Przypisy

n.. (…) k…… — bilecik ten, tchnący upojeniem pod wpływem chwilowego nawrotu uczuć pana de Guibert, a przynajmniej ich objawów, oznacza: „Nie powiem ci, że cię kocham, ani że mnie upoiłeś wczoraj uczuciem, którego nie chciałam już zaznać; powiedz mi jeszcze na domiar, miły mój, że mnie kochasz!”. [przypis tłumacza]

Noaros — Warus (indeks Niesego); tak też w Autobiografii, 11, p. Graetz III, 481, uwaga. [przypis tłumacza]

Nobis sunt signa (…) prandia digna (łac.) — Dla nas to są znaki, dla was potrawy wspaniałe. [przypis tłumacza]

Noc (…) spędził na zabawie — Seneka, Listy moralne do Lucyliusza, LXXI i CIV. [przypis tłumacza]

Nodot — odnalazł mniemane fragmenty Petroniusza. [przypis tłumacza]

No es necessario (…) mover las estrellas (hiszp.) — Aby ktoś się zakochał, wcale nie potrzeba dużo czasu do rozmyślań i wyboru; dość gdy przy pierwszym zobaczeniu okaże się ścisła odpowiedniość, zgodność dusz, czyli to, co zwykle nazywamy współczuciem krwi i co się zwykle znajduje pod szczególnym wpływem gwiazd. [przypis tłumacza]

Nogę (…) musiał opatrywać Eskulapowi (…) ramię Apollowi! — przechwałki lekarza, należącego w „komedii nowej” do rodziny samochwałów, p. Wstęp. Stary dowcipnie bierze to na serio, ale… jako opowiadanie rzemieślnika o naprawianiu posągów: prowadzę lekarza czy stolarza, co bogów naprawia (ducere medicum an fabrum): przekład jest zarazem objaśnieniem, by uratować Plautyński dowcip. [przypis tłumacza]

Nogi mu rozedrzeć — [pedes] discindite, Niem. [przypis tłumacza]

nogi okrętu (navales pedes) — żartobliwe nazwanie wioślarzy. [przypis tłumacza]

Noli me tangere (łac.) — „Nie tykaj mnie” J 20, 17. [przypis tłumacza]

Nolo (…) leoni — Martialis, Epigrammata, X, 90, 9. [przypis tłumacza]

Nomen (…) citatus — Martialis, Epigrammata, IV, 29, 6. [przypis tłumacza]

Non agimur (…) priores — Horatius, Epistulae II, 2, 201. [przypis tłumacza]

Nonakris — źródło w Arkadii. [przypis tłumacza]

Non alia (…) linguae — Lucretius, De rerum natura, V, 1020. [przypis tłumacza]

Non alio (…) dolore — Lucretius, De rerum natura, III. [przypis tłumacza]

Non (…) aquae — Horatius, Odae, III, 10, 19. [przypis tłumacza]

Non (…) aspicient (łac.) — „Nic innego ojcowie nasi nie widzieli/ I wnuki nie zobaczą…” (Manilius, Astronomica, I, 529; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Non (…) auxilium — Maximianus Pseudo-Gallus, Elegiae, I, 171, [przypis tłumacza]

non (…) carpebant — Livius Titus, Ab Urbe condita, XXXIV, 36. [przypis tłumacza]

non (…) certatur — cytat z nieznanego autora. [przypis tłumacza]

Non (…) concinnitas (łac.) — „Nie zdobi wcale męża misterna wytworność” (Seneca [Minor], Epistulae morales ad Lucilium, 115; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Non (…) convivium — autor nieznany. [przypis tłumacza]

non (…) cupidi — Cicero, De officiis, II, I. [przypis tłumacza]

Non (…) discimus (łac.) — „Nie uczymy się dla życia, lecz dla szkoły” (Seneca [Minor], Epistulae morales ad Lucilium, 106; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Non domus (…) podagram (łac.) — „Ni pałac, ni wieś luba, ani wory złota/ Nie odpędzą od pana chorego złej febry,/ Ani trosk od umysłu. Musi pan być zdrowym./ Jeśli chce swoich skarbów używać rozkosznie./ Kogo chuć i strach dręczy, wówczas tak go cieszy/ Dom lub mienie jak obraz kaprawego albo/ Okłady podagryka” (Horatius, Epistulae, I, 2, 47; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

non emolumento (…) decore — Cicero, De finibus bonorum et malorum I, 10. [przypis tłumacza]

