Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 162876 przypisów.
Na broń… — pierwodruk tego utworu mieści się w lwowskim tygodniku „Placówka” 1919 r. w Nr. 22 (29 czerwca) i 23 (6 lipca). Stamtąd był on — cały lub częściowo — przedrukowany przez kilka dzienników („Gazetę Polską” w Warszawie w Nr. 262, „Nową Reformę” w Krakowie w Nr. 297–298, „Nasz Kraj” w Wilnie w Nr. 68). Między innemi krakowski „Ilustrowany Kuryer Codzienny” (1919 r., Nr. 298) powtórzył początkową jego część pod zmienionym tytułem: Wiarą, bronią i cudem; jako osobną pozycję bibljograficzną wymieniają ten przedruk p. Stefan Vrtel-Wierczyński w Bibljografji literatury polskiej za rok 1919 (Lwów, 1926, str. 128) i p. Kazimierz Czachowski w „Gazecie Literackiej” (1927 r., Nr. 2: Stefan Żeromski. Pisma ogłoszone przez Żeromskiego i nie objęte wydaniami książkowemi. Uzupełnienia). [przypis redakcyjny]
na brzegu Ady — w oryg. ogólnikowo: „gdzie kapał starożytny bursztyn” (Il fiume ove sudar gli antichi elettri, tj. Pad, nie Adda). [przypis redakcyjny]
na brzegu rzeki — Cydliny (w oryg. łac. Cydlime), dopływu Łaby (Elby) w płn. Czechach. [przypis edytorski]
na brzezie — dziś: na brzozie. [przypis edytorski]
na brzuchu twoim — midrasz uczy, że wąż miał nogi, których został tu pozbawiony, zob. Raszi do 3:14. [przypis tradycyjny]
Nabuchodonozora, co także też był powstał na pychę, że się kazał za boga chwalić, tak iż go Pan tak marnie skarał, że odstąpiwszy od rozumu, uciekł do lasa i przez niemały czas jako wół trawę — opowieść z biblijnej Księgi Daniela (Dn 4) o pełnym pychy królu babilońskim. [przypis edytorski]
Nabuchodonozor — biblijny król Babilonii, Nabuchodonozor II, władca (605–562 p.n.e.) imperium nowobabilońskiego, który m.in. stłumił powstanie w Judzie, zburzył Jerozolimę i uprowadził większość Żydów do Babilonii. [przypis edytorski]
Nabuchodonozor — biblijny król Babilonii. [przypis edytorski]
Nabuchodonozor — biblijny władca opisany w Księdze Daniela, który prawdopodobnie cierpiał na chorobę psychiczną zwaną boantropią (chory wierzy, że jest wołem lub krową). [przypis edytorski]
Nabuchodonozor — chodzi tu o Nabuchodonozora II, właśc.: Nabu-kudurri-usur II; król Babilonii z dynastii chaldejskiej, panował w latach 605–562 p.n.e., podbił kraje leżące na Bliskim Wschodzie, do tej pory przynależne Egiptowi, w tym Judę. Zwierzchnictwo nad Judą przekazał Sedecjaszowi, który w 586 r. p.n.e. zbuntował się przeciwko zwierzchnictwu. W odpowiedzi na to Nabuchodonozor II wysłał wojska, które zburzyły Jerozolimę, a większość Żydów uprowadzono do Babilonu, jako niewolników, jest to początek tzw. niewoli babilońskiej Żydów. [przypis edytorski]
Nabuchodonozor — imię królów babilońskich. [przypis edytorski]
Nabuchodonozor — imię królów babilońskich; wg biblijnej Księgi Daniela król tego imienia w ramach kary za bluźnierstwo zaczął jeść trawę jak wół. [przypis edytorski]
Nabuchodonozor — imię królów babilońskich; wg biblijnej Księgi Daniela król tego imienia w ramach kary za bluźnierstwo zaczął jeść trawę jak wół. [przypis edytorski]
Nabuchodonozor — król Babilonii. [przypis edytorski]
Nabuchodonozor — Nabuchodonozor żarł jak wół trawę (kara za bluźnierstwo, wedle Daniela rozdz. 7). [przypis edytorski]
Nabuchodonozor rozciągnął się twarzą ku ziemi i ubóstwił Daniela — Dn 2:46. [przypis edytorski]
