Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Tak, dorzucę się do Wolnych Lektur! Tym razem nie pomogę, przechodzę prosto do biblioteki
Strona główna
Informacje Ustawienia Spis treści

Wszystkie zasoby Wolnych Lektur możesz swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać pod warunkiem zachowania warunków licencji i zgodnie z Zasadami wykorzystania Wolnych Lektur.
Ten utwór jest w domenie publicznej.
Wszystkie materiały dodatkowe (przypisy, motywy literackie) są udostępnione na Licencji Wolnej Sztuki 1.3.
Fundacja Wolne Lektury zastrzega sobie prawa do wydania krytycznego zgodnie z art. Art.99(2) Ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych. Wykorzystując zasoby z Wolnych Lektur, należy pamiętać o zapisach licencji oraz zasadach, które spisaliśmy w Zasadach wykorzystania Wolnych Lektur. Zapoznaj się z nimi, zanim udostępnisz dalej nasze książki.

Zasób opracowany na podstawie: Pieśni Jana Kochanowskiego księgi dwoje, Drukarnia Łazarzowa, Kraków, 1586

Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.

Opracowanie redakcyjne i przypisy: Aleksandra Sekuła, Olga Sutkowska, Piotr Wilczek.

Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska

Ilustracja na okładce: Ian Sane@Flickr, CC BY 2.0.

Szacowany czas do końca: -
Jan Kochanowski, Pieśni, Księgi pierwsze, Pieśń XVIII (Czołem za cześć, łaskawy mój panie sąsiedzie...)

Jan Kochanowski

Pieśń XVIII (Czołem za cześć, łaskawy mój panie sąsiedzie...)

Pieśń XIX (Żal mi cię, niebogo...) → ← Pieśń XVII (Słońce już padło, ciemna noc nadchodzi...)

Spis treści

    1. Alkohol: 1
    2. Gospodarz: 1
    3. Gość: 1
    4. Kłótnia: 1
    5. Pijaństwo: 1 2 3
    6. Przekleństwo: 1
    7. Przemoc: 1
    8. Rozum: 1
    9. Sąsiad: 1

    Jan KochanowskiPieśni, Księgi pierwszePieśń XVIII[1]

    1
    Sąsiad, AlkoholCzołem za cześć[2], łaskawy mój panie sąsiedzie.
    Boże nie daj u ciebie bywać na biesiedzie,
    Każesz mi pić przezdzięki[3] twe przemierzłe[4] piwo,
    Że do dna nie wypijam, patrzysz na mię krzywo.
    5
    Gospodarz, Gość, Pijaństwo, Przemoc, KłótniaWszytkoć wadzi: być[5] na nos biedna mucha padła,
    Miecesz[6] głową i mniemasz, że cię do krwie zjadła;
    Od stołu żenie każesz, fukasz na pachołki,
    Wyciskałeś talerze, wyciskasz i stołki[7].
    Patrzaj, diable, że sie tu i gościom dostanie:
    10
    Gniewaj sie, jako raczysz, jeno nie bij, panie,
    Bo ja w tym piwie twoim rozkoszy nie czuję;
    Zdrowie rad mam od ciebie[8], kufla nie przyjmuję.
    Jeslić o sławę idzie, kto więcej pić może,
    Dajęć przodek[9] w tym męstwie; sam pójdę na łoże.
    15
    Już ty bądź tym rycerzem, co piwo usieczesz[10];
    Tego nie wiem, jesli[11] przed chłopem nie ucieczesz.
    Jesli też tak rozumiesz, żebyś mię czestował[12],
    Męczysz mię, nie czestujesz; tociem podziękował.
    Chcesz mię uczcić? Dajże mi dobrą wolą[13] w domu,
    20
    A niechaj po niewoli[14] nie pełnię nikomu.
    Prózno mi skwarnę[15] dawasz. Ja nie będę gonił[16],
    Bych też nabarziej piwa wczorajszego zronił[17].
    Wiem, żeby mię psi przedsię[18] twoi pilnowali,
    Bych sie układł, wnet by mi gębę ulizali.
    25
    Alem prosto niemyśliw[19]. Ci sie na to godzą,
    Co szperki niedopiekłe[20] i twardy ser głodzą[21],
    Co sobie gardła ostrzą na niewinne piwo
    Rydzem, śledziem, ogórkiem; nie wiem, co im krzywo[22].
    Rozum, PijaństwoI tak we łbie rozumu po trzeźwiu niewiele,
    30
    A ostatek chcą zalać w to miłe wesele.
    Niech raczej nic nie będzie, ma li go być mało;
    Rado by niebożątko z mozgu oszalało[23].
    Więc też wojna bez wici[24]: gospodarz sie wierci.
    Porwoniście zabitej na ostatek śmierci[25]!
    35
    Do tylam was rozwadzał[26], aż mi sie dostało;
    Bijcie sie, póki chcecie, mnie tam na tym mało[27].
    Kufle lecą jako grad, a drugi już jęczy:
    Wziął konwią, aż mu na łbie zostały obręczy.
    Potym do arkabuzów[28]. A więc to biesiada?
    40
    Jesliście tak weseli, jakaż u was zwada?
    Nazajutrz sie jednają; przedsię go nalewaj[29],
    A kto z nieżadnym[30] głosem, przed pany zaśpiewaj:
    «Chciejże pomnieć, a dobrze baczyć, namilejsza!»
    «W czerwonej czapce chodził»[31] zda mi sie cudniejsza.
    45
    Usłyszysz tam pięć bassów, dwanaście dyszkantów[32],
    Sześć altów, ośm tenorów, dwanaście wagantów[33],
    Potym od melodyjej aż posną na stole,
    Ali[34] drudzy wołają: «Na dwór, na dwór wole!»
    Pijaństwo, PrzekleństwoBodajże wam smród w gębę, mili pijanice,
    50
    A trąd na twarz; bo żona lubi takie lice.
    Krzywej nogi na starość, nieobrotnej szyje,
    Krom klątwy[35], kto będzie żyw, snadnie sie dopije[36].

