Przypisy

zejść kogoś (daw.) — najść kogoś, odwiedzić nieoczekiwanie; nagle nadejść i zastać kogoś przy czymś, zaskoczyć, przyłapać. [przypis edytorski]

zejść kogoś (daw.) — najść kogoś, odwiedzić nieoczekiwanie; tu forma 3. os. lp cz. przeszł.: zeszedł nas. [przypis edytorski]

zelant (daw.) — gorliwy, starający się; por. zelota, zelator. [przypis edytorski]

zelant (daw.) — gorliwy wyznawca; dziś: zelota. [przypis edytorski]

zelant (daw., z łac.: zelans, zelantis) — gorliwy, starający się wyznawca; por. zelota. [przypis edytorski]

zelżywość (daw.) — obelga. [przypis edytorski]

zelżywość (daw.) — obelga, zniewaga. [przypis edytorski]

zelżywość (daw.) — zniewaga. [przypis edytorski]

zelżywy (daw.) — obraźliwy. [przypis edytorski]

zelżywy (daw.) — skłonny do obrażania. [przypis edytorski]

zemdleć (daw.) — osłabnąć. [przypis edytorski]

zemdlenie (daw.) — osłabienie. [przypis edytorski]

zemdlić (daw.) — osłabić. [przypis edytorski]

zemsty na właściciela (daw.) — dziś popr.: na właścicielu. [przypis edytorski]

zendowie (daw.) — wyznawcy zaratusztrianizmu (zoroastryzmu), religii irańskiej, której charakterystyczną cechą jest wiara w istnienie dwóch walczących ze sobą pierwiastków: dobra (światła) i zła (ciemności), oraz kult ognia; świętą księgą zaratusztrianizmu jest Awesta, zwana dawniej Zendawestą, co oznacza faktycznie komentarze (Zend) do Awesty. Zendami nazywano także ogólnie irańskich Ariów. [przypis edytorski]

zendzki (daw.) — taki jak w Zendaweście; dziś: awestyjski; Zendawesta a. Awesta: święta księga zawierająca teksty religijne wyznawców zaratusztrianizmu (zoroastryzmu), dualistycznej religii irańskiej, której charakterystyczną cechą jest wiara w istnienie dwóch równorzędnych, walczących ze sobą pierwiastków: dobra (światła) i zła (ciemności). Nazwa Zendawesta oznacza faktycznie komentarze (Zend) do Awesty. [przypis edytorski]

zepsieć (daw.) — spodleć, podupaść. [przypis edytorski]

zepsowany (daw., starop.) — dziś popr. forma: zepsuty. [przypis edytorski]

Ze psy sie (…) goni (daw.) — goni się z psami. [przypis edytorski]

zesiąść (daw.) — dziś popr.: zsiąść. [przypis edytorski]

zeskamotować (daw.) — zręcznie coś sprzątnąć, ukryć (też: ukraść), zwł. za pomocą sztuczki kuglarskiej. [przypis edytorski]

zeskamotowany (daw., z fr. escamoter) — zręcznie ukryty. [przypis edytorski]

zesłaniec (daw.) — wysłannik, posłaniec. [przypis edytorski]

zespolon (daw.) — skrócona forma r.m.; dziś tylko: zespolony. [przypis edytorski]

zesromać się (daw., gw.) — zawstydzić się. [przypis edytorski]

zesromocić (daw.) — zhańbić. [przypis edytorski]

ze sumptem, właśc. z sumptem (daw.) — tu: odpowiednio uroczyście. [przypis edytorski]

zeszłem (daw.) — dziś popr. forma: zszedłem, poszedłem. [przypis edytorski]

zeszłowieczny (daw.) — dotyczący ubiegłego wieku. [przypis edytorski]

zgadywa (daw.) — dziś: zgaduje. [przypis edytorski]

zgartywać (daw.) — zgarniać. [przypis edytorski]

zginiem, będziem itp. (daw.) — skrócona forma czasownika 1 os. lm; dziś: zginiemy, będziemy itp. [przypis edytorski]

zgło (daw.) — koszula; szczególnie: koszula nocna. [przypis edytorski]

zgłodniałymi usty (daw.) — dziś: zgłodniałymi ustami. [przypis edytorski]

zgłosił się był (daw.) — forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: zgłosił się wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi formą zwykłego czasu przeszłego). [przypis edytorski]

zgłuszyć (daw.) — przyciszyć, zagłuszyć. [przypis edytorski]

zgodzić (daw., gw.) — przyjąć do pracy. [przypis edytorski]

zgodzić (daw.) — wynająć coś; zaangażować kogoś. [przypis edytorski]

zgodzić się (daw.) — zatrudnić się; umówić się co do zakresu pracy i wysokości wynagrodzenia. [przypis edytorski]

zgodzony (daw.) — najęty do pracy. [przypis edytorski]

zgoła (daw.) — całkiem. [przypis edytorski]

zgoła (daw.) — całkiem, zupełnie. [przypis edytorski]

