Przypisy

prima Martii (łac.) — pierwszego marca. [przypis redakcyjny]

primier — pierwszy. [przypis redakcyjny]

primis diebus Iunii (łac.) — w pierwszych dniach czerwca. [przypis redakcyjny]

primo congressu (łac.) — w pierwszym starciu. [przypis redakcyjny]

primo instanti (łac.) — w pierwszej chwili. [przypis redakcyjny]

primores suorum consultare jubet: Annis, bellisque verendi, crinigeri sedere patres (łac.) — znakomitości swoich radzić się każe: laty i wojnami poważni, siedzieli ojcowie długowłosi. [przypis redakcyjny]

primotina (…) fundit vota (łac.) — wczesne składa śluby. [przypis redakcyjny]

primo vere (łac.) — z nastaniem wiosny. [przypis redakcyjny]

primo vere (łac.) — z wiosną. [przypis redakcyjny]

primum caput (łac.) — naczelna głowa. [przypis redakcyjny]

Primum edere, deinde philosophari (łac.) — najpierw jeść, potem filozofować; żartobliwa przeróbka starożytnej maksymy: Primum vivere, deinde philosophari — najpierw żyć, potem filozofować. [przypis redakcyjny]

primum vacans (łac.) — skoro się tylko opróżni. [przypis redakcyjny]

princeps Auriacus — książę Oranii; Wilhelm II. [przypis redakcyjny]

principes Imperii (łac.) — tu: książęta Rzeszy. [przypis redakcyjny]

Principio genus acre leonum saevaque saecla tuta ta est virtus (łac.) — Na początku (świata) lwów rodzaj zażarty i okrutne wieki broniły się odwagą. (Lukrecjusz, De rerum natura, V, 860). [przypis redakcyjny]

principium (łac. ) — pierwiastek (materia pierwotna); zasada (w postępowaniu). [przypis redakcyjny]

principium (łac.) — początek. [przypis redakcyjny]

priuato commodo foedera et amicitias metiuntur — wygodą prywatną mierzą sojusze i przyjaźnie. [przypis redakcyjny]

privato (łac.) — człowiekowi prostemu (tj. nie posiadającemu żadnej godności ani urzędu). [przypis redakcyjny]

privato (łac.) — prostakowi. [przypis redakcyjny]

privatus (łac.) — człowiek prosty. [przypis redakcyjny]

prix fixe (fr.) — stała cena. [przypis redakcyjny]

próba — dowód. [przypis redakcyjny]

Próbę doskonałą (…) w swej kiesie — Tym porównaniem wiary do monety, która jest w kiesie [kiesa — sakiewka, woreczek na pieniądze; red. WL], poeta mówi: twoje objaśnienie wiary jest prawdziwe, ale czy sam w sobie posiadasz tak prawdziwą wiarę? [przypis redakcyjny]

próbować — dowodzić. [przypis redakcyjny]

próbować — tu: dowodzić. [przypis redakcyjny]

prócz — bez. [przypis redakcyjny]

Prócz frasunku — bez frasunku, nie martwiąc się; u Sępa Szarzyńskiego często prócz oznacza: bez. [przypis redakcyjny]

prócz jednej — To jest: zasady ciał ciekłych i stałych. [przypis redakcyjny]

prócz że — z wyjątkiem tych, co. [przypis redakcyjny]

próżna nauki — nie posiadająca nauk, niewykształcona. [przypis redakcyjny]

próżni w naturze nie mamy (o czym gdzie indziej) — Zapewne w Zasadach filoz. Descartesa II, Tw. 3. [przypis redakcyjny]

próżny chleb — darmozjad. [przypis redakcyjny]

prózno (…) masz — nie powinieneś. [przypis redakcyjny]

prózno — na próżno. [przypis redakcyjny]

prózno (starop.) — na próżno (tzn. daremne są przestrogi, które zalecają zachowanie równowagi ducha w żałobie). [przypis redakcyjny]

prózno (starop.) — próżno, na próżno. [przypis redakcyjny]

prózno upatrzacie — na próżno szukacie i nie umiecie dojrzeć. [przypis redakcyjny]

prózny (starop.) — zbyteczny. [przypis redakcyjny]

pro aequitate (łac.) — za słusznością. [przypis redakcyjny]

probacja — w retoryce: dowód. [przypis redakcyjny]

probantka — dziewczyna, która niejedno już przeszła w życiu. [przypis redakcyjny]

pro basi et angulari lapide (łac.) — jako podstawę i węgielny kamień. [przypis redakcyjny]

probationes (łac.) — dowody. [przypis redakcyjny]

probitas (łac.) — poczciwość. [przypis redakcyjny]

probitatem (łac.) — zacności, cnoty. [przypis redakcyjny]

pro bono omine (łac.) — za dobrą wróżbę. [przypis redakcyjny]

probować — dowodzić, przekonywać. [przypis redakcyjny]

proceder — postępowanie. [przypis redakcyjny]

proceder — sposób działania. [przypis redakcyjny]

processionaliter (łac.) — w procesji. [przypis redakcyjny]

pro cuius modi exsecutione reum ad officium scabinale civitatis praesentis remittit (łac.) — dla wykonania tego odsyła winnego do urzędu ławniczego niniejszego miasta. [przypis redakcyjny]

pro custodia corporis (łac.) — dla straży swej osoby. [przypis redakcyjny]

pro die 27 praesentis (łac.) — na dzień 27 niniejszego miesiąca. [przypis redakcyjny]

