Przypisy

intskandus — įsikandus. [przypis edytorski]

intus-suscepcja (z łac. intus: wewnętrzny; susceptio: obietnica wykonania czegoś) — wewnętrzne doświadczenie głębokiego zrozumienia; intuicja, przeczucie. [przypis edytorski]

intymidować (z łac.) — przestraszać; tu raczej: onieśmielać. [przypis edytorski]

in universo (łac.) — na całym świecie. [przypis edytorski]

in universo (łac.) — w całym świecie, w ogóle. [przypis edytorski]

invenit (łac.) — stworzył, wykonał. [przypis edytorski]

in verba magistri (łac.) — na słowa nauczyciela; przen.: ślepo wierząc autorytetowi. [przypis edytorski]

in verba magistri (łac.: na słowa nauczyciela) przysięgać — ślepo powtarzać za kimś (Horacy, Listy, ks. I, I, 14). [przypis edytorski]

inverse (fr.) — odwrotność, przeciwieństwo. [przypis edytorski]

in vestito di confidenza (wł.) — w intymnym odzieniu. [przypis edytorski]

in victimam (łac.) — na ofiarę. [przypis edytorski]

invidia (łac.) — zazdrość. [przypis edytorski]

in vino veritas (łac.) — prawda w winie. [przypis edytorski]

in vino veritas (łac.) — w winie (jest) prawda. [przypis edytorski]

in vino veritas (łac.) — w winie [jest] prawda. [przypis edytorski]

in vino veritas (łac.) — w winie prawda. [przypis edytorski]

inviolatum (łac.) — nienaruszalny, nietykalny. [przypis edytorski]

invulnérable (fr.) — nie do zranienia. [przypis edytorski]

invulnérable (fr.) — nietykalny; taki, którego nie można zranić. [przypis edytorski]

inwalida — tu: weteran. [przypis edytorski]

inwalid — dziś: inwalida. [przypis edytorski]

inwalid — dziś popr.: inwalida. [przypis edytorski]

inwalidów — w domyśle: weteranów wojennych. [przypis edytorski]

Inwalidzi — fr. Les Invalides; kompleks budynków w Paryżu, na lewym brzegu Sekwany; składa się z Pałacu Inwalidów (dawniej szpital i pensjonat dla inwalidów wojennych, obecnie Muzeum Armii) i Kościoła Inwalidów. [przypis edytorski]

Inwalidzi (fr. Les Invalides) — wybudowany z inicjatywy króla Ludwika XIV wielki kompleks budynków w Paryżu, służący jako szpital i pensjonat dla inwalidów wojennych, obecnie mieszczący również muzea związane z wojskową historią Francji. [przypis edytorski]

inwektywa — obelga, zarzut. [przypis edytorski]

inwektywa — słowna zniewaga. [przypis edytorski]

inwektywa (z łac.) — łajanie, karcenie; dziś: obelga. [przypis edytorski]

inwektywa (z łac.) — obelga, zniewaga, obraza. [przypis edytorski]

inwektywa (z łac.) — zniewaga. [przypis edytorski]

inwencja — pomysłowość. [przypis edytorski]

inwentarz — majątek, dobytek. [przypis edytorski]

inwentarz — tu: pojazd, sprzęt. [przypis edytorski]

inwentarz — tu: zwierzęta hodowlane. [przypis edytorski]

inwentarz — tu: zwierzęta. [przypis edytorski]

inwentor (daw., z łac.) — wynalazca, sprawca. [przypis edytorski]

inwersja (z łac. inversio: odwrócenie) — zmiana zwykłego układu na odwrotny. [przypis edytorski]

inwersyjny — polegający na inwersji, odwróceniu. [przypis edytorski]

inwestytura — ceremonia przejęcia władzy. [przypis edytorski]

inwestytura (daw.) — nadanie lenna a. danie władzy. [przypis edytorski]

inwestytura (z łac.) — uroczyste przejęcie władzy. [przypis edytorski]

