Przypisy

Und mein Liebchen, was willst du noch mehr (niem.) — I, moja kochana, cóż jeszcze chcesz. [przypis edytorski]

Und morgen die ganze Welt… — fragment popularnej piosenki nazistowskiej napisanej przez Hansa Baumanna. Cytowany wers brzmi: „Denn heute da hört uns Deutschland / Und morgen die ganze Welt” (z niem.: „Więc dziś słyszą nas Niemcy, / a jutro cały świat). [przypis edytorski]

Und niemand klagte, wer genas (niem. ) — Nikt, kto wyzdrowiał, nie skarżył się. [przypis edytorski]

Und so auch fürchte ich (niem.) — Toteż tego się obawiam. [przypis edytorski]

und so weiter (niem.) — i tak dalej. [przypis edytorski]

Und wenn der Mensch (…) wie ich leide (niem.) — A kiedy człek uciszy się w swej męce, trzeba mi boga, by wyrazić swe cierpienie (J.W. Goethe, Torquato Tasso). [przypis edytorski]

undyna — duch żywiołu wody (z łac. unda, tj. fala). [przypis edytorski]

Un état d'esprit vraiment prodigieux (fr.) — naprawdę niesamowity stan umysłu. [przypis edytorski]

une absolue puissance (fr.) — absolutną władzę. [przypis edytorski]

une aventure bien stupide (fr.) — bardzo głupia awantura. [przypis edytorski]

une aventure stupide (fr.) — głupia awantura. [przypis edytorski]

Une belle chance (fr.) — Świetna okazja. [przypis edytorski]

une blennorrhagie, c'est absolument vrai (fr.) — rzeżączkę, to rzecz pewna. [przypis edytorski]

une blennorrhagie (fr.) — popr.: une blennorragie, rzeżączka. [przypis edytorski]

Une bonne blague, hein? (fr.) — Dobry żart, co? [przypis edytorski]

une chanson, quoi (fr.) — taka piosenka, coś takiego. [przypis edytorski]

Une charogne (fr.) — padlina. [przypis edytorski]

une créme du société — śmietanka towarzyska. [przypis edytorski]

une femme charmante (fr.) — urocza kobieta. [przypis edytorski]

Une femme en sait toujours assez… (fr.) — kobieta doszła swych rozumów miary, gdy pozna, co opończa, a co szarawary (Molier, Uczone białogłowy, akt II, scena 7, przemowa Chryzala, tłum. T. Boy-Żeleński). [przypis edytorski]

une fille très gentille (fr.) — bardzo miła panna. [przypis edytorski]

une grande passion (fr.) — wielka pasja, uczucie. [przypis edytorski]

Une immense espérance a traversé la terre (fr.) — Głęboka nadzieja ogarnęła ziemię. [przypis edytorski]

une individualité perfectible (fr.) — osobowość zdolna do doskonalenia się. [przypis edytorski]

une langue bien faite (fr.) — układna mowa, dobrze skonstruowana wypowiedź. [przypis edytorski]

une maison rustique (fr.) — rustykalna chatka, wiejska chatka. [przypis edytorski]

une mignonne (fr.) — pieszczotka. [przypis edytorski]

une peau mieux tannée (fr.) — skórę lepiej wygarbowaną. [przypis edytorski]

Une perte cruelle (fr.) — okrutna strata. [przypis edytorski]

Unerhört! (niem.) — Niesłychane! [przypis edytorski]

une ruelle — przekład wiersza Zaułek. [przypis edytorski]

une scène à faire (fr.) — scena do zrobienia (tu: do obrobienia literackiego). [przypis edytorski]

Une très belle fille (fr.) — Bardzo piękna panna. [przypis edytorski]

Une très belle personne, tres distinguée! (fr.) — Bardzo piękna osoba, bardzo dystyngowana! [przypis edytorski]

une trêve de Dieu (fr., r.ż.) — rozejm Boży. [przypis edytorski]

un garçon (fr.) — chłopiec. [przypis edytorski]

Ungeheuer am Nilus — Krokodil. [przypis edytorski]

un gentilhomme (fr.) — dżentelmen. [przypis edytorski]

Ungern von Sternberg, Roman (1886–1921) — baron, oficer rosyjski; w 1917 skierowany przez Rząd Tymczasowy na Syberię; w 1921 ogłosił się chanem Mongolii i wkroczył na terytorium Republiki Dalekiego Wschodu, gdzie poniósł klęskę; wydany Armii Czerwonej i skazany na śmierć, rozstrzelany. [przypis edytorski]

Ung. Hydr. Prec. Albi (med.) — skrócony zapis zwyczajowej łac. nazwy preparatu Unguentum Hydrargyri praecipitati albi, białej maści rtęciowej, antyseptycznej, przeciwzapalnej i przeciwpasożytniczej, dawniej szeroko stosowanej w leczeniu wielu chorób skóry, gł. grzybicy. [przypis edytorski]

un grotesque vaniteux et feroce (fr.) — próżny i okrutny błazen. [przypis edytorski]

unguibus et rostro (łac.) — szponami i dziobem. [przypis edytorski]

un (gw.) — on. [przypis edytorski]

