Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | techniczny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6568 przypisów.
tumultu — zbiegowiska, zgiełku. [przypis redakcyjny]
tumult — zamieszanie. [przypis edytorski]
tumult — zamieszanie, zgiełk spowodowany wieloma osobami będącymi w ruchu. [przypis edytorski]
tumult — zamieszki, awantury. [przypis edytorski]
tumult — zamieszki, zgiełk. [przypis edytorski]
tumult — zbiegowisko, hałas. [przypis redakcyjny]
tumult — zgiełk, zamieszanie. [przypis edytorski]
tumult — zgiełk, zamieszanie spowodowane ruchem wielu osób. [przypis edytorski]
tumult (z łac.) — zamieszanie. [przypis edytorski]
Tum vertice (…) ruinam (łac.) — „Z głową odkrytą stawał na deszczu nawalnym,/ Wśród grzmotów i piorunów rozpętanych w niebie” (Silius Italicus, Punica, I, 250; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
tum was czekał — dziś: tu was czekałem. [przypis edytorski]
tum wybrał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: tu wybrałem. [przypis edytorski]
tum (z niem.) — średniowieczny kościół katedralny lub kolegiata. [przypis edytorski]
tum (z niem.) — świątynia; kościół kolegiacki a. katedralny. [przypis edytorski]
tum zrywała — dziś: tu zrywałam. [przypis edytorski]
Tunbridge Wells — angielskie miasto w hrabstwie Kent, ok. 50 km na płd.-wsch. od centrum Londynu; od 1909 nosi oficjalną nazwę Royal Tunbridge Wells. [przypis edytorski]
Tunc (…) firmo — Vergilius, Aeneida, VI, 261. [przypis tłumacza]
tunc (łac.) — wtedy, wówczas. [przypis edytorski]
Tundal — zapewne nawiązanie do popularnego w średniowieczu tekstu wizyjnego Visio Tnugdali (Widzenie Tundala), w którym dusza nieprzytomnego rycerza oprowadzana jest przez anioła po kolejnych kręgach piekła, czyśćca i raju. [przypis edytorski]
Tunda? — Rozumiecie? [przypis autorski]
tundra — bezdrzewne zbiorowisko roślinności w zimnym, okołobiegunowym klimacie na półkuli północnej, składające się głównie z mchów i porostów, w południowym pasie także z roślin zielnych i krzewinek. [przypis edytorski]
tunetański — dziś popr: tuniski (przym. od nazwy Tunis). [przypis edytorski]
tunika Dejaniry (mit. gr.) — Dejanira, żona Herkulesa, który zabił zatrutą strzałą centaura Nessosa, gdy ten próbował zgwałcić Dejanirę. Umierając centaur podarował Dejanirze swoją tunikę splamioną krwią, twierdząc, że ma ona moc zapewnienia miłości męża. Dejanira posłała Herkulesowi tę tunikę, gdy zakochał się w innej kobiecie, Joli. Herkules zmarł w męczarniach po włożeniu tuniki, która na skutek działania zatrutej krwi Nessosa, przywarła do jego ciała i spaliła go żywcem; „tunika Dejaniry” to synonim nieznośnego, zabójczego cierpienia, które więzi ofiarę w swej mocy i od którego nie ma ucieczki. [przypis edytorski]
tunika — w staroż. Rzymie przewiązywany w pasie wełniany ubiór z krótkimi rękawami, odpowiednik greckiego chitonu. Plaut swobodnie miesza realia rzymskie i greckie, wprowadzając w greckim Efezie tuniki, impluvium, odniesienia do senatu. [przypis edytorski]
