Przypisy

niceś pan nie widział — konstrukcja z ruchomą końcówka czasownika; inaczej: nic pan nie widziałeś. [przypis edytorski]

Niceś waszmość nie mówił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, znaczenie: nic waszmość nie mówiłeś. [przypis edytorski]

nicestwić — unicestwiać. [przypis edytorski]

nicestwo (daw.) — nicość. [przypis edytorski]

nicestwo — nicość; marność, bezwartościowość, niemoc. [przypis edytorski]

nicestwo — tu: nicość, marność. [przypis edytorski]

Nicholls, Arthur Bell (1819–1906) — angielski duchowny, mąż Charlotte Brontë. [przypis edytorski]

Nicht (gw.) — nikt. [przypis edytorski]

nichts bedarf einer kritischen Revision und Musterung im Gebiete der slavischen Altertumskunde so sehr, als die Mythologie (niem.) — nic w dziedzinie archeologii słowiańskiej nie wymaga krytycznej rewizji i powtórnego przejrzenia tak bardzo jak mitologia. [przypis edytorski]

Nichts ist drinnen, nichts ist draussen, Denn was innen, das ist aussen (niem.) — Nie ma niczego wewnątrz, nie ma niczego zewnątrz, wszystko bowiem, co wewnątrz, jest i na zewnątrz. [przypis edytorski]

nicht spucken — nie pluć (forma gramatyczna stosowana również np. w zakazach urzędowych). [przypis edytorski]

nicht (starop.) — nikt. [przypis edytorski]

nichts zum Erkennen, alles zum Erobern, kein Erkenntnis — eine That (niem.) — właśc. nichts zum Erkennen, alles zum Erobern, kein Erkenntnis — eine Tat — nic do rozpoznania, wszystko do zdobycia, żadne poznanie — czyn. [przypis edytorski]

Nicht wähnen, Halunken! Ich sei einer von den ihrigen (niem.) — Bez urojeń, łotry! Jam jednym z nich. [przypis edytorski]

Nicht wahr? Aber jetzt seine Tat ist an den rechten Mann gekommen, jawohl (niem.) — Czyż nie? Ale teraz jego dzieło przeszło (w ręce) właściwego człowieka, tak jest. [przypis edytorski]

Nicht wahr (niem.) — czyż nie; nieprawdaż. [przypis edytorski]

nicht wahr (niem.) — czyż nie. [przypis edytorski]

nicht wahr? (niem.) — czyż nie? [przypis edytorski]

nicht wahr? (niem.) — nieprawdaż? [przypis edytorski]

nichże (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; znaczenie: (o) nich właśnie, (o) nich samych. [przypis edytorski]

nicie — dziś popr. forma B. lm rzecz. nić: nici. [przypis edytorski]

nicie — dziś popr. forma M. lm: nici. [przypis edytorski]

Nici mia comu si fa (dialekt południowowłoski) — Jak to będzie, moja Nici? [przypis edytorski]

Nic nad miarę — to znaczy: we wszystkim należy zachować umiar, unikać skrajności. [przypis edytorski]

nic niedbała (starop. forma) — dziś popr.: (…) nie dbała. [przypis edytorski]

nic nie mogło pocieszyć Racheli, ponieważ nie stało jej synów — Rachela, żona biblijnego patriarchy Jakuba, miała dwóch synów: Józefa i Beniamina. Obaj zmarli później niż ona. Autor przywołuje poetycką metaforę z Księgi Jeremiasza (Jer 31, 15), wyrażającą żal nad uprowadzeniem do niewoli asyryjskiej północnych plemion żydowskich, których pochodzenie wywodzono od synów Racheli. [przypis edytorski]

nic nie nada — to nic nie da. [przypis edytorski]

nic niepodobnego (daw.) — tu: nic nieprawdopodobnego; nic niemożliwego. [przypis edytorski]

nic nie ubędzie tem (starop. konstrukcja) — nic przez to nie ubędzie. [przypis edytorski]

nic nie wydawać po sobie (daw.) — niczego po sobie nie pokazywać. [przypis edytorski]

