Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 14765 przypisów.
Sąd Referendarski — sąd królewski, orzekał ostatecznie (z odwołania) w sprawach poddanych wsi królewskich z użytkownikami lub dzierżawcami; były dwa Sądy Referendarskie (dla Korony i dla Litwy); przewodniczyli referendarze. [przypis redakcyjny]
Sąd Rolniczy — żądanie sądu osobnego znamienne dla rozwoju poglądów Staszica; w Uwagach nad życiem Jana Zamoyskiego, str. 194, żąda on tylko możności wytaczania spraw o skrzywdzenie poddanego przez dziedzica przed Sąd Grodzki; obecnie zdaje sobie sprawę z różnorodności spraw, zarówno natury cywilnej, jak kryminalnej, wynikających ze stosunku poddańczego i wymagających instancji szczególnej. [przypis redakcyjny]
sąd skorupkowy — potoczna, mylna nazwa ostracyzmu, tajnego głosowania w staroż. Atenach, podczas którego obywatele wyskrobywali na glinianych szczątkach naczyń (stąd nazwa) imiona osób zagrażających ich zdaniem demokracji; osoby te skazywano na wygnanie z miasta na 10 lat, jednak w przeciwieństwie do wyroków sądowych bez pozbawiania obywatelstwa ani majątku. [przypis edytorski]
są duży (starop. forma) — [są] silni, mocni. [przypis redakcyjny]
[sąd wg logików] jest to (…) wyobrażenie stosunku między dwoma pojęciami (…) [co] odpowiednie jest tylko co do sądów stanowczych, nie zaś co do hipotetycznych i rozjemczych (bo te oznaczają stosunek nie pojęć, lecz samychże sądów) — obszerna nauka o czterech figurach sylogistycznych dotyczy tylko wniosków rozumowych kategorycznych, a chociaż jest po prostu jeno sztuką, by przez podsunięcie wniosków bezpośrednich (consequentiae immediatae) pod przesłanki czystego wniosku rozumowego, zyskać pozór większej liczby rodzajów wnioskowania, niż ich jest w pierwszej figurze; niewiele by jednak przez to samo jedynie wygrała, gdyby się jej nie było powiodło nadać wyłącznego dostojeństwa sądom stanowczym, jako tym, do których się wszystkie muszą dać odnieść; co przecież jest błędnym według § 9. [przypis autorski]
sądy boże a. ordalia — środek dowodowy w średniowiecznym procesie karnym a. cywilnym polegający na przeprowadzeniu próby, czy Bóg sprzyja osobie oskarżonej i udowodnieniu poprzez to jej winy lub niewinności; do ordaliów należały m.in. próba wody (pławienie „czarownic”), próba żelaza (ukazana m.in. w Legendzie o Tristanie i Izoldzie) oraz pojedynek sądowy. [przypis edytorski]
Sądy doświadczalne, jako takie — zamiast ustępu: „Sądy doświadczalne, jako takie (…) syntetycznym połączeniem oglądów” jest w pierwszym wydaniu, co następuje: „Otóż widać stąd: 1) że przez sądy analityczne poznanie nasze wcale się nie rozszerza, tylko pojęcie, jakie już mam, zostaje rozłożone i memu rozumieniu uprzystępnione; 2) że przy sądach syntetycznych oprócz pojęcia podmiotu muszę mieć jeszcze coś innego (x) na czym opiera się rozum, aby uznać orzeczenie, w owym pojęciu niezawarte, za należące do niego. Wobec sądów empirycznych, czyli doświadczalnych nie ma się w tej mierze trudności żadnej. Bo to x jest całkowitym doświadczeniem co do przedmiotu, o jakim myślę w pojęciu A, stanowiącym część jeno tego doświadczenia. Chociaż bowiem w pojęcie ciała w ogóle nie włączam orzeczenia ciężkości, oznacza ono jednak