Nabuchodonozor — tu: wskazanie na biblijnego Nabuchodonozora II, króla (605–562 p.n.e.) imperium nowobabilońskiego, który m.in. stłumił powstanie w Judzie, zburzył Jerozolimę i uprowadził większość Żydów do Babilonii jako niewolników. [przypis edytorski]
Nabuchodonozor — władca Asyryjczyków. [przypis edytorski]
Nabuhadonorozizus — w oryginale: Noeloninuris. [przypis edytorski]
nabundziuczony — nadęty. [przypis edytorski]
na burg — właśc. na borg, tj. na kredyt. [przypis edytorski]
nabyć — kupić. [przypis edytorski]
nabyć — tu: nauczyć się; nabyć wiedzę. [przypis edytorski]
nabyli — hebr. עָשׂוּ (asu): 'zrobili, uczynili'. Abram i Saraj pozyskiwali wyznawców Jedynego Boga. Jak uczy midrasz: «wprowadzili ich pod skrzydła Szechiny [Boskiej obecności]: Abram konwertował mężczyzn, a Saraj konwertowała kobiety, zaś Tora poczytuje im to tak, jak gdyby ich 'uczynili'», zob. Raszi do 12:5. [przypis edytorski]
nabywał cztery amfory i za cenę całości sprzedawał pół amfory — co przynosiło mu zysk w stosunku 8:1, a wg Autobiografii 13 zarabiał nawet w stosunku 10:1. [przypis edytorski]
naćmyrać się — namęczyć się. [przypis autorski]
na całości unosiła się (…) dostojność — całość cechowała dostojność. [przypis edytorski]
na całym obszarze ziemi — potwierdzają to różni pisarze, autorowie ksiąg sybilińskich, Strabo, Filon Aleksandryjski; Tacyt i Swetoniusz wspominają ich za czasów Nerona w Rzymie etc. [przypis tłumacza]
nacechować — naznaczyć, wypalając znak na skórze (zwykle o bydle). [przypis edytorski]
nacechowali — naznaczyli, skaleczyli. [przypis redakcyjny]
„Na cel konieczny” dałem, jak Perykles — w r. 446 wpadł młodziutki król spartański Plejstoanaks do Attyki i stanął już pod Eleusis, grożąc Atenom, które nie były wcale przygotowane na ten napad. Perykles, widząc groźne niebezpieczeństwo, przekupił doradcę i właściwego wodza wyprawy spartańskiej, Kleandridasa, oraz młodego króla Plejstoanaksa sumą 20 talentów. Spartanie odstąpili. Perykles, zmuszony zdać liczbę przed sądem z owych 20 talentów, oświadczył krótko: dałem je na rzecz konieczną. Lud mu uwierzył. Kleandridas i Plejstoanaks poszli pod sąd. Ale pomimo dyskrecji Peryklesa, rzecz się w Sparcie wykryła. Kleaudridasa skazali Spartanie na śmierć, a młodziutkiemu królowi spartańskiemu wymierzono ze względu na wiek karę łagodniejszą grzywny 15 talentów. [przypis tłumacza]
nach Brasilien (niem.) — do Brazylii. [przypis edytorski]
nach Bremen (niem.) — do Bremy. [przypis edytorski]
Nach Canossa gehen wir nicht (niem.) — Nie pójdziemy do Canossy; udać się do Canossy: pokajać się, po długim uporze uznać swoją winę i ukorzyć się w celu uzyskania korzyści; zwrot upamiętniający spór między papieżem Grzegorzem VII a niemieckim cesarzem Henrykiem IV o prawo do inwestytury (tj. nadawanie godności kościelnych), zakończony ukorzeniem się cesarza w 1077 r. pod murami zamku w Canossie we Włoszech, gdzie schronił się papież; cesarz uzyskał od papieża zdjęcie ekskomuniki, a następnie osadził na tronie papieskim przychylnego sobie antypapieża Klemensa III. [przypis edytorski]
na Chersonez, który król perski… — Stan posiadania w Grecji i zmiany w nim podlegały od pokoju królewskiego gwarancji perskiej. Tak wolność grecka podobna była do szopki, z dwu stron podpartej kijami. [przypis tłumacza]
