Przypisy

ibisy i małpy, i capy — Thot (egip. Djehuty), egipski bóg księżyca, panujący nad czasem, wynalazca kalendarza i pisma, patron mądrości i wiedzy, przedstawiany pod postacią ptaka ibisa lub człowieka z głową ibisa, niekiedy również pawiana. W epoce hellenistycznej powstał kult Hermesa Trismegistosa (Trzykroć Największego), patrona wiedzy i mądrości tajemnej, postaci łączącej cechy greckiego Hermesa i egipskiego Thota. [przypis edytorski]

…i błagał wszystkich Achajów, dwóch zaś Atrydów najbardziej… — Iliada I 15–16. [przypis edytorski]

Iblis a. Eblis (ar.) — w wierzeniach muzułmańskich: przywódca złych duchów, szatan. [przypis edytorski]

Iblis — przywódca zbuntowanych dżinnów, odpowiednik szatana. [przypis edytorski]

Ibn Adhari, właśc. Ibn Idhari (XIII–XIV w.) — marokański historyk, autor dzieła Al-Bayan al-Mughrib (1312), kroniki muzułmańskiej Afryki Płn. i Płw. Iberyjskiego. [przypis edytorski]

I bolsz nie hreszy (białorus.) — i nie grzesz więcej. [przypis edytorski]

Ibrahim Pasza (1789–1848) — egipski wódz i polityk, syn wicekróla Egiptu Muhammada Alego; jako dowódca armii egipskiej zwyciężył wahhabitów, podbił Sudan; w 1824 mianowany przez sułtana namiestnikiem Morei (Peloponezu); w lipcu 1824 przybył do Grecji z 63 okrętami, setką okrętów transportowych i 16.000 żołnierzy; tłumił powstanie greckie ze szczególnym okrucieństwem. [przypis edytorski]

Ibrejczyka — hebr. אִישׁ עִבְרִי (isz iwri): ‘człowiek/mężczyzna Hebrajczyk’ [tu: Ibrejczyk]. Ten, który przybył «zza rzeki [Eufrat], potomek Ebera», zob. Raszi do 39:14. Por. komentarz do Ks. Rodzaju 14:13. [przypis edytorski]

Ibrejczykowi — hebr. הָעִבְרִי (haiwri). «Ten, który przyszedł zza rzeki [Eufrat]», zob. Raszi do 14:13. Por. komentarz do Ks. Rodzaju 10:21. Abram żył w mieście Charan, które leży na wschód od Eufratu, żeby dojść do Kanaanu musiał przedostać się najpierw przez rzekę. W innych tłumaczeniach jako: Hebrajczyk. [przypis edytorski]

Ibsen, Henrik (1828–1906) — dramatopisarz norweski. [przypis edytorski]

Ibsen, Henrik (1828–1906) — norweski dramatopisarz, autor sztuk romantycznych (Peer Gynt), realistycznych (Nora), w ostatnich dramatach nawiązujący do symbolizmu. [przypis edytorski]

Ibsen, Henrik (1828–1906) — norweski dramatopisarz, reżyser, dyrektor teatru, autor m.in. dramatów Dzika kaczka, Nora czyli dom lalki, Peer Gynt. [przypis edytorski]

Ibsen, Henrik (1828–1906) — norweski dramaturg, czołowy przedstawiciel nurtu krycznorealistycznego w Skandynawii; jego Komedia miłości z 1862 wywołała skandal ze strony mieszczaństwa. [przypis edytorski]

Ibsen, Henrik (1828–1906) — wybitny dramaturg norweski, krytyk społeczeństwa mieszczańskiego; autor m.in. dramatów Dzika kaczka, Nora, czyli dom lalki. [przypis edytorski]

Ibsen, Henrik (1828–1906) — wybitny dramaturg norweski, krytyk społeczeństwa mieszczańskiego. [przypis edytorski]

Ibsen, Henrik Johan (1828–1906) — dramaturg norweski. [przypis edytorski]

Ibsen, Henryk (1828–1906) — dramaturg norweski, początkowo tworzący utwory oparte na motywach historycznych, legendach i sagach skandynawskich, później podjął tematykę społeczno-obyczajową w duchu realizmu i naturalizmu; autor m.in. dramatów Nora czyli dom lalki oraz Dzika kaczka. [przypis edytorski]

