Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dopełniacz | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8876 przypisów.
meszta (z tur.) — pantofel; miękkie, lekkie obuwie bez obcasów. [przypis edytorski]
meszty (daw.) — miękkie, lekkie pantofle. [przypis edytorski]
meszty — rodzaj lekkich pantofli. [przypis edytorski]
meszty — rodzaj miękkiego obuwia. [przypis edytorski]
meszugen — w jidisz: wariat. [przypis edytorski]
meszumed (hebr.) — przechrzta. [przypis edytorski]
Meszyd a. Medżyd, Abdul (1823–1861) — sułtan turecki, który słuchając wskazówek swej matki Wallidy, wprowadził szereg reform w państwie muzułmańskim. [przypis edytorski]
Meszygener Motl! (jidisz) — szalony Motl. [przypis edytorski]
Metabus — wygnany z powodu swej złośliwości na pustynię. [przypis tłumacza]
meta — cel; mierzyć metę — oceniać odległość. [przypis edytorski]
meta (daw.) — cel. [przypis redakcyjny]
meta (daw.) — tu: wyznaczone miejsce końcowe podczas pojedynku na pistolety, znajdujące się w określonej odległości od pozycji przeciwnika. [przypis edytorski]
metafizycznych kombinacji w rodzaju „form zjawiskowych” czy „kategorii” — wszystko to są hipostazy niesamodzielnych momentów najbardziej „codziennych” i nie implikujących w zasadzie żadnej metafizyki, w złym znaczeniu, stanów rzeczy. [przypis autorski]
metafizyka — dyscyplina filozoficzna zajmująca się ogólną teorią bytu, także rozważania o tym, co pozadoświadczalne. [przypis edytorski]
metafizyka — dyscyplina filozoficzna zajmująca się ogólną teorią bytu, także rozważania o tym, co pozadoświadczalne; pot.: rozmyślania oderwane od rzeczywistości. [przypis edytorski]
metafizyka — filozoficzne rozważania o przyczynach bytu i o jego naturze. [przypis edytorski]
metafizyka muzyki — Schopenhauer, II, s. 524. [przypis redakcyjny]
Metafizyka Przybyszewskiego (…) niemożność wzniesienia się do wolności etc. — W. Feldman, Piśmiennictwo polskie, s. 210. [przypis autorski]
metafizyka znaczy tylko to, czego w terminach czystego poglądu fizykalnego opisać absolutnie nie możemy — niezależnie od przypadkowego pochodzenia tego słowa z tytułu pewnej księgi Arystotelesa następującej po Fizyce. Ale ten przypadek udał się: metafizyka to jest to wszystko, co nie jest zawarte w fizyce, a więc psychologia i biologia też. [przypis autorski]
metafizyk — tu: osoba snująca teoretyczne rozważania, dotyczące świata niematerialnego, idei. [przypis edytorski]
metafizyk — tu: osoba snująca teoretyczne rozważania. [przypis edytorski]
metaforycznego — użytego w przenośni. [przypis redakcyjny]
Meta — gmina na Półwyspie Sorrentyńskim. [przypis edytorski]
metal drukarski — stop ołowiu, antymonu i cyny, używany do wyrobu czcionek drukarskich. [przypis redakcyjny]
Metallmann, Joachim (1889–1942) — polski filozof nauk przyrodniczych, metodolog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, interpretator filozofii Whiteheada. [przypis edytorski]
metalów — dziś popr. forma: metali. [przypis edytorski]
metaloryt — drukarska technika graficzna, w której forma drukowa wykonana jest z metalowej płyty; także odbitka wykonana tą techniką. [przypis edytorski]
metalowa turkawka — zapewne rodzaj szybko wirującej zabawki dziecięcej. [przypis redakcyjny]
metal — tu: substancja. [przypis edytorski]
Metamorfozy — poemat epicki Owidiusza, w którym została opisana rzymska kosmogonia. [przypis edytorski]
metampsychosis, popr.: metempsychosis (gr.) — metempsychoza, wędrówka dusz; wielokrotne odradzenie się człowieka po śmierci biologicznej przez wcielanie się jego duszy w inne ciało. [przypis edytorski]
