcarii a Habsburgami. Z okrzykiem „Droga do wolności!” rzucił się na włócznie Austriaków, przyjmując na siebie atak pierwszej linii przeważających sił przeciwnika. Przyczynił się tym do rozłamu szyków bojowych nieprzyjaciela i umożliwił atak Szwajcarom, a w konsekwencji — wygraną. Postać Winkelrieda przywołał J. Słowacki w Kordianie (proponując w miejsce mesjanistycznej wizji Polski jako Chrystusa narodów, hasło: „Polska Winkelriedem narodów”). [przypis edytorski]

winkielak (przest.) — kątownik, przyrząd stalowy w kształcie kąta prostego, używany do konstrukcji budowlanych lub okuć stolarskich. [przypis edytorski]

winkiel (z niem.) — w gwarze obozowej trójkąt naszywany na pasiaku, oznaczający kategorię więźnia; czerwony winkiel oznaczał więźnia politycznego. [przypis edytorski]

winkiel (z niem.) — w gwarze obozowej trójkąt naszywany na pasiaku, oznaczający kategorię więźnia; zielony winkiel oznaczał więźnia kryminalnego. [przypis edytorski]

winna chwała — tu: należna chwała. [przypis edytorski]

winna — dziś: powinna. [przypis edytorski]

winna macica (daw.) — winorośl. [przypis edytorski]

winnam — skrócenie od: winna jestem. [przypis edytorski]

winnaż — konstrukcja z partykułą -że skróconą do -ż; znaczenie: czyż winna. [przypis edytorski]

winne — należne, będące powinnością (tu: lennika). [przypis edytorski]

Winnica — miasto w środkowej części Ukrainy, nad Bohem. [przypis edytorski]

Winnica — miasto w środkowej części Ukrainy, nad Bohem. W czasie wojny polsko-bolszewickiej siedziba rządu Ukraińskiej Republiki Ludowej i miejsce spotkania Symona Petlury z Józefem Piłsudskim. W latach 1937–1938 NKWD zamordował tutaj ponad 9000 osób (tzw. mord w Winnicy). [przypis edytorski]

winno beło (starop. forma) — winne było; tj. ponosiło winę. [przypis edytorski]

winno (daw. forma) — dziś lp r.n.: winne. [przypis edytorski]

winny (…) były okoliczności (daw.) — dziś popr.: winne były (…). [przypis edytorski]

w innych księgach, u innych narodów także jest napisane, że nad porzuconym dzieckiem zlitują się i starzec, i żołnierz, i pastuch, i wilczyca. — nawiązanie do opowieści z mit. gr. i rzym., m.in. do historii Edypa, porzuconego jako niemowlę na pustkowiu z powodu przepowiedni, że zabije ojca i poślubi własną matkę, oraz do mitycznych założycieli Rzymu, Remusa i Romulusa, wykarmionych przez wilczycę. [przypis edytorski]

w innych utworach z cyklu Komedii ludzkiej — jednym z głównych węzłów, spajających w organiczną całość poszczególne utwory Balzaka, jest powieść pt. Stracone złudzenia. [przypis edytorski]

winny (daw.) — należny. [przypis edytorski]

w inny sposób (…), jakby tego (…) był pragnął — popr. w inny sposób, niżby (…) pragnął. [przypis edytorski]

winny (starop. forma) — dziś lm r. niemęskoos.: winne; nieba mi winny: nieba [są] winne [temu, co] mi [się przydarza]. [przypis edytorski]

winny — tu: należny. [przypis edytorski]

winny — tu: powinny, należny. [przypis edytorski]

winny — tu: zależny. [przypis edytorski]

wino alikanckie — wino hiszpańskie z Alicante; regionu w Hiszpanii nad Morzem Śródziemnym ze stolicą o tej samej nazwie, będącej staroż. portem; wina z Alikante, znane w staroż. Rzymie, opiewane są w klasycznej poezji arabskiej. [przypis edytorski]

wino biblińskie (gr. βίβλινος οἶνος, biblinos oinos) — wg niektórych autorów staroż. nazwa tego wina pochodziła od nazwy gór lub też od krainy Biblis w Tracji. [przypis edytorski]

winograd (daw.) — winnica, ogród winny. [przypis edytorski]

winograd (daw.) — winnica. [przypis edytorski]

winograd (daw.) — winogrona. [przypis edytorski]

winograd (daw.) — winorośl. [przypis edytorski]

Winogradow, Wiktor (1895–1969) — rosyjski językoznawca. [przypis edytorski]

winograd — tu: winna latorośl, krzewy winne. [przypis edytorski]

winograd — winnica. [przypis edytorski]

winograd — winorośl. [przypis edytorski]

winokurnia (ros.) — gorzelnia. [przypis edytorski]

wino pramnejskie — mocne starożytne czerwone wino. [przypis edytorski]