Ibsen, Henryk (1828–1906) — dramaturg norweski, początkowo tworzący utwory oparte na motywach historycznych, legendach i sagach skandynawskich, później podjął tematykę społeczno-obyczajową w duchu realizmu i naturalizmu (Nora czyli dom lalki 1879, Dzika kaczka 1884, Brand 1865). [przypis edytorski]

Ibsen, Henryk (1828–1906) — dramaturg norweski, początkowo tworzący utwory oparte na motywach historycznych, legendach i sagach skandynawskich (Grób Hunów 1850, Peer Gynt 1867); następnie podjął tematykę społeczno-obyczajową w duchu realizmu i naturalizmu, w późnej twórczości wprowadzał do swych sztuk elementy symbolizmu; od 1857 r. kierował Norweskim Teatrem Kristiania, później przebywał na emigracji we Włoszech i w Niemczech, zmarł w Christianii, będącej dziś dzielnicą Oslo; oprócz wymienionych, do najbardziej znanych jego dzieł należą dramaty Nora czyli dom lalki (1879) i Dzika kaczka (1884). [przypis edytorski]

Ibsen, Henryk (1828–1906) — dramaturg norweski. Początkowo tworzył utwory oparte na motywach historycznych, legendach i sagach skandynawskich, później podjął tematykę społeczno-obyczajową w duchu realizmu i naturalizmu oraz symbolizmu. Dzieła: Grób Hunów, Nora czyli dom lalki, Dzika kaczka. [przypis edytorski]

Ibsen, Henryk (1828–1906) — dramaturg norweski. Początkowo tworzył utwory oparte na motywach historycznych, legendach i sagach skandynawskich, później podjął tematykę społeczno-obyczajową w duchu realizmu i naturalizmu oraz symbolizmu. Dzieła: Grób Hunów, Nora czyli dom lalki, Dzika kaczka, Kobieta morska. [przypis edytorski]

Ibsen, Henryk (1828–1906) — norweski dramatopisarz, reżyser, dyrektor teatru, autor m.in. dramatów Dzika kaczka, Nora czyli dom lalki, Peer Gynt. [przypis edytorski]

Ibsen, Henryk (1828–1906) — wybitny dramaturg norweski, krytyk społeczeństwa mieszczańskiego; autor m.in. dramatów Nora czyli dom lalki (1879), Upiory (1881), Dzika kaczka (1884). [przypis edytorski]

I była chwila ciszy. I powietrze stało głuche, milczące, jakby z trwogi oniemiało — Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, ks. X, w. 12. [przypis edytorski]

I była chwila ciszy. I powietrze stało się głuche, milczące, jakby z trwogi oniemiało — fragment utworu Pan Tadeusz, autorstwa Adama Mickiewicza (1798–1855). [przypis edytorski]

I był wieczór, i był ranek — w oparciu o słowa tego wersetu w żydowskiej tradycji doba liczona jest od wieczora, czyli po zapadnięciu zmroku (od momentu, gdy na niebie pojawią się trzy gwiazdy), do czasu po zachodzie słońca następnego dnia. [przypis edytorski]

i by lampa (…) zagaśnie — tu: i niby lampa (…) zagaśnie. [przypis edytorski]

i całe owo dziesięcioro praw bożych — w tym miejscu na marginesie poniższego wywodu znajduje się adnotacja: „Prawa Tablic”. [przypis edytorski]

I całus, i policzek ozwały się razem — fragment utworu Pan Tadeusz, autorstwa Adama Mickiewicza (1798–1855). [przypis edytorski]

I can't get out (ang.) — nie mogę wyjść. [przypis edytorski]

I can't help smiling (ang.) — nie mogę się powstrzymać od uśmiechu. [przypis edytorski]

Icchak Cukierman ps. „Antek” (1915–1981) — żołnierz Żydowskiej Organizacji Bojowej i Armii Krajowej, uczestnik powstania w getcie warszawskim i powstania warszawskiego, w 1948 roku wyemigrował do Izraela. [przypis edytorski]

