Przypisy

zostałeś zabitym — dziś popr.: zostałeś zabity. [przypis edytorski]

zostały — tu: pozostały przy życiu, ocalały. [przypis edytorski]

zostali templariusze (…) w najstraszliwszy sposób wytępieni — templariusze, zakon rycerski, założony ok. 1120 w Jerozolimie w celu obrony i eskorty pielgrzymów do Ziemi Świętej; posiadali kilkanaście prowincji w Europie, dzięki licznym nadaniom, przywilejom papieskim i operacjom finansowym zgromadzili wielkie bogactwa, dzięki którym mieli znaczące wpływy polityczne; po upadku Królestwa Jerozolimskiego pozbawieni siedziby templariusze przenieśli się na Cypr, a następnie do Francji. Upadek zakonu spowodowały wysunięte przez króla Francji Filipa IV Pięknego (1268–1314), poważnie zadłużonego u zakonu, oskarżenia o świętokradztwa, herezję, czary i spiskowanie z poganami. Francuska gałąź zakonu została skasowana w 1311 r., jej majątki skonfiskowano, a wielu templariuszy, włącznie z wielkim mistrzem Jakubem de Mollay i najwyższymi dostojnikami, spalono na stosie. Ostatecznie zakon został zawieszony przez papieża w 1317. [przypis edytorski]

zostanie po mnie ta siła fatalna… — Juliusz Słowacki, Testament mój. [przypis edytorski]

zostawa (daw.) — dziś popr. forma: zostaje. [przypis edytorski]

zostawa — dziś popr. forma: zostaje. [przypis edytorski]

zostawam (starop. forma) — 1.os.lp cz. teraźn.; dziś popr.: zostaję; pozostaję. [przypis edytorski]

zostawa (starop. forma) — 3.os.lp cz. teraźn.; dziś popr.: zostaje. [przypis edytorski]

zostawa (starop. forma) — dziś 3.os. lp: zostaje. [przypis edytorski]

zostawa (starop. forma) — dziś popr.: zostaje. [przypis edytorski]

zostawa (starop. forma) — zostaje. [przypis edytorski]

zostawa (starop. forma) — zostaje; tu: pozostaje. [przypis edytorski]

zostawiać w kozie (pot.) — karać, zamykając ukaranego w jakimś pomieszczeniu w szkole, w czasie lekcji, a częściej po lekcjach. [przypis edytorski]

zostawiem (daw. gw.) — dziś popr.: zostawimy. [przypis edytorski]

zostawiłem był — forma daw. czasu zaprzeszłego. [przypis edytorski]

zostawił od wypadku — tu: zostawił na wszelki wypadek. [przypis edytorski]

zostawili — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli zostawi. [przypis edytorski]

zostawim (daw. forma) — dziś 1 os. lm: zostawimy. [przypis edytorski]

zostawiony jest własnemu przemysłowi — zdany sam na siebie. [przypis edytorski]

zostawować (daw.) — zostawiać. [przypis edytorski]

zostawować — dziś popr.: zostawiać. [przypis edytorski]

zostawowała (starop. forma) — zostawała. [przypis edytorski]

zostawował (starop. forma) — dziś: zostawiał. [przypis edytorski]

zostawował (starop. forma) — zostawiał. [przypis edytorski]

zostawowały (starop. forma) — dziś 3.os. lm: zostawiały. [przypis edytorski]

zostawuiąc (daw.) — dziś: zostawiając. [przypis edytorski]

zostawując (daw. forma) — dziś: zostawiając. [przypis edytorski]

zostawując (daw. forma) — zostawiając. [przypis edytorski]

zostawując — dziś popr.: zostawiając. [przypis edytorski]

zostawując — dziś: zostawiając. [przypis edytorski]

zostawują — dziś popr.: zostawiają. [przypis edytorski]

zostawują — zostawiają. [przypis edytorski]

zostawuję — dziś popr.: zostawiam. [przypis edytorski]

zostawuję — dziś: zostawiam. [przypis edytorski]

zostawuje (daw.) — dziś popr. forma 3 os.lp: zostawia. [przypis edytorski]

zostawujem — dziś popr. forma 1.os. lm cz.ter.: zostawiamy. [przypis edytorski]

zostawujemy (daw.) — dziś popr.: zostawiamy. [przypis edytorski]

zostawuje (starop. forma) — dziś 3.os. lp: zostawia. [przypis edytorski]

zostawuje (starop. forma) — dziś: zostawia. [przypis edytorski]

zostawuje (starop. forma) — zostawia. [przypis edytorski]

zostoi — zostanie, utrzyma. [przypis edytorski]

z oszczepy — dziś popr. forma N. lm: z oszczepami. [przypis edytorski]

z otwartymi ramiony — dziś popr. forma N.lm: (…) ramionami. [przypis edytorski]

z otwartymi ramiony — dziś popr. forma: z otwartymi ramionami. [przypis edytorski]

z otwartymi usty — dziś popr. forma N.lm: (…) ustami. [przypis edytorski]

z (…) otwartymi usty — dziś popr. forma N.lm: z (…) ustami. [przypis edytorski]

z owąd — od tego właśnie; stąd, dlatego. [przypis edytorski]

zowąd — stamtąd. [przypis edytorski]

zową — dziś popr. forma 3 os. lm: zwą. [przypis edytorski]

zową — dziś popr. forma: zwą a. zowią. [przypis edytorski]

zową (starop. forma) — zwą; nazywają. [przypis edytorski]

zową — wzywają. [przypis edytorski]