nach Kanosa rycht wir giejen (zniekszt. niepopr. niem. nach Canossa richt wir gehen) — jedziemy prosto do Canossy; udać się do Canossy: pokajać się, po długim uporze uznać swoją winę i ukorzyć się w celu uzyskania korzyści; zwrot upamiętniający spór między papieżem Grzegorzem VII a niemieckim cesarzem Henrykiem IV o prawo do inwestytury (tj. nadawanie godności kościelnych), zakończony ukorzeniem się cesarza w 1077 r. pod murami zamku w Canossie we Włoszech, gdzie schronił się papież; cesarz uzyskał od papieża zdjęcie ekskomuniki, a następnie osadził na tronie papieskim przychylnego sobie antypapieża Klemensa III. [przypis edytorski]
nachkastlik (reg., z niem.) — dziś popr.: nakastlik: mała, podręczna szafka stojąca przy łóżku. [przypis edytorski]
Nachkuhr (niem.) — wypoczynek po odbytej kuracji. [przypis edytorski]
na chłopce — dziś popr. forma: na chłopców. [przypis edytorski]
na chlebie i wodzie — dziś popr. o chlebie i wodzie. [przypis edytorski]
nachname (z niem. Nachnahme) — pobranie (pocztowe). [przypis edytorski]
nachodzić (daw.) — znajdować, odnajdywać. [przypis edytorski]
nachodzić się (daw.) — znajdować się. [przypis edytorski]
Nachor — syn Teracha, brat Abrahama (Rdz 11–27). Jego żoną była Milka, z którą miał ośmiu synów, m.in. Betela, ojca Rebeki (Rdz 22,22). [przypis edytorski]
Nachrichter (niem.) — kat. [przypis edytorski]
nachtejse (hebr.), właśc. mechetejse — bardzo proszę, no i dobrze. [przypis tłumacza]
Nachteoretische Thaten — czyny po-teoretyczne. [przypis redakcyjny]
Nachtigal, Gustav (1834–1885) — niemiecki lekarz wojskowy i badacz środkowej i zachodniej Afryki; w 1884 wysłany przez rząd Bismarcka do Afryki Zachodniej jako specjalny komisarz, swoimi działaniami spowodował, że Togoland i Kamerun stały się pierwszymi koloniami niemieckiego imperium kolonialnego. [przypis edytorski]
Nachtwacha (niem.) — nocny strażnik. [przypis edytorski]
nachyły (starop.) — nachylony ku ucieczce, zmieszany. [przypis redakcyjny]
nachyły (starop.) — podeszły. [przypis redakcyjny]
nachylać się ku reszcie — kończyć się. [przypis edytorski]
nachylić (daw.) — przekonać. [przypis edytorski]
nachylił barki swe do dźwigania — ujrzał, że ziemia dostarczy mu wszystkiego, co potrzebne, bez konieczności trudzenia się handlem i zajął się uprawą roli, zob. Bechor Szor do 49:15. [przypis edytorski]
nachylił się burtem — dziś tylko rodz. ż.: burta; w komendach żeglarskich występuje jednak w rodz. m., np.: „prawo na burt”. [przypis redakcyjny]
nachylony (starop.) — nachylony ku ucieczce, zmieszany [w szyku]. [przypis redakcyjny]
nachylony (starop.) — podupadły; nadwątlony. [przypis edytorski]
nachylony (starop.) — podupadły; tu: osłabiony. [przypis edytorski]
nachylony (starop.) — tu: podupadły; nadwątlony. [przypis edytorski]
nachynąć (daw.) — skłonić się, nachylić. [przypis redakcyjny]
nachytrszy (daw. forma) — najbardziej chytry. [przypis redakcyjny]
naciąganie — oszukiwanie, wprowadzanie w błąd. [przypis edytorski]
naciągniony — dziś: naciągnięty. [przypis edytorski]
nacichać — dziś popr.: przycichać. [przypis edytorski]
nacichać — dziś: przycichać. [przypis edytorski]
na ci (daw. a .gw.) — a masz. [przypis edytorski]
na cię (daw.) — dziś popr.: na ciebie. [przypis edytorski]
na cię (daw.) — dziś por.: na ciebie. [przypis edytorski]
na cię — dziś popr.: na ciebie. [przypis edytorski]
na Cię pomniemy — pamiętamy o Tobie. [przypis redakcyjny]
na cię trudny — dla ciebie [jest] trudny; za trudny dla ciebie. [przypis edytorski]
na ciężar się sili (starop. konstrukcja zdaniowa) — im większy ciężar, tym bardziej się sili (jest silniejsza). [przypis edytorski]
