Przypisy

cum irrisu (łac.) — z szyderstwem. [przypis redakcyjny]

cum plenitudine (łac.) — z mnóstwem. [przypis redakcyjny]

cum potenti et victrici populo res est (łac.) — z potężnym i zwycięskim narodem sprawa. [przypis redakcyjny]

cum regressu (łac.) — zastrzegając powrót. [przypis redakcyjny]

cum regressu (…) spe (łac.) — z tylu zapewnieniami przyjaźni przed mym odjazdem, a zarazem z nadzieją. [przypis redakcyjny]

cum re parata (łac.) — z rzeczą gotową. [przypis redakcyjny]

cum stupore (łac.) — ze zdumieniem. [przypis redakcyjny]

cum sua non saeviat hostilitate (łac.) — okrutnie się nie srożył. [przypis redakcyjny]

cum summo Reipublicae detrimento (łac.) — z największą Rzeczypospolitej szkodą. [przypis redakcyjny]

cum suspiriis (łac.) — z westchnieniem. [przypis redakcyjny]

cum titulo principis (łac.) — z tytułem księcia. [przypis redakcyjny]

cum tota argentea supellectili (łac.) — ze wszystkim sprzętem srebrnym. [przypis redakcyjny]

cum toto clero (łac.) — z całym duchowieństwem. [przypis redakcyjny]

cum toto negotio (łac.) — z całą sprawą. [przypis redakcyjny]

cumulabat (łac.) — obsypywał. [przypis redakcyjny]

cum vitia prosunt, peccat, qui recte facit (łac.) — gdy występki korzyść przynoszą, grzeszy, kto dobrze czyni. (Publius Syrus, Sententiae, 98). [przypis redakcyjny]

cum voce consultiva (łac.) — z głosem doradczym; takie żądanie wystawiły same miasta w memoriale, złożonym 2 grudnia 1789 przez Dekerta, obawiając się obudzenia w szlachcie niechęci, gdyby od razu wystąpiły z wymaganiem zmian radykalnych; w czasie dyskusji w Sejmie 15 grudnia wielu wydało się i to zbyt śmiałe. [przypis redakcyjny]

cum voto consultivo (łac.) — z głosem doradczym. [przypis redakcyjny]

cunctando (łac.) — ociągając się. [przypis redakcyjny]

cunctanti Vladislao (łac.) — zwlekającemu Władysławowi. [przypis redakcyjny]

Curaçao — gatunek likieru. [przypis redakcyjny]

curae erit (łac.) — staraniem będzie. [przypis redakcyjny]

curae nostrae (łac.) — staraniem naszym. [przypis redakcyjny]

curam animarum (łac.) — duszpasterstwo. [przypis redakcyjny]

curam animarum (łac.) — opiekę nad duszami, duszpasterstwo. [przypis redakcyjny]

curam boni publici (łac.) — troskę o dobro powszechne. [przypis redakcyjny]

curam (łac. forma B.lp) — troski, starania. [przypis redakcyjny]

curam (łac.) — pieczę. [przypis redakcyjny]

cura salutis (łac.) — staranie o zdrowie. [przypis redakcyjny]

curiosus (łac.) — ciekawy. [przypis redakcyjny]

curiosus (łac.) — gorliwy, dbały. [przypis redakcyjny]

cursum (łac.) — bieg. [przypis redakcyjny]

custodes (łac.) — stróże. [przypis redakcyjny]

custodiae corporis (łac.) — straży osoby. [przypis redakcyjny]

custos legum (łac.) — strażnikiem praw. [przypis redakcyjny]

cut here (ang.) — usunąć to [dosłownie: uciąć tu; red. WL]. [przypis redakcyjny]

cutis (łac.) — skóra. [przypis redakcyjny]

cwykiel (daw.) — klin, reduta. [przypis redakcyjny]

cybeby (daw.) — rodzaj większych rodzynek. [przypis redakcyjny]

cyborium (łac.) — naczynie w kształcie puszki, służące do przechowywania hostii. [przypis redakcyjny]