inwidia (daw., z łac.) — nienawiść. [przypis edytorski]

inwidia (daw., z łac.) — nienawiść, zawiść, zazdrość. [przypis edytorski]

inwidia (łac.) — zazdrość, zawiść. [przypis edytorski]

inwidia — z łac. invidia: zawiść. [przypis edytorski]

inwidia (z łac.) — zazdrość. [przypis edytorski]

inwidia (z łac.) — zazdrość, zawiść. [przypis edytorski]

inwigilacja — tajne obserwowanie, nadzorowanie jakiejś osoby lub grupy osób przez policję lub inne służby. [przypis edytorski]

inwitacja (daw., z łac.) — zaproszenie. [przypis edytorski]

inwitacja (z łac.) — zaproszenie. [przypis edytorski]

inwitacje — zaproszenia. [przypis edytorski]

inwitować — nawiedzać, nachodzić; odwiedzać, składać wizytę. [przypis edytorski]

inwitowany — (daw.) zaproszony. [przypis edytorski]

inwit — w brydżu, wiście: odzywka do partnera zachęcająca do licytowania gry premiowanej. [przypis edytorski]

inwolucja (łac.) — cofanie się w rozwoju. [przypis edytorski]

inwolucja (z łac.) — rozwój wsteczny, zanik fizjologiczny lub powrót organu do uprzednich rozmiarów. [przypis edytorski]

I obejrzał Bóg wszystko, co uczynił, i oto było bardzo dobre. I był wieczór, i był ranek — dzień szósty — Rdz 1, 31. [przypis edytorski]

iocus (łac.) — żart. [przypis edytorski]

I odpowiadając, Anioł rzekł… — Tb 6, 11–18, w tłum. Jakuba Wujka. [przypis edytorski]

io fatto lui un figlio (wł.) — zrobiłem jej syna. [przypis edytorski]

Iohanna — Joanna D'Arc (1412–1431), święta, mistyczka, patronka Francji. Prowadziła wojska francuskie do walki przeciw Anglikom, skłaniając je do przyjęcia bardziej ofensywnej taktyki. Ostatecznie została wydana Anglikom, osądzona za herezję i spalona na stosie. [przypis edytorski]

Io (mit. gr., mit. rzym.) — córka króla Argos, którą zakochany Zeus (rzym. Jowisz) zamienił w jałówkę, by ukryć ją przed swoją małżonką Herą (rzym. Junoną); wg innej wersji została z zemsty zamieniona w jałówkę przez Herę; ojciec Io, Inachos, był bogiem i uosobieniem rzeki. [przypis edytorski]

Io (mit. gr.) — nimfa, córka Melii (jednej z okeanid) i Inachosa (syna Okeanosa i Tetydy), boga rzeki o tej samej nazwie, płynącej w Argolidzie, najstarszego króla Argos. Io była kapłanką Hery w Argos; zakochał się w niej Zeus i, aby ukryć swój romans przed żoną Herą, otaczał całą okolicę chmurą (a. zbliżał się do Io pod postacią chmury). W jednej z wersji mitu zamienił swoją wybrankę w krowę, również w celu ukrycia swego związku z Io (Ioną) przed Herą; inna wersja podaje, że to zazdrosna Hera, dowiedziawszy się o niewierności Zeusa, przemieniła Io w krowę, a następnie zażądała od męża, aby ta właśnie krowa została jej poświęcona; bogini umieściła Io w swej świątyni i postawiła przy niej na straży stuokiego, wiecznie czuwającego olbrzyma Argosa. Zeus wykradł Io przy pomocy Hermesa, który uśpił Argosa grą na flecie (a. opowieściami), uciął mu głowę i uwolnił Io. Wówczas Hera zesłała na przemienioną w krowę Io szał (pod postacią gza, który ją dokuczliwie kąsał), który gnał ją po świecie. Ostatecznie Io dotarła do Egiptu, gdzie Zeus przywrócił jej ludzką postać. Wówczas urodziła syna (była w ciąży z Zeusem) Epafosa i poślubiła króla Egiptu, po którym jej syn odziedziczył tron. Io bywa też utożsamiana z boginią księżyca, będąc przedstawiana jako kobieta o rogach ze złota. [przypis edytorski]