całkowite doświadczenie za pomocą jednej jego części, do której zatem mogę dodać inne jeszcze części tegoż samego doświadczenia, jako należące do pierwszej. Mogę pojęcie ciała poznać poprzednio analitycznie za pomocą cech rozciągłości, nieprzenikliwości, kształtu itp., które wszystkie zamykają się w tym pojęciu. Otóż rozszerzam swoje poznanie i oglądając się na doświadczenie, z którego wydobyłem to pojęcie ciała, spostrzegam, że ciężkość zawsze się wiąże z powyższymi cechami. Doświadczeniem tedy jest owo x, które leży za pojęciem A, i na którym opiera się możliwość syntezy orzeczenia ciężkości B z pojęciem A”. [przypis tłumacza]
sądy duchowne od Pana Boga są ustawione, jako Pismo świadczy — zob. Pwt 17, 8–13 (sądy lewickie). [przypis edytorski]
Sądy Powiatowe — chodzi tu zapewne nie o istniejące po powiatach Sądy Grodzkie i Ziemskie, ale o proponowane przez Staszica w Uwagach, str. 72 przyp., sądy mające zastąpić jedne i drugie. [przypis redakcyjny]
sądy vehmiczne w Niemczech — skazany przez nie potajemnie na śmierć był ostrzegany trzykrotnym okrzykiem: biada! [przypis redakcyjny]
sądźmy, sądźmy i potępiajmy — powtórzenie słowa „sądźmy” wprowadzone przez Piniego i Czubka na podstawie rękopisu. [przypis redakcyjny]
sądząc się być (daw.) — dziś: sądząc, że jest. [przypis edytorski]
sądząc się samotnym (daw.) — dziś popr. składnia: sądząc, że jestem samotny. [przypis redakcyjny]
sądząc się — uważając się za. [przypis edytorski]
sądzący — daw. forma imiesłowu; dziś: sądząc. [przypis edytorski]
sądzą o jakimś dziele bez reguł — Wydanie Haveta przyjmuje wersję: „za pomocą reguł”. [przypis tłumacza]
Sądzę, iż Jozue ma pierwszy z ludu bożego to imię (…) — Jozue lub Jezus znaczy zbawiciel. [przypis tłumacza]
(…) sądzenia spraw cywilnych: konsulowie nie sądzili ich również, chyba w bardzo rzadkich wypadkach, które nazywano z tej przyczyny nadzwyczajnymi — Judicia extraordinaria (Inst. IV). [przypis autorski]
sądzić kimś, czymś (daw.) — uważać za kogoś, za coś. [przypis edytorski]
sądzić kogoś za coś (starop.) — uważać kogoś za coś. [przypis edytorski]
sądzić o nacjonalizmie, jak o nim sądzą w Genewie, jest rzeczą równie lekkomyślną… — por. G. de Reynold, op. cit., s. 367–368. [przypis autorski]
sądzicie mnie szalonym (przestarz.) — sądzicie, że jestem szalony. [przypis redakcyjny]
sądzi je być w ręku Boga — sądzi, że są w ręku Boga (konstrukcja składniowa zapożyczona z łac. lub fr.). [przypis edytorski]
Sądziłam, że (…) setki bram otwierały się, by wpuścić słońce mego żywota — W świątyni Słońca znajdowało się sto bram; jedynie Inka mógł je kazać otworzyć. [przypis autorski]
sądził snadź wraz z Platonem (…) — por. Platon, Państwo III. [przypis tłumacza]
sądzili się być bezpiecznymi — sądzili, że są bezpieczni; uważali się za bezpiecznych. [przypis edytorski]
sądzim (1 os. lm cz.ter.) — dziś popr.: sądzimy. [przypis redakcyjny]
sądzimy potrzebnym (daw.) — uważamy za potrzebne; sądzimy, że jest potrzebne. [przypis edytorski]
sądzi się być (daw.) — uważa się za. [przypis edytorski]
sądzi się być wolną (daw.) — uważa się za wolną. [przypis edytorski]
sądziszli — czy sądzisz. [przypis edytorski]
sądziszli (daw.) — czy sądzisz. [przypis edytorski]
