Przypisy

niewczasy (starop.) — niewygody, trudy. [przypis edytorski]

niewcześny a. niewczesny (starop.) — przychodzący na na czas; spóźniony. [przypis edytorski]

nie weźrzałby na co (starop.) — nie spojrzałby na co; ani spojrzałby na co. [przypis edytorski]

niewiadomie (starop.) — niespodziewanie, z zaskoczenia. [przypis edytorski]

niewidomy (starop.) — niewidoczny. [przypis edytorski]

niewidziany od inszych (starop.) — niewidzialny dla innych. [przypis edytorski]

nie więcej ociec (starop.) — już nie ojciec. [przypis edytorski]

nie wie, co czynić dalej ma wątpliwy (starop.) — pełen wątpliwości, nie wie, co ma czynić dalej. [przypis edytorski]

nie wie o niokiem (starop.) — o nikim nie wie. [przypis edytorski]

niewieści (starop.) — kobiecy; przyrodzenia niewieściego: płci żeńskiej. [przypis edytorski]

niewściągniony (starop.) — niepowstrzymany. [przypis edytorski]

nie wyimować (starop.) — nie wymieniać; nie wskazywać po imieniu. [przypis edytorski]

niewymówione (starop.) — niewypowiedziane; nie do opisania. [przypis edytorski]

niewymówione (starop.) — niewypowiedziane; tu: ogromne. [przypis edytorski]

niewytrwany (starop.) — nie do wytrzymania. [przypis edytorski]

niewytrzymany (starop.) — nie do wytrzymania; nie do powstrzymania. [przypis edytorski]

nieźrzały (starop.) — niedojrzały. [przypis edytorski]

nie zabawić (starop.) — nie pozostać długo. [przypis edytorski]

niezastąpiony (starop.) — tu: niezajęty (nikt na to miejsce nie wstępował). [przypis edytorski]

niezastanowiony (starop.) — niepowstrzymany. [przypis edytorski]

niezbyty (starop.) — nie do pozbycia się. [przypis edytorski]

nie zidzie wam nic na jego ludzkości (starop.) — nie będzie wam zbywać jego współczucia (zrozumienia itp.). [przypis edytorski]

(…) nie zjem, jeno jaje (…) (starop.) — nie zjem nic, tylko jajko. [przypis edytorski]

nieznajomy (starop.) — nieznany; tu: nierozpoznany. [przypis edytorski]

nieznany (starop.) — tu: nierozpoznany. [przypis edytorski]

nigdybym beła temu nie wierzyła (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika w daw. formie czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; inaczej: nie wierzyłabym nigdy wcześniej (uprzednio, kiedyś itp.); nie uwierzyłabym nigdy wcześniej. [przypis edytorski]

nigdyby (starop.) — dziś popr.: nigdy by. [przypis edytorski]

nigdziej (starop.) — nigdzie. [przypis edytorski]

nijednej (starop.) — żadnej. [przypis edytorski]

nikt go nie celuje (starop.) — nikt mu nie dorównuje. [przypis edytorski]

ni nacz (starop.) — na nic. [przypis edytorski]

ninie (starop.) — teraz. [przypis edytorski]

ni o czem (starop.) — dziś: o niczym. [przypis edytorski]

ni o czym (starop.) — o niczym. [przypis edytorski]

niśli (starop.) — niźli; niż; tu: zanim. [przypis edytorski]

niskąd (starop.) — znikąd. [przypis edytorski]

niźli a. niżli (starop.) — tu: zanim. [przypis edytorski]

niźlim ja (…) wyszła (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: zanim wyszłam. [przypis edytorski]

niźlim (…) rozpuściła (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: niźli rozpuściłam; zanim rozpuściłam. [przypis edytorski]

niźli (starop.) — niż, niżeli. [przypis edytorski]

niźli (starop.) — niż. [przypis edytorski]

niźli (starop.) — tu: zanim. [przypis edytorski]

niźli (starop.) — zanim. [przypis edytorski]

niżli a. niźli (starop.) — tu: zanim. [przypis edytorski]

niżli (starop.) — tu: zanim. [przypis edytorski]

niżli (starop.) — zanim. [przypis edytorski]

niżli (starop.) — zanim, zanimże (konstrukcja z partykułą -li). [przypis edytorski]

niż (starop.) — tu: nim, zanim. [przypis edytorski]

niż (starop.) — tu: zanim, nim. [przypis edytorski]

niż (starop.) — tu: zanim. [przypis edytorski]