Non enim (…) beati (łac.) — „Nie tylko pośród wesela, żartów, figlów, śmiechu, tego druha lekkomyślności, płuży sobie szczęście: nawet ludzie posępni bywają szczęśliwi przez swój hart i nieugiętość” (Cicero, De finibus bonorum et malorum, II, 20; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

non enim (…) parentes — Cicero, De officiis III, 23. [przypis tłumacza]

Non enim (…) sapientia est (łac.) — „Bo nie wystarcza zdobyć wiedzę, należy umieć ją wyzyskać” (Cicero, De finibus bonorum et malorum, I, 1; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

non enim ut quisque voluerit, erit omnium optimus, nisi etiam natura exstiterit: melior quidem recte erit — bo nie ten, kto by chciał, będzie ze wszystkich najlepszy, jeżeli nie posiada prócz tego i charakteru: lepszym pewnie, że będzie. [przypis tłumacza]

Non enim (…) volantes (łac.) — „Ani skarby drogocenne, ani pachoły/ Z toporami przy konsulu trosk nie umniejszą,/ A zgryzoty i w pałacu, gdzie strop rzeźbiony,/ Naprzykrzają się natrętnie” (Horatius, Odae, II, 16, 9; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Non enim (…) voluit — Cicero, De divinatione, I, 18. [przypis tłumacza]

Non eos homicidas reputamus quod adversus excommunicatos (…) (łac.) — „Nie uważamy tych za mężobójców, którym zdarzyło się zabić kogoś z wyklętych z gorliwości dla katolickiej macierzy. [przypis tłumacza]

Non equidem (…) loquimur — Persius, V, 19. [przypis tłumacza]

Non est (…) dare — Seneca Theb. 1, 190. [przypis tłumacza]

Non est (…) gubernandum (łac.) — „Nie czas na słowa, gdzie czynów potrzeba” (Seneca [Minor], Epistulae morales ad Lucilium, 108; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Non est hic homo a Deo, qui sabbatum non custodit. Alii: Quomodo potest homo peccator haec signa facere (łac.) — „Człowiek ten nie jest z Boga, bo nie strzeże sabatu. A drudzy: Jakoż może człowiek grzeszny czynić takie znaki?”. [przypis tłumacza]

Non (…) extra — Persius, Satirae I, 5. [przypis tłumacza]

Non fecit taliter omni nationi (łac.) — Ps 147, 20: „Nie uczynił tak żadnemu narodowi. [przypis tłumacza]

Non (…) gloriam — Psalm 113: 1. [przypis tłumacza]

Non habemus regem nisi Caesarem (łac.) — J 19, 15: „Nie mamy króla prócz Cezara”. [przypis tłumacza]

Non iam (…) cervus — Lucretius, De rerum natura, III, 612. [przypis tłumacza]

Non (…) inquit — Horatius, Satirae, II, 2, 19. [przypis tłumacza]

Non (…) manus (łac.) — „Ni tyrana srogie lica./ Ni południa nawałnica,/ Co tam ponad Adrią zieje,/ Ni Jowisza groźna dłoń,/ Która piorunami sieje,/ Mężnej myśli nie ustraszy!” (Horatius, Odae, III, 3, 3; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

non (…) modus — Cicero, Paradoxa stoicorum, VI, 3. [przypis tłumacza]

Nonne (…) metuque (łac.) — „Czy nie widzimy, jako natura niczego/ Nie pragnie więcej dla się, jak by z ciała zniknął/ Ból precz, a duch swobodnie by używał myśli/ I miłych zmysłom wrażeń, bez trosk i obawy?” (Lucretius, De rerum natura, II, 16; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Nonne (…) velit — Horatius, Satirae I, 4, 109. [przypis tłumacza]

Non (…) perire — Horatius, Odae, IV, 9, 51. [przypis tłumacza]

non piú andrai farfallon amoroso (wł.) — już nie będziesz więcej latał, motylku zakochany. Pierwsze słowa arii Figara z I aktu Wesela Figara. [przypis tłumacza]

Non ponebat (…) salutem — Enniusz u Cycerona: Cicero, De officiis, I, 24. [przypis tłumacza]

