Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 14966 przypisów.
strażnic — φρούρια, castella, Wachtcastelle (Cl.), [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]
Strażnicy Soboty (hebr. Szomre Szabat, jid. Szomrej Szabas) — zgrupowanie religijne pilnujące restrykcyjnego przestrzegania trzeciego przykazania Dekalogu. Tu w znaczeniu wszystkie religie mojżeszowe uznające Sobotę jako dzień święty. [przypis edytorski]
strażnik — Bidziński, Stefan; miał za żonę Teresę Myszkowską. [przypis redakcyjny]
Strażnik Niezłomny — postać z głośnej tragedii Leopolda Staffa pt. Skarb (1904), którą odgrywał wybitny aktor Ludwik Solski. [przypis edytorski]
strażnikowę — dziś popr.: strażnikową. [przypis edytorski]
strażnik — tu: policjant. [przypis edytorski]
strażnik — urzędnik wojskowy, czuwający nad strażami obozowymi, utrzymujący karność i porządek w obozie; był nim wymieniony niżej Piotr Mężyński. [przypis redakcyjny]
Straż nocna — obraz holenderskiego malarza Rembrandta Harmenszoona van Rijn, namalowany w 1642, przedstawiający kompanię straży obywatelskiej z Amsterdamu. [przypis edytorski]
Straż Przednia, właśc. Organizacja Pracy Obywatelskiej Młodzieży „Straż Przednia” — sanacyjna organizacja wychowania patriotycznego, założona w 1932, skupiająca młodzież szkół średnich, głównie gimnazjów i liceów ogólnokształcących. [przypis edytorski]
straż przyboczną — p. Starożytności XX, VIII, 6. [przypis tłumacza]
straż widnych — dziś popr.: widocznych straży. [przypis edytorski]
straży przybocznej —hebr. rdzeń טבח (tabach) oznacza zarówno ‘zabić, zarżnąć’ jak i ‘gotować’. Targum Onlekos tłumaczy to jako ‘naczelny kat’, zob. Ibn Ezra i Radak do 37:36. [przypis edytorski]
straży zawiódł (starop. forma) — zaprowadził straże; ustawił straże. [przypis edytorski]
straży zostawował i ludzie (starop.) — rozstawiał straże i ludzi. [przypis edytorski]
stręczą mamki — mowa o pośrednikach, u których bogata dama mogła dla swojego nowo narodzonego dziecka wynająć mamkę, aby ta karmiła niemowlę piersią. Mamki rekrutowały się z biednych rodzin, często musiały oddać lub zaniedbywać własne dzieci. [przypis edytorski]
stręczarka — stręczycielka. [przypis edytorski]
stręczyć (daw.) — podsuwać komuś kupno czegoś, zatrudnienie kogoś itp.; namawiać, polecać. [przypis edytorski]
stręczyć (daw.) — podsuwać komuś kupno czegoś, zatrudnienie kogoś itp.; tu mowa o biurze pośrednictwa pracy, w którym można wynająć służące. [przypis edytorski]
stręczyć — tu: dostarczać. [przypis redakcyjny]
strętwa, Electrophorus electricus, bł. węgorz elektryczny (biol.) — słodkowodna ryba z Ameryki Płd. wyposażona w narządy elektryczne, kształtem zbliżona do węgorzy. [przypis edytorski]
strętwa — węgorz elektryczny. [przypis edytorski]
strętwiałem (starop. forma ort.) — zdrętwiałem. [przypis edytorski]
strętwiałość — odrętwienie. [przypis edytorski]
strętwienie — dziś popr.: zdrętwienie. [przypis edytorski]
Streckt die Glieder, und legt sich nieder (niem.) — Rozciąga kończyny, i kładzie się na ziemię (cytat z wiersza Schillera Der Handschuh (Rękawiczka), opisujący lwa; w przekładzie Adama Mickiewicza: „I wyciągnął cielska brzemię, I obalił się na ziemię”). [przypis edytorski]
streczny — stryjeczny. [przypis edytorski]
strefy (daw.) — paski. [przypis redakcyjny]
strega (wł.) — czarownica. [przypis edytorski]
Streicher, Julius (1885–1946) — założyciel pisma „der Stürmer”, które szerzyło nienawiść do Żydów. Organizator akcji bojkotu i pogromów. Gauleiter (naczelnik okręgu) Frankonii. Sądzony i powieszony w Norymberdze. [przypis edytorski]