tunika zaprawiona krwią… Nessosa — według legendy greckiej centaur Nessos, zraniony śmiertelnie przez Heraklesa, nakłonił podstępnie żonę bohatera, Dejanirę, do zaczerpnięcia z jego rany krwi, która miała jej zapewnić wierność małżonka. Gdy Dejanira wręczyła Heraklesowi szatę zabarwioną krwią Nessosa, całe jego ciało zaczęła palić straszliwa trucizna. Bohater, nie mogąc znieść okropnych mąk, zbudował stos, na którym żywcem spłonął. [przypis redakcyjny]
Tunis — miasto portowe w płn. Afryce, ob. stolica Tunezji, ok. 17 km od dawnej Kartaginy; w XII–XVI w. jedno z najbogatszych miast muzułmańskich, stolica państwa Hafsydów. [przypis edytorski]
Tunstal (1476–1559) — sekretarz Henryka VIII, matematyk i filozof. [przypis tłumacza]
Tun', vetule (…) escas (łac.) — „Więc, staruszku, gromadzisz żer dla cudzych uszu?” (Aulus Persius Flaccus, Satirae, I, 22; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Tu oczy obróciwszy ku złotemu słońcu (…) chcieć śnić do życia końca i po życia końcu… — K. Tetmajer, Poezje, S. III, s. 31. [przypis autorski]
Tuo (…) omnia — Cicero, Tusculanae quaestiones [wyd. też pod tytułem: Tusculanae disputationes] I, 25; Cicero, De naturae deorum III, 35. [przypis tłumacza]
tupa — dziś popr.: tupie. [przypis edytorski]
tupając — dziś: tupiąc. [przypis edytorski]
tupecik — włosy spiętrzone nad czołem (element mody okresu romantyzmu bądź sposób na zasłonięcie łysiny). [przypis edytorski]
tupet (z fr.) — mała peruczka pokrywająca tylko wierzchołek głowy. [przypis redakcyjny]
tupet (z fr.) — półperuka zakładana na przód głowy. [przypis edytorski]
tupet (z fr. toupet) — kosmyk włosów na wierzchu głowy. [przypis edytorski]
Tu pierwszy drukarz paryski ustawił swe czcigodne tłocznie (…) jakże nie wspomnieć o Janie de Meung, który w domku na tej ulicy napisał swoją „Powieść o Róży”? — Jakub Rożenek nie wiedział, że Franciszek Villon mieszkał na ulicy św. Jakuba obok klasztoru św. Benedykta, w domku zwanym „Pod Zielonymi Drzwiami”. Uczeń Hieronima Coignarda chętnie wspomniałby był o tym dawnym poecie, który jak on różnego rodzaju ludzi poznał był w przygodach życia. [przypis autorski]
tupnijże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; znaczenie: tupnij koniecznie, tupnij natychmiast itp. [przypis edytorski]
Tu podzielili się na dwie grupy… — obie grupy odpowiedziały na pytanie Sokratesa twierdząco, tylko inaczej: jedni po namyśle dali wyraz swemu przekonaniu, drudzy bezmyślnie i mechanicznie powtórzyli swoje stereotypowe „tak jest”. [przypis tłumacza]
Tu po obiedzie, komedianci jego grali przed Vereikenem „Sir Johna Oldcastle” z wielką jego uciechą — And there in the afternoone his Plaiers acted before Vereiken sir John Oldcastel, to his great contentement. „Sydney papers”, 1746. II. 75. [przypis edytorski]
Tu przeciwko mię z Molu Weronka powstaje — w oryg. 3, 5: „Mamma e Ginevra e l'altre da Correggio / Veggo del molo in su Testremo corno: / Veronica da Gambara e eon loro (…)”: „Mammęę, Gineprę i inne panie z domu Coreggio / Widzę na ostatnim kraju grobli: / Weronika da Gambara jest z nimi (…)”. Miejsce więc zupełnie jasne. Cóż jednak zrobił niewprawny, a raczej niebaczny tłumacz? Oto „del molo” (pisane zapewne w jego wydaniu przez M) połączył z Weroniką i zrobił nazwisko „z Molu”; niepodobna bowiem łączyć z molu (…) powstaje, gdyż na molo się nie siedzi, a zresztą nie było przyczyny pozostawienia włoskiego wyrazu, gdy go można przetłumaczyć (tu np. grobla, tama). [przypis redakcyjny]