sądziszli — daw. konstrukcja z partykułą pytajną -li; znaczenie: czy sądzisz. [przypis edytorski]
sądziszli — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy sądzisz. [przypis edytorski]
sąg; daw., gw.: sąga — stos drewna; także miara objętości drewna. [przypis edytorski]
sąg dwie — dziś: dwa sągi. [przypis edytorski]
sąg — jednostka miary objętości drewna, stos drewna o objętości ok. 4 m³. [przypis edytorski]
sąg — stos drewna. [przypis edytorski]
są jechali (starop.) — pojechali; złożona forma czasu przeszłego. [przypis edytorski]
są kacerzami — domyślnie: wedle jezuitów. [przypis tłumacza]
są, którym — dziś popr.: są tacy, którym. [przypis edytorski]
są, którzy — dziś: są tacy, którzy. [przypis edytorski]
są łzy rzeczy — przysłowiowe. [przypis edytorski]
sąli (daw.) — konstrukcja z partykułą -li w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy są, czyż są. [przypis edytorski]
sąli (daw.) — konstrukcja z partykułą -li w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy są. [przypis edytorski]
sâlik — derwisz [sâlik to wyznawca sufizmu, nurtu mistycznego w islamie; derwisz to członek bractwa sufickiego, w węższym znaczeniu: fakir, żebrzący ascetyczny mnich muzułmański; red. WL]. [przypis autorski]
sąli — konstrukcja z partykułą -li o znaczeniu pytajnym; inaczej: czy są. [przypis edytorski]
sąli — konstrukcja z partykułą pytającą -li; znaczenie: czy są. [przypis edytorski]
są li zwodniczym omamem (daw.) — konstrukcja z partykułą li; znaczenie: są tylko zwodniczym omamem. [przypis edytorski]
Są ludzie, którzy dobrze mówią (…) — Moniaigne. I. 10. [przypis tłumacza]
Sá, Manuel de (1530–1596) — portugalski jezuita, uznany teolog i komentator Biblii oraz Summy Tomasza z Akwinu, jeden z pierwszych profesorów Kolegium Rzymskiego. [przypis edytorski]
są (…) miały (starop. forma) — forma złożona czasu przeszłego. [przypis edytorski]
są mi — dziś: są dla mnie. [przypis edytorski]
są mu (…) służyli (starop. forma) — forma złożona czasu przeszłego. [przypis edytorski]
Sánchez, Tomás (1551–1610) — hiszpański jezuita i profesor teologii. [przypis tłumacza]
Sánchez, Tomás (1551–1610) — hiszpański jezuita, znany teolog moralista; cytowany często w Prowincjałkach Pascala; autor dzieła De matrimonio (O małżeństwie), w którym rozważa wszelkie kwestie związane z małżeństwem, także dotyczące prokreacji. [przypis edytorski]
Sánchez, Tomás (1551–1610) — hiszpański jezuita, znany teolog moralista. [przypis edytorski]
Sándor Rózsa (1813–1878) — rozbójnik węgierski, uczestnik powstania węgierskiego w 1848–1849. [przypis edytorski]
są odbiciem ciężkich lat „próby literackiej” samego Balzaca — Życiorys Balzaca znajdzie czytelnik w przedmowie tłumacza do Ludmiła Lambert. [przypis tłumacza]
są one świadkami strasznych dramatów, rozgrywanych między czerwonoskórymi a białymi — W chwili, w której to piszę (druga połowa lipca), w Czarnych Górach i ich pobliżu wojna wre już na dobre nie między górnikami a Indianami, lecz już między rządem Stanów Zjednoczonych i tymiż. Wedle ostatnich depesz wojska pod wodzą generała Custer poniosły dotkliwą klęskę. [red. WL: bitwa nad rzeką Little Bighorn, stoczona 25 czerwca 1876 roku pomiędzy żołnierzami armii amerykańskiej dowodzonymi przez George'a Custera a Indianami, głównie Dakotami, pod wodzą Szalonego Konia, Siedzącego Byka i innych wodzów, zakończyła się zwycięstwem Indian, wszyscy uczestniczący w niej żołnierze amerykańscy zginęli; pierwsze wiadomości o klęsce Custera ukazały się w prasie amerykańskiej dopiero 6 lipca]. [przypis autorski]
