Przypisy

A gdy się zbliży, we mgłach się rozpływa — Wielu podróżnych wspomina o tych dziwnych zjawiskach przyrodzenia. Pielgrzym dręczony pragnieniem często spostrzega w pustyni niedalekie jeziora, a nawet obrazy palm, które za zbliżeniem się wędrowca nikną…. Są to może krainy duchów. [przypis autorski]

Agenci nowej instytucji, której bolszewicy nadają dumne miano… — F. Olechnowicz, Siedem lat w szponach GPU, Wilno 1935, s. 37. [przypis autorski]

aggiun[gere] — wyraz na początku linii w pospiechu niedokończony. [przypis autorski]

Agonnonsionowie — Irokezi. [przypis autorski]

A. Gramsci, op. cit., s. 197. [przypis autorski]

agronomia — nauka gospodarstwa rolnego. [przypis autorski]

A. Guindon, A Very Short History of Copyright: Adopting the User's Perspective, „The Canadian Journal of Information and Library Science” 30.3/4 (2006), s. 163. [przypis autorski]

A. Guindon, A Very Short History of Copyright: Adopting the User's Perspective, „The Canadian Journal of Information and Library Science” 30.3/4 (2006), s. 165. [przypis autorski]

A. Guindon, A Very Short History of Copyright: Adopting the User's Perspective, „The Canadian Journal of Information and Library Science”, 30.3/4 (2006), s. 159. [przypis autorski]

aguti — Dasyprocta cristata, podobny do europejskiego zająca. [przypis autorski]

A. Hauser, Filozofia historii sztuki, Warszawa 1970, s. 70. [przypis autorski]

Ahury — Geniusze u Zendów. [przypis autorski]

A iż imię twoje święte mi zawsze było (…) Ulituj się, Pani — S. Przybyszewski, Synowie ziemi, I, s. 99–101. [przypis autorski]

a jeszcze — a! jeszcze i to. [przypis autorski]

Ajnosi — pierwotni tubylcy wysp Kurylskich, Sachalinu i Hokkaido. [przypis autorski]

A. Johns, Piracy…, s. 110. [przypis autorski]

A. Johns, Piracy…, s. 113. [przypis autorski]

A. Johns, Piracy…, s. 114, M. Rose, Authors and Owners…, s. 46. [przypis autorski]

A. Johns, Piracy…, s. 114. [przypis autorski]

A. Johns, Piracy…, s. 296. [przypis autorski]

A. Johns, Piracy…, s. 297–298, D. Saunders, Authorship and copyright, London 1992, s. 156–157. [przypis autorski]

A. Johns, Piracy…, s. 43. [przypis autorski]

A. Johns, Piracy…, s. 44. [przypis autorski]

A. Johns, Piracy…., s. 48, B. Balazs, Coda: A Short History of Book Piracy…, s. 404. [przypis autorski]

A. Johns, Piracy…, s. 50. [przypis autorski]

A. Johns, Piracy…, s. 51. [przypis autorski]

A. Johns, Piracy. The intellectual property wars from Gutenberg to Gates, Chicago-Londyn, 2009, s. 296, D. Saunders, Authorship and copyright, London 1992, s. 157. [przypis autorski]

A. Johns, Piracy. The intellectual property wars from Gutenberg to Gates, s. 50. [przypis autorski]

Ajtwaros, Giristis, Erajczyn (mit. litew.) — bóstwa i duchy, które napastowały kobiety. [przypis autorski]

Akademia, natknąwszy się na ów zwyczaj, nader szybko ustąpiła […] Było to jedyną jej akcją — ówczesna Akademia nie rozdzielała nagród ni odznaczeń. [przypis autorski]

Akademii moiey, która mi przysiąc kazała, iż bronić będę iey honoru — zwyczay był przedtym, iż kazano przysięgać młodzieży, iako bronić będzie honoru Akademii; teraz z reformą ustało i krzywoprzysięstwo. [przypis autorski]

a kiedy kukułka pierwszy raz zakukała… — według panującego na Litwie ludowego przesądu, piérwszy raz na wiosnę usłyszawszy kukułkę, trzeba zadzwonić znajdującą się w kieszeni monetą, aby przez cały rok miéć wiele piéniędzy. [przypis autorski]