strejk (daw., z ang. strike) — strajk, protest pracujących (a tu: dzieci). [przypis edytorski]
strejk (daw., z ang. strike) — strajk, protest pracujących. [przypis edytorski]
strejk — dziś popr.: strajk. [przypis edytorski]
stremdził — zgniótł, zdruzgotał. [przypis autorski]
St. Renan — właściwie Saint-Renan, miejscowość i gmina we francuskim departamencie Finistère, w regionie Bretania. [przypis edytorski]
strengstens verboten (niem.) — najsurowiej. [przypis edytorski]
streszczamy tu protokół procesu Elwiry del Campo… — por. Helbing-Bauer, Die Tortur, s. 123–6. [przypis autorski]
stretta (z wł. stretto) — muz.: imitacja w polifonicznym utworze instrumentalnym lub wokalnym (fuga), w której głosy imitujące włączają się, zanim temat dobiegnie końca w poprzednich; a. rodzaj zakończenia o coraz szybszym tempie. [przypis edytorski]
Streversdorff, Heinrich Wolter von (1588–1674) — niemiecki augustianin, dziekan i profesor teologii w Kolonii, biskup pomocniczy Moguncji. [przypis edytorski]
stricte (łac.) — ściśle. [przypis redakcyjny]
strictius (przysłów.) — ściślej. [przypis redakcyjny]
stricto sensu (łac.) — w ścisłym znaczeniu. [przypis edytorski]
stride la vampa (wł.) — Ogień trzaska, szaleje. [przypis redakcyjny]
Strike England, strike merciless (ang.) — uderz, Anglio, uderz bezlitośnie. [przypis edytorski]
Strindberg, August (1849–1912) — nowatorski pisarz szwedzki; ustanowił nowy język literacki, zaszczepił w Szwecji europejskie prądy literackie (np. naturalizm, ekspresjonizm); autor m.in. Ojca z 1887. [przypis edytorski]
Strindberg, August (1849–1912) — pisarz i malarz szwedzki, ustanowił nowy język literacki i formę nowoczesnego dramatu, zaszczepił w Szwecji europejskie prądy literackie (np. naturalizm, ekspresjonizm); autor m.in. jednoaktówki Wierzyciele (1888). [przypis edytorski]
Strindberg, August (1849–1912) — pisarz i malarz szwedzki, ustanowił nowy język literacki i formę nowoczesnego dramatu, zaszczepił w Szwecji europejskie prądy literackie (np. naturalizm, ekspresjonizm); autor m.in. dramatów Ojciec (1887), Panna Julia (1888), Pierwsze ostrzeżenie (1892), Do Damaszku (1898), Zbrodnie i zbrodnie (1899), Gustaw Waza (1899), Sonata widm (1907); powieści Czerwony pokój (1879), Historie małżeńskie (I, 1884; II, 1886), Spowiedź szaleńca (1888), Inferno (1897), eseju z zakresu krytyki sztuki Nowe sztuki czyli rola przypadku w powstawaniu dzieła sztuki oraz obrazów w duchu ekspresjonizmu, m.in. Kraina czarów (1894) czy Miasto (1903), a także eksperymentalnych fotografii (m.in. cyklu autoportretów z lat 1886, 1893 i 1906). [przypis edytorski]
Strindberg, August (1849–1912) — pisarz i malarz szwedzki, ustanowił nowy język literacki i formę nowoczesnego dramatu, zaszczepił w Szwecji europejskie prądy literackie (np. naturalizm, ekspresjonizm); autor m.in. dramatów Ojciec (1887), Panna Julia (1888), Pierwsze ostrzeżenie (1892), Do Damaszku (1898), Zbrodnie i zbrodnie (1899), Gustaw Waza (1899), Sonata widm (1907); powieści Czerwony pokój (1879), Historie małżeńskie (I, 1884; II, 1886), Spowiedź szaleńca (1888), Inferno (1897), eseju z zakresu krytyki sztuki Nowe sztuki czyli rola przypadku w powstawaniu dzieła sztuki oraz obrazów w duchu ekspresjonizmu, m.in. Kraina czarów (1894) czy Miasto (1903), a także eksperymentalnych fotografii (m.in. cyklu autoportretów z lat 1886, 1893 i 1906). Droga ewolucji Strindberga wiedzie od krytyki idealizmu mieszczańskiego ze stanowiska realistyczno-naturalistycznego, poprzez studia psychopatologiczne, nietzscheanizm i okultyzm, aż do skrajnego katolickiego mistycyzmu w Inferno (1897). [przypis edytorski]