metampsychoza (właśc. metempsychoza) — wędrówka dusz; wiara, że dusze ludzkie po śmierci wcielają się ponownie, ciągle się doskonaląc. [przypis edytorski]
metapsychoza, właśc. metempsychoza — reinkarnacja; pośmiertne powtórne wcielenie duszy w inne ciało. [przypis edytorski]
Meta, Río Meta — rzeka o długości 1100 km na terenie dzisiejszej Kolumbii, częściowo na granicy z Wenezuelą, lewy dopływ Orinoko. [przypis edytorski]
metas (łac.) — cele. [przypis redakcyjny]
Metastasio, Pietro (1698–1782) — włoski poeta i dramatopisarz; znany librecista: jego libretta wykorzystane zostały w wielu operach, m.in. Händla i Hassego. [przypis edytorski]
metastaza (med.) — przerzut (np. nowotworowy). [przypis edytorski]
Metatron a. Matatron — serafin występujący w tradycji judaistycznej i in.; król aniołów, ulubieniec Boga; często występuje jako pełniący rolę boskiego pisarza, który zapisuje ludzkie czyny. [przypis edytorski]
Metatron — imię serafina (znaczące „strażnik” a. „posłaniec”) z ksiąg kabalistycznych, znanego jako „ten, który zajmuje tron obok Boga”, króla Aniołów, którego śpiew miał tworzyć nowe ich zastępy; ulubieniec Boga, bezpośrednio z Nim obcujący, stworzony razem ze światem a. nawet wcześniej, stąd w niektórych tradycjach bywa traktowana jako osoba o statusie boskim, a Mesjasz miałby być jego inkarnacją. [przypis edytorski]
meta — tu: kres, koniec, granica. [przypis edytorski]
meta — tu: kres, koniec. [przypis edytorski]
Metaur — rzeka w Umbrii, wpada pod Signigalią do Morza Adriatyckiego. [przypis redakcyjny]
metazoon (biol.) — jeden z przedstawicieli podkrólestwa Metazoa, tj. zwierząt wielokomórkowych w klasyfikacji Haeckela (1874). [przypis edytorski]
met bierze — zwycięża (metafora szachowa, dziś powiedziano by: daje mata). [przypis edytorski]
met — cel (zamiast meta). [przypis redakcyjny]
met (daw.) — mat (w szachach); przen. klęska, porażka. [przypis edytorski]
met — dziś popr.: mat (w szachach). [przypis edytorski]
metek a. metojk — cudzoziemiec osiedlony w Atenach. [przypis edytorski]
metelice i hopaki — żywiołowe tańce ukr. [przypis edytorski]
Metelin — Mitylena. W roku 1502 odbyła się mała, nieudana zresztą, wyprawa krzyżowa przeciw Turkom. [przypis tłumacza]
Metellus hetman przeciwko Jugurcie od Rzymian do Numidyjej będąc posłan etc. — Sallustiusz, De bello Jugurthino. [przypis edytorski]
metempsychoza — reinkarnacja; pośmiertne powtórne wcielenie duszy w inne ciało. [przypis edytorski]
metempsychoza — reinkarnacja, wędrówka dusz; wielokrotne odradzenie się człowieka po śmierci biologicznej przez wcielanie się jego duszy w inne ciało, nowo narodzonego dziecka a. innej istoty żywej. [przypis edytorski]
metempsychoza — reinkarnacja, wędrówka dusz; wielokrotne odradzenie się człowieka po śmierci biologicznej przez wcielanie się jego duszy w inne ciało. [przypis edytorski]
metempsychoza — u Słowackiego stale forma: metampsychoza. [przypis edytorski]
metempsychoza — wędrówka dusz, reinkarnacja. [przypis edytorski]
metempsychoza — wędrówka dusz; wielokrotne odradzanie się duszy po śmierci biologicznej ciała przez wcielanie się w inne ciało, nowo narodzonego dziecka a. innej istoty żywej. [przypis edytorski]
metempsychoza — wędrówka dusz; wielokrotne odradzenie się człowieka po śmierci biologicznej przez wcielanie się jego duszy w inne ciało. [przypis edytorski]
Metenda (…) necessitas (łac.) — Żąć należy żniwo, tak każe konieczność. [przypis redakcyjny]