na ciebie rachuję — dziś: na ciebie liczę. [przypis edytorski]
nacierać — atakować. [przypis edytorski]
nacierali się oliwą w zewnętrznym korytarzu — starożytni Grecy dbali o sprawność fizyczną, uprawiając atletykę nago, namaszczeni oliwą; gimnazjony, ośrodki ćwiczeń fizycznych i treningu sportowego, złożone z otwartego placu z bieżnią i boiskiem oraz półkrytych i krytych budynków, były popularnymi miejscami spotkań, dlatego stały się również miejscami wykładów, dysput i nauczania. [przypis edytorski]
naciśnienie — dziś: naciśnięcie. [przypis edytorski]
nacisk — natłok, ciżba. [przypis redakcyjny]
naciułać ładnego grosza — nazbierać sporą sumę pieniędzy. [przypis edytorski]
nacją (starop.) — naród. [przypis redakcyjny]
nacja — naród. [przypis edytorski]
Na cnego Kotra mistrza… — mistrz Jan Cotard, prokurator, świeżo zmarły; w dalszym ciągu Villon poświęca mu wspomnienie, a nawet osobną balladę. [przypis tłumacza]
na cóżem poszła — konstrukcja z ruchomą końcówka czasownika; inaczej: na cóż poszłam, po co poszłam. [przypis edytorski]
na cóż jeszcze czekać — w tekstach greckich i przekładzie łacińskim oratio obliqua, którą Henkel i Clementz już w tym miejscu zmieniają na oratio recta. [przypis tłumacza]
na cóż tedy jestem — hebr. לָמָּה זֶּה אָנֹכִי (lama ze anochi): 'czemuż to ja?'. «[Skoro] tak wielkie jest cierpienie w ciąży, [to czemu] pragnęłam i modliłam się o to?», zob. Raszi do 25:22. [przypis edytorski]
na co by bezpiecznie (…) mógł kazać — na czym mógłby polegać bez zastrzeżeń. [przypis redakcyjny]
na co (daw.) — po co, w jakim celu. [przypis edytorski]
Na co dziś ludziom przez grzech czasów przyszło, że pragną swoich własnych kochać wrogów — w późn. wyd. zweryfikowano tłumaczenie tych dwóch wersów, zmieniając je na następujące: „Jak się wspaniale z naszym czasem zgadza/ Nakaz, by kochać własnych nieprzyjaciół”. [przypis edytorski]
na com (…) dał (starop. forma) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: na co dałem. [przypis edytorski]
Na co Panurg (…) czy nie jest pisany ałunem — Bardzo zabawne drwiny z rozmaitych „nauk tajemnych”, tak rozpowszechnionych za czasów Rabelais'go. [przypis tłumacza]
Na co się oglądacie — «Czemu przed synami Iszmaela i synami Esawa staracie się wyglądać tak, jak gdybyście byli syci? […] Czemu wszyscy mają patrzeć na was i dziwić się, że nie szukacie dla siebie pożywienia zanim skończą się wam zapasy?», zob. Raszi do 42:1. «Wszyscy inni idą [do Micraim] kupić zboże, a wy siedzicie!», zob. Radak do 42:1. [przypis edytorski]
Na co się zda człowiekowi zdobyć cały świat, jeżeli zgubi duszę — Łk 9, 25. [przypis tłumacza]
na co trwa więcej (starop.) — po co dalej [tu] trwa. [przypis edytorski]
na co wiedzie(starop.) — do czego wiedzie, ku czemu wiedzie. [przypis edytorski]
na co zda się człowiekowi zdobyć cały świat (…) jeśli zatraci swą duszę? — Mt 8, 36; Mt 16, 26; Łk 9, 25. [przypis edytorski]
na cudzymże chcą orać zagonie (…)? — konstrukcja z partykułą wzmacniającą i pytającą zarazem -że; znaczenie: czy na cudzym zagonie chcą orać? [przypis edytorski]
na cynglu — na spuście. [przypis edytorski]
Naczalnoje Owczarskoje Ucziliszcze (ros.) — szkoła początkowa w Owczarach. [przypis edytorski]
naczalstwo — władza. [przypis edytorski]
na czas — czasowo, chwilowo. [przypis edytorski]
na czas — czasowo, na pewien czas. [przypis redakcyjny]