Cyceronem daruje żaki i studenty — Na w. 666 urywa się autograf Potockiego aż do w. 762; z braku jednej karty (197–8) Brückner posłużył się tu kopią Ossolińskich nr. 1348. [przypis redakcyjny]

cyfra — tu: monogram lub inicjały imion osób, ku czci których odbywa się uroczystość. [przypis redakcyjny]

cyga — bąk, fryga. [przypis redakcyjny]

cyga (daw.) — bąk. [przypis redakcyjny]

cyga (daw.) — fryga, bąk. [przypis redakcyjny]

cyga — fryga, bąk. [przypis redakcyjny]

Cyganko — w znaczeniu stereotypu: oszukanico. [przypis redakcyjny]

Cygnus — przyjaciel Faetonta, zamieniony przez Apollina w łabędzia. [przypis redakcyjny]

cyklopowie — w mitologii greckiej demony ognia, jednookie olbrzymy, które sporządzały dla Zeusa pioruny. [przypis redakcyjny]

Cyklop — znany z Odyssei potwór jednooki, pożerający ludzi. [przypis redakcyjny]

cykuta — świnia wesz, jadowite ziele używane i w lekarstwach. [przypis redakcyjny]

cylicjum (z łac.) — włosiennica. [przypis redakcyjny]

cylicyskie państwa — Cylicja, kraina w Małej Azji. [przypis redakcyjny]

cylinder — wykwintne nakrycie głowy; czarny, lśniący kapelusz, o wysokiej główce i sztywnym rondku, miękko wygiętym po bokach. [przypis redakcyjny]

Cylissa — cylicjanka, kobieta z Cylicji w Azji Mniejszej. Niewolnicy w Grecji byli zazwyczaj pochodzenia niegreckiego. [przypis redakcyjny]

cymara (z wł. zimarra) — długa suknia wierzchnia. [przypis redakcyjny]

cyment — cynamon (z niem. Zimmet). [przypis redakcyjny]

cyment — dziś: cynamon. [przypis redakcyjny]

cyment (z łac.) — cynamon. [przypis redakcyjny]

Cyneas — legendarny filozof, któremu tylko imię dał historyczny Kineas, współczesny Pirrusowi filozof; przytacza go i Rej w Zwierzyńcu, XLVI i XLVII. [przypis redakcyjny]

Cyneasz — dyplomata na służbie króla Epiru, Pyrrusa; niezwykle wyniośle potraktowany przez senat rzymski, nazwał go ironicznie „zgromadzeniem królów”. [przypis redakcyjny]

Cynegirus — brat poety Eschylosa, zginął w bitwie pod Maratonem, gdy straciwszy jedną rękę, chciał drugą zatrzymać odpływający okręt perski. [przypis redakcyjny]

cynicy — grecka materialistyczna szkoła filozoficzna reprezentująca plebejski nurt filozofii starożytnej. Najpopularniejszym jej przedstawicielem był Diogenes z Synopy (IV w. p. n. e.), który głosząc, że szczęście polega na uniezależnieniu się od istniejącego porządku społecznego, propagował wyrzeczenie się majątku i wszelkich wytworów cywilizacji i ograniczenie się do zaspokajania elementarnych potrzeb człowieka zgodnie z prawami natury. Krasicki pisze o nim krytycznie w Zbiorze potrzebn. wiad.: „wódz sekty filozofickiej cyników, ubóstwo dobrowolne obrał i zamiast domu miał beczkę na spoczynek. […] Zdaje się, iż ten filozof pod pokrywką wstrzemięźliwości taił nienasyconą żądzę ambicji, chcąc się bardziej osobliwością niźli cnotą od innych różnić”. [przypis redakcyjny]

Cynik — wyznawca zasad szkoły filozoficznej greckiej, zwanej cynicką. [przypis redakcyjny]

cynizm — w znaczeniu potocznym: lekceważenie obowiązujących zasad moralnych i obyczajowych. [przypis redakcyjny]

cynkować — drukować swe dzieło pt. Ojcze Nasz. [przypis redakcyjny]