meteora — dziś popr. forma D.lp: meteoru. [przypis edytorski]
methodum (łac.) — sposób. [przypis redakcyjny]
Methymna — miasto na wyspie Lesbos, w starożytności znane z doskonałych win. [przypis edytorski]
metier (fr.) — fach. [przypis edytorski]
metodą różne — różniące się pod względem stosowanej metody. [przypis edytorski]
metoda geometryzująca — Spinoza wyraża się „ordine geometrico” w nagłówku i w IV, Tw. 18 Przyp. i „more geometrico” w Przedmowie do Części III. [przypis tłumacza]
metoda kształcenia dorosłych Benedyktów Winnickich — w poemacie Przygody JP Benedykta Winnickiego Wincenty Pol z uznaniem pisze o batożeniu Benedykta już jako dorosłego człowieka; zgodnie z dawnym obyczajem Winnicki, jako szlachcic, otrzymuje chłostę na kobiercu. [przypis redakcyjny]
metoda łacińska z Port-Royal — według podręcznika dla dzieci Nouvelle méthode pour apprendre la langue latine (Nowa metoda nauki łaciny, 1644), napisanego przez związanego z Port-Royal gramatyka Claude'a Lancelota (ok. 1615–1695); zasady gramatyczne autor podawał w postaci rymowanek, niezbyt udanych i trudno zrozumiałych. [przypis edytorski]
metoda prawdziwa (…) jest (…) drogą dochodzenia samej prawdy, czyli treści przedmiotowych rzeczy, czyli też idei w porządku należytym — Czym jest to dochodzenie w duszy, będzie objaśnione w mojej Filozofii. [przypis autorski]
metoda przycina jeno wilcze pędy… — por. Horacego Listy (II, 2 w. 122) mówi o dobrym poecie: „Luxuriantia conpescet, nimis aspera sano levabit cultu, virtute carentia tollet”, — por. także Epody II, 13; „Inutilesve falce ramos amputans feliciores inserit”. [przypis redakcyjny]
metoda sokratyczna — przypisywany Sokratesowi specyficzny sposób prowadzenia dialogu, mający na celu wydobycie prawdy. [przypis edytorski]
Metodiusz (zm. 311) — chrześcijański autor, biskup, męczennik; przeciwnik poglądów Orygenesa. [przypis edytorski]
metojkowie (współmieszkańcy) — obcy, mieszkający w Atenach; bez praw politycznych, ale obowiązani do pewnych ciężarów, nawet służby wojskowej, zajmowali się głównie handlem i przemysłem i dochodzili do wielkich bogactw. Metojkiem był mówca Lizjasz, któremu poszczęściło się uciec z Aten już z rąk siepaczy „trzydziestki”, ale brat jego został zabity. [przypis tłumacza]
metonimia — zamiennia; figura stylistyczna, w której dane słowo zastępuje się innym, pozostającym z nim w uchwytnej zależności. [przypis edytorski]
metonimia — zamiennia; figura stylistyczna, w której dane słowo zastępuje się innym, pozostającym z nim w związku logicznym. [przypis edytorski]
metonimia — zastępnia; odmiana metafory; figura retoryczna mająca na celu zastąpienie nazwy jakiegoś przedmiotu lub zjawiska nazwą innego, pozostającego z nim w uchwytnej zależności; np. lubię czytać Miłosza (zam. utwory Miłosza). [przypis edytorski]
metopomancja — wróżenie z czoła. [przypis tłumacza]
metrampaż (daw.) — składacz czcionek w drukarni. [przypis edytorski]
metrampaż — pracownik drukarni (zecerni) zajmujący się składem stron publikacji. [przypis edytorski]
metrampaż (z fr. metteur en pages: składający w stronice) — łamacz, składacz; daw. pracownik drukarni zajmujący się składem tekstu i grafik w kolumny i strony. [przypis edytorski]
metrampaż (z fr. mettre en page) — pracownik drukarni układający tekst na stronie. [przypis edytorski]
metrampaż (z fr. mettre en pages: umieszczać na stronach) — łamacz, pracownik zecerni formujący kolumny druku ze szpalt złożonych przez zecera. [przypis edytorski]