Icchak i Iszmael — «Stąd [wniosek], że Iszmael porzucił swoje złe postępowanie oraz ustąpił pierwszeństwa Icchakowi. I to była owa „sędziwość szczęśliwa”, o której mowa w związku z Abrahamem», zob. Raszi do 25:9. [przypis edytorski]

Icchak — od hebr. צָחַק (cachak): 'śmiać się', por. też Ks. Rodzaju 17:17, 18:12 i 21:6. [przypis edytorski]

Icchak — od rdzenia צָחַק (cachak): 'śmiać się', aluzja do śmiechu Abrahama (Ks. Rodzaju 17:17) i śmiechu Sary (Ks. Rodzaju 18:12). W innych tłumaczeniach jako: Izaak. [przypis edytorski]

ice-cream (ang.) — lody (do jedzenia). [przypis edytorski]

ice-cream (ang.) — lody. [przypis edytorski]

ice krem soda (z ang.) — deser lodowy z wodą sodową a. z napojem gazowanym. [przypis edytorski]

Icek zapieczętowany — popularna komedia ze śpiewami autorstwa Aleksandra Ładnowskiego (1815–1891). [przypis edytorski]

Ich als praktische Einheit (niem.) — ja jako praktyczna (funkcjonalna) jednostka. [przypis edytorski]

Ich bin doch Gallen, Johann Gallen. Erkennen Sie mich nicht? (niem.) — Jestem przecież Gallen, Johann Gallen. Nie poznaje mnie pan? [przypis edytorski]

Ich bin mein eigener Dalai-Lama, ich bin mein eigener Jesus Christ (niem.) — Sam sobie jestem Dalajlamą, sam sobie jestem Chrystusem. [przypis edytorski]

Ich bin nicht von Prag, nicht von Wien, / Ich bin eine fesche Ungarin — nie jestem z Pragi ani z Wiednia, jestem szykowną Węgierką. [przypis edytorski]

Ich bin's! Es ist eben Karneval! (niem.) — To ja [zrobiłem]! To jest właśnie karnawał! [przypis edytorski]

Ich bitte, sagen Sie, Kurt (niem.) — Proszę, niech pan powie, Kurt. [przypis edytorski]

Ich Czworo — komedia Gabrieli Zapolskiej z 1907 r. [przypis edytorski]

Ich danke (niem.) — dziękuję. [przypis edytorski]

ich dowódca Hoenszyld był zabit — dowódcą eskadry szwedzkiej blokującej port w Gdańsku i walczącej w bitwie pod Oliwą był wiceadmirał Nils Göransson Stiernsköld (1583–1627), który zmarł od odniesionych ran. [przypis edytorski]

ich — dziś B.lm r.ż.: je. [przypis edytorski]

ich — dziś popr. forma B. lm r.n.: je; zdanie z dziećmi się nie układa, a ich się… bije oznacza: nie należy dzieci prosić ani pytać o zgodę, należy je bić (aby je zmusić do posłuszeństwa). [przypis edytorski]

ich — dziś: schował je (obrazki). [przypis edytorski]

ich gwoli (daw.) — ze względu na nie. [przypis edytorski]

Ich habe dir doch alles genau erklärt, Jude (niem.) — Przecież wszystko ci dokładnie wyjaśniłem, Żydzie. [przypis edytorski]

Ich habe es oft gesagt und werde noch oft wiederholen, die causa finalis der Welt — u. Menschenhändel ist die dramatische Dichtkunst (niem.) — Często mówiłem i równie często będę jeszcze powtarzał, że ostateczna przyczyna świata i ludzkości — to poezja tragiczna. [przypis edytorski]

Ich hab' mein Herz in Heidelberg verloren (niem.) — Straciłem serce w Heidelbergu. [przypis edytorski]

Ich halte, och an die Photographie (niem.) — opieram się na fotografii. [przypis edytorski]