zgoła (daw.) — nawet. [przypis edytorski]

zgoła (daw.) — zupełnie, całkiem. [przypis edytorski]

zgonić (daw.) — dogonić. [przypis edytorski]

zgorżknieć (daw.) — dziś popr.: zgorzknieć. [przypis edytorski]

zgorzeć (daw.) — spłonąć. [przypis edytorski]

zgorze (daw.) — zgorzeje, tj. spłonie, spali się. [przypis edytorski]

zgotowić (daw.) — przygotować. [przypis edytorski]

zgryziony (daw.) — zmartwiony (por. zgryzota). [przypis edytorski]

zgrzypnąć (daw.) — skrzypnąć. [przypis edytorski]

zhańbion (daw.) — forma skrócona; dziś tylko: zhańbiony. [przypis edytorski]

z Harry (daw.) — dziś popr. forma N.: z Harrym. [przypis edytorski]

z hetmany (daw.) — dziś popr. forma N. lm: z hetmanami. [przypis edytorski]

zhukany (daw.) — rozhukany (silny i gwałtowny). [przypis edytorski]

zielonem (daw.) — zielonym. [przypis edytorski]

ziem (daw.) — dziś popr.: ziemia. [przypis edytorski]

ziem (daw.) — forma dawna, skrócona; dziś: ziemia. [przypis edytorski]

ziemia chananejska (daw.) — dziś: Kanaan, starożytna żyzna kraina na wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego, wymieniana w Biblii jako ziemia obiecana Izraelitom przez Boga (tereny obecnej Palestyny). [przypis edytorski]

ziemica (daw.) — ziemia (forma augmentatiwum). [przypis edytorski]

ziemica (daw.) — ziemia. [przypis edytorski]

zimowla (daw.) — zimowanie. [przypis edytorski]

zinąd (daw.) — z innego miejsca. [przypis edytorski]

zjąć (daw.) — dziś: zdjąć. [przypis edytorski]

zjawienie (daw.) — widzenie. [przypis edytorski]

zjawiony (daw.) — dziś raczej: zjawiający się. [przypis edytorski]

zjęty (daw.) — zdjęty (strachem); ujęty, przejęty. [przypis edytorski]

z jej ręku (daw.) — dziś: z jej ręki. [przypis edytorski]

zjeździwa się (daw.) — zjeżdża się (zwykle). [przypis edytorski]

zjimać (daw.) — chwycić. [przypis edytorski]

zjuszony (daw.) — zbryzgany krwią. [przypis edytorski]

zkąd (daw.) — dziś ubezdźwięcznione: skąd. [przypis edytorski]

z kilką rotmistrzów (daw.) — z kilkoma rotmistrzami. [przypis edytorski]

z którejm złożony (daw.) — skrót od: z której jestem złożony. [przypis edytorski]

zładzić (daw.) — uporządkować. [przypis edytorski]

zładzony (daw.) — przygotowane, uporządkowane. [przypis edytorski]

złaja (daw.) — sfora. [przypis edytorski]

złam (daw.) — odłam; to, co zostało odłamane od całości. [przypis edytorski]

złe (daw.) — tu: zło. [przypis edytorski]

złe (daw.) — tu: zły duch, diabeł. [przypis edytorski]

złoba (daw.) — zło. [przypis edytorski]

złoba (daw.) — złość, gniew. [przypis edytorski]

złoba (daw.) — złość. [przypis edytorski]

złoba (daw.) — zło, złość, nienawiść, gniew. [przypis edytorski]

złobny (daw.) — gniewny. [przypis edytorski]

złorzeczny (daw.) — oczerniający, wypominający krzywdy, życzący nieszczęścia. [przypis edytorski]

złoście (daw., gw.) — złości (M. i B. lm). [przypis edytorski]

złośliwa febra (daw.) — ciężka, czasami śmiertelna forma malarii. [przypis edytorski]

złotniczek (daw.) — uczeń złotnika, czeladnik złotniczy. [przypis edytorski]

Złoty Czerwony (daw.) — określenie złotej monety obiegowej. [przypis edytorski]

złożyć (daw.) — tu: porzucić. [przypis edytorski]

zlężenie (daw.) — poród. [przypis edytorski]

zlec (daw.) — odbyć poród, urodzić dziecko. [przypis edytorski]

zlegnąć a. zlec (daw.) — odbyć poród. [przypis edytorski]

zleniałość (daw.) — lenistwo. [przypis edytorski]

z letka (daw.) — dziś popr.: z lekka. [przypis edytorski]

zlewa (daw.) — ulewa. [przypis edytorski]

z lichwą coś pokryć, wynagrodzić itp. (daw.) — z naddatkiem, z nawiązką, ze znaczną korzyścią. [przypis edytorski]

z lichwą (daw.) — z procentem. [przypis edytorski]

z lichwą zwrócić, wynagrodzić itp. (daw.) — z naddatkiem, z nawiązką. [przypis edytorski]