Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | czeski | dopełniacz | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | islandzki | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | regionalne | rosyjski | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 24152 przypisów.
fraszka — błahostka. [przypis redakcyjny]
fraszka cnota — cnota jest fraszką, cnota nic nie znaczy. [przypis redakcyjny]
Fraszka jest okazem tzw. emblematu, obrazka alegorycznego: Kochanowski przełożył ją z Alciata, twórcy tego gatunku (Emblemata, 1531). Inny przekład Niedbałego figura sporządził Rej w Zwierzyńcu (1562, rozdz. IV, nr 22). [przypis redakcyjny]
Fraszka Jest przekładem końcowego dystychu epigramatu humanisty węgierskiego Jana z Panonii (1433–1490), skierowanego do Pawła II. [przypis redakcyjny]
Fraszka nawiązuje do mitu o Tantalu, który zaprosiwszy bogów na ucztę (chcąc wypróbować ich wszechwiedzę) podał im pieczeń z własnego syna. Tylko bogini Demeter (która utraciła dar jasnowidzenia) zjadła łopatkę. Bogowie odkryli podstęp. Jowisz wskrzesił chłopca i wstawiwszy mu łopatkę z kości słoniowej zabrał na Olimp, Tantala zaś strącił do Tartaru, gdzie dręczony był przez głód i pragnienie bez możliwości zaspokojenia ich. [przypis redakcyjny]
Fraszka nawiązuje do średniowiecznej legendy, według której wskrzeszony przez Chrystusa Łazarz miał opisać swe pośmiertne wrażenia. [przypis redakcyjny]
Fraszka niewątpliwie o sobie samym. [przypis redakcyjny]
Fraszka o temacie u Kochanowskiego pospolitym (zob. I 7 Na starą). Dowcip polega na sztuczce rymowej, wiersze bowiem parzyste zamiast wyrazu oczekiwanego wprowadzają całe zwroty, rzekomo maskujące drwiny z podstarzałej zalotnicy. Owe wyrazy oczekiwane to: babo, lata, wnuki, dupia, do domu, legaj, szalej, młody, paciorki, stary, za tobą, szydzą, matka. [przypis redakcyjny]
Fraszka skierowana Jest do stryja poety, Filipa Kochanowskiego. Jako właściciel połowy Czarnolasu gospodarował on w majątku podczas nieobecności Jana Kochanowskiego, a w latach 1562–1563 miał z nim proces. [przypis redakcyjny]
fraszka (starop.) — błahostka, drobnostka, drobiazg (zob. w w. 2 „lekkie rymy”, w w. 4 „nieważne pieśni”) [przypis redakcyjny]
Fraszka, wspomniana przez Górnickiego w Dworzaninie polskim, powstać musiała przed r. 1565. [przypis redakcyjny]
Fraszka wydrukowana w 1. wydaniu Szachów z ozdobionym herbem Tarnowskich (gwiazda nad półksiężycem), zawiera przepowiednię niespełnioną, młody bowiem Tarnowski „zszedł” rychło po ojcu, hetmanie. [przypis redakcyjny]
Fraszka zwraca się albo do Nideckiego (por. przyp. do fr. II 34), albo do Andrzeja Trzecieskiego (por. przyp. do fr. II 80), z którym Kochanowski również bardzo się przyjaźnił. [przypis redakcyjny]
Fraszka zwrócona do Andrzeja Trzecieskiego (por. przyp. do fr. II 80) albo Nideckiego (fr. II 34). [przypis redakcyjny]
fraterne (łac.) — po bratersku. [przypis redakcyjny]
fraucymer — dwór, orszak niewieści. [przypis redakcyjny]
fraucymer (z niem. Frauenzimmer: komnata kobiet, pokój dla dam) — damy dworu, stałe towarzystwo królowej lub księżnej. [przypis redakcyjny]
frauencymer — orszak kobiecy. [przypis redakcyjny]
frazes u Prusa: zdanie, wyrażenie (bez zabarwienia ujemnego). [przypis redakcyjny]
freda — Będę o tym mówił gdzie indziej. [przypis redakcyjny]
Frederichs-Odde — nazwa daw. fortecy; dziś: miasto Fridericia. [przypis redakcyjny]
Fredro, Andrzej Maksymilian (ok. 1620–1679) — historyk, pisarz polityczny i zbieracz przysłów. Zwolennik i propagator złotej wolności szlacheckiej i liberum veto. Fragment przytoczony w motcie pochodzi z dzieła Przysłowia mów potocznych, obyczajowe, radne, wojenne… z r. 1658, cennego zbioru przysłów siedemnastowiecznych. Aleksander Fredro mylnie uważał się za potomka Andrzeja Maksymiliana, którego linia w rzeczywistości wymarła jeszcze w pierwszej połowie XVIII wieku. Przodkowie komediopisarza należeli do innej linii Fredrów. [przypis redakcyjny]
