Przypisy

owszem (daw.) — co więcej, a nawet; całkowicie, zupełnie. [przypis edytorski]

owszem (daw.) — co więcej, a nawet. [przypis edytorski]

owszem (daw.) — co więcej, a nawet. [przypis edytorski]

owszem (daw.) — i nawet. [przypis edytorski]

owy (daw.) — dziś: owe. [przypis edytorski]

owy (daw.) — te, tamte. [przypis edytorski]

ożóg (daw.) — drewniany kij służący za pogrzebacz. [przypis edytorski]

ożóg (daw.) — kij do poprawiania ognia w palenisku. [przypis edytorski]

ożóg (daw.) — kij opalony w ogniu; drąg służący do poprawiania ognia oraz wygarniania popiołu i żużlu z pieca. [przypis edytorski]

ożóg (daw.) — pogrzebacz a. tląca się głownia. [przypis edytorski]

ożóg (daw.) — tląca się głownia lub opalone drzewo. [przypis edytorski]

ożydle (daw., gw.) — klapa surduta, sukmany czy kamizelki. [przypis edytorski]

ożywny (daw.) — ożywczy, ożywiający. [przypis edytorski]

ozdarł (daw.) — rozdarł. [przypis edytorski]

o ziem (daw., gw.) — dziś: o ziemię. [przypis edytorski]

o ziem (daw., gw.) — o ziemię. [przypis edytorski]

ozug (gw.) a. ożóg (daw.) — kij, głownia lub opalone drzewo. [przypis edytorski]

ozwać się (daw.) — dziś: odezwać się. [przypis edytorski]

ozwać się (daw., gw.) — odezwać się. [przypis edytorski]

ozwać się (daw.) — odezwać się. [przypis edytorski]

ozwać się (daw.) — tu: rozbrzmieć. [przypis edytorski]

ozwał się (daw.) — odezwał się. [przypis edytorski]

ozwały się (daw.) — rozległy się, dały się słyszeć. [przypis edytorski]

pągwica (daw.) — agrafa. [przypis edytorski]

pątniczy (daw.) — pielgrzymi. [przypis edytorski]

pątnik (daw.) — pielgrzym. [przypis edytorski]

pątnik (daw.) — wędrowiec. [przypis edytorski]

pątnikować (daw.) — pielgrzymować. [przypis edytorski]

pachciarski (daw.) — dotyczący dzierżawców. [przypis edytorski]

pachciarz (daw.) — dzierżawca (np. karczmy, bydła, ziemi), najczęściej Żyd. [przypis edytorski]

pachciarz (daw.) — dzierżawca, osoba dzierżawiąca coś od kogoś (np. karczmę); w dawnej Polsce funkcję taką sprawowali zazwyczaj Żydzi. [przypis edytorski]

pachciarz (daw.) — osoba dzierżawiąca coś od kogoś (np. karczmę); w daw. Polsce funkcję taką sprawowali zazwyczaj Żydzi. [przypis edytorski]

pachciarz (daw.) — ubogi dzierżawca lub pośrednik handlowy, najczęściej Żyd. [przypis edytorski]

pachołek (daw.) — sługa, pomocnik. [przypis edytorski]

pacholątko (daw.) — dziecko. [przypis edytorski]

pacholęcy (daw.) — dziecinny, chłopięcy. [przypis edytorski]

pacholę (daw.) — chłopiec. [przypis edytorski]

pacholę (daw.) — dziecko, chłopiec. [przypis edytorski]

pacholę (daw.) — dziecko. [przypis edytorski]

pacholę (daw.) — mały chłopiec. [przypis edytorski]

pacht (daw.) — dzierżawa. [przypis edytorski]

pacierze (daw.) — kręgosłup. [przypis edytorski]

pacierzem (…) klepał (daw.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: klepałem pacierze. [przypis edytorski]

paciorka (daw.) — dziś r.m.: paciorek. [przypis edytorski]

paczesny a. pacześny (daw.) — utkany z wyczesanego lnu lub konopii. [przypis edytorski]

paczyna (daw.) — rodzaj krótkiego wiosła. [przypis edytorski]

padło (daw.) — padlina. [przypis edytorski]

padnieli (…) uchybili (daw.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy padnie, czy też uchybi. [przypis edytorski]

padół (daw.) — nisko położony teren, dolina, wąwóz; przen.: cała ziemia jako miejsce życia doczesnego. [przypis edytorski]

padół (daw.) — nisko położony teren, przen. cała ziemia. [przypis edytorski]

padół (daw.) — tu: ziemie położone niżej od otaczającego je terenu. [przypis edytorski]

padolny (daw.) — przym. od padół, tj. nisko położony teren, dolina, wąwóz. [przypis edytorski]

paduańczyk (daw.) — mieszkaniec Padwy (śrdw. łac. Padua), miasta w półn.-wsch. Włoszech; dziś popr.: padewczyk. [przypis edytorski]