Prodikos z Keos — filozof starożytny, jeden z najwybitniejszych sofistów. [przypis redakcyjny]

proditionis (łac.) — zdrady. [przypis redakcyjny]

proditorem patriae (łac.) — za zdrajcę ojczyzny. [przypis redakcyjny]

Prodrom — dzieło Wrońskiego: Prodrome du Messianisme. [przypis redakcyjny]

produkować — zastawić i pokazać. [przypis redakcyjny]

pro et contra (łac.) — za i przeciw. [przypis redakcyjny]

pro exemplari speculo (non sine invidia) (łac.) — jako wzorowe zwierciadło (nie bez zazdrości). [przypis redakcyjny]

pro exemplo boni amici (łac.) — za wzór dobrego przyjaciela. [przypis redakcyjny]

profan — nie znający się na jakiejś nauce lub sztuce, niewtajemniczony; dziś poprawna forma lm: profani. [przypis redakcyjny]

prof. Askenazy („Napoleon a Polska” I, 28) — [Szymon Askenazy, Napoleon a Polska], Warszawa-Kraków 1918. [przypis redakcyjny]

Prof. Askenazy przesuwa ją na wrzesień 1772 r., opierając się na wzmiance w tekście, że naród szwedzki nie jest już wolny — Askenazy, Listy Rousseau'a, „Biblioteka Warszawska” 1898, marzec. [przypis redakcyjny]

profesją — zawód, zajęcie. [przypis redakcyjny]

profesja — zawód. [przypis redakcyjny]

profesji — zawodu, zajęcia. [przypis redakcyjny]

professoria lingua regimen orbis expostulans (łac.) — głosem profesorskim żądając panowania nad światem. [przypis redakcyjny]

Professor Seligman has described the belief in similar beings on the North-East Coast of New Guinea. At Gelaria, inland of Bartle Bay, the flying witches can produce a double, or „sending”, which they call labuni. „Labuni exists within women, and can be commanded by any woman who has had children. … It was said that the labuni existed in, or was derived from, an organ called ipona, situated in the flank, and literally meaning egg or eggs”. op. cit., p. 640. The equivalence of beliefs here is evident. [przypis redakcyjny]

profesyj — zawodów, zajęć. [przypis redakcyjny]

profes — zakonnik, który złożył ostatnie, uroczyste śluby. [przypis redakcyjny]

profes (z łac.) — nauczyciel. [przypis redakcyjny]

pro Fide, Grege et Lege (łac.) — za Wiarę, Lud (trzodę) i Prawo. [przypis redakcyjny]

pro Fide, Rege et Lege (łac.) — za Wiarę, Króla i Prawo. [przypis redakcyjny]

profit — korzyść, zysk. [przypis redakcyjny]

profitował — korzystał, zyskiwał. [przypis redakcyjny]

profitowali — korzystali. [przypis redakcyjny]

profitowali — zarabiali. [przypis redakcyjny]

profitując — korzystając. [przypis redakcyjny]

Prof. Konopczyński cofa datę do czerwca 1771, starając się hipotezę swą oprzeć na dowodach czerpanych z tekstu i ówczesnej sytuacji politycznej — Jan Jakub Rousseau doradcą Polaków. Odbitka z „Themis Polskiej”, Warszawa 1913, str. 2–5. [przypis redakcyjny]

prof. Kot, porównywając tekst „Uwag” z traktatem Mably'ego… — Stanisław Kot, Rzeczpospolita Polska…, str. 221–227. [przypis redakcyjny]

profligata in pace fides, rebus turbidis alacres, per incerta tutissimi (łac.) — w spokoju stracona wiara, w zamęcie weseli, wśród niepewności bezpieczni. [przypis redakcyjny]

pro forma (łac.) — dla formy, na pokaz. [przypis redakcyjny]

proforma (z łac.) — najniższa klasa w dawnych szkołach (do drugiej połowy XVII wieku). [przypis redakcyjny]

profos (daw.) — dowódca pachołków. [przypis redakcyjny]

profos — żandarm. [przypis redakcyjny]

profos (z niem.) — pilnujący aresztów wojskowych; generał-profos oznacza głównego dozorcę aresztów. [przypis redakcyjny]

profunditates (łac.) — głębie. [przypis redakcyjny]

profuzja — nadmierna obfitość, rozrzutność. [przypis redakcyjny]

progenitura — potomstwo, tu: pochodzenie. [przypis redakcyjny]

progi (przen.) — siedziba. [przypis redakcyjny]

pro gloria gentis (łac.) — w obronie sławy narodu. [przypis redakcyjny]

prognostyk (daw.) — przepowiednia. [przypis redakcyjny]

prognostykować (daw.) — przepowiadać. [przypis redakcyjny]

progredi (łac.) — postępować naprzód. [przypis redakcyjny]

progredi (łac.) — posunąć się. [przypis redakcyjny]

progredi (łac.) — posuwać się. [przypis redakcyjny]

progres — postęp. [przypis redakcyjny]

proice lapidem (łac.) — niech rzuci kamieniem. [przypis redakcyjny]