niż (starop.) — zanim. [przypis edytorski]

niż trzeba, więcej bojaźliwy (starop.) — bardziej bojaźliwy niż trzeba. [przypis edytorski]

ni z czegoj (starop.) — z niczego. [przypis edytorski]

nodze (starop.) — nogi. Forma „nodze” wskazuje na zastosowanie liczby podwójnej, której ślad we współczesnej polszczyźnie widać w formie: „ręce”. [przypis edytorski]

nosić co (starop.) — uważać, mieć za co; tę rzecz tako nosił: tak tę rzecz rozumiał. [przypis edytorski]

noty (starop.) — nuty; śpiewy. [przypis edytorski]

nuż a. nuże (starop.) — dalej; tu: co więcej. [przypis edytorski]

obaczony (starop.) — zobaczony, spostrzeżony. [przypis edytorski]

obacz się (starop.) — tu: opamiętaj się. [przypis edytorski]

obaczyszli to (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli obaczysz to; jeśli to zobaczysz, spostrzeżesz. [przypis edytorski]

obadwa (starop.) — obydwa (brzegi). [przypis edytorski]

obalić (starop.) — przewrócić. [przypis edytorski]

obchód (starop.) — pogrzeb. [przypis edytorski]

obejźrzał (starop.) — obejrzał. [przypis edytorski]

obelżenie (starop.) — obelga. [przypis edytorski]

obeście (starop.) — utrzymanie, zysk. [przypis edytorski]

obiad (starop.) — uczta (szczególnie: weselna). [przypis edytorski]

obieciadło (starop.) — abecadło. [przypis edytorski]

obiecował (starop.) — dziś popr. forma: obiecywał. [przypis edytorski]

obiedwie osobie (starop.) — forma daw. liczby podwójnej; dziś M.lm: obydwie osoby. [przypis edytorski]

obiedwie (starop.) — obie, obydwie. [przypis edytorski]

obiesić się (starop.) — powiesić się. [przypis edytorski]

obiesić (starop.) — obwiesić; powiesić. [przypis edytorski]

obiesić (starop.) — powiesić. [przypis edytorski]

obie skrzydła (starop.) — forma daw. liczby podwójnej; dziś: oba skrzydła. [przypis edytorski]

obie stronie (starop.) — forma daw. liczby podwójnej; dziś B.lm: (na) obie strony. [przypis edytorski]

obłapić (starop.) — objąć. [przypis edytorski]

obłudny (starop.) — tu: zwodnicze. [przypis edytorski]

oblec (starop.) — otoczyć, osaczyć. [przypis edytorski]

obleczy (starop.) — forma trybu rozkazującego; dziś: oblecz, przyodziej. [przypis edytorski]

obleżeńcy (starop.) — oblężeni. [przypis edytorski]

obleżeni (starop.) — oblężeni. [przypis edytorski]

obleżony (starop.) — oblężony. [przypis edytorski]

oblicznie (starop.) — tu: w sposób widzialny; osobiście, ukazując oblicze. [przypis edytorski]

obojej niebeśpieczności (starop.) — daw. liczba podwójna; dziś: obu niebezpieczeństwom. [przypis edytorski]

obowie (starop.) — obuwie. [przypis edytorski]

obracają (…) na nice (starop.) — obracają na drugą stronę. [przypis edytorski]

obrazami między nabożnemi (starop.) — szyk przestawny, inaczej: między nabożnymi obrazami. [przypis edytorski]

obraza skaradego (starop.) — o szkaradnym wyglądzie. [przypis edytorski]

obrazem spuścił (starop.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: spuściłem obraz. [przypis edytorski]

obraz (starop.) — wejrzenie, wzrok; iż mię widzisz przed obrazem: że mnie widzisz na własne oczy. [przypis edytorski]

obrócić w co (starop.) — tu: przemienić. [przypis edytorski]

obrok (starop.) — jedzenie. [przypis edytorski]

obwieścić lud (starop.) — rozgłosić wieść między ludem. [przypis edytorski]

obyść się [z kim] (starop.) — obejść się [z kim]; potraktować [kogo]. [przypis edytorski]

ochędóstwo (starop.) — porządek, czystość. [przypis edytorski]

ochędóstwo (starop.) — porządek. [przypis edytorski]

ochędóstwo (starop.) — porządek; strój. [przypis edytorski]

ochędóstwo (starop.) — tu: majątek, własność, ruchomości. [przypis edytorski]

ochędożony (starop.) — uporządkowany. [przypis edytorski]