A kiedy przyjdziesz (…) Blaskami krwawią je swojemi… — Z. Dębicki Ekstaza, Lwów 1898, s. 30. Całą litanię do śmierci wykoncypował Miciński w utworze Pieśni triumfującej miłości („Życie” 1899, nr 5). Wygłasza tę litanię wtrącony do więzienia w toledańskim Alkazarze dawny kochanek księżniczki Miriam: „Śmierci — królowo niebieska — ratuj mnie — śmierci — zwiastunko miłosierdzia — wspomóż mnie — śmierci — lekarko nieuleczalnych — uzdrów mnie — śmierci, tęsknoto żyjących — porwij mnie — śmierci — furto niebieska — wypuść mnie — śmierci — gwiazdo zaranna — zabij mnie” etc. Cytowane Pieśni Miciński wcielił do tekstu powieści Nietota. Księga tajemna Tatr, Warszawa 1910, s. 88–100. [przypis autorski]

A. Kopff Wpływ postępu techniki na prawo autorskie, „ZNUJ” nr 48, s. 83. [przypis autorski]

A. Kraushar, Notatki naukowe i literackie. Ustawy kongresu międzynarodowego do ustalenia zasad własności literackiej, „Gazeta Sądowa Warszawska”, 1879, nr 14, s. 110. [przypis autorski]

A. Kraushar, O prawie własności literackiej i artystycznej według Delalande'a, „Gazeta Warszawska Sądowa”, nr 25, s. 203. [przypis autorski]

A. Kraushar, O prawie własności literackiej i artystycznej według Delalande'a, „Gazeta Warszawska Sądowa”, nr 28, s. 288. [przypis autorski]

A. Kraushar, O prawie własności literackiej i artystycznej według Delalande'a, „Gazeta Warszawska Sądowa”, nr 30, s. 244. [przypis autorski]

A. Kraushar, O prawie własności literackiej i artystycznej według Delalande'a…, s. 213. [przypis autorski]

A. Kraushar, O prawie własności literackiej i artystycznej według Delalande'a…, s. 288. [przypis autorski]

Akt berliński konwencji berneńskiej, http://global.oup.com/booksites/content/9780198259466/15550017, (dostęp 11.12.2013), artykuł 13. [przypis autorski]

A kto by się miał straszyć Tatarskiego tańca. — „Od Tamerlana podane prawidła zachowywali Tatarzy, i to nazywali nasi dziadowie tańcem Tatarskim”. Czacki O Litewskich i Polskich prawach k. 235, przypis 111 [Od Tamerlana podane: Tamerlan czyli Timurleng (1336–14J5), wielki zdobywca Tatarski, pogromca sułtana Bajazeta; Czacki O Litewskich…: znakomite dzieło Tadeusza Czackiego pt. O Litewskich i Polskich prawach, o ich duchu, źródłach, związku i o rzeczach zawartych w pierwszym statucie dla Litwy 1529 r. wydanym. Pierwsze wydanie 2 tomy in 4° Warszawa 1800–1801; J. U.]. [przypis autorski]

A kto mnie stworzył na to, ażebym w tej chwili (…) Z nim razem płacz, kamienny, lodowaty Boże! — J. Kasprowicz, Dzieła, IX, s. 72, 74 (Dies Irae). [przypis autorski]

aktorka Eleonora (…) imieniem Duse — S. Brzozowski, Fryderyk Nietzsche, Stanisławów 1907, s. 6 [przypis autorski]

Ałuszta — jedno z miejsc najrozkoszniejszych Krymu; tam już wiatry północne nigdy nie dochodzą, i podróżny w listopadzie szuka częstokroć chłodu pod cieniem ogromnych orzechów włoskich, jeszcze zielonych. [przypis autorski]

Albert Wielki — hr. Bollstädt, ur. 1193 w Lauingen w Szwabii, kształcił się w Paryżu i Padwie, od r. 1223 dominikanin, nauczał w Kolonii, Hildesheim, Fryburgu, Ratyzbonie, w Strasburgu, w Paryżu i znowu w Kolonii, gdzie wśród uczniów jego był też Tomasz z Akwinu. Od 1260–62 był biskupem ratyzbońskim, um. 1280 w Kolonii. Napisał parafrazy wszystkich niemal dzieł Arystotelesa, pragnąc jak najbardziej rozpowszechnić znajomość pism i zrozumienie nauki filozofa greckiego, nadto z zakresu filozofii: De unitate intellectus contra Averroistas, De causis et processu universitatis, Summa philisophiae naturalis (czyli philosophia pauperum); z zakresu teologii: Summa theologiae, Summa de creaturis. [przypis autorski]