Tu (…) przybywszy — na wyspę AntiCirce. [przypis redakcyjny]
tu przymówki prazen (starop.) — tu (czyli na ziemi) wolny od napiętnowania. [przypis redakcyjny]
Tu (…) quicquam — Lucretius, De rerum natura, I, 22. [przypis tłumacza]
Tu quid dicis? Dico quia propheta eas (łac.) — J 9, 17: „Co ty mówisz? Mówię, że jest prorokiem”. [przypis tłumacza]
turak a. turako, Tauraco — rodzaj roślinożernych ptaków afrykańskich z czubem na głowie, należących do rodziny turakowatych (Musophagidae). W oryginale: touracos-loris, dalej jako loris, jednak to drugie słowo w jęz. francuskim oznacza lory (Loriinae), papugi występujące w płd.-wsch. Azji, Indonezji i Australii. Do zamieszania zapewne przyczynił się fakt, że w płd. Afryce wszystkie turakowate nazywa się lourie lub loerie. [przypis edytorski]
Turakina, Töregene-katun a. Turkiana-katun (zm. 1246) — żona mongolskiego chana Ugedeja (tu: Ogotaja) i matka jego następcy, Gujuka (tu: Kujuka), jako wdowa w latach 1241–1246 sprawowała, w samodzielny i kontrowersyjny sposób, funkcję regentki imperium mongolskiego. Podejrzewana o otrucie ruskiego księcia Jarosława II Wsiewołodowicza (1191–1246). Według niektórych źródeł jej śmierć mogła być wynikiem konfliktu z synem wkrótce po objęciu przez niego tronu. [przypis edytorski]
Turan — Azja Środkowa. [przypis edytorski]
Turan — średniowieczna muzułmańska nazwa regionu w środkowej części ob. pakistańskiej prowincji Beludżystan. [przypis edytorski]
turbacja (daw., gw.) — zmartwienie. [przypis edytorski]
turbacja (daw.) — kłopot, niepokój, zmartwienie. [przypis edytorski]
turbacja (daw.) — trudna sytuacja bądź zmartwienie nią. [przypis edytorski]
turbacja (daw.) — zmartwienie. [przypis edytorski]
turbacja (gw.) — zmartwienie. [przypis edytorski]
turbacja (z łac.) — zmartwienie. [przypis edytorski]
turban — zawój turecki na głowę. [przypis redakcyjny]
turban zimny — Muzułmanie nad grobami mężczyzn i niewiast stawią kamienne zawoje, innego dla obu płci kształtu. [przypis autorski]
turbare semetipsum (łac.) — J 11, 33: „Zafrasował się”. [przypis tłumacza]
turbator choru — śpiewak, przerywający pieśń chóru uroczystymi okrzykami. [przypis edytorski]
turbidum (łac.) — burzliwe. [przypis redakcyjny]
turbot (biol.) — gatunek ryby flądrokształtnej. [przypis edytorski]
turbować (daw.) — martwić. [przypis edytorski]
turbować (gw.) — martwić. [przypis edytorski]
turbować się (daw., gw.) — martwić się. [przypis edytorski]
turbować się (daw.) — martwić się. [przypis edytorski]
turbować się (daw.) — martwić się. [przypis edytorski]
turbować się (daw., z łac.) — martwić się. [przypis edytorski]
turbować się — martwić się. [przypis edytorski]
turbować się (z łac.) — martwić się. [przypis redakcyjny]
turbować — sprawiać kłopot; niepokoić. [przypis edytorski]
turbunek — kłopot. [przypis autorski]
Turcaret — tytułowy bohater komedii Alaina-Renégo Lesage'a z 1709, nieuczciwy, bezwzględny i rozwiązły finansista. [przypis edytorski]
Turczański Święty Marcin — ob. Martin, miasto powiatowe w środkowej Słowacji, do 1951 noszące nazwę Turčiansky Svätý Martin, od św. Marcina z Tours, patrona miasta. [przypis edytorski]
