Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 5577 przypisów.
nowotwór językowy — dziś popr.: neologizm. [przypis edytorski]
nowy centr — dziś popr.: nowe centrum. [przypis edytorski]
nowy czerwony piaskowiec, ang. new red sandstone (geol.) — termin używany głównie w geologii brytyjskiej na określenie złóż czerwonego piaskowca, które osadziły się od permu do końca triasu (280–200 mln lat temu), dla odróżnienia od „starego czerwonego piaskowca” z okresu dewonu (420–360 mln lat temu). [przypis edytorski]
Nowy Jork — miasto w Stanach Zjednoczonych o największej liczbie mieszkańców. [przypis edytorski]
Nowy Jork — najludniejsze miasto w Stanach Zjednoczonych, położone na Wschodnim Wybrzeżu. [przypis edytorski]
Nowy Jork wart jest mszy — parafraza zdania: „Paryż wart jest mszy”, wg tradycji wypowiedzianego przez protestanckiego króla Nawarry Henryka (1553–1610) przed zmianą wyznania na katolicyzm, co zapewniło mu objęcie tronu Francji (jako Henryk IV). [przypis edytorski]
nowy kontynent — odkryta przez Kolumba Ameryka, w odróżnieniu od znanych Europejczykom od starożytności lądów Europy, Azji i Afryki. [przypis edytorski]
nowym… duchem — tj. natchnieniem poetyckim. [przypis edytorski]
Nowy Orlean — miasto w delcie rzeki Missisipi, ok. 150 km od jej ujścia do Zat. Meksykańskiej; założone w 1718, ob. w USA, największe miasto stanu Luizjana. [przypis edytorski]
Nowy Orlean — największe miasto stanu Luizjana w Stanach Zjednoczonych; położone w delcie rzeki Missisipi. [przypis edytorski]
Nowy Peregrynant, starego świata Lustrator — jeden z rozdziałów Nowych Aten ks. Benedykta Chmielowskiego, pierwszej polskiej encyklopedii. [przypis edytorski]
Nowy Rok — Mickiewiczowska parafraza utworu Jeana Paula Richtera (1763–1825). [przypis edytorski]
nowy rok — w tradycji żydowskiej nowy rok przypada na przełomie września i października, w święto Rosz Ha-Szana (hebr. Dzień Przypomnienia), po którym przez dziesięć dni trwa okres postu i zadumy, aż do święta Jom Kipur (hebr. Dzień Pojednania). Od Rosz Ha-Szana zaczynała się cywilna rachuba czasu w nowym roku; rok biblijny, zgodnie z księżycowym kalendarzem, zaczynał się 21 marca. [przypis edytorski]
Nowy Świat — określenie kontynentów półkuli zachodniej: Ameryki Płn. i Płd., powstałe w epoce wielkich odkryć geograficznych dla odróżnienia od znanych Europejczykom od starożytności lądów Europy, Azji i Afryki. [przypis edytorski]
Nowy Świat — ulica w Warszawie, część Traktu Królewskiego, prowadzącego od Starego Miasta na południe, do pałacu królewskiego w Wilanowie. [przypis edytorski]
Nowy Świat — ulica w Warszawie, część Traktu Królewskiego. [przypis edytorski]
Nowy Sącz — polskie miasto powiatowe, położone w województwie małopolskim. [przypis edytorski]
nowy Symoent — nazwany tak samo na pamiątkę dawnej rzeki, która płynęła w Troadzie. [przypis edytorski]
Nowy Targ — miasto w województwie małopolskim, położone w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej u podnóża Gorców. [przypis edytorski]
Nowy Wiśnicz — miasto i gmina w woj. małopolskim, w powiecie bocheńskim. [przypis edytorski]
nowyższy (gw.) — najwyższej. [przypis edytorski]
nowy zakon (daw.) — Nowy Testament; chrześcijańska część Biblii. [przypis edytorski]