Unhappy mother — Niobe, cf. Lament IV. [przypis edytorski]

un homme charmant (fr.) — uroczy człowiek. [przypis edytorski]

un homme de bois (fr.) — dosł. drewniany człowiek (tj. twardy jak drewno, niewrażliwy na ból). [przypis edytorski]

Un honnête soldat en serait mort dix fois! Quel rebelle! (fr.) — porządny żołnierz skonałby od tego dziesięć razy! Co za buntownik! [przypis edytorski]

unią lubelską, któréj 300-letnia rocznica przypada (…) 11 sierpnia — właśc. unię lubelską uchwalono 28 czerwca 1569 r., 1 lipca nastąpiła wymiana dokumentów i zaprzysiężenie aktu, a 4 lipca król Polski wydał dyplom potwierdzający związek między Królestwem Polskim i Wielkim Księstwem Litewskim. [przypis edytorski]

uniaci właśc. unici — bizantyńscy katolicy. [przypis edytorski]

unia lubelska — porozumienie między Królestwem Polskim i Wielkim Księstwem Litewskim zawarte 1 lipca 1569 r. na sejmie walnym w Lublinie. W jego wyniku powstało państwo znane jako Rzeczpospolita Obojga Narodów, z jednym monarchą, herbem, sejmem, taką samą walutą, polityką zagraniczną i obronną, ale z odrębnym wojskiem, sądownictwem i oddzielnymi urzędami. [przypis edytorski]

Unia — mowa o Unii Lubelskiej. [przypis edytorski]

Unia — zbiorcze określenie amerykańskich stanów, które pozostały w składzie Stanów Zjednoczonych Ameryki podczas domowej wojny secesyjnej (1861–1865), z powodu ich wygranej używane także jakiś czas po wojnie na określenie całego państwa. [przypis edytorski]

unici — katolicy obrządku wschodniego; wyznawcy prawosławia, którzy przyłączyli się do Kościoła katolickiego na podstawie unii brzeskiej (1596) i unii użhorodzkiej (1646), uznając papieża za głowę Kościoła i przyjmując dogmaty katolickie, zachowując jednak wschodnią liturgię; cesarze Rosji uważali unitów za odłączonych siłą i przymusowo ich „nawracali”, wcielając do Cerkwi prawosławnej; w 1875 Aleksander II zlikwidował ostatnią unicką diecezję w Rosji. [przypis edytorski]

Uniechowski, Antoni (1903–1976) — grafik i ilustrator. [przypis edytorski]

u niej w domu — «Czyż Esaw nie miał kilku żon? A przechowywał ubrania u matki. Ale Esaw dobrze znał [niecne] postępki [swoich żon] i był co do nich podejrzliwy», zob. Raszi do 27:15. [przypis edytorski]

uniemożebniać (daw.) — dziś: uniemożliwiać. [przypis edytorski]

uniemożebnia (daw.) — dziś: uniemożliwia. [przypis edytorski]

uniemożebnić (daw.) — uniemożliwić. [przypis edytorski]

unieśliśmy (…) i położyli (daw.) — konstrukcja, w której końcówka fleksyjna pierwszego czasownika ma zastosowanie również dla kolejnego (kolejnych); dziś: unieśliśmy i położyliśmy. [przypis edytorski]

uniesiono — tu: uprowadzono. [przypis edytorski]

uniesion — uniesiony. [przypis edytorski]

uniesła (gw.) — uniosła. [przypis edytorski]

uniesłszy (gw.) — uniósłszy. [przypis edytorski]

uniewinnić — tu: usprawiedliwić. [przypis edytorski]

uniewolnienie — zniewolenie. [przypis edytorski]

uniform — mundur. [przypis edytorski]

Unika chować koni dobrych, bo, nie mając sprawiedliwości, boi się, aby go częściej od innych nie pociągano do drogi — do obowiązków poddanego należało na każde zawołanie udzielanie swojego konia i wozu na podwody dla wojska, do budowania dróg itp.; wybierano do tego oczywiście najlepsze konie. [przypis edytorski]

unikał od sprzeczek — dziś popr.: unikał sprzeczek. [przypis edytorski]

uniknienie — dziś popr.: uniknięcie. [przypis edytorski]

uniknienie — dziś: uniknięcie. [przypis edytorski]

unikniony — taki, którego udało się uniknąć. [przypis edytorski]

Uniłowski, Zbigniew (1909–1937) — prozaik, autor powieści Wspólny pokój (1933), często sięgający po wątki autobiograficzne. [przypis edytorski]

Un instant, s'il vous plait (fr.) — Proszę chwilę poczekać. [przypis edytorski]

uniósł — tu: uprowadził, porwał. [przypis edytorski]