Fregata — stałe określenie w listach Krasińskiego dla hr. Branickiej, matki Elizy. [przypis redakcyjny]
Freg. — Fregata; tak nazywa poeta stale swą, teściową. [przypis redakcyjny]
freifach (z niem.: Freifach — wolny zawód) — tu: brak określonego zajęcia. [przypis redakcyjny]
Freja — Tęsknota. [przypis redakcyjny]
frekwencja — znaczniejsza liczba osób. [przypis redakcyjny]
fremebat popularitas (łac.) — sarkało pospolitactwo, szlachta. [przypis redakcyjny]
fremitus (łac.) — hałas. [przypis redakcyjny]
fremitus (łac.) — krzyk. [przypis redakcyjny]
frequentia — napływ, obecność; frekwencja. [przypis redakcyjny]
fretum navigabile (łac.) — cieśnina żeglowna. [przypis redakcyjny]
fretus integritate conscientiae suae (łac.) — polegając na swym czystym sumieniu. [przypis redakcyjny]
Fridericus, Daniae rex (łac.) — Fryderyk, król Danii; tu: Fryderyk II, który założył twierdzę Kronburg w 1577 r. [przypis redakcyjny]
From the heretic girl of my soul shal I fly (ang.) — Ucieknę od kacerskiego dziewczęcia, drogiego mej duszy, by gdzie indziej szukać bardziej prawowiernego pocałunku. Nie! Niech zginą serca i prawa, które taką miarą wystawiają na próbę wierność i męstwo miłości! [przypis redakcyjny]
Frontalat — dawniejsza nazwa Rugierowego rumaka; Brunel, skradłszy go Sakrypantowi, odmienił mu imię na Frontyna. [przypis redakcyjny]
Frontalin — dla rymu zamiast: Frontalat. [przypis redakcyjny]
frontem — z przodu. [przypis redakcyjny]
fronton — frontowa, przednia część budynku; szczytowe zakończenie fasady budynku, trójkąt ujęty gzymsami, wypełniony często rzeźbą lub płaskorzeźbą. [przypis redakcyjny]
Frontyn — rumak Rugiera. [przypis redakcyjny]
froter — pracownik zajmujący się woskowaniem i polerowaniem podłóg. [przypis redakcyjny]
fructifera (łac.) — drzewa owocowe. [przypis redakcyjny]
fructum (łac.) — owoc, tu M. lm fructa: owoce. [przypis redakcyjny]
frucząca cyga — Cyga, to jest bąk, kręciołka, która spuszczona ze sznurka lub rzemiennego paska dla zabawy dzieci kręci się po podłodze. Wyraz używany przez wielu dawnych poetów naszych. Dante w tekście oryginału mówi przez porównanie, że radość była biczem, czyli sznurem tej kręciołki. [przypis redakcyjny]
frukta — owoce. [przypis redakcyjny]
Jędrzej Kitowicz, Opis obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
frukt (z łac.) — owoc, tu w M. lm wg odmiany łac.: frukta — owoce. [przypis redakcyjny]
Fruś — stryjeczny brat Adama, Alfred Potocki, późniejszy namiestnik Galicji. [przypis redakcyjny]
Frustra Pygmaeus in Gigantem pugnat (łac.) — próżno karłowi z olbrzymem walczyć. [przypis redakcyjny]
frutti di mare (wł.) — dosł. owoce morskie; drobne skorupiaki morskie jadane przez ludność włoską. [przypis redakcyjny]
Fruzia — Dobrowolska, żona Marcelego. [przypis redakcyjny]
fryc (daw.) — nowicjusz. [przypis redakcyjny]
fryc — początkujący, niedoświadczony. [przypis redakcyjny]
Fryderyk Barbarosa — Fryderyk Barbarossa (1122–1190), cesarz rzymsko-niemiecki. [przypis redakcyjny]
Fryderyk Barberousse, częściej Fryderyk I Barbarossa a. Fryderyk I Rudobrody — cesarz niem. w latach 1152–1190 (brzmienie przezwiska i imion francuskie: Staszic posiłkował się tu literaturą historyczną francuską). [przypis redakcyjny]
Fryderyk Henryk Lewenstam (1817–1878) — krytyk i publicysta, profesor literatury powszechnej w Szkole Głównej. [przypis redakcyjny]
Fryderyk II mówi o Polakach — zob. rozdz. Do szlachty. [przypis redakcyjny]
Fryderyk II wkroczył (…) do Saksonii — w r. 1756; początek Wojny Siedmioletniej. [przypis redakcyjny]
Fryderyk — zapewne mowa o głośnym w swoim czasie romansie Fiévée'go Frederic (1805). [przypis redakcyjny]
fryga — zabawka dziecięca, rodzaj bączka. [przypis redakcyjny]