metr (daw., z fr. maître) — mistrz; nauczyciel, zwłaszcza muzyki, tańca, języków. [przypis edytorski]
metr (daw., z fr. maître) — mistrz; nauczyciel, zwł. muzyki, tańca, języków. [przypis edytorski]
metr (daw., z fr. matîre) — nauczyciel. [przypis edytorski]
metresa — kochanka i utrzymanka władcy. [przypis edytorski]
metresa (przestarz.) — utrzymanka, kochanka. [przypis edytorski]
metresa (przestarz.) — utrzymanka, kochanka. [przypis edytorski]
metresa (z fr. maîtresse: pani, mistrzyni) — kochanka, utrzymanka; początkowo: faworyta królewska. [przypis edytorski]
Metr korbo siur ę arbr pęszy… (fonet. zniekszt. fr.) — Pan Kruk, na wysokim drzewie, w dziobie trzymał ser. Pan Lis, zapachem zwabiony, przemówił w te słowa (początek wierszowanej bajki La Fontaine'a Kruk i lis: Maître Corbeau, sur un arbre perché, Tenait en son bec un fromage…). [przypis edytorski]
metr ów znacznie się różnił od swego (…) platynowego pierwowzoru z Towarzystwa Miar i Wag w Paryżu — dawniej jeden metr był definiowany jako odległość pomiędzy odpowiednimi kreskami na wzorcu wykonanym ze stopu platyny i irydu, przechowywanym Międzynarodowym Biurze Miar i Wag w Sèvres koło Paryża. Od roku 1960 wzorzec ten ma charakter historyczny, metr definiuje się na podstawie stałych fizycznych. [przypis edytorski]
Metrodoros z Lampsakos (ok. 330–277 p.n.e.) — filozof grecki, uczeń Epikura. [przypis edytorski]
Metrodoros z Lampsakos (V w. p.n.e.) — grecki filozof, uczeń Anaksagorasa, autor alegorycznych interpretacji dzieł Homera. [przypis edytorski]
Metrodorus — filozof z Chios, sceptyk, uczeń Demokryta i nauczyciel Hipokrata, przyjmował istnienie nieskończonej ilości światów. [przypis tłumacza]
Metrodor z Aten — grecki malarz i filozof z II wieku przed Chr. [przypis tłumacza]
Metroklesowi zdarzyło się pierdnąć nieco przygłośno (…) — Diogenes Laertios, Metrokles z Maronei, [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, VI, 94. [przypis tłumacza]
metropolię trocką (…) stanowiły kahały karaimskie (…) — z taryfy podatkowej r. 1669. [przypis autorski]
Metropolis — niem. film science fiction z 1927 r. w reż. Fritza Langa, zrealizowany w stylu ekspresjonizmu niem. i ceniony gł. za walory estetyczne oraz wartość historyczną; film prezentuje dystopijną, futurystyczną wizję organizacji społeczeństwa na przykładzie metropolii, w której funkcjonują dwie odrębne kasty: uprzywilejowana elita intelektualistów (stanowiących rodzaj mózgu w organizmie społecznym: „rozum”) oraz masę mieszkających w podziemiach robotników utrzymujących miasto przy życiu („ręce” społeczności); krytykowany za naiwność i nadmierną prostotę scenariusz powstał we współpracy reżysera z Theę von Harbou, autorką powieści pod tym samym tytułem, napisanej na potrzeby filmu: akcja koncentruje się wokół wątku miłosnego (gł. bohater, Freder, członek nadrzędnej kasty myślicieli odwiedza podziemny świat miasta, zamieszkały przez kastę podrzędną, i zakochuje się w Marii, jednej z robotnic), a główne przesłanie brzmi: „Pomiędzy rozumem a rękami musi być serce” (w oryg. niem.: Mittler zwischen Hirn und Händen muss das Herz sein). [przypis edytorski]
metropolita — arcybiskup obrządku greckiego, mający pod sobą kilka dyjecezji. [przypis redakcyjny]
[metr stanowi] trzy stopy, jedenaście linii i dwieście dziewięćdziesiąt sześć tysięcznych linii — tak długość metra definiowała ustawa fr. Zgromadzenia Narodowego z 19 frimaire'a roku VIII (10 grudnia 1799). [przypis edytorski]
metr — tu: metrum, wzorzec rytmiczny w poezji. [przypis edytorski]
