Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | zoologia
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 3895 przypisów.
Gracje (mit. rzym.) — trzy boginie wdzięku, piękna i radości. [przypis edytorski]
gracje — z łac. gratias agimus („Dzięki składamy”), słowa modlitwy. [przypis edytorski]
gracki (daw.) — zręczny, dzielny. [przypis edytorski]
gracko (daw.) — zręcznie, dzielnie. [przypis edytorski]
gracko (daw.) — zręcznie. [przypis edytorski]
gracko — dzielnie. [przypis edytorski]
gracko — dzielnie, zręcznie. [przypis edytorski]
gracko — zgrabnie. [przypis edytorski]
gracowany — uporządkowany za pomocą gracy, tj. narzędzia o metalowych zębach przytwierdzonego do drewnianego trzonka; por. gracować: usuwać chwasty i płytko spulchniać ziemię gracą. [przypis edytorski]
graczów — dziś popr. D. lm: graczy. [przypis edytorski]
graczów — dziś popr. forma D. lm: graczy. [przypis edytorski]
Gradec — Grodziec Golęszycki (czes. Hradec nad Moravicí, niem. Grätz), miasto na Śląsku Opawskim, dziś w Czechach, w kraju morawsko-śląskim. [przypis edytorski]
Grad heraus (niem.) — tu: bez ogródek, prosto z mostu. [przypis edytorski]
graduale (łac.) — pieśń poprzedzająca śpiew „Alleluja!”. [przypis edytorski]
gradus — stopień. [przypis edytorski]
gradus — stopień; tu: jako miara kąta w matematyce: koło ma 360°. [przypis edytorski]
gradus (z łac.) — stopień. [przypis edytorski]
gradyn (daw.) — ogród. [przypis edytorski]
Gradyw — jeden z przydomków rzymskiego boga wojny, Marsa. [przypis edytorski]
Gradyw (mit. rzym.) — jeden z przydomków Marsa, boga wojny; gradivus (łac.) — kroczący naprzód; kochanek Gradywa — przen. mężny żołnierz. [przypis edytorski]
Gradyw (mit. rzym.) — Mars, bóg wojny; wychowaniec Gradywa: żołnierz. [przypis edytorski]
Gradyw (mit. rzym., z łac. gradivus: kroczący na przedzie) — przydomek Marsa, boga wojny. [przypis edytorski]
Gradyw (mit. rzym., z łac. gradivus: kroczący naprzód) — przydomek Marsa. [przypis edytorski]
Gradywowy czyn — czyn wojenny; Gradyw (z łac. gradivus: kroczący naprzód), przydomek Marsa, boga wojny w mit. rzym. [przypis edytorski]
Gradyw — przydomek Marsa, boga wojny. [przypis edytorski]
Gräfin von Soissons — Marie Anne Mancini, Herzogin von Bouillon (1664–1714), und ihre Schwester Olympia Mancini, Grafin von Soissons (1639–1708), wurden vor die Chambre ardente zitiert [przypis edytorski]
grässliches Fieber (niem.) — okropna gorączka. [przypis edytorski]
gräuelpropaganda (niem.) — propaganda okrucieństwa, rozpowszechnianie informacji o zbrodniach i okrucieństwach popełnianych przez wroga, często celowo zmyślanych lub wyolbrzymianych. [przypis edytorski]
Graecia capta ferum victorem cepit (łac.) — podbita Grecja dzikiego zwycięzcę podbiła (Horacy, Listy, II, I, w. 156; o podbitej militarnie Grecji, która podbiła Rzym swą wyższą kulturą). [przypis edytorski]
Graeculi (łac.) — lekceważąco o Grekach. [przypis edytorski]
Graetz, Heinrich (Hirsh) (1817–1891) — urodzony w Książu Wielkopolskim historyk, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, autor pierwszej syntetycznej historii Żydów od czasów biblijnych do czasów współczesnych autorowi, wyd. w latach 1853–1876 w jedenastu tomach. [przypis edytorski]
graf (daw.) — hrabia. [przypis edytorski]
graf, grafini — tytuły szlacheckie: hrabia, hrabina. [przypis edytorski]
graf — hrabia; tytuł arystokratyczny nadawany szlachcie w daw. Niemczech. [przypis edytorski]
graf — hrabia; tytuł arystokratyczny nadawany szlachcie w daw. Niemczech; szlachta: wyższy stan społeczny mający liczne przywileje m.in. prawo do posiadania ziemi. [przypis edytorski]
graf — hrabia; tytuł arystokratyczny w dawnych Niemczech, Austrii i innych krajach pozostających kiedyś pod panowaniem Świętego Cesarstwa Rzymskiego. [przypis edytorski]
Grafigny, Françoise de (1695–1758) — powieściopisarka francuska, autorka dramatów, prowadziła salon literacki; stała się słynna dzięki powieści Lettres d'une Péruvienne (Listy Peruwianki, 1747). [przypis edytorski]
grafini — hrabina. [przypis edytorski]
graft (ang.) — łapówka. [przypis edytorski]