frygijski (…) pasterz młody, / Kiedy na Idzie sądził trzech bogiń niezgody — zamiast: trojański (Troja sąsiadowała z Frygią), tj. Parys. [przypis redakcyjny]
frymarczę za sławę żywotem (starop.) — kupczyć żywotem za sławę; sprzedawać życie za sławę. [przypis redakcyjny]
frymarczono — handlowano, kupowano. [przypis redakcyjny]
frymarczyć — handlować, kupczyć. [przypis redakcyjny]
frymarczyć — tu: odmieniać (zazwyczaj słowo to oznaczało: handlować, kupczyć). [przypis redakcyjny]
frymarczy na sławę żywotem — wymienia żywot na sławę (frymarczyć nie ma tu dzisiejszego pejoratywnego znaczenia). [przypis redakcyjny]
frymark — handel, kupno. [przypis redakcyjny]
Fryne — właśc. Mnesarete (IV w. p.n.e.), słynna hetera grecka, kobieta lekkich obyczajów. Uważana była za wcielenie kobiecego piękna i wielokrotnie służyła jako model słynnym rzeźbiarzom i malarzom. [przypis redakcyjny]
fryszt — czas. [przypis redakcyjny]
fryszt (starop.) — zwłoka; [opóźnienie]. [przypis redakcyjny]
fryszt (z niem.) — czas wolny, wczas. [przypis redakcyjny]
fryzowie — nazwa plemienia germańskiego, tu: ciężkie konie niemieckie. [przypis redakcyjny]
ftyżan (z fr. petits gens: służba domowa, czeladź dworska) — sługa, pokojowiec. [przypis redakcyjny]
Fucci de Lazeri — z Pistoi, fanatyczny zwolennik gwelfów czarnych. Przytrzymany za kradzież świętych naczyń kościelnych, zrzucił winę na notariusza Vanni della Mona, w którego mieszkaniu złożył był skradzione rzeczy. Notariusz, niewinna ofiara swej uprzejmości, powieszonym był zamiast rzeczywistego złodzieja. [przypis redakcyjny]
fuchtel a. fukiel (z niem.) — płaz, uderzenie. [przypis redakcyjny]
fugas chrustas — charakterystyczne dla wymowy szlacheckiej wyrażenie makaroniczne, powstałe z łączenia wyrazów polskich z łacińskimi, oznacza: ucieka w chrust, w krzaki. [przypis redakcyjny]
fuga (starop.) — szpara, szczelina, wcięcie. [przypis redakcyjny]
fugatis aemulis (łac.) — rozproszywszy współzawodników. [przypis redakcyjny]
fuga — tu: szpara. [przypis redakcyjny]
fuga — utwór muzyczny wielogłosowy, w którym głosy powtarzające jeden temat jak gdyby uciekają od siebie (nazwa od włoskiego wyrazu fuga — ucieczka); w tekście w znaczeniu przenośnym. [przypis redakcyjny]
fuga (z łac.) — ucieczka. [przypis redakcyjny]
fugiendo pugnat, fugiendo vincit (łac.) — pierzchając walczy, pierzchając zwycięża. [przypis redakcyjny]
fugientes — uciekający. [przypis redakcyjny]
fugi — tu: rowki, nacięcia, w które wchodziłyby odpowiednie występy tafli szklanych. [przypis redakcyjny]
fugowana — spojona z części. [przypis redakcyjny]
fui in Gallia: vidi milites (łac.) — byłem we Francji: widziałem żołnierzy. [przypis redakcyjny]
fui in Germania: vidi principes (łac.) — byłem w Niemczech: widziałem książąt. [przypis redakcyjny]
fui in Italia: vidi praesules (łac.) — byłem we Włoszech: widziałem biskupów. [przypis redakcyjny]
fui in Polonia: vidi nobiles (łac.) — byłem w Polsce: widziałem szlachciców. [przypis redakcyjny]
fukać (daw.) — łajać, gromić. [przypis redakcyjny]
fuk (daw.) — łajanie, krzyk, groźba. [przypis redakcyjny]
fuki (daw.) — łajania, krzyki, groźby. [przypis redakcyjny]
Fukier — słynna winiarnia Fukierów z obszernymi piwnicami w zabytkowej kamienicy z XVI w. na Rynku Starego Miasta (zburzonej w czasie powstania warszawskiego, obecnie odbudowanej). [przypis redakcyjny]
fukliwy (daw.) — [tu:] groźny. [przypis redakcyjny]
fuków — pogróżek i łajań. [przypis redakcyjny]
fular — chustka z cienkiego jedwabiu. [przypis redakcyjny]
Fulgozy Antonius — Genueńczyk, poeta z przydomkiem Odludek „Fileremo”. [przypis redakcyjny]
fullonika — folusz, gdzie także przepierano togi. [przypis redakcyjny]
Full pace (ang.) — pełny bieg. [przypis redakcyjny]
fundować się — tu: umacniać się, utwierdzać. [przypis redakcyjny]
Fundusz zrobił — złożył fundusz na cele dobroczynne. [przypis redakcyjny]