nowy zakon — Nowy Testament. [przypis edytorski]
Nox (łac. nox, nocis: noc) — częściej: Nyks w mit. gr. bogini nocy; córka Chaosu, miała dzieci ze swoim bratem, Erebem (bóg ciemności podziemnej): Hemerę (boginię dnia), Nemezis (boginię przeznaczenia, uosobienie gniewu bogów), Etera (uosobienie materii pierwotnej oraz bóg najwyższego kręgu niebios) i Charona (przewoźnik dusz zmarłych przez Styks); zaś z Tartarem (bóg otchłani podziemnych) synów: Tanatosa (Śmierć) i Hypnosa (Sen); ponadto bez udziału pierwiastka męskiego zrodziła m.in.: Eris (boginię niezgody), Mojry (prządki ludzkiego życia) i Erynie (boginie zemsty); przedstawiano ją zwykle jako uskrzydloną kobietę w ciemnej szacie, często z zasłoniętą twarzą, na rydwanie, w otoczeniu gwiazd. [przypis edytorski]
noża pożyczy — popr.: nóż pożyczy. [przypis edytorski]
noż — dziś popr. pisownia: nóż. [przypis edytorski]
nożem ofiarnym potrząsa wśród głuchej nocy nad trupami ofiar — analiza budowy mitreów wykluczyła możliwość składania w nich ofiar, w tym również zwierzęcych. [przypis edytorski]
nożnik — podnóżek. [przypis edytorski]
nożów — dziś popr. forma D.lm: noży. [przypis edytorski]
nozdrewszczyzna — pyszałkowatość; nawiązanie do postaci Nozdrova, jednego z bohaterów Martwych dusz Gogola. [przypis edytorski]
nozdrzech — dziś popr. nozdrzach. [przypis edytorski]
nozdrzów — dziś popr. forma D. lm: nozdrzy. [przypis edytorski]
n peu énervé (fr.) — trochę zdenerwowany. [przypis edytorski]
n-pl (wojsk.) — prawdopodobnie wojskowy skrót oznaczający nieprzyjaciela. [przypis edytorski]
N. — skrót od: najświętszej. [przypis edytorski]
NSZ — Narodowe Siły Zbrojne, powstała 20 września 1942 r. (w proteście przeciw podporządkowaniu AK) polska konspiracyjna organizacja wojskowa związana politycznie z obozem narodowym, działająca do 1947 r.; walczyła początkowo z Niemcami (choć zdarzały się akty porozumienia w konkretnych działaniach), Gwardią Ludową, Armią Ludową, partyzantką radziecką, a następnie Armią Czerwoną i siłami wojskowymi i porządkowymi Polski Ludowej. [przypis edytorski]
Nubia — kraina hist. w płn.-wsch. Afryce, obejmująca środkowy bieg Nilu pomiędzy Asuanem a Chartumem. Kupcząca ludzkim ciałem, łódź płynąca z Nubii: łódź przewożąca niewolników na sprzedaż, płynąca z terenów położonych na południe od Egiptu. [przypis edytorski]
nubijski — przym. od: Nubia (kraina hist. w płn.-wsch. Afryce, obejmująca środkowy bieg Nilu pomiędzy Asuanem a Chartumem). [przypis edytorski]
nubūti — ištverti. [przypis edytorski]
nucą (…) pieśnie — dziś: nucą pieśni. [przypis edytorski]
Nu, chutko chadzicie! (białorus.) — No, prędko chodźcie. [przypis edytorski]
Nuda! Nuda! Nuda! Che danzi nuda! (wł.) — Naga! Naga! Naga! Niech tańczy naga! [przypis edytorski]
nuda — tu: znużenie, niechęć do rozrywek, melancholia. [przypis edytorski]
nudno — tu: przykro, smutno. [przypis edytorski]
Nu, do swidania, proszczaj, mołodoj czełowiek — Więc do widzenia, żegnaj, młody człowieku. [przypis edytorski]
nudota — dziś: nuda a. znudzenie. [przypis edytorski]
nudoty — nuda, znużenie. [przypis edytorski]
nuduoda (lenk.) — atrodo. [przypis edytorski]
nuduoti — apsimesti. [przypis edytorski]
nudyvisi — nustebinsi. [przypis edytorski]
nudzić — tu: brzydzić. [przypis edytorski]
Nürnberger Trichter (niem.) — niemiecki lejek; znaczenie tego pojęcia autor wyjaśnia w artykule. [przypis edytorski]
nugget (ang.) — samorodek; bryłka cennego metalu (np złota). [przypis edytorski]
nuggets — ziarnka złota. [przypis edytorski]
nukać (daw.) — o głosach, wydawanych przez niektóre zwierzęta. [przypis edytorski]
nukać (gw.) — rechotać; przynaglać, namawiać. [przypis edytorski]
nukać — namawiać, zachęcać (gw. podhalańska). [przypis edytorski]
nu, konieczno radujetieś, cztoż dalsze — więc oczywiście cieszy się pan, cóż dalej. [przypis edytorski]
nul (łac.) — zero; tu: człowiek nic nie znaczący. [przypis edytorski]
nulla regula sine exceptione — nie ma reguły bez wyjątku. [przypis edytorski]
Nulla sors longa est, dolor et voluptas invicem cedunt. Ima permutat brevis hora summis (łac.) — słowa Seneki Młodszego (4–65 n.e.): Żaden los nie trwa długo, cierpienie i rozkosz na przemian następują po sobie. W ciągu jednej krótkiej godziny wszystko może się zmienić. [przypis edytorski]
Nullum nisi hungaricum (łac.) — nic poza węgierskim, dokładniej: nullum vinum nisi hungaricum — nie masz wina nad węgierskie. [przypis edytorski]
Numa Blès, własc. Charles Bessat (1871–1917) — piosenkarz fr., jeden z twórców repertuaru kabaretów Montmartre'u. [przypis edytorski]
numa — chata na Litwie i Żmudzi. [przypis edytorski]
numa — litewska chata z ziemi i nieociosanych bierwion. [przypis edytorski]
Numa Pompiliusz (715–673 p.n.e.) — wg legendy drugi król Rzymu. [przypis edytorski]
Numa Pompiliusz (753–673 p.n.e) — legendarny drugi król Rzymu, następca Romulusa, organizator życia religijnego w Rzymie. [przypis edytorski]
Numa Pompiliusz (753–673 p.n.e) — legendarny król rzymski (następca Romulusa), organizator życia religijnego w Rzymie. [przypis edytorski]
Numa Pompiliusz (753 p.n.e.–673 p.n.e.) — legendarny drugi król Rzymu, następca Romulusa. [przypis edytorski]
Numa Pompiliuszem (753 p.n.e.–673 p.n.e.) — legendarny drugi król Rzymu. [przypis edytorski]
Numa wyszła za […] Pompiliusza — żartobliwie o szczęśliwym zakończeniu fabuły utworu małżeństwem; Numa Pompiliusz był legendarnym królem Rzymu. [przypis edytorski]
numa (z litew.) — chata; numów — dziś popr. forma D. lm r.ż.: num. [przypis edytorski]
numa (z litew.) — chata. [przypis edytorski]
numen (łac.lm: numina) — potęga bóstwa, jego świętość; w wierzeniach starorzym. nadprzyrodzona siła panująca w świecie; także: wyrocznia. [przypis edytorski]
numer 77 właśc. Pietrzykowski, Tadeusz (1917–1991) — znany polski pięściarz. [przypis edytorski]
numera — dziś popr. forma M. i B. lm: numery. [przypis edytorski]
numera — dziś popr. forma M. lm: numery. [przypis edytorski]
numerka — dziś popr.: numerki. [przypis edytorski]
numerki „blokowe” — w czasie pierwszej akcji likwidacyjnej z trwającej od lipca do września 1942 r. pracownikom szopów wydano tzw. numery życia w postaci blaszek. We wrześniu 1942 posiadało je zaledwie ok. 30 tysięcy ludzi. [przypis edytorski]
numer — tu: pokój hotelowy, opatrzony numerem. [przypis edytorski]
numer — tu: pokój hotelowy. [przypis edytorski]
Tadeusz Dołęga-Mostowicz, Bracia Dalcz i S-ka, Bracia Dalcz i S-ka, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
numer — tu: pokój opatrzony numerem. [przypis edytorski]
numerus clausus (łac.) — dosł. zamknięta liczba, ograniczona liczba; zasada ograniczania liczby studentów uniwersytetów, motywowana przyczynami politycznymi a. praktycznymi; w okresie międzywojennym stosowana w Polsce, Rosji, Niemczech, Rumunii, na Węgrzech i w Stanach Zjednoczonych w stosunku do chcących uzyskać wykształcenie wyższe kandydatów pochodzenia żydowskiego. [przypis edytorski]
numerus clausus (łac.: zamknięta liczba) — norma ograniczająca dostęp określonej grupie osób do studiów wyższych lub pewnych zawodów przez ustalenie maksymalnej liczby bądź procentowego udziału osób z tej grupy. W Polsce międzywojennej narodowcy postulowali ustawowe ograniczenia tego rodzaju dla ludności żydowskiej, część placówek wyższych nieformalnie stosowała numerus clausus. [przypis edytorski]
Numid — dziś: Numidyjczyk, mieszkaniec Numidii, starożytnego państwa Berberów w północnej Afryce. [przypis edytorski]
Numidia — państwo Berberów w płn.-zach. Afryce, na zachód od Kartaginy, na terenie dzisiejszej Algierii. [przypis edytorski]
Numidia — staroż. kraina w zachodniej części Afryki Północnej. [przypis edytorski]
Numidia — starożytny kraj w płn. Afryce, bardzo urodzajny, zamieszkały przez koczownicze plemiona berberyjskie, zwane przez Rzymian Numidami; kraina zdobyta kolejno przez Rzymian, Wandalów i Arabów. [przypis edytorski]
Numidka — mieszkanka Numidii, państwa Berberów w płn.-zach. Afryce, na zachód od Kartaginy, na terenie dzisiejszej Algierii. [przypis edytorski]
Numidowie — mieszkańcy Numidii, staroż. krainy w płn.-zach. Afryce, rozciągającej się od Kartaginy do Oranu; w latach 202–46 p.n.e Numidia była królestwem Berberów, później stanowiła prowincję rzymską. [przypis edytorski]
Numidyjczyk — mieszkaniec Numidii, historycznego państwa Berberów w płn. Afryce. [przypis edytorski]
numidyjskie strzały — Numidowie, plemię z Afryki Północnej, byli znani jako doskonali łucznicy. [przypis edytorski]
numidyjski (hist.) — pochodzący z Numidii, staroż. krainy w płn.-zach. Afryce, rozciągającej się od Kartaginy do Oranu. W latach 202–46 p.n.e Numidia była królestwem Berberów, później stanowiła prowincję rzymską. [przypis edytorski]
numidyjski (hist.) — związany z Numidią, staroż. krainą w płn.-zach. Afryce, rozciągającą się od Kartaginy do Oranu; w latach 202–46 p.n.e Numidia była królestwem Berberów, później stanowiła prowincję rzymską. [przypis edytorski]
numidyjski — z Numidii, prowincji rzymskiej w płn. Afryce. [przypis edytorski]
Numik a. Numikus — rzeczka w Lacjum, wypływająca z bagna, w pobliżu wybrzeża morskiego. [przypis edytorski]
Numinibus vota exaudita malignis (łac.) — „Bowiem słuchając twego pożądania,/ Złośliwe Bóstwo zguby ci nie wzbrania!” (Juvenalis, Satyry X, 111–112; tłumaczenie za: Felicjan Faleński, Płonne zachcianki: Satyra X Juvenalisa, Warszawa 1884). [przypis edytorski]
numizmat — tu ogólnie: moneta, niekoniecznie dawna. [przypis edytorski]
Num qui vero supra Roxanos habitent etc. — tłumaczenie w nast. zdaniu. [przypis edytorski]
Num, właśc. Chnum — bóg opiekuńczy wylewów Nilu, czczony szczególnie w Górnym Egipcie. Twórca ludzi, których uformował z gliny na kole garncarskim. Przedstawiany jako człowiek z baranią głową. [przypis edytorski]