    Przypisy

    [1]

    W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieśniach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

    [2]

    Czołem za cześć — zwrot oznaczający pożegnanie i podziękowanie (tutaj: za ucztę). [przypis redakcyjny]

    [3]

    przezdzięki (starop.) — wbrew mojej woli, gwałtem. [przypis redakcyjny]

    [4]

    przemierzły — wstrętny, budzący odrazę, obrzydliwy. [przypis redakcyjny]

    [5]

    być — by ci. [przypis redakcyjny]

    [6]

    miecesz — miotasz, potrząsasz. [przypis edytorski]

    [7]

    Wyciskałeś talerze, wyciskasz (…) stołki — rzucałeś talerzami, rzucasz stołkami. [przypis redakcyjny]

    [8]

    Zdrowie rad mam od ciebie — z przyjemnością przyjmuję twój toast za zdrowie. [przypis redakcyjny]

    [9]

    Dajęć przodek — przyznaję ci pierwszeństwo. [przypis redakcyjny]

    [10]

    usiec (tu: 2 os. lp cz. przysz.: usieczesz) — pokonać. [przypis redakcyjny]

    [11]

    jesli — tu: czy. [przypis redakcyjny]

    [12]

    czestować — okazywać cześć. [przypis redakcyjny]

    [13]

    dobra wola (tu: daw. B. lp. dobrą wolą) — swoboda. [przypis redakcyjny]

    [14]

    po niewoli — wbrew swojej woli. [przypis redakcyjny]

    [15]

    skwarna — środek wymiotny podawany ptakom myśliwskim. [przypis redakcyjny]

    [16]

    Ja nie będę gonił — w domyśle: jak ptak myśliwski, któremu podano skwarnę. [przypis redakcyjny]

    [17]

    piwa (…) zronił — zwymiotował piwo. [przypis redakcyjny]

    [18]

    przedsię — przecież. [przypis redakcyjny]

    [19]

    niemyśliw — nie lubiący polowania. [przypis redakcyjny]

    [20]

    szperki niedopiekłe — niedopieczone kawałki wysmażonej słoniny (skwarki). [przypis redakcyjny]

    [21]

    głodzić (tu: 3 os. lm: głodzą) — tu: gryźć. [przypis redakcyjny]

    [22]

    co im krzywo — co im zawiniło. [przypis redakcyjny]

    [23]

    Rado by (…) z mozgu oszalało — na pewno zwariuje. [przypis redakcyjny]

    [24]

    bez wici — bez uprzedzenia. [przypis redakcyjny]

    [25]

    Porwoniście (…) śmierci — niech was śmierć porwie. [przypis redakcyjny]

    [26]

    Do tylam was rozwadzał — Tak długo rodzielałem was, bijących (wadzących) się. [przypis redakcyjny]

    [27]

    mnie tam na tym mało — mnie to nie obchodzi, mało mi na tym zależy. [przypis redakcyjny]

    [28]

    arkabuz — strzelba. [przypis redakcyjny]

    [29]

    go nalewaj — nalewaj piwa (czy też innego trunku). [przypis redakcyjny]

    [30]

    nieżaden (starop.; tu N. lp: nieżadnym) — niebrzydki. [przypis redakcyjny]

    [31]

    Chciejże pomnieć, a dobrze baczyć, namilejsza!; W czerwonej czapce chodził — tytuły pieśni popularnych w czasach Kochanowskiego. [przypis redakcyjny]

    [32]

    dyszkant — głos chłopięcy. [przypis redakcyjny]