z owego nieśmiertelnego tysiąca, co pod wodzą Garibaldiego zdobywał Sycylię — w maju 1860 Giuseppe Garibaldi na czele tysiąca ochotników wyprawił się przeciwko Królestwu Obojga Sycylii i w ciągu czterech miesięcy obalił rządy Burbonów, co przyczyniło się do zjednoczenia Włoch. [przypis edytorski]

z owemi wysokiemi — formy N.lm zaimka i przymiotnika odnoszących się do rzeczowników niemęskoosobowych (tu: lasy). [przypis edytorski]

zowią (daw.) — dziś popr.: nazywają. [przypis edytorski]

zowie (daw.) — nazywa. [przypis edytorski]

zowiemy (starop. forma) — zwiemy; nazywamy. [przypis edytorski]

zowie się gminnym wyrazem: kiepska — gminnym, tj. pospolitym lub wulgarnym, ponieważ przymiotnik „kiepski” pochodzi od wyrazu „kiep”, oznaczającego głupca: w dawnej polszczyźnie to słowo, oznaczające pierwotnie kobiece genitalia, było poważną obelgą. [przypis edytorski]

zowie się — nazywa się. [przypis edytorski]

zowie (starop. forma) — dziś 3.os.lp: zwie (tj. nazywa). [przypis edytorski]

zowie — tu: wzywa. [przypis edytorski]

z ozdoby — dziś popr. forma N. lm: z ozdobami. [przypis edytorski]

z Panem Jezusem — tj. z sakramentem. [przypis edytorski]

z partesa stąpać — stąpać wyniośle, uroczyście. [przypis edytorski]

z Paru (…) kamień — marmur paryjski; wysoko ceniony w Grecji i Rzymie. [przypis edytorski]

z pełnym rogiem — nawiązanie do mitycznego rogu obfitości, stale napełniającego się pożywieniem. [przypis edytorski]

z Peleja synem — z Achillesem. [przypis edytorski]

z pergamskiego zamku — Pergamon to historyczna kraina w Azji Mniejszej, gdzie znajdowała się Troja. [przypis edytorski]

z pewna — na pewno. [przypis edytorski]

z pewnego czasu — od pewnego czasu. [przypis edytorski]

z pewnym stanem umysłowym wnet stowarzysza się zwykle jakiś stan wprost przeciwny (np. s. 133) — autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; w tym przypadku na odnośnej stronie znajduje się akapit z rozdziału VII zaczynający się od słów: „Mimo opisanego powyżej procesu zobojętniania się przykrych składników życiowych (…)”. [przypis edytorski]

z piany morskiej zrodzonej — w mit. gr. bogini miłości i piękna Afrodyta zrodziła się z piany morskiej. [przypis edytorski]

z pięciozębnymi widły — mowa o narzędziu do wyjmowania mięsa z ognia, prototypie dzisiejszego widelca. [przypis edytorski]

z piekłów — dziś popr. forma D. lm: z piekieł. [przypis edytorski]

z pierścionkiem — w domyśle: ślubnym. [przypis edytorski]

z piersiami siedmią — z siedmioma piersiami. [przypis edytorski]

z pierwszey spuścił co ochoty (starop.) — ochłonął nieco z początkowego zapału. [przypis edytorski]

z pieśni iliackich — na podstawie Iliady. [przypis edytorski]

z pijanym hałasem — fraza ta pojawia się w wierszu Czarny szal Kornela Ujejskiego (1823–1897), napisanym na motywach wiersza Puszkina o tym samym tytule, nie zaś w tłumaczeniu z Puszkina dokonanym przez Odyńca, jak pisze autor. [przypis edytorski]

Z pilnością zachowajcie jedność ducha we związku pokoju. Jednoście ciało i duch jeden… — Ef 4, 3–6. [przypis edytorski]

z piwnice (starop. forma D., lp, r.ż.) — z piwnicy. [przypis edytorski]

z płaczki swemi — dziś popr. forma N. lm: ze swoimi płaczkami. [przypis edytorski]

z płonącego miasta — chodzi o metodyczne wypalanie części Warszawy, mianowicie terenu getta (obejmującego ponad 300 ha w obrębie miasta) rozpoczęte przez oddziały niemieckie pod dowództwem Jürgena Stroopa w maju 1943 w celu stłumienia powstania, które trwało od 19 kwietnia do 16 maja 1943. [przypis edytorski]

zpląta — dziś popr.: splącze. [przypis edytorski]

z północą — z zasadami, którymi kieruje się mocarstwo północne, tj. Rosja. [przypis edytorski]

z półtora soroka — około sześćdziesięciu; por. ros. sorok: czterdzieści. [przypis edytorski]

z pociechą — tu: ku uciesze. [przypis edytorski]

z podatnej sy — błąd w wyd. źródłowym trudny do zinterpretowania. [przypis edytorski]

(…) z podchłopia wyrwała — przyszła od innego mężczyzny lub podchłopię jako młodzieniec, wyrostek. [przypis edytorski]

z pod — dziś popr. forma ubezdźwięczniona, pisownia łączna: spod. [przypis edytorski]

z pod — dziś popr. pisownia łączna, z ubezdźwięcznieniem: spod. [przypis edytorski]

z pod — dziś popr. pisownia łączna z ubezdźwięcznieniem: spod. [przypis edytorski]

zpod — dziś popr. pisownia: spod. [przypis edytorski]

zpod — dziś ubezdźwięcznione: spod. [przypis edytorski]

z pode — dziś popr. pisownia: spode. [przypis edytorski]

zpode — dziś popr. pisownia: spode. [przypis edytorski]

z pod (starop. forma ort.) — dziś popr.: spod. [przypis edytorski]

z pod (starop.) — spod. [przypis edytorski]

z podziemu — dziś popr.: z podziemia. [przypis edytorski]

z podziwem — tu: ze zdziwieniem. [przypis edytorski]