graf — tytuł arystokratyczny. [przypis edytorski]
graf — tytuł arystokratyczny w krajach niemieckojęzycznych. [przypis edytorski]
graf — tytuł szlachecki, odpowiednik polskiego hrabiego. [przypis edytorski]
graf — tytuł szlachecki używany w Niemczech i w krajach niegdyś zależnych od cesarstwa niemieckiego. [przypis edytorski]
Graf von Campobasso — einer der letzten Vertrauten des burgund. Herzogs. [przypis edytorski]
Grahamstown — do 2018 roku nazwa miasta Makhanda, położonego w Republice Południowej Afryki, w pobliżu wybrzeża Oceanu Indyjskiego. [przypis edytorski]
Graindorge, Rouvet, van Robais — André Graindorge (XVI w.): tkacz z Caen, wynalazł sposób produkowania tkanin ze wzorami w kwadraty i kwiaty; Jean Rouvet (XVI w.): handlarz drewnem, ulepszył sposób spławiana drewna na wielkie odległości, w celu regularnego dostarczania do Paryża; Josse van Robais (1630–1685): niderlandzki przedsiębiorca, za zachętą francuskiego ministra Colberta założył manufakturę w Abbeville, produkującą luksusowe tkaniny ozdobne, jeden z najważniejszych zakładów przemysłowych tamtych czasów. [przypis edytorski]
grajcar a. krajcar — grosz, miedziak, cent, daw. drobna moneta austr.; gulden dzielił się na sto grajcarów. [przypis edytorski]
grajcar a. krajcar — obiegowa moneta austriacka; gulden, czyli złoty reński, od 1857 dzielił się na 100 nowych krajcarów, oficjalnie zwanych centami, wcześniej na 60 krajcarów. [przypis edytorski]
grajcar a. krajcar — obiegowa moneta austriacka; gulden od 1857 dzielił się na 100 nowych grajcarów, oficjalnie zwanych centami, wcześniej na 60 krajcarów. [przypis edytorski]
grajcar a. krajcar — w XIX w. drobna moneta austriacka. [przypis edytorski]
grajcar (daw.) — korkociąg. [przypis edytorski]
grajcar — dawna drobna moneta austriacka. [przypis edytorski]
grajcarek — tu: korkociąg. [przypis edytorski]
grajcarek — włosy zwinięte nad uszami w spiralkę. [przypis edytorski]
grajcarkowaty — świderkowaty, mający kształt ostrza korkociągu (grajcarka). [przypis edytorski]
grajdać się (gw.) — chodzić niezgrabnie. [przypis edytorski]
Graje (mit. gr.) — inne określenie Forkiad. [przypis edytorski]
graj — muzyk. [przypis edytorski]
grajus — žaidimas. [przypis edytorski]
grajzlernia (z niem. Greissler) — sklepik z tanimi towarami niskiej jakości; mały sklep spożywczy, z artykułami pierwszej potrzeby itp. [przypis edytorski]
grajzlerówka (z niem.) — ekspedientka w małym sklepie spożywczym. [przypis edytorski]
Grakchowie — bracia Gaius Sempronius Gracchus (ok. 152–121 p.n.e.) i Tiberius Sempronius Gracchus (162–133 roku p.n.e.), którzy byli trybunami ludowymi. [przypis edytorski]
Grakchowie — rzym. bracia Tyberiusz Semproniusz Grakchus (ok. 162–133 p.n.e.) i Gajusz Semproniusz Grakchus (ok. 152–121 p.n.e.), trybuni ludowi, którzy przeprowadzili reformy prawa rolnego na rzecz ubogich obywateli; prześladowani przez przeciwników polit., obaj zginęli tragicznie podczas zamieszek. [przypis edytorski]
Grakchowie — rzymscy bracia Tyberiusz Semproniusz Grakchus (ok. 162–133 p.n.e.) i Gajusz Semproniusz Grakchus (ok. 152–121 p.n.e.), trybuni ludowi, którzy przeprowadzili reformy prawa rolnego na rzecz ubogich obywateli; prześladowani przez przeciwników polit., obaj zginęli tragicznie podczas zamieszek. [przypis edytorski]
Grakchus (łac. Gracchus) — imię znanej rodziny rzymskiej, w której najsłynniejsi byli bracia Tyberiusz Semproniusz Grakchus (ok. 162–133 p.n.e.) i Gajusz Semproniusz Grakchus (ok. 152–121 p.n.e.), trybuni ludowi, którzy przeprowadzili reformy prawa rolnego na rzecz ubogich obywateli. Prześladowani przez przeciwników polit., obaj zginęli tragicznie podczas zamieszek. [przypis edytorski]
grały mu kule, kartacze — w innej wersji tekstu: „hejnał zagrają trębacze” [przypis edytorski]
grali w szachy — szachy były w Egipcie nieznane (powstały w Azji setki lat później). Chodzi najpewniej o senet, egipską grę rozgrywaną pionami na prostokątnej planszy 3x10 pól, bardzo popularną od zamierzchłych czasów, lecz w przeciwieństwie do szachów częściowo losową. Inną grę planszową, mehen (wąż), rozgrywano na planszy w kształcie zwiniętego w spiralę węża. [przypis edytorski]