    [33]

    wagant (od łac. vago, vagare: błądzić) — głos pośredni między altem i tenorem, „błądzący” po pijacku; opis całego tego chóru jest wyraźnie groteskowy. [przypis redakcyjny]

    [34]

    ali (starop.) — tymczasem. [przypis redakcyjny]

    [35]

    krom klątwy — bez przekleństwa. [przypis redakcyjny]

    [36]

    snadnie sie dopije — łatwo (skutecznie) się upije (a. zapije). [przypis redakcyjny]

    15 zł

    tyle kosztują 2 minuty nagrania audiobooka

    35 zł

    tyle kosztuje redakcja jednego krótkiego wiersza

    55 zł

    tyle kosztuje przetłumaczenie 1 strony z jęz. angielskiego na jęz. polski

    200 zł

    tyle kosztuje redakcja 20 stron książki

    500 zł

    Dziękujemy za Twoje wsparcie! Uzyskujesz roczny dostęp do przedpremierowych publikacji.

    20 zł /mies.

    Dziękujemy, że jesteś z nami!

    35 zł /mies.

    W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na opłacenie jednego miesiąca utrzymania serwera, na którym udostępniamy lektury szkolne.

    55 zł /mies.

    W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na nagranie audiobooka, np. z baśnią Andersena lub innego o podobnej długości.

    100 zł /mies.

    W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na zredagowanie i publikację książki o długości 150 stron.

    Bezpieczne płatności zapewniają: PayU Visa MasterCard PayPal

    Dane do przelewu tradycyjnego:

    nazwa odbiorcy

    Fundacja Wolne Lektury

    adres odbiorcy

    ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125, 00-514 Warszawa

    numer konta

    75 1090 2851 0000 0001 4324 3317

    tytuł przelewu

    Darowizna na Wolne Lektury + twoja nazwa użytkownika lub e-mail

    wpłaty w EUR

    PL88 1090 2851 0000 0001 4324 3374

    Wpłaty w USD

    PL82 1090 2851 0000 0001 4324 3385

    SWIFT

    WBKPPLPP

    x
    Skopiuj link Skopiuj cytat
    Zakładka Istniejąca zakładka Notka
    Słuchaj od tego miejsca

    Pora na chwilę przerwy :)

    Podoba Ci się nasza biblioteka? Wesprzyj ją drobną wpłatą, a otrzymasz wcześniejszy dostęp do prapremier!

    Nowe książki pojawiają się częściej, gdy nas wspieracie. Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku!
    KRS: 0000070056
    Nazwa organizacji: Wolne Lektury

    Chcemy, aby każde dziecko w Polsce miało wygodny i bezpłatny dostęp do lektur szkolnych - zróbmy to razem! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą!
    Kliknij, by dowiedzieć się więcej >>>

    Miejsca takie jak Wolne Lektury są bezwzględnie potrzebne. To port lotniczy skąd każdy, niezależnie od wieku i zawartości portfela, może wyruszyć na poszukiwanie przygody.

    Paulina Holtz

    Znajdź nasze książki na Legimi! Za każdym razem, kiedy czytasz lub słuchasz Wolnych Lektur w księgarni Legimi, wspierasz naszą bibliotekę - DZIĘKUJEMY!

    Co nowego na Wolnych Lekturach? Dowiesz się z naszego newslettera. Kliknij, by się zapisać.

    Przyjaciele Wolnych Lektur jako pierwsi mają dostęp do premierowych publikacji. Zadeklaruj stałą wpłatę i dołącz >>>

    Audiobooki Wolnych lektur znajdziesz też na naszym kanale na YouTube.

    Regularnie dodajemy nowe książki. By ich nie przegapić, subskrybuj nasz kanał.

    Kliknij obrazek, by subskrybować!

    Nasi Przyjaciele pomagają nam stałymi, comiesięcznymi wpłatami. Jeśli będzie ich wystarczająco dużo, biblioteka będzie działać stabilnie, bez obaw o przyszłość. Kliknij i dorzuć się!

    Książka, którą czytasz, powstała dzięki darowiznom i dotacjom. Biblioteka potrzebuje stałego wsparcia. Tylko czytelnicy, tacy jak Ty, mogą uratować Wolne Lektury. Kliknij i dorzuć się!

    Dlaczego warto pamiętać o Kochanowskim, w jaki sposób zmiana akcentu może symbolizować bunt, jak rymować, aby prawie nikt nie zauważył, że rymujecie - wszystkiego dowiesz się słuchając Mistrzowskiej Szkoły Poezji.
    • NIP: 952-187-70-87
    • KRS: 0000070056
    • REGON: 017423865
    • Numer konta: 75 1090 2851 0000 0001 4324 3317
    Wolne Lektury to projekt prowadzony przez fundację Wolne Lektury.
    MKiDN
    Strona biblioteki Wolne Lektury powstała dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.