Strindberg, August (1849–1912) — pisarz i malarz szwedzki, ustanowił nowy język literacki i formę nowoczesnego dramatu, zaszczepił w Szwecji europejskie prądy literackie (np. naturalizm, ekspresjonizm); autor m.in. dramatów Ojciec (1887), Panna Julia (1888), Pierwsze ostrzeżenie (1892), Do Damaszku (1898), Zbrodnie i zbrodnie (1899), Gustaw Waza (1899), Sonata widm (1907); powieści Czerwony pokój (1879), Historie małżeńskie (I, 1884; II, 1886), Spowiedź szaleńca (1888), Inferno (1897), eseju z zakresu krytyki sztuki Nowe sztuki czyli rola przypadku w powstawaniu dzieła sztuki oraz obrazów w duchu ekspresjonizmu, m.in. Kraina czarów (1894) czy Miasto (1903), a także eksperymentalnych fotografii (m.in. cyklu autoportretów z lat 1886, 1893 i 1906). [przypis edytorski]
Strindberg, August (1849–1912) — pisarz szwedzki; zaszczepił w Szwecji europejskie prądy literackie (np. naturalizm, ekspresjonizm); autor m.in. Ojca z 1887. [przypis edytorski]
Strindberg, August (1849–1912) — pisarz szwedzki; zaszczepił w Szwecji europejskie prądy literackie (np. naturalizm, ekspresjonizm); autor m.in. Ojca z 1887. [przypis edytorski]
Strindberg, August (1849–1912) — szwedzki dramatopisarz, powieściopisarz, malarz. [przypis edytorski]
Strindberg, August (1849–1912) — szwedzki pisarz, ojciec nowoczesnego dramatu. [przypis edytorski]
Strindberg, August (1849–1912) — szwedzki pisarz, twórca dramatów, powieści, esejów i utworów poetyckich, malarz i fotograf. [przypis edytorski]
stripling (ang.) — wyrostek. [przypis edytorski]
strizzi (pot. niem.) — alfons, mężczyzna czerpiący zyski z prostytucji kobiet. [przypis edytorski]
strój gotowalniany — strój domowy, nieoficjalny. [przypis edytorski]
strój — tu: nastrojenie instrumentu. [przypis edytorski]
strój — tu: sposób, w jaki został nastrojony instrument. [przypis edytorski]
stróny (a. strony; starop.) — struny; przen. poezja. [przypis redakcyjny]
stróża (daw.) — straż. [przypis edytorski]
stróża — straż, czaty, warta. [przypis edytorski]
stróża — straż, warta. [przypis edytorski]
stróż — dozorca. [przypis redakcyjny]
stróżka (daw.) — dozorczyni a. żona dozorcy domu; konsjerżka. [przypis edytorski]
stróżka — kobieta pełniąca straż, pilnująca czegoś. [przypis edytorski]
stróżka — tak w oryginale; powinna być „strużka”, ale fragment w tym brzmieniu stał się mottem wiersza Jakuba Głuszaka z tomiku Moje przesłanie do pokolenia współczesnych trzydziestolatków, więc zdecydowaliśmy się pozostawić tu wersję oryginalną. [przypis edytorski]
stróż szpichlerzowy — tu: z Nowego Miasta Korczyna. [przypis redakcyjny]
stróż — tu: pasterz. [przypis edytorski]
stróż z hejnałem — w Krakowie przedtem na wieży P[anny] Marii przez cały adwent, zacząwszy wnet po północy aż do świtu grano zwykle na dętych instrumentach, i to zwano hejnał. Może tu wzięte za odzywanie się na trąbie co godzina podobnych stróżów. [przypis redakcyjny]
stroczyć (daw.) — przywiązać, tu: zwinąć. [przypis edytorski]
Strofady — wyspy zamieszkałe przez harpie, na Morzu Jońskim. [przypis tłumacza]
strofować kogoś — krytykować, napominać, pouczać kogoś. [przypis edytorski]
strofować — krytykować, napominać. [przypis edytorski]
strofować — krytykować. [przypis edytorski]
strofować — napominać. [przypis edytorski]
strofować — pouczać, karcić, ganić. [przypis edytorski]
strofować się (daw.) — kłopotać się. [przypis redakcyjny]
strofować (starop.) — karać (szczególnie pieniężnie); upominać, ganić. [przypis edytorski]