gramatykalny — dziś popr.: gramatyczny. [przypis edytorski]
gramatyka Szapsala i Noela — podręcznik gramatyki języka francuskiego pt. Nouvelle Grammaire française avec Exercices autorstwa Charles-Pierre'a Chapsala (1787–1858) i François Noëla (1756–1841), wydany po raz pierwszy w 1823 r. [przypis edytorski]
gramen (łac.) — trawa. [przypis edytorski]
Grammar of Assent — An Essay in Aid of a Grammar of Assent, dzieło Newmana z 1870 roku. [przypis edytorski]
Grammatika polskawo jazyka sostawlennaja po Iwanowu Michaiłom Grubieckim (ros.) — Gramatyka języka polskiego ułożona według Iwanowa przez Michała Grubeckiego. Michał Grubecki (1822–1888), nauczyciel w szkołach rządowych, w l. 1875–1879 pracował jako nauczyciel języka polskiego w gimnazjum kieleckim, autor podręczników szkolnych (m.in. geografii, arytmetyki), na podstawie podręcznika do nauki języka rosyjskiego autorstwa Ardaliona Iwanowa ułożył po rosyjsku gramatykę języka polskiego (z elementami gramatyki porównawczej między rosyjskim a polskim); tłumaczył na polski powieści Waltera Scotta (m.in. Ryszard Lwie Serce). [przypis edytorski]
grammatyka — dziś: gramatyka; tu: druga klasa w daw. szkołach zakonnych. [przypis edytorski]
gramnyčia — žvakė. [przypis edytorski]
gramofon — urządzenie do słuchania muzyki z czarnych płyt winylowych (rodzaju tworzywa sztucznego). [przypis edytorski]
gramotnyj (ros.) — umiejący pisać i czytać. [przypis edytorski]
gramotny — piśmienny. [przypis edytorski]
gramozdas — gremėzdas, didelis, nereikalingas, nepatogus daiktas. [przypis edytorski]
Gramsci, Antonio (1891–1937) — włoski filozof i działacz polityczny, marksista. [przypis edytorski]
grań — stromy, ostry, skalisty grzbiet górski, ostra krawędź szczytu. [przypis edytorski]
grań — stromy, skalisty grzbiet górski. [przypis edytorski]
Granado, Diego (1571–1632) — hiszpański jezuita zajmujący się teologią moralną. [przypis edytorski]
granatina (wł.) a. grenadyna (z fr.) — słodki syrop z owoców granatu, używany w drinkach. [przypis edytorski]
granatnik VB (wojsk.) — granatnik Viven-Bessières, broń francuska z okresu I wojny światowej. [przypis edytorski]
granatowy — tu: tzw. granatowy policjant, czyli funkcjonariusz Policji Polskiej Generalnego Gubernatorstwa (niem. Polnische Polizei im Generalgouvernement), od koloru mundurów zwanej policją granatową; była to policja komunalna, finansowana przez polskie samorządy pozostające pod nadzorem niem. administracji cywilnej i podporządkowana odpowiednim komendantom niem. policji porządkowej (Ordnungspolizei); najwyższym stanowiskiem w strukturze Policji Polskiej był komendant miejski a. powiatowy. [przypis edytorski]
gran' bestia (hiszp.) — wielkie bydlę. [przypis edytorski]
granda (daw.) — skandal. [przypis edytorski]
granda (pot.) — oburzająca awantura, niesprawiedliwość. [przypis edytorski]
grand — arystokrata hiszpański. [przypis edytorski]
grand — arystokratyczny tytuł hiszpański. [przypis edytorski]
grand — arystokratyczny tytuł hiszpański. [przypis edytorski]
Grand capitaine. Représailles. Protestants (fr.) — Wielki dowódca. Represje. Protestanci. [przypis edytorski]
Grand Contrôleur (fr.) — Wielki Kontroler; kontroler państwowy, jedna z najwyższych godności w dawnej rosyjskiej hierarchii urzędów. [przypis edytorski]
grand-diuk (ang.) — wielki książę, tytuł używany przez niektórych europejskich monarchów. [przypis edytorski]
grande chose (fr.) — wielka rzecz. [przypis edytorski]
grande espérance (fr.) — wielką nadzieją. [przypis edytorski]
grandes journées (fr.) — wielkie dni. [przypis edytorski]
Grande spatium mortalis aevi (łac.) — wielka część ludzkiego życia; Tacyt, Żywot Agrykoli (De vita et moribus Iulii Agricolae) III. [przypis edytorski]
grande toilette (fr.) — wspaniała toaleta (tj. strój na wyjątkowe okazje). [przypis edytorski]
Grandeur et servitude militaire (1835) — wydane po polsku w 1922 roku jako O niewoli i wielkości służby wojskowej w tłumaczeniu Jadwigi Sienkiewiczówny. [przypis edytorski]