Union a. Auto Union — spółka powstała w 1932 r. przez połączenie czterech niemieckich producentów samochodów: Audi, DKW, Horch i Wanderer. W czasie II wojny światowej w Auto Union produkowano sprzęt wojskowy. [przypis edytorski]

Union Jack — nazwa brytyjskiej flagi państwowej. [przypis edytorski]

unisono — jednym głosem. [przypis edytorski]

unisono (muz.) — jednym głosem (także: o wielu głosach lub instrumentach wydających dźwięk o tej samej wysokości). [przypis edytorski]

unisono (muz., wł.: jednym dźwiękiem) — jednym głosem, w jednej tonacji; przen.: zgodnie. [przypis edytorski]

unisono (muz., wł.: jednym dźwiękiem) — moment w utworze, kiedy wszystkie instrumenty grają ten sam dźwięk. [przypis edytorski]

unisono (muz., z wł.) — jednym głosem. [przypis edytorski]

unisono (wł.) — jednogłośnie, zgodnie. [przypis edytorski]

unisono (wł., muz.) — jednym głosem, w jednej tonacji; przen.: zgodnie. [przypis edytorski]

unisono — wykonywanie melodii przez różne głosy lub instrumenty w dźwiękach identycznej wysokości. [przypis edytorski]

unisono — zgodność dźwięku, tonu. [przypis edytorski]

unisono (z wł., muz.) — jednym głosem, w jednej tonacji. [przypis edytorski]

Unita — członek Kościoła Unickiego. [przypis edytorski]

unita — wierny wyznania grekokatolickiego, powstałego w wyniku unii brzeskiej (1596), w wyniku której część duchowieństwa prawosławnego uznała zwierzchność papieża. [przypis edytorski]

United States Lines — amerykańska transatlantycka firma żegluga, działająca od 1921 do 1969; jej pierwszymi statkami były liniowce niemieckie zarekwirowane przez Stany Zjednoczone w 1917. [przypis edytorski]

universale (łac., l.mn. universalia) — powszechnik; termin filozoficzny będący odpowiednikiem nazwy i pojęcia ogólnego: coś, co obejmuje wszystkie wspólne cechy pewnego zbioru rzeczy jednostkowych; w średniowieczu prowadzono spór o uniwersalia, pomiędzy realizmem pojęciowym, według którego uniwersalia istnieją jako realne byty (łac. res universales), stanowiące jak gdyby idealne pierwowzory konkretnych przedmiotów, a nominalizmem, który głosił, że uniwersalia nie istnieją realnie, a są jedynie nazwami (łac. nomina), abstrakcjami językowymi; umiarkowana postać nominalizmu to konceptualizm, według którego powszechniki istnieją, ale tylko jako pojęcia w ludzkim umyśle, tworzenie uogólnień to sposób umysłowej organizacji obrazu świata. [przypis edytorski]

Université Perverse (fr.) — zdeprawowany uniwersytet. [przypis edytorski]

univira (łac.) — kobieta zamężna tylko raz. [przypis edytorski]

uniwersał (daw.) — akt prawny ogłaszany przez króla. [przypis edytorski]

uniwersał — ogłaszany publicznie ważny list królewski, odezwa. [przypis edytorski]

uniwersał — w dawnej Polsce: ogłaszany publicznie list królewski; później: królewski akt prawny. [przypis edytorski]

uniwersalia — powszechniki, pojęcia ogólne, które obejmują wszystkie wspólne cechy pewnego zbioru rzeczy jednostkowych; w średniowieczu prowadzono spór o uniwersalia, pomiędzy realizmem pojęciowym, według którego uniwersalia istnieją jako realne byty (łac. res universales), stanowiące jak gdyby idealne pierwowzory konkretnych przedmiotów, a nominalizmem, który głosił, że uniwersalia nie istnieją realnie, a są jedynie nazwami (łac. nomina), abstrakcjami językowymi. [przypis edytorski]

uniwersalia — powszechniki; termin filozoficzny z dziedziny metafizyki, oznaczający coś, co może być posiadane przez wiele różnych rzeczy jednocześnie; uniwersaliami są zarówno idee Platońskie, jak i cechy obiektów czy relacje między nimi. [przypis edytorski]

uniwersalista — zwolennik uniwersalizmu, tj. powszechności, objęcia jakąś działalnością wszystkich ludzi lub pewnej całości spraw; w filozofii: zwolennik zasady dominacji całości nad częściami, ogółu nad jednostkami. [przypis edytorski]

uniwersytet helsingfordzki — uniwersytet w Helsinkach, Helsingfors to oryginalna szwedzka nazwa miasta. [przypis edytorski]

Uniwersytet Oksfordzki — ang. University of Oxford, najstarsza brytyjska uczelnia publiczna w Oksfordzie w płd. Anglii. [przypis edytorski]