Non potest (…) comprehendendi — Cicero, Academica, II, 41. [przypis tłumacza]

non (…) praemia (łac.) — „wre walka, nie o błahą igrzyska nagrodę” (Vergilius, Aeneida, XII, 764; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Non prophetabis in nomine Domini et non morieris in manibus nostris. Propterea haec dicit Dominus (łac.) — „Nie prorokuj w imieniu Pańskim, abyś nie umarł od rąk naszych. A przetoż tak mówi Pan”. [przypis tłumacza]

Non quia vidistis signa, sed quia saturati estis (łac.) — „Nie iżeście widzieli znaki, ale iż nasyciliście się. [przypis tłumacza]

Non recito (…) lavantes — Horatius, Satirae I, 4, 73. [przypis tłumacza]

Non (…) reducent — „Ani kucharz sycylijski/ Nie da mu do jadła smaku,/ Ni śpiew ptasząt, ni cytr dźwięki/ Snu nie sklecą…” (Horatius, Odae, III, 1, 18; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Non schivar (…) a voto — „Nie dybią na się ani się składają / Nic jem szermierskie sztuki nie pomogą / Pełnemi razy skąpeli być mają, / W cieniu i w gniewie rozeznać nie mogą./ Słyszeć, że miecze straszny dźwięk dawają, / A żaden kroku nie ustąpi nogą:/ Ta stoi w miejscu, a ręką pracuje, / Coraz nowy sztych i cięcie znajduje”, Tasso, Jerozolima wyzwolona XII, 55, tłum. Piotr Kochanowski. [przypis tłumacza]

Non sis tu mihi formidini, tu spes mea in die afflictionum (łac.) — Nie bądźże mi na postrach, tyś nadzieja moja w dzień utrapienia. [przypis tłumacza]

Non sum dignus (łac.) — Łk 7, 6: „Nie jestem godzien”. [przypis tłumacza]

Non sumus (…) vindicet (łac.) — „Nie uznajemy królów; każdy niech się sam rozsądza swobodno” (Seneca [Minor], Epistulae morales ad Lucilium, 33; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Non tam (…) humi (łac.) — „Nie tak bardzo ich przerażają rany powierzchowne, szerokie: gdy rana szersza i płytsza, uważają to za znak chwalebnego męstwa. Lecz gdy grot strzały albo kuli uwięzłej głęboko w ciele pali ich dotkliwie, pomimo nieznacznej ranki, ci sami ludzie popadają w prawdziwą wściekłość ze wstydu, że rzecz tak mała, a jednak zabójcza, zagraża im śmiercią: wtedy tarzają się po ziemi, oddając się rozpaczy” (Livius Titus, Ab Urbe condita, XXVIII, 21; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Non tam (…) voluisse — Seneca, Controversiae. [przypis tłumacza]

Non tanquam eleemosyna, sed tanquam compensatio (łac.) — „Nie jako jałmużnę, lecz jako odszkodowanie”. [przypis tłumacza]

Non tanta (…) fulgor — Plinius, Naturalis historia, II, 8. [przypis tłumacza]

Non (…) vectigal est (łac.) — „Nie być chciwym, to już bogactwo: nie palić się do zakupów, to oszczędność i dochód” (Cicero, Paradoxa stoicorum, VI, 3; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Non (…) veritatis! (łac.) — „Nie waha się ani wstydzi przyrodnik, ten podpatrywacz i czciciel natury, zapozywać na świadectwo ludzi, którzy dane zjawisko znają ze zwykłej, codziennej praktyki” (Cicero, De natura deorum, 1, 30; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

non viriliter (…) caput — Tibullus [?] Carmina Priapea 84. [przypis tłumacza]

nos faciemus bonum cherubin (łac.) — ma oznaczać w tej barbarzyńskiej łacinie: będziemy pić póty, aż nam gęby sczerwienieją jak cherubinom. [przypis tłumacza]

nosił każdy z nich (…) u pasa, kształtem różańca, ostrą brzytwę — Jako symbol obłudy, w myśl włoskiego przysłowia: „miód w ustach a brzytwa za pasem”. [przypis tłumacza]

Nosse (…) datum — Lucanus, Pharsalia, I, 452. [przypis tłumacza]

Nostri nosmet poenitet — Terentius, Phormio I, 3, 20. [przypis tłumacza]

noszą trofeum Ducha potwarzy — francuscy rycerze św. Michała, których godło przedstawia zwycięstwo nad szatanem. [przypis tłumacza]