Są oni [adwokaci] kandydatami do Rady — w Genewie władza ustawodawcza należała do Rady Powszechnej, w skład której wchodzili wszyscy pełnoletni obywatele i mieszczanie. Rada Powszechna nie miała jednak prawa inicjatywy ustawodawczej. Rząd Genewy stanowiły następujące ciała: 1) Czterech syndyków, wybieranych przez Radę Powszechną corocznie spośród członków Rady Dwudziestu Pięciu, sprawowało władzę administracyjną. 2) Rada Dwudziestu Pięciu (Mała), z członków dożywotnich, wybieranych przez Wielką Radę, sprawowała właściwą władzę rządową i sądziła w ostatniej instancji. 3) Wielka Rada, z 250 członków wybieranych przez Małą Radę, miała prawo stawiać Małej Radzie wnioski tyczące spraw, które uzna za pożyteczne dla państwa, aprobowała sprawy, które miały być poddane pod uchwałę Rady Powszechnej, sądziła sprawy cywilne w drugiej instancji, wykonywała prawo łaski, itd. [przypis redakcyjny]
São Tomé, Principe (port.) — dziś popr.: Wyspa Świętego Tomasza oraz Wyspa Książęca, położone w Zatoce Gwinejskiej w pobliżu równika; dawniej bezludne, odkryte przez Portugalczyków w 1471, od 1522 razem z kilkoma mniejszymi stanowiące kolonię portugalską, która w 1975 uzyskała niepodległość jako państwo o nazwie: Wyspy Świętego Tomasza i Książęca. [przypis edytorski]
sąpierz a. szampierz — strona pozwana, adwersarz; przeciwnik. [przypis edytorski]
sąpierz (daw.) — przeciwnik, współzawodnik. [przypis edytorski]
są pod strażą BWD — autor odsyła tą aluzją do poprzedniej części powieści, zatytułowanej Sny Marii Dunin. [przypis edytorski]
sąśmy (starop. forma) — jesteśmy. [przypis redakcyjny]
Sąsiadko witaj! Co mi świat! — fragm. jednej z kompozycji na głos i fortepian do tekstu wiersza Po latach (Nach sieben Jahren) niem. poety Rudolfa Baumbacha (1840–1905), w tłum. Czesława Jankowskiego (1857–1929). [przypis edytorski]
sąsiad niemiły — Le Turc qui nous communiquait la peste [fr.: Turek, który przekazał nam zarazę]. [przypis autorski]
sąsiadóm — dziś popr. forma C. lm: sąsiadom. [przypis edytorski]
sąsiadóm — dziś popr. forma C. lm: sąsiadom, tj. dla sąsiadów. [przypis edytorski]
sąsiad — sąsiadów. [przypis edytorski]
sąsiadujący z nimi barbarzyńcy — np. Trakowie. [przypis tłumacza]
sąsiady — dziś popr. forma B. lm: sąsiadów. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
sąsiady — dziś popr. forma N. lm: sąsiadami. [przypis edytorski]
sąsiedzica (neol.) — sąsiadka. [przypis edytorski]
sąsiedzi nasi (…) — protestanci. [przypis tłumacza]
sąsiek — część stodoły a. spichrzu, gdzie składa się zboże, siano, słomę etc. [przypis edytorski]
sąsiek — część stodoły, gdzie składa się zboże lub siano. [przypis edytorski]
sąsiek — część stodoły (lub osobne pomieszczenie), gdzie przechowuje się zboże, siano, słomę itp. [przypis edytorski]
sąsiek — część stodoły, w której przechowuje się siano, słomę a. zboże. [przypis edytorski]