Albion — dawne nazwisko Anglii. [przypis autorski]

albo do robienia ludzi bydlętami… — wyrazy wydrukowane tu kursywą cenzor wykreślił. [przypis autorski]

albo szturkniony byłem od przechodzących, albo uciekać musiałem przed karetami i końmi w czwał idącemi — rzecz okropna patrzyć na tyle koni i karet w ręku szalonych stangretów, którzy się wyścigaią wpośrzód ludzi obciążonych wiekiem, niewiast ciężarnych, dzieci i kalek. Człowiek piechotą przepychaiący się przez tłum ludzi i roztrącaiący ich byłby osądzony za waryata; ten sam, wsiadłszy do karety, ma prawo, aby się przed nim wszyscy umykali. W mieście takim, gdzie policya chodzi piechotą, wszystkie ustawy ściągaią się ku dobru piechotnych. Powozy i ludzie tam idący, trzymaią się prawey strony, powracaiący lewey. Ten sam porządek mogłby być po wszystkich wielkich miastach, nie czekaiąc Roku dwóchtysiącznego czterechsetnego czterdziestego; [Rok dwóchtysiączny czterechsetny czterdziesty: aluzja do noweli fantastycznej Ludwika Sebastiana Merciera z 1771 roku L'An 2440, rêve s'il en fut jamais; red. WL]. [przypis autorski]

Albo ten wieczór, ten ogień Kupały — zwyczaj palenia ogniów w wilią św. Jana (polskie Sobótki) zasięga dalekiej starożytności; on się i w Ukrainie przechował. Nazywają go tu Kupało. Pospolicie, kiedy dziewczęta wiejskie zaczną swój obrzęd, do którego i kąpanie się należy, młodzież płci drugiej wybiera te chwile, żeby na nie niespodzianie napaść; wtedy cicha nocna scena zamienia się w najtłumniejszą; krzyki, śpiewy rozlegają się w powietrzu. W 1826 roku autor widział podobną scenę na rzece Taśminie: tu ona się odbywa przy jednej z najpiękniejszych wód w Ukrainie. Jezioro i wieś Białozor leży blisko Smiły, w rozległych sosnowych lasach: znacznego ogromu szyba, jasna, błękitna, zwierciadlana, błyszczy śród rozstępu siniejących lasów; wieś prawdziwie ukraińska, ogromna, dobrze zabudowana, ludna, mająca zapewne do 2000 samych dusz męskich, rozciąga się prawie wkoło jeziora. Obraz świateł rybackich na jeziorze, wspomniany w tekście, powtarza się tu każdego wieczora i tworzy prześliczną wodną iluminację. [przypis autorski]

albo też czynnik bezwzględnie bezwarunkowy jest częścią jeno szeregu, której reszta członów tegoż jest podporządkowana, ale ona sama nie zależy od żadnego innego warunku — bezwzględna całość szeregu warunków do jakiego danego czynnika uwarunkowanego jest zawsze bezwarunkową, gdyż poza nią nie ma już warunków, co do których tenże mógłby być uwarunkowany. Lecz ta bezwzględna całość takiego szeregu jest jeno ideą, a raczej pojęciem problematycznym, którego możliwość trzeba zbadać i to w odniesieniu do sposobu, w jaki czynnik bezwarunkowy, jako właściwa idea transcendentalna, o którą idzie, zawrzeć się w nim zdoła. [przypis autorski]

albo też wyznać jawnie — Jak np. Laura Marholm [niemieckojęzyczna pisarka z Łotwy, żona Oli Hanssona, szwedzkiego pisarza, tworzącego również w języku niemieckim i norweskim; red. WL]. [przypis autorski]

albowiem Piękno absolutne polega na absolutnej harmonii przedmiotów Bożych… — ibid., s. 66. [przypis autorski]

Albowiem wiem, na co jest świat i natura… — Tretiak, op. cit., s. 73. [przypis autorski]

Alboż wyszło ci z pamięci, że syn wielkiego Septymiusa [Karakalla] (…) — Ta cała mowa Irydiona zasadza się na szalonej miłości, którą powziął był Karakalla ku pamięci Aleksandra W[ielkiego]. Karakalla był to człowiek bardzo mierny, o żelaznych kaprysach niewoli, niezmiernie chełpliwy, pełny drobnej miłości własnej, cierpiący niejako pomieszanie mózgu, zresztą odważny żołnierz. Koniecznie mu się wydało, że jest bohaterem i że do ogromnych celów stworzyło go Fatum. Postać, która najdzielniejszym bohaterstwa blaskiem świetniała nad światem greckim i rzymskim, postać Aleksandra W[ielkiego], obudziła w nim żądzę takiej samej chwały i we wszystkim go naśladował. Dworzanie twierdzili, że podobny jemu jak kropla do kropli: posprawiał sobie podobne zbroje, hełmy, szablę; głowę pochyloną na wzór jego nosