Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 14765 przypisów.
Sainte-Chapelle (fr.: Święta Kaplica) — gotycka kaplica zamkowa w centrum dawnej siedziby królewskiej na wyspie Cité w Paryżu; ściany górnej kondygnacji zdobią figury apostołów. [przypis edytorski]
Sainte-Chapelle (fr.: Święta Kaplica) — kaplica zamkowa ufundowana przez Ludwika IX w centrum dawnej siedziby królewskiej na wyspie Cité w Paryżu; miejsce przechowywania wielu relikwii; arcydzieło gotyku. [przypis edytorski]
Saint-Eloi — Święty Eligiusz. [przypis edytorski]
Saint-Evremond, [Charles de Marguetel de Saint-Denis de] (1616–1703) — fr. pisarz, filozof, dworzanin. [przypis tłumacza]
Saint-Exupéry, Antoine de (1900–1944) — pisarz i lotnik, autor Małego księcia. [przypis edytorski]
Saint Germain l'Auxerrois — kościół pod wezwaniem św. Germana, znajdujący się w centrum Paryża; w 1572 dźwięk jego dzwonów dał sygnał rozpoczęcia tzw. nocy św. Bartłomieja, kiedy to katolicy wymordowali tysiące protestantów. [przypis edytorski]
Saint-Hilaire, Étienne Geoffroy (1772–1844) — francuski zoolog, anatom porównawczy, prekursor myśli ewolucyjnej. [przypis edytorski]
Saint-Hilaire, Étienne Geoffroy (1772–1844) — francuski zoolog, anatom porównawczy, prekursor myśli ewolucyjnej. W 1794 roku rozpoczął korespondencję z Georges'em Cuvierem, z którym wspólnie opublikował kilka dzieł. W 1830 popadł w ostry spór z Cuvierem i przez dwa miesiące prowadził z nim debatę naukową przed francuską Akademią Nauk na temat planów budowy i stałości gatunków, podkreślając, że wszystkie zwierzęta są uformowane z takich samych zasadniczo elementów, według wspólnego, jednolitego planu, zaś gatunki mogą ulegać zmianom, podczas gdy Cuvier twierdził, że budowa różnych grup organizmów jest różna, a gatunki niezmienne. Dyskusja była szeroko komentowana przez europejskich naukowców. [przypis edytorski]
Saint Jean d'Acre — Akka. [przypis edytorski]
Saint-Just, Antoine (1767–1794) — jeden przywódców rewolucji francuskiej, bliski współpracownik Robespierre'a, członek Komitetu Ocalenia Publicznego. [przypis edytorski]
Saint-Just, Louis (1767–1794) — jakobin, jeden z przywódców rewolucji fr. 1789 r.; zasłynął z bezwzględności zarówno wobec przeciwników, jak i sojuszników rewolucji, czym zasłużył sobie na przydomki „Anioła Śmierci” i „Archanioła Terroru”; z wykształcenia prawnik (przed rewolucją asystent prokuratora); jako członek Gwardii Narodowej walczył z wojskami pruskimi w obronie rewolucyjnej Francji, dając przykład osobistej odwagi, ale też surowości wobec dezerterów i zdrajców; został najmłodszym członkiem Konwentu Narodowego (ciała prawodawczego); zasłynął mową przekonującą do skazania na śmierć Ludwika XVI jako tyrana; doprowadził też do aresztowania, skazania i stracenia innej czołowej postaci rewolucji fr., Georges'a Dantona; w wyniku przewrotu 9 thermidora (27 VII 1794) został aresztowany, obwiniony za okrucieństwa okresu wielkiego terroru pod rządami jakobinów (czerwiec–lipiec 1794) i zgilotynowany w dzień po przewrocie, wraz z Robespierre'em. [przypis edytorski]
Saint-Just, Louis de (1767–1794) — jeden z przywódców Rewolucji Francuskiej, jakobin, zwolennik Robespierre'a, zasłynął z rewolucyjnego zaangażowania i bezwzględności. [przypis edytorski]
Honoré de Balzac, Stracone złudzenia, Wielki człowiek z prowincji w Paryżu
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Saint-Just, Louis de (1767–1794) — jeden z przywódców Rewolucji Francuskiej. [przypis edytorski]
Saint-Lambert, Jean François de (1716–1803) — francuski poeta, filozof i oficer, członek Akademii Francuskiej (1770). [przypis edytorski]
Saint-Lambert, Jean-François de (1716–1803) — fr. poeta i filozof; rozgłos zyskał poematem opisowym Les saisons (Pory roku). [przypis edytorski]
Saint-Lambert, [Jean François de] (1716–1803) — w chwili wydarzeń w Pustelni liczył lat 41. Z rodziny szlacheckiej ale ubogiej, poświęcił się karierze wojskowej, uprawiając przy tym poezję. Pierwszym jego tytułem literackim była głośna przygoda miłosna z przyjaciółką Woltera, margrabiną du Châtelet, w której następstwie margrabina zmarła w połogu. Jako poeta zimny i suchy, jako człowiek więcej szanowany niż lubiany. Należał do grupy encyklopedystów; napisał rodzaj świeckiego katechizmu odbijającego poglądy „sensualistyczne” Helwecjusza i Holbacha. Związek jego z panią d'Houdetot trwał do końca jego życia. [przypis tłumacza]
Saint-Louis — miasto w płn.-zach. Senegalu, przy ujściu rzeki Senegal do Oceanu Atlantyckiego; zał. w 1659 jako pierwsza francuska osada kolonialna w Afryce. [przypis edytorski]
Saint-Malo — miejscowość portowa we Francji, w regionie Bretania; wg legendy powstała w miejscu, gdzie w VI w. osiedlił się św. Malo (Maklowiusz), walijski mnich będący uczniem i towarzyszem podróży sławnego św. Brendana, jednego z tzw. 12 apostołów Irlandii, w poszukiwaniach Wyspy Błogosławionych. [przypis edytorski]
Saint-Malo — miejscowość portowa we francuskim regionie Bretania; miasteczko otoczone jest murem. [przypis edytorski]
Saint-Martin, Louis Claude de (1743–1803) — francuski filozof, zwany Nieznanym Filozofem (pod takim pseudonimem ukazywały się jego pisma); zwalczał z oświeceniowy empiryzm, propagował nawiązujące do tradycji gnostycznych mistyczne, ezoteryczne chrześcijaństwo, głosił potrzebę powrotu człowieka do stanu sprzed wygnania z raju; jego poglądy, zwane martynizmem, znacząco wpłynęły na światopogląd romantyków polskich, zwłaszcza Adama Mickiewicza. [przypis edytorski]
Saint Marylebone — parafia i zamożna dzielnica w środkowym Londynie, której nazwa pochodzi od nazwy dawnego kościoła St. Mary by the Bourne, tj. św. Marii nad strumieniem. [przypis edytorski]
Saint–Maur — kanał na rzece Marnie pod Paryżem. [przypis redakcyjny]
Saint Pancras — tu: stacja kolejowa na północy Londynu. [przypis edytorski]
Saint-Preux — bohater najgłośniejszego romansu Russa, Nowej Heloizy. [przypis tłumacza]
Saint-Preux — bohater Nowej Heloizy Russa [tj. Rousseau; red. WL]. [przypis tłumacza]
Saint-Preux — bohater powieści epistolarnej Jeana Jacques'a Rousseau Nowa Heloiza: skromny nauczyciel, platoniczny kochanek swojej arystokratycznej uczennicy, którą wydano za mąż za bogatego barona. [przypis edytorski]
Saint-Preux i Julia — bohaterowie Nowej Heloizy Russa [tj. J. J. Rousseau; red. WL]. [przypis tłumacza]
Saint-Preux i pani de Wolmar — bohaterowie Nowej Heloizy, słynnej powieści Russa. [przypis tłumacza]
Saint-Priest, Emanuel (1806–1828) — karykaturzysta, syn francuskiego emigranta. [przypis edytorski]
Saintrailles, właśc. Xaintrailles, Jean Poton de (ok. 1390–1461) — szlachcic gaskoński, zasłużony uczestnik wojny stuletniej, towarzysz broni Joanny d'Arc; od 1454 marszałek Francji. [przypis edytorski]
Saint-Simon (1675–1755) — Louis de Rouvroy, książę de Saint-Simon, fr. wojskowy, dyplomata i pisarz. [przypis edytorski]
Saint-Simon, Henri de (1760–1825) — francuski pisarz i filozof, socjalista utopijny. [przypis edytorski]
saintsimoniści — zwolennicy doktryny filoz.-społecznej Henriego de Saint-Simon (1760–1825), socjalizmu utopijnego. [przypis edytorski]
Saintsimonistycznemu Bogu ludzkości, który niekiedy nabierał cech panteistycznych, hr. Henryk przeciwstawia osobowego Boga — Chrystusa, któremu nie próżno nadaje „arystokratyczny tytuł” Pana: Jego siła zaświadczona została już przez pokonanie pogaństwa. [przypis redakcyjny]
saintsimonizm — doktryna filozoficzno-społeczna głosząca potrzebę stworzenia nowego porządku publicznego: podział dóbr według zdolności i talentów, solidaryzm społeczny, potępienie własności prywatnej. [przypis edytorski]
Saint-Simon, Louis de Rouvroy, duc de (1675–1755) — francuski żołnierz, dyplomata i pisarz. [przypis edytorski]
Saint-Simon — tytuł książęcy Louisa de Rouvroy (1675–1755), żołnierza, dyplomaty i pisarza francuskiego. [przypis edytorski]
Saint-Simon, właśc. Louis de Rouvroy, książę de Saint-Simon (1675–1755) — francuski żołnierz, dyplomata i pamiętnikarz; jego obszerne Pamiętniki są klasyką literatury francuskiej, przedstawiają najpełniejszy, żywy opis dworu za panowania Ludwika XIV oraz okresu regencji 1715–1723. [przypis edytorski]
Saint-Simon — Z tej samej starej rodziny co książę de Saint-Simon (1675–1755), autor słynnych pamiętników. [przypis tłumacza]
sai, sai (port.) — wyjdź, wyjdź. [przypis edytorski]
Sais — ognisko wiedzy kapłańskiej w starożytnym Egipcie. Była tam sławna świątynia bogini Neith [opiekunki zmarłych; red. WL]; napis u wejścia głosił o niej: „Jam jest wszystko, co było, jest i będzie; żaden śmiertelny nie uchylił mojej zasłony”. [przypis redakcyjny]
Saisonstaat (niem.) — państwo sezonowe. [przypis edytorski]
Sais — starożytna miejscowość w Dolnym Egipcie. Stąd według pewnych podań mieli wywodzić się Grecy [por. Platon, Timajos]. [przypis redakcyjny]
sais tu (fr.) — wiesz? [przypis edytorski]
sais — tu: z fr. Sais courant, jeden z dwójki piechurów z laskami biegnących przed powozem konnym jakiejś ważnej osoby w Egipcie w XIX w. [przypis edytorski]
sajan (łac. sagum) — suknia żołnierska. [przypis edytorski]
sajany (starop.) — suknie żołnierskie. [przypis redakcyjny]
sajan (z wł. saione, od łac. sagum) — renesansowy obcisły kaftan męski przypominający krojem rzym. strój wojskowy: sięgający do pół uda, zakończony krótką spódniczką z klinów; noszony do XVII w. przez dworzan i rycerstwo. [przypis edytorski]
sajdaczna bogini (mit. gr.) — Artemida, dziewicza bogini łuczniczka, opiekunka zwierzyny łownej. Bliźniacza siostra Appollina. Jej strzałom przypisywano nagłą śmierć kobiet. [przypis edytorski]
sajdaczny — posiadający sajdak, tj. kołczan. [przypis edytorski]
sajdaczny (starop.) — z sajdakiem, kołczanem. [przypis redakcyjny]
Sajdaczny — właśc. Petro Konaszewicz–Sahajdaczny (1570–1622), hetman Kozaków regestrowych, uczestnik bitwy pod Chocimiem, zmarły wskutek odniesionych tam ran. [przypis edytorski]
sajdak a. sahajdak — skórzany pokrowiec, w którym wożono łuk i strzały. [przypis edytorski]
sajdak a. sahajdak — wyposażenie łucznika składające się z futerału na łuk oraz futerału na strzały (kołczanu). [przypis edytorski]
sajdak — kołczan. [przypis edytorski]
sajdak — kołczan. [przypis edytorski]
sajdak — pokrowiec na łuk i strzały. [przypis edytorski]
sajdak — sahajdak, futerał z łukiem i kołczan ze strzałami. [przypis edytorski]