sąsiek — fragment pomieszczenia wygrodzony do przechowywania ziemniaków (w piwnicy) a. siana (w stodole). [przypis edytorski]
sąsiek — pomieszczenie do przechowywania zboża. [przypis edytorski]
sąsiek — wydzielona część spichlerza, w której składowano w skrzyniach ziarno. [przypis edytorski]
są (…) stały (starop. forma) — forma złożona czasu przeszłego. [przypis edytorski]
Są [tacy], dla których sztuka jest najistotniejszą potrzebą ducha (…) wszystkie przekazane wartości, normy, dogmaty i wierzenia — [W. Berent], List autora „Próchna”, „Chimera”, IV, s. 465. [przypis autorski]
są tam same piaski, na których się nic nie rodzi, byłoby wspaniałe wyhodować tam Żydów — Żydzi w Europie tradycyjnie unikali zawodów związanych z uprawą ziemi. [przypis edytorski]
Są to filozofowie — filozofii wieku oświecenia zarzucali przeciwnicy Rewolucji, iż jest przyczyną przewrotu, gdyż podważa powagę Kościoła i władzy. [przypis redakcyjny]
Są to istnącej pomimo nas przyczyny konieczne na nas skutki — są to nieuniknione skutki obiektywnej przyczyny (na którą nie mamy wpływu). [przypis edytorski]
Są to od dawna zagnieżdżone ptaki w Litwie — Tatarzy osiedlali się na Litwie od XIV w., kiedy to chan krymski Tochtamysz schronił się przed przeciwnikami politycznymi u kniazia litewskiego Witolda. [przypis edytorski]
Są to wiersze Ronsard’a, II, 213 w wyd. Laumonier’a. [przypis autorski]
są twardzi do płakania — sens: rzadko i niechętnie płaczą. [przypis edytorski]
są tylko rogami potworu — tzn. instrumentami dętymi, wydającymi dźwięk, o którym decyduje grający na nich potwór. [przypis edytorski]
Są więc trzy rodzaje arystokracji: naturalna, obieralna, dziedziczna (…) druga jest najlepszym: jest arystokracją we właściwym znaczeniu — Russo oddaje zatem pierwszeństwo arystokracji z wyborów. [przypis tłumacza]
Są w losach mężczyzn… — zob. William Shakespeare, Juliusz Cezar, akt IV, sc. 3. [przypis edytorski]
Są w ojczyźnie rachunki krzywd (…) — fragment wiersza z kwietnia 1939 r., pt. Bagnet na broń autorstwa Władysława Broniewskiego. [przypis edytorski]
są — w pierwszym wydaniu omyłkowo: nie są. [przypis edytorski]
Są wprawdzie (…) ołówki Majewskiego, czekolada Wedla (…) moje psychologiczne portrety — przy sposobności odpowiem na zarzut pewnych złośliwych pół-idiotów, że zdradziłem sztukę, zasady Czystej Formy i przeszedłem na naturalizm. Przede wszystkim mój naturalizm portretowy nie jest skórny, tylko psychologiczny. Poza tym mówię i piszę zawsze, że przestałem być artystą i że to, co robię, to nie jest Sztuka Czysta w mojej definicji, tylko sztuka stosowana do portretowej psychologii. Teoria Czystej Formy pozostaje nietknięta i nieodwołana, tylko ja zmieniłem mój fach. W teatrze uważam się dotąd za artystę właśnie — kompromisu żadnego w słowie pisanym nie zrobiłem i nie zrobię. [przypis autorski]
Są w środku skał tych — W tej pieśni przedstawia nam poeta z całą jasnością i zwięzłością prozy budowę piekła, widzimy w niej jakby rzut oka topograficzny na rodzaj i gatunek grzechów, na podział grzechów mniejszych i większych z wyjaśnieniem kar, jakimi są dusze karane w życiu wiecznym. [przypis redakcyjny]
są wzajem sobie podobne — są wzajemnie do siebie podobne. [przypis redakcyjny]