turczyć się — przyjmować język, obyczaje i wiarę Turków, stawać się Turkiem. [przypis edytorski]
Turczyn (daw.) — Turek; tu: Turcy, Turcja, Imperium Otomańskie (w skład którego wchodziła Jerozolima w latach 1517–1917). Akcja opowieści rozgrywa się w czasie wojny krymskiej (1853–1856), toczonej przez Rosję przeciwko Turcji, którą wspierali Brytyjczycy, Francuzi i Królestwo Sardynii. [przypis edytorski]
Turczyn psy zapuścił swoje — Turek (sułtan turecki) wypuścił swoich poddanych (sforę) Tatarów. [przypis redakcyjny]
Turczyn — tu: muzułmanin. [przypis edytorski]
turecka wojna — wojna rosyjsko–turecka (1877–1878). [przypis redakcyjny]
tureckimi aksamity — dziś popr. forma N. lm: tureckimi aksamitami. [przypis edytorski]
Turek tu niegdyś pił dymy w bursztynie — palił nargile, w których dym przechodzi przez wodę. [przypis redakcyjny]
Turenia — kraina historyczno-geograficzna we Francji, której stolicą jest miasto Tours. [przypis edytorski]
Turenne (1611–1675) — właśc. Henri de la Tour d'Auvergne, wicehrabia de Turenne; dowódca wojsk fr. w wojnie trzydziestoletniej. [przypis edytorski]
Turenne d'Aynac, Gabriel Louis de (1843–1907) — francuski oficer i podróżnik. [przypis edytorski]
Turenne, Henri de, zw. Tureniuszem (1611–1675) — marszałek Francji z czasów Ludwika XIV, zwycięzca wielu bitew; zginął w bitwie pod Sasbach od jednego z pierwszych wystrzałów artyleryjskich. [przypis edytorski]
Turgieniew, Iwan (1818–1883) — pisarz rosyjski, przedstawiciel realizmu, autor m. in. powieści Ojcowie i dzieci (1862). [przypis edytorski]
Turgieniew, Iwan (1818–1883) — pisarz rosyjski, przedstawiciel realizmu, mistrz analizy psychologicznej, autor m. in. powieści Ojcowie i dzieci (1862). [przypis edytorski]
Turgieniew, Iwan Siergiejewicz (1818–1883) — pisarz rosyjski, przedstawiciel realizmu, autor m.in. powieści Ojcowie i dzieci (1862). [przypis edytorski]
Turgieniew, Iwan Siergiejewicz (1818–1883) — rosyjski pisarz, przedstawiciel rosyjskiego realizmu krytycznego. [przypis edytorski]
Turgis — właściciel głośnej traktierni Pomme du Pin. [przypis tłumacza]
turgor — napięcie ściany komórkowej wskutek działania na nią ciśnienia hydrostatycznego z wnętrza komórki. [przypis edytorski]
Turgot, Anne Robert Jacques (1727–1781) — francuski finansista, twórca teorii postęp. [przypis edytorski]
Turgot, Anne-Robert-Jacques (1727–1781) — generalny kontroler finansów we Francji za panowania Ludwika XVI. [przypis edytorski]
tu Rhodus — przysłowie łacińskie: tu miejsce do popisu, zobaczymy. [przypis redakcyjny]
Turian, właśc. Luis de Torres (1582–1655) — hiszpański jezuita, profesor uniwersytetu w Alcali, autor m.in. rozważań na temat pokuty (Disputationes de poenitentia). [przypis edytorski]
Turioj — staroż. greckie miasto na Płw. Apenińskim, w Zat. Tarenckiej. [przypis edytorski]
Turka Barbara — z znakomitej w Ferrarze rodziny Turchi, bliżej nieznana. [przypis redakcyjny]
turkawka — gołębica. [przypis edytorski]
turkawka — najmniejszy ptak z rodziny gołębiowatych. [przypis edytorski]
turkawka — ptak podobny do gołębia, przen.: dziewczyna. [przypis edytorski]
turkawka — ptak podobny do gołębia, przen.: młoda dziewczyna. [przypis edytorski]