Wino pramnijskie, powiada, weź; na to sera koziego… — Iliada XI 639–640. [przypis edytorski]

winorośle (daw., r.n.) — dziś popr. r.ż.: winorośl. [przypis edytorski]

winorośli — u Cylkowa: 'u łozy'; uzasadnienie korekty: uwspółcześnienie. [przypis edytorski]

wino sycić — w oryginale liquare, czyli klarować bądź filtrować; w czasie rzymskich uczt wino filtrowano przed podaniem przez lnianą szmatkę bądź przez śnieg. [przypis edytorski]

winować (daw., gw.) — obarczać winą. [przypis edytorski]

winować (daw., gw.) — obwiniać, obarczać winą. [przypis edytorski]

winować (daw., gw.) — winić; obarczać winą. [przypis edytorski]

winować (daw.) — obwiniać. [przypis edytorski]

winować (daw.) — oskarżać, obwiniać. [przypis edytorski]

winować (gw.) — obwiniać. [przypis edytorski]

winować kogo (starop.) — winić kogo, obarczać kogo winą. [przypis edytorski]

winować (starop. forma) — winić. [przypis edytorski]

winować (starop.) — obciążać winą, oskarżać. [przypis edytorski]

winować (starop.) — winić; nieba winuje: wini nieba; obarcza winą nieba. [przypis edytorski]

winować — winić; obarczać kogoś winą. [przypis edytorski]

winowajce (daw. forma) — dziś D.lp: winowajcy. [przypis edytorski]

wino w twej Platońskiej czarze — nawiązanie do dialogu Uczta Platona. [przypis edytorski]

Winrych Kniprode, właśc. Winrich von Kniprode (ok. 1310–1382) — wielki mistrz krzyżacki w latach 1351–1382. [przypis edytorski]

winszować czego (starop.) — gratulować czego. [przypis edytorski]

winszować (daw.) — składać gratulacje, życzenia. [przypis edytorski]

winszować (daw.; z niem. wünschen) — składać życzenia; gratulować. [przypis edytorski]

winszować — gratulować. [przypis edytorski]

winszować — gratulować, składać życzenia. [przypis edytorski]

winszować — gratulować (tu: ironicznie). [przypis edytorski]

winszować — składać życzenia, gratulować (tu w znaczeniu ironicznym). [przypis edytorski]

winsz (z niem. Wunsch: życzenie; wunschen: życzyć) — z gratulacjami, życzeniami. [przypis edytorski]

wint — daw. gra karciana. [przypis edytorski]

wint — daw. gra w karty, podobna do wista. [przypis edytorski]

wint — daw. gra w karty, podobna do wista. [przypis edytorski]

wint — dawna gra karciana. [przypis edytorski]

wint — dawna gra karciana przypominająca wista. [przypis edytorski]

wint — dawna gra w karty, podobna do wista. [przypis edytorski]

Winterhalter, Franz Xaver (1805–1873) — niemiecki malarz i twórca litografii, znany głównie z portretów przedstawiających członków europejskich rodów królewskich i arystokratycznych; w 1824 przybył do Paryża, gdzie stał się bardzo popularny. [przypis edytorski]

Winterhilfe (niem.) — sezonowa pomoc związana z nastaniem zimy. [przypis edytorski]

wint — gra karciana. [przypis edytorski]

wint — gra w karty podobna do wista. [przypis edytorski]

winując się (daw.) — winiąc się, obwiniając się. [przypis edytorski]

wiódł je (starop.) — wiódł ich. [przypis edytorski]

wiórko — dziś: wiórek. [przypis edytorski]

wiolencja — tu: naruszenie. [przypis edytorski]

wiolencja (z łac.) — akt przemocy. [przypis edytorski]

wiolencja (z łac.) — przemoc, gwałt. [przypis edytorski]

wiolencja (z łac.) — przemoc. [przypis edytorski]

wiolencja (z łac.) — tu: gwałtowność, porywczość. [przypis edytorski]

wiolencja (z łac.) — tu: przemoc. [przypis edytorski]

wiolencja (z łac. violentia) — przemoc; gwałtowność, porywczość. [przypis edytorski]

wiolin (muz.) — wyższa część muzycznej skali dźwiękowej instrumentu. [przypis edytorski]

wiolonczelę — tenorowo-basowy instrument strunowy z grupy smyczkowych. [przypis edytorski]

Wionczek, Mieczysław (1918–1988) — polski dziennikarz, korespondent PAP; opisywał sytuację na Dolnym Śląsku bezpośrednio po zakończeniu działań wojennych, relacjonował proces w Norymberdze oraz amerykańskie doświadczenia z eksplozjami atomowymi na atolu Bikini, publikował m.in. w „Przekroju”, w „Kuźnicy” i „Odrodzeniu”. [przypis edytorski]

wiorsta (daw.) — daw. jednostka długości, ok. 1 km. [przypis edytorski]

wiorsta — daw. jednostka długości, ok. 1 km. [przypis edytorski]

wiorsta — daw. jednostka długości, ok. 1 km. w dwudziestu wiorstach od miasta — dziś popr.: dwadzieścia wiorst od miasta a. o dwadzieścia wiorst od miasta. [przypis edytorski]

wiorsta — daw. jednostka odległości, ok. 1 km. [przypis edytorski]

wiorsta — dawna jednostka długości, ok. 1 km. [przypis edytorski]

wiorsta — dawna miara długości. [przypis edytorski]

wiorsta — dawna miara odległości, ok. 1 km. [przypis edytorski]

wiorsta — dawna miara odległości. [przypis edytorski]

wiorsta — dawna ros. jednostka długości, ok. 1068,8 m. [przypis edytorski]

wiorsta — dawna rosyjska jednostka długości, nieco ponad kilometr. [przypis edytorski]

wiorsta — dawna rosyjska jednostka długości, ok. 1 km. [przypis edytorski]

wiorsta — dawna rosyjska jednostka długości równa 1,0668 km. [przypis edytorski]

wiorsta — dawna rosyjska jednostka długości równa w przybliżeniu jednemu kilometrowi. [przypis edytorski]

wiorsta — dawna rosyjska miara długości. [przypis edytorski]