Noszą trzewiki okrągłe jak miednice — Aby móc stąpać, nie zostawiając śladów [wskazujących kierunek, w którym szli; red. WL]. [przypis tłumacza]

noszę nazwisko człowieka, którego ojciec pana Saurin prześladował w sposób nader szpetny — Jan Baptysta Rousseau, oskarżony o autorstwo bezecnych epigramów krążących w Paryżu, zrzucił z siebie podejrzenie na wroga swego Saurina; jednakże dzięki zabiegom tegoż został w r. 1712 skazany wyrokiem parlamentu na dożywotnie wygnanie. [przypis tłumacza]

No toć, dzieńkuja im pieknie, panuchno. Wychowałech się tukej — W oryginale leśniczy mówi dialektem hrabstwa Derbyshire. Uważałem za najodpowiedniejsze zastąpić go w przekładzie gwarą górnośląską. [przypis tłumacza]

Notumque (…) possit — Vergilius, Aeneida, V, 21. [przypis tłumacza]

Nouvelles considérations du physique et moral — Nowe rozważania nad ciałem i duszą. [przypis tłumacza]

nowa Antiochia — Prawdopodobnie Rzym. [przypis tłumacza]

Nowego Miasta — Καινόπολιν. [przypis tłumacza]

Nowe Miasto, Rynek Drzewny — Nowe Miasto: Καινόπολις; Rynek Drzewny: Δοκῶν ἀγορά. [przypis tłumacza]

nowe życie, nowa śmierć — W świecie Łaski życiem jest stan Łaski, śmiercią stan grzechu. [przypis tłumacza]

No więc, czy ten gach-żołnierz nie jest całkiem taki, Jakem to wam powiedział? — Numquid videtur demutare alio atque uti / dixi esse vobis dudum hunc moechum militem? Lachmann. Por. wyżej, w. 88 i nast. [przypis tłumacza]

nowiny o panu z Bretèche — pani de Montsauge bawiła w tej chwili w swoim majątku w Bretèsche. [przypis tłumacza]

nowocześni pantagrueliści, unikając pracy rąk, jakiej by wymagał taki rozdział [kory od włókien], używają pewnych instrumentów zębatych (..,.) — powroźnicy. [przypis tłumacza]

nowość (…) która gnębi nas od tylu lat — reformacja. [przypis tłumacza]

nowość — Pogląd jezuitów, iż dawnych Ojców trzeba się radzić tylko w rzeczach wiary, a w rzeczach obyczajów wyłącznie nowych doktorów. [przypis tłumacza]

nożyk praski — Wówczas przedmiot w handlu bardzo poszukiwany. [przypis tłumacza]

Nubes lucida obumbravit (łac.) — Mt 17, 5: „Obłok jasny zacienił je”. [przypis tłumacza]

Nudaque (…) bibunt (łac.) — „Wino odkryte marznie, kształt biorąc naczynia;/ Nie piją go łykami, lecz kawałki gryzą” (Ovidius, Tristia, III, 10, 23; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Nullac (…) acerbae — Propertius, Elegiae, II, 8, 3. [przypis tłumacza]

nulla (…) composuit — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, 53. [przypis tłumacza]

nulla (…) versatur — Cicero, De finibus bonorum et malorum, V, 6. [przypis tłumacza]

Nullo modo Corpus Christi est in hoc Sacramento localiter (łac.) — W żadnym sposobie ciało Chrystusa nie znajduje się w tym Sakramencie miejscowo. [przypis tłumacza]

Nullum (…) est — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, 95. [przypis tłumacza]

nullum (…) habet — Livius Titus, Ab Urbe condita, XXVIII, 28. [przypis tłumacza]

Nullum (…) malum est — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, LXIX. [przypis tłumacza]

Nullus (…) homo es — Martialis, Epigrammata, I, 74. [przypis tłumacza]

Nullus penitus Hebraeorum antiquorum reperitiir (…) (łac.) — „Nie ma w ogóle żadnego ze starożytnych Żydów, który by przekazał, że księgi zaginęły i przez Ezdrasza zostały odtworzone z wyjątkiem IV. ks. Ezdrasza”. [przypis tłumacza]

Num (…) occupet — Horatius, Odae II, 12, 21. [przypis tłumacza]