Nic nie żądałam innego (…) dziś nie możemy — cytat z wiersza Emily Dickinson, oryg.: I asked no other thing,/ No other was denied./ I offered Being for it;/ The mighty merchant smiled. Brazil? He twirled a button,/ Without a glance my way:/ ”But, madam, is there nothing else/ That we can show to-day?. [przypis edytorski]

nic nie znacie (gw.) — nic nie wiecie. [przypis edytorski]

Nicolai, Friedrich (1733–1811) — niemiecki pisarz i wydawca; autor m.in. książki pt. Freuden des jungen Werthers (Radości młodego Wertera, 1775), parodii dzieła Goethego Cierpienia młodego Wertera. [przypis edytorski]

Nicolas Boileau (1636–1711) — francuski poeta klasycystyczny. [przypis edytorski]

Nicolle, Charles (1866–1936) — francuski lekarz i bakteriolog, laureat Nagrody Nobla (1928). [przypis edytorski]

nicować — przerabiać część garderoby, przewracając tkaninę na odwrotną stronę (na nice). [przypis edytorski]

nicować — przerabiać jakąś część garderoby, odwracając tkaninę na lewą stronę; tu: odwracać, przekręcać. [przypis edytorski]

nicować — wywracać na drugą stronę. [przypis edytorski]

nicowany — poddawany poprawkom krawieckim polegającym na odwracaniu materiału spodnią, nieużywaną stroną do wierzchu i ponownym przeszywaniu. [przypis edytorski]

nicpoń — łobuz. [przypis edytorski]

nicpoń — urwis. [przypis edytorski]

nicpotem (daw.) — do niczego; nic nie wart. [przypis edytorski]

nicpotem (daw.) — do niczego. [przypis edytorski]

nicpotem (daw.) — na nic. [przypis edytorski]

nicpotem (daw.) — nic nie wart. [przypis edytorski]

nicpotem — niewiele warty. [przypis edytorski]

nicpotem — tu: do niczego. [przypis edytorski]

Nic tobie od Boga nie jest dano w ten sposób, abyś się stąd wynosić miał, a drugimi gardził, abo lekce ważył — por. Kor 10, 12. [przypis edytorski]

nic warte — dziś: nic nie warte. [przypis edytorski]

nicże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy nic. [przypis edytorski]

nicże nie pojmujesz — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy nic nie pojmujesz. [przypis edytorski]

nicże nie wiesz — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; znaczenie: czy nic nie wiesz. [przypis edytorski]

nicże (…) z nich nie pozostało — czy nic nie pozostało. [przypis edytorski]

niczegój (gw.) — niczego. [przypis edytorski]

niczegom się nie dowiedział — inaczej: niczego się nie dowiedziałem; przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika. [przypis edytorski]

niczem — daw. forma dla rodzaju żeńskiego i nijakiego; dziś: niczym. [przypis edytorski]

niczem — daw. forma N. i Msc. lp r.n.; dziś końcówka tożsama z r.m.: niczym. [przypis edytorski]

niczem — daw. forma N. i Msc. lp r.n.; dziś końcówka tożsama z r.m.: niczym. [przypis edytorski]

niczem — daw. forma N. i Msc. lp r.n.; dziś: niczym. [przypis edytorski]

niczem — daw. forma N. i Msc. lp r.n.; dziś tożsama z r.m.: niczym. [przypis edytorski]

niczem — daw. forma N. i Msc. r.n.; dziś: niczym. [przypis edytorski]

niczem (daw. forma N lp) — dziś popr.: niczym. [przypis edytorski]

niczem — dziś: niczym. [przypis edytorski]

niczem — dziś popr. forma Ms.lp.: niczym. [przypis edytorski]

niczem — dziś popr. forma N.: niczym. [przypis edytorski]

niczem — dziś popr.: niczym. [przypis edytorski]

niczewo (ros.) — nic nie szkodzi. [przypis edytorski]

niczym — w sensie: nikim innym. [przypis edytorski]

ni (daw.) — tu: niby, jakby, jak. [przypis edytorski]

ni (daw.) — tu: niby, jakby. [przypis edytorski]

nidborski — obecnie: nidzicki. [przypis edytorski]