Io (mit. gr.) — nimfa, kapłanka Hery, uwiedziona przez Zeusa (Jowisza), następnie zamieniona w krowę. [przypis edytorski]

Io (mit. gr.) — nimfa, kapłanka Hery, uwiedziona przez Zeusa, następnie zamieniona w krowę. [przypis edytorski]

Io (mit. gr.) — nimfa, kochanka Zeusa. [przypis edytorski]

Io (mit. gr.) — zakochany Zeus zamienił ją w jałówkę, by uratować przed zazdrosną Herą. [przypis edytorski]

Io (mit. rzym.) — córka argiwskiego króla Inacha; zakochał się w niej Jowisz, ale zazdrosna Junona zamieniła królewnę w kro­wę i kazała jej strzec stuokiemu potworowi Argusowi. [przypis edytorski]

i on Achitofel, o którym mówiono „kto się go radził, jakoby się Boga radził” — 2 Sm 16, 23, o wielkim mędrcu, doradcy króla Dawida. [przypis edytorski]

I ono złe oko z szczerej zazdrości pokazuje nieżyczliwość ku bliźniemu i pokoju z nim żadnego mieć nie może, i zgody z nim nie chce — odniesienie do Mt 20,15 (z przypowieści o robotnikach w winnicy, Mt 20, 1–16). [przypis edytorski]

Ion — wędrowny grecki rapsod (zawodowy deklamator, głównie poematów Homera), tytułowy bohater dialogu Platona, w którym rozmawia z Sokratesem o relacji pomiędzy poezją a wiedzą. [przypis edytorski]

Io! — okrzyk bachantek. [przypis edytorski]

I'orecchie mi crepano (z wł.) — uszy mi pękną. [przypis edytorski]

I ostrogą — w innej wersji: „ostrogami”. [przypis edytorski]

io t'amo (wł.) — kocham cię. [przypis edytorski]

I oto jak historię się pisze — fr. Et voilà justement comme on écrit l'histoire; często cytowany wers ze sztuki Woltera Charlot (akt I, scena 7). [przypis edytorski]

I o tym, że się dawniej ludzie rodzili z ziemi, a nie jedni z drugich — z ziemi zrodził się m.in. Erechteus (Erichtonios), wychowany przez boginię Atenę heros i król Aten (por. Iliada II 546–548); w dialogu Platona Meneksenos (237b) Sokrates stwierdza, że pierwsi Ateńczycy zrodzili się z gleby attyckiej; wyrażano w ten sposób pogląd, że mieszkańcy danego terenu są ludnością rodzimą (autochtoniczną), od zawsze tam żyjącą, a nie obcą, napływową. [przypis edytorski]

Iowa — równinny stan w centralnej części Stanów Zjednoczonych, wcześniej terytorium francuskie, przyjęty do Unii w 1846. [przypis edytorski]

i owszem, gdy ma wszystek senat albo pany radne zebrać, aby się z tymi pierwej w każdej rzeczy, rozważając ją na tę i na owę stronę, namówił, niźliby ją przed wszystkim senatorskim kołem przełożył — późniejszych czasów, to jest r. 1573 prawo ustanowione, ażeby prócz ministrów jeden arcybiskup albo biskup, jeden wojewoda i dwóch kasztelanów rezydowało przy boku królewskim. R. 1641 odmieniona liczba: na lat dwie dwudziestu ośmiu naznaczają, to jest: czterech biskupów, ośmiu wojewodów, szesnastu kasztelanów tak, ażeby przez półroka jeden biskup, co trzy miesiące jeden wojewoda i dwóch kasztelanów rezydowało przy królu. Co do tego czasu trwa. Przyp. drug. wyd. [przypis edytorski]

ipé a. poui, pau d'arco (łac. Handroanthus) — rodzaj drzewa występującego w Amazonii. [przypis edytorski]