sajdak — tu: kołczan ze strzałami. [przypis edytorski]
sajdak — wyposażenie łucznika składające się z futerału na łuk oraz futerału na strzały (kołczanu). [przypis edytorski]
sajdak (z tur.) — puzdro na łuk, cięciwę i strzały. [przypis redakcyjny]
sajeta — cienkie, delikatne, kosztowne płótno. [przypis edytorski]
sajeta — cienki, kosztowny materiał sprowadzany z zagranicy. [przypis edytorski]
sajeta (daw.) — cienka, delikatna tkanina; kosztowne sukno. [przypis edytorski]
sajeta (daw.) — cienka, kosztowna tkanina wełniana. [przypis edytorski]
sajeta (daw.) — cienkie, kosztowne sukno. [przypis redakcyjny]
sajeta (daw.) — cienkie sukno. [przypis edytorski]
sajeta — kosztowne cienkie sukno. [przypis redakcyjny]
sajki — bułki pszenne z gęsto zamieszanego ciasta. [przypis tłumacza]
Sajta (gw.) — polano, drewno. [przypis edytorski]
sak (daw.) — worek podróżny. [przypis edytorski]
sak (daw.) — worek, torba podróżna. [przypis edytorski]
sak (daw.) — worek, tu: mieszek, woreczek na pieniądze. [przypis edytorski]
sak (daw.) — worek, tu: woreczek na przybory do szycia. [przypis edytorski]
Sakia-Muni (ok. 563–483 p.n.e.) — Budda Siakjamuni, właśc. Siddhartha Gautama z rodu Śakjów, indyjski książę, filozof i reformator religijny, twórca buddyzmu. [przypis edytorski]
saki — dawna gra towarzyska. [przypis redakcyjny]
sakiew — dziś popr. D. lm od wyrazu sakwa: sakw. [przypis edytorski]
sakiewka (daw.) — woreczek na pieniądze. [przypis edytorski]
Sakija Muni a. Siakjamuni (ok. 563–483 p.n.e.) — Budda; mędrzec, którego nauki stały się podstawą buddyzmu; jego pierwotne imię brzmiało Siddhartha, pochodził z rodu Śakjów, nosił też przydomek Gautama. [przypis edytorski]
Sakja Muni — przydomek Siddharthy Gautamy, czyli Buddy. [przypis edytorski]
Sakja Muni — przydomek Siddharthy Gautamy (ok. 563–483 p.n.e.), czyli Buddy (tzn. oświeconego), księcia z rodu Śakjów, mędrca, założyciela buddyzmu. [przypis edytorski]
Sakkara — starożytna nekropola w Egipcie, w pobliżu Memfis, ok. 30 km na płd. od współczesnego Kairu; miejsce pochówku królów najstarszych dynastii, z licznymi grobowcami i piramidami, m.in. schodkową piramidą Dżesera. [przypis edytorski]
Sakkya-Muni — Buddha. [przypis redakcyjny]
sak macicy — środkowa część niewodu. [przypis autorski]
sak — osaczenie, pułapka (dosł.: worek). [przypis redakcyjny]
sakpalto (daw.) — lekki płaszcz męski, noszony głównie wiosną lub latem. [przypis edytorski]
sakramenta (daw. forma) — dziś: sakramenty. [przypis edytorski]
sakramenta — dziś popr. forma M.lm: sakramenty. [przypis edytorski]
sakramentalny — uświęcony zwyczajem, tradycją. [przypis edytorski]
sakramentki — zakonnice zakonu nieustającego uwielbienia Najświętszego Sakramentu; Maryja Kazimiera sprowadziła je z Francji do Polski w roku 1687. [przypis redakcyjny]
sakrament — tu: małżeństwo. [przypis edytorski]
sakryficjum (łac. sacrificium) — poświęcenie, ofiara. [przypis edytorski]
sakryfikować (daw., z łac.) — złożyć ofiarę, poświęcić. [przypis edytorski]
sakryfikować się (z łac.) — poświęcać się. [przypis edytorski]
Sakrypant — król cyrkaski, bohater saraceński. [przypis redakcyjny]
sak — sieć na ryby, tu: pułapka. [przypis edytorski]
sak — sieć na ryby w kształcie rozpiętego na kabłąkach worka. [przypis edytorski]
Saksonia — kraj związkowy w płd.-wsch. Niemczech. [przypis edytorski]
Saksy — Ogród Saski. [przypis edytorski]
saksy (pot.) — zagraniczna praca okresowa. [przypis edytorski]