Niderlandczyk (daw.) — mieszkaniec Niderlandów, Holender. [przypis edytorski]

ni domu, ni łomu — wyrażenie przysłowiowe; łom (daw.): gruzowisko. [przypis edytorski]

nię (daw. forma) — dziś B. lp r.ż.: (na) nią. [przypis edytorski]

nię — dziś popr. forma B. lp r.ż.: nią. [przypis edytorski]

niéj — daw. forma z é (tzw. e pochylonym), tu: wymawianym jak i. [przypis edytorski]

niéj — forma z „e” pochylonym, wymawianym jako „i” lub „y”, nie została uwspółcześniona z powodu rymu. [przypis edytorski]

nié ma — czytaj: ni ma. [przypis edytorski]

nié ma — czyt.: ni ma (daw. tzw. é pochylone lub ścieśnione). [przypis edytorski]

nié ma — daw. forma z é pochylonym, wymawianym jak i; tu zachowana dla rymu: oczyma — nié ma. [przypis edytorski]

nié ma (daw.; wym.: ni ma) — obecność é tzw. pochylonego zmienia brzmienie wyrazu, przez co rymuje się on z „oczyma”. [przypis edytorski]

nié ma — forma z daw. é (tzw. e pochylonym); tu czytanym jak i. [przypis edytorski]

nié ma litości, jak mnie jéj nie było — nie ma litości (dla ciebie), jak dla mnie jej nie było. [przypis edytorski]

nié ma — rym z imieniem Prauryma wskazuje tu na wymowę é pochylonego jak i: ni ma. [przypis edytorski]

nié masz — daw. forma z é pochylonym, wymawianym jak i; tu zachowana ze względu rym wewnśtrzny: trzymasz — nié masz. [przypis edytorski]

nię (starop. forma) — dziś B.lp r.ż.: (na) nią. [przypis edytorski]

nię (starop.forma) — dziś B.lp r.ż.: (w) nią. [przypis edytorski]

nię (starop. forma) — (w) nią. [przypis edytorski]

nie, aby je oddał ludziom, ale żeby je przywłaszczył sobie — te słowa usunięto w wydaniu z 1816 r. [przypis edytorski]

nieakuratność (daw.) — niepunktualność. [przypis edytorski]

nie analizował jej tak, jak i owej pięknej sytuacji na ganku; por. s. 298 w. 1 i n. a s. 306 w. 15 — [autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; tu na odnośnej stronie znajdują się fragmenty:] „pewnego rodzaju wzruszeńko owładnęło nim, gdy aktorka, przycisnąwszy jego głowę do piersi (…)”; „(…) udawał, że mu z tym rozkosznie, chociaż właściwie było mu tylko niewygodnie” (oba z rozdziału XVI). [przypis edytorski]

nieaprobata — dezaprobata; niezadowolenie. [przypis edytorski]

nie bądź skorym — nie spiesz się coś robić. [przypis edytorski]

niebać się srogo stawiły (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą co -ć; znaczenie: nieba ci się przedstawiły jako srogie (w srogiej postaci). [przypis edytorski]

niebacznie (daw.) — nieostrożnie. [przypis edytorski]

niebacznie — nieostrożnie. [przypis edytorski]

niebacznie — nieuważnie, nieostrożnie. [przypis edytorski]

niebacznik (starop.) — ktoś nieopatrzny, zapamiętały. [przypis edytorski]

niebaczność — postępowanie nieuważne, nieprzemyślane; baczyć: uważać. [przypis edytorski]

niebaczny (daw.) — nieostrożny, niezwracający uwagi na to, co się dzieje. [przypis edytorski]