Cynt — Cyntos (Kyntos), góra na wyspie Delos. [przypis redakcyjny]

Cynthia — tu: księżyc; taką nazwę nosiła też Djana. [przypis redakcyjny]

Cynthya a. Cyntia — Artemis [Artemida] (Diana), tak nazwana od góry Cynthos na Delos, gdzie miała się urodzić; miesiąc [tj. księżyc]. [przypis redakcyjny]

Cyntia — księżyc. [przypis redakcyjny]

Cyntya — bogini Diana (Artemis), tak nazwana od góry Cyntos, gdzie się miała urodzić. [przypis redakcyjny]

Cypri — Cypryda, przydomek Wenus. [przypis redakcyjny]

Cypryda — Afrodyta, w mit. rz. Wenera; szczególnie czczona na Cyprze. [przypis redakcyjny]

Cypryda — jedno z przezwisk Wenery, czczonej na wyspie Cyprze. [przypis redakcyjny]

cyprys — drzewo żałobne, poświęcone przez Rzymian Plutonowi, ponieważ raz ścięte nie odrasta; uważa się, że było kiedyś używane do wyrobu trumien; Grecy i Rzymianie kładli do trumien gałązki cyprysu; jest to drzewo cmentarne. [przypis redakcyjny]

Cyrce — znana z Odysei czarownica, zamieniająca ludzi w zwierzęta; [też: Kirke]. [przypis redakcyjny]

Cyrce — znana z Odysei (Pieśń X) czarownica. [przypis redakcyjny]

Cyrena — miasto w krainie przyległej Egiptowi, zwanej w starożytności. [przypis redakcyjny]

Cyrenejska droga — prowadząca ku Cyrenie (dziś Barka) w płn. Afryce. [przypis redakcyjny]

cyrkaski — [od:] Cyrkasy, kraina na Kaukazie. [przypis redakcyjny]

Cyrkasy — kraina Czerkiesów na Kaukazie. [przypis redakcyjny]

cyrk (daw.) — okręg, koło. [przypis redakcyjny]

cyrkuł — dzielnica miasta; biuro policyjne zawiadujące częścią miasta. [przypis redakcyjny]

cyrkuł — koło, krąg. [przypis redakcyjny]

cyrkuł — koło. [przypis redakcyjny]

cyrkuł — krąg, koło. [przypis redakcyjny]

cyrkulować — krążyć. [przypis redakcyjny]

cyrkumferencyja — okolica. [przypis redakcyjny]

cyrkumspekcja — rozwaga, rozmysł. [przypis redakcyjny]

cyrkumstanci (lm) — stojący naokoło. [przypis redakcyjny]

cyrkumstancje (lm) — okoliczności. [przypis redakcyjny]

cyrkumstancje — okoliczności. [przypis redakcyjny]

cyrkumstancje (z łac.) — okoliczności towarzyszące; tu: okolicznościowe modlitwy, obrządki). [przypis redakcyjny]

cyrografy (starop.) — skrypty, obligi. [przypis redakcyjny]

cyrografy (starop.) — [tu:] skrypty, zeznania. [przypis redakcyjny]

cyrografy z minutami (starop.) — pozwy o długi. [przypis redakcyjny]

cyrulik — fryzjer zajmujący się też leczeniem lekkich chorób i wykonywaniem prostych zabiegów medycznych na podstawie wiedzy ludowej i doświadczenia. [przypis redakcyjny]

Cyrus — król perski, w wojnie z Massagetami, ludem scytyjskim, zabity. Tamiris, królowa Massagetów, gdy ciało Cyrusa na placu bitwy znaleziono, kazała głowę mu odciąć i mówiąc słowa wymienione w wierszu Dantowskim, głowę królewską wrzuciła do kadzi krwią nalanej. [przypis redakcyjny]

Cyryn — miasteczko w Nowogródzkiem, z kościołem parafialnym. Do parafii cyryńskiej należały Płużyny. [przypis redakcyjny]

cysterny — studnie. [przypis redakcyjny]