Ich hipoteza powiada, że (…) spotkanie się owulu z plemnikiem gatunku X daje nam dziewczynkę, a z plemnikiem Y daje chłopczyka! — jest to opis systemu determinacji płci XY (płci chromosomalnej, genotypowej), odpowiadający obecnej wiedzy naukowej, potwierdzonej szczegółową wiedzą genetyczną; płeć chromosomalna nie decyduje bezwzględnie o wszystkich cechach uznawanych za wyróżniki płci, dlatego współcześnie do określenia płci danej osoby stosuje się kilka kryteriów, m.in. płeć hormonalną; streszczona przez doktora Kunokiego koncepcja regulowania pewnych cech płciowych hormonami zasadniczo nie jest sprzeczna z opisanym procesem powstania płci genotypowej. [przypis edytorski]

Ich jest królestwo ziemi — odniesienie do biblijnego: „Błogosławieni ubodzy w duchu, albowiem ich jest królestwo niebios” (Mt 5,3; podobnie Łk 6,20). [przypis edytorski]

Ich kauf's, Grossmutter (niem.) — kupuję to, babciu [przypis edytorski]

i chłopskim oraz Przecież ten wolny lud (…) despotyczną władzą — te słowa w wyd. z 1816 r. usunięto. [przypis edytorski]

Ichlichkeit (niem.) — jaźniowość, jaźń. [przypis edytorski]

Ich liebe dich, du liebst mich (niem.) — ja cię kocham, ty mnie kochasz. [przypis edytorski]

Ich liebe dich (niem.) — Kocham cię. [przypis edytorski]

ichneumon a. mangusta — małe zwierzę drapieżne żyjące w Afryce i Azji Mniejszej. [przypis edytorski]

Ich (niem.) — ja. [przypis edytorski]

ich (niem.) — ja. [przypis edytorski]

ich obliczania — naliczania zarobków. [przypis edytorski]

i chołodziec litewski, milcząc, żwawo jedli — Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, ks. I. [przypis edytorski]

ich pięty — «Wszystkie oddziały [Gada] powrócą do swojej ziemi za Jordanem, tymi drogami, którymi przyszli, bez strat w ludziach», zob. Raszi do 49:19. [przypis edytorski]

Ich schnitt es gern (…) bleiben — pieśń Niecierpliwość (niem. Ungeduld) z cyklu pieśni (pierwsze wyd. 1824) skomponowanego przez Franza Schuberta do poezji Wilhelma Müllera. [przypis edytorski]

Ich sehe des Dorfes Weiden, Des Wiesenbaches Rand, Wo ich die ersten Freuden Den ersten Schmerz empfand (niem.) — Widzę wiejskie pastwiska, obrzeża Weisenbach, gdzie doznałem pierwszych radości i pierwszego bólu; tłum. WL. [przypis edytorski]

Ich sei, gewährt mir die Bitte, In eurem Bunde die dritte (niem.) — niech wejdę, spełnijcie mą prośbę, do waszego związku na trzecią; cytat z ballady Fryderyka Schillera Poręka (Die Bürgschaft), ze zmienionym rodzajem gram. zaimka na żeński. [przypis edytorski]

ichtiologia — nauka zajmująca się badaniem ryb. [przypis edytorski]

ichtiozaur (gr.: rybojaszczur) — wymarły, mezozoiczny gad morski, z kształtu przypominający rybę o długim pysku. [przypis edytorski]

ichtiozaury (z gr. ichthys: ryba, sauros: jaszczur; paleont.) — rząd drapieżnych gadów morskich, żyjących w erze mezozoicznej, wymarłych ok. 90 mln lat temu. [przypis edytorski]

ich trinke (niem.) — piję. [przypis edytorski]

ich ucieczki tak nagłej — pozorowany odwrót konnych łuczników był często stosowanym elementem partyjskiej sztuki wojennej; w starożytności istniało nawet powiedzenie „partyjska strzała”. [przypis edytorski]

Ich wäge die Gedanken in der Schale meines Zornes! Und die Werke mit dem Gewicht meines Grimms (niem.) — Ja ważę myśli na szali mojego gniewu, a czyny ciężarami mojej wściekłości w przekładzie Michała Budzyńskiego (wyd. 1900 r.); cytat z dramatu Zbójcy Friedricha Schillera (1759–1805). [przypis edytorski]

Ich war nie Nazi, Ich war immer Deutsch-National (niem.) — nigdy nie byłam nazistką, zawsze byłam Niemiecko-Narodowa [popierałam Niemiecką Narodową Partię Ludową]. [przypis edytorski]