Ipekakuana prawdziwa (a. wymiotnica prawdziwa; łac. Cephaelis ipecacuanha) — gatunek wiecznie zielonego półkrzewu należący do rodziny marzanowatych. Występuje w stanie dzikim w wilgotnych lasach tropikalnych Panamy, Kolumbii i Brazylii. Jest używana w celach leczniczych. [przypis edytorski]

iperyt — gaz musztardowy, grupa bojowych środków chemicznych o działaniu parzącym, przeciwko ludziom zastosowana po raz pierwszy w 1917 r. pod Ypres w Belgii. [przypis edytorski]

iperyt — związek chemiczny, stosowany jako bojowy gaz trujący. [przypis edytorski]

I Pismo dla tego króle i przełożone bogami zowie, iż są od Pana Boga jako starostami i namiestnikami jego — zob. Ps 81, 6. [przypis edytorski]

i płakał u szyi jego — Josef padł ojcu na szyję i płakał, ale Jakub nie padł na szyję Josefa, ponieważ w tym momencie recytował modlitwę Szema, zob. Raszi do 46:29. [przypis edytorski]

I powstał Jakub — hebr. וַיִּשָּׂא יַעֲקֹב רַגְלָיו (wajisa Jaakow raglaw) dosł. 'podniósł Jakub nogi swoje'. [przypis edytorski]

I pragnienie to będzie wybrzmiewać moim imieniem — nieprzetłumaczalna gra słów, polegająca na homonimii imienia Eve oraz angielskiego rzeczownika eve, oznaczającego wigilię, a w sferze asocjacyjnej: wyczekiwanie, tęsknotę, pragnienie. [przypis edytorski]

I prędzej coraz prędzej, by zdążyć na czas (…) Lecz prędzej, lecz prędzej wskoczyć w bok — odniesienie do wiersza Juliana Tuwima Lokomotywa, który został opublikowany po raz pierwszy w 1936 r. w Wiadomościach Literackich. [przypis edytorski]

I próżno słowa wyrzucam namiętne… — Słowacki, Beniowski, Pieśń V. [przypis edytorski]

i przedzielały — u Cylkowa 'i przedzielać'. Hebrajski bezokolicznik można także przetłumaczyć jako 'dla przedzielania'. [przypis edytorski]

I przepijają szaty Jezusowe — wg ewangelii św. Łukasza i św. Jana po ukrzyżowaniu Jezusa żołnierze podzielili między siebie jego szaty, rzucając losy. [przypis edytorski]

I przychodzili, i kładli moje grzechy na szalę… — zniekształcony cytat z I sceny V aktu Zbójców. [przypis edytorski]

i przynaglonym będzie — te słowa usunięto w wyd. z 1816 r. [przypis edytorski]

I przyprowadzili doktorzy (…) Idź, a nie grzesz więcej — scena z Biblii, z Ewangelii wg św. Jana (J 8,3-11). [przypis edytorski]

Ipsara — wyspa na M. Egejskim; mieszkańcy brali udział w powstaniu greckim w 1821, później wojska tur. dokonały na nich rzezi. [przypis edytorski]

Ipsilantis, Dimitrios (1793–1832) — grecki żołnierz, brat Aleksandrosa Ipsilantisa; jeden z przywódców powstania o niepodległość Grecji. [przypis edytorski]

ipsissima verba (łac.) — te same słowa. [przypis edytorski]

ipso facto (łac.) — na mocy samego faktu. [przypis edytorski]

ipso facto (łac.) — na mocy samego faktu; tym samym. [przypis edytorski]

ipso facto (łac.) — przez sam fakt. [przypis edytorski]