strofować — udzielać nagany. [przypis edytorski]
strofować — upominać, przywoływać do porządku. [przypis edytorski]
Strofy, kończące się temi słowy: „Niechaj truchleją szczęśliwi” (…) — strofa ta brzmi: „Jużeśmy przeszli przez srogie kary,/ Cóż nas zatrwoży, zadziwi?/ Na te huczące ogniem pieczary/ Niechaj truchleją szczęśliwi!”. [przypis redakcyjny]
strogij, M. r.n. strogoje (ros. строгий, строгое) — surowy, rygorystyczny. [przypis edytorski]
Stroheim, Erich Oswald (1885–1957) — aktor, reżyser, scenarzysta i producent filmowy; ur. w Cesarstwie Austro-Węgierskim jako syn żydowskiego kapelusznika, po odbyciu służby wojskowej, ok. 1908 r. emigrował do Ameryki, gdzie rozpoczął karierę aktorską w niemych filmach D.W. Griffitha (Narodziny narodu 1915, Nietolerancja 1916); następnie stał się twarzą filmów niemych, takich jak Ślepi mężowie (1919), Szalone żony (1922), Marsz weselny (1928). Najwybitniejsze jego dzieło reżyserskie stanowi Chciwość z 1924 r., zaś niezapomniane kreacje aktorskie w kinie dźwiękowym to kapitan von Rauffenstein w Towarzyszach broni (1937) Jeana Renoira oraz kamerdyner Max von Mayerling w Bulwarze Zachodzącego Słońca (1950) Billy'ego Wildera. [przypis edytorski]
Strohmann (niem.) — figurant. [przypis edytorski]
stroić koperczaki (daw. pot.) — umizgiwać się, zalecać się. [przypis edytorski]
stroić koperczaki (daw.) — zalecać się. [przypis edytorski]
stroić się — tu: zbroić się. [przypis edytorski]
stroić (starop.) — urządzać. [przypis edytorski]
stroić (tu z ros.) — budować. [przypis edytorski]
stroiczka — lobelia; rodzaj drobnokwiatowych roślin z rodziny dzwonkowanych. [przypis edytorski]
stroiki — przybrania ludowego stroju krakowskiego. [przypis redakcyjny]
Stroiński, Zdzisław (1921–1944) — poeta nawiązujący do Awangardy Krakowskiej, związany z pismem „Sztuka i Naród”, żołnierz Armii Krajowej. Zginął w Powstaniu Warszawskim. [przypis edytorski]
stroisze — rękojeści. [przypis autorski]
strojąc koperczaki (daw.) — zalecając się. [przypis edytorski]
stroje — tu: jądra. Na bobry polowano ze względu na ich futro oraz znajdujące się właśnie nad jądrami gruczoły, których wydzielina wykorzystywana była w celach medycznych i kosmetycznych. Od starożytności przypisywano bobrom, że dokonują autokastracji. Nie widząc możliwości, by umknąć myśliwemu, bobry same miały odgryzać sobie jądra i porzucając prześladowcy ten łup, uchodzić z życiem; wyraz „kastracja” miał pochodzić od łac. nazwy bobra: castor (choć bardziej uzasadnione byłoby etymologiczne wywodzenie nazwy rzecznych budowniczych od łac. castrum: budynek warowny, twierdza). Do tego właśnie wierzenia odnosi się w sposób żartobliwy wiersz: w finalnej odpowiedzi starszej damy pojawia się aluzja do łowów, lecz miłosnych; obdarowana niechcianym, cuchnącym prezentem, oświadcza dowcipnie, że złożenie jej „strojów” bobrowych w darze jest nieporozumieniem, ponieważ nie występuje już w roli łowczyni. [przypis edytorski]
Strojnowczykowie — żołnierze pozostający pod komendą Stanisława Storjnowskiego, zmarłego w 1626 pułkownika lisowczyków. [przypis edytorski]
Strojnowski, Stanisław (zm. 1626) — pułkownik, dowódca Lisowczyków. [przypis edytorski]
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Stromata a. Kobierce — sylwiczne dzieło Klemensa Aleksandryjskiego (ok. 150 – ok. 215). [przypis edytorski]
Stromboli — wyspa we włoskim archipelagu Wysp Liparyjskich, którą tworzy czynny wulkan o wysokości 926 m. [przypis edytorski]
stromsze — dziś popr.: bardziej strome. [przypis edytorski]