paiża (daw.) — krótka tarcza metalowa używana przez rycerzy konnych. [przypis edytorski]

paiż (daw.) — krótka tarcza metalowa rycerzy konnych. [przypis edytorski]

pajuk (daw.) — członek służby lub straży przybocznej; lokaj, często ubrany z turecka. [przypis edytorski]

pajuk (daw.) — członek służby lub straży przybocznej; lokaj. [przypis edytorski]

pakliby (daw.) — jeśliby. [przypis edytorski]

pakość (daw.) — obmierzłość, ohyda. [przypis edytorski]

pałać (daw.) — płonąć a. jarzyć się. [przypis edytorski]

pałać (daw.) — płonąć. [przypis edytorski]

pałamar (daw.) — paramonar (prysłużnik), niższy posługacz cerkiewny; do jego obowiązków należy bicie w dzwony oraz pomoc podczas nabożeństwa, np. podawanie kadzielnicy, świecy, księgi. [przypis edytorski]

pałuba (daw.) — niekształtna lalka. [przypis edytorski]

pałuba (daw.) — niezgrabna kukiełka, także brzydka kobieta przypominająca kukłę. [przypis edytorski]

pałuba (daw.) — tu: kryty wóz towarowy. [przypis edytorski]

pałubka (daw., gw.) — zdr. od pałuba: nakrycie, w szczególności: nakrycie wozu (buda), drewniane lub słomiane nakrycie ula, wiecheć do zatykania komina. [przypis edytorski]

palba (daw.) — strzelanie. [przypis edytorski]

palestrant (daw.) — członek palestry, czyli prawnik. [przypis edytorski]

palestrant (daw.) — prawnik, członek palestry. [przypis edytorski]

paletot (daw.) — palto. [przypis edytorski]

palić koperczaki (daw., pot.) — zalecać się. [przypis edytorski]

paliowy (daw., z fr.) — słomianożółty, jasnożółty. [przypis edytorski]

paliwoda (daw.) — człowiek gwałtowny i lekkomyślny. [przypis edytorski]

paliwoda (daw.) — człowiek gwałtowny, nerwowy, także: lekkomyślny, nieodpowiedzialny. [przypis edytorski]

paliwoda (daw.) — człowiek lekkomyślny, niepoważny a. gwałtowny, porywczy. [przypis edytorski]

paliwoda (daw.) — zawadiaka, człowiek gwałtowny. [przypis edytorski]

palnąć bąka (daw., pot.) — pomylić się. [przypis edytorski]

paltocik (daw.) — palto, ciepłe okrycie wierzchnie. [przypis edytorski]

paltot (daw.) — palto. [przypis edytorski]

paltot (z fr., daw.) — palto, okrycie wierzchnie. [przypis edytorski]

pamflet (daw.) — utwór literacki o charakterze ośmieszającym. [przypis edytorski]

pamiątka (daw.) — pamięć o czymś, wspomnienie. [przypis edytorski]

pamiętaj na to (daw.) — dziś: pamiętaj o tym. [przypis edytorski]

pamiętne (daw.) — czesne, płaca sędziów. [przypis edytorski]

pamiętne (daw.) — czesne; płaca sędziowska. [przypis edytorski]

pamiętne (daw.) — czesne, płaca sędziowska. [przypis edytorski]

pamiętny (daw.) — pamiętający. [przypis edytorski]

panama (daw.) — wielkie oszustwo inwestycyjne; określenie pochodzące od największej afery gospodarczo-politycznej XIX w., związanej z działalnością francuskiej Kompanii Panamskiej, spółki akcyjnej założonej w celu zbudowania kanału w poprzek przesmyku panamskiego. [przypis edytorski]

pan (daw.) — kasztelan. [przypis edytorski]

pan dobrodziej (daw.) — zwrot grzecznościowy. [przypis edytorski]

pani zawołam (daw.) — dziś z B. (zam. D.): panią zawołam. [przypis edytorski]

panosza (daw.) — rycerz nieszlacheckiego pochodzenia, tu jednak w błędnym znaczeniu „szlachcic, arystokrata”. [przypis edytorski]

panosza (daw.) — władyka, człowiek należący do niższej szlachty a. niższego rycerstwa. [przypis edytorski]

pantalony (daw.) — spodnie. [przypis edytorski]

pantalony (daw.) — spodnie, zwł. zbyt szerokie lub zbyt obcisłe. [przypis edytorski]

pantalony (z fr., daw.) — dziś: spodnie. [przypis edytorski]

pantalony (z fr., daw.) — spodnie. [przypis edytorski]

pantalony (z fr., daw.) — spodnie, zwłaszcza zbyt szerokie. [przypis edytorski]

pantercza (daw.) — dziś popr.: panterza, przym. od wyrazu „pantera”. [przypis edytorski]

panwia (daw.) — a. panew: metalowe naczynie używane w warzelniach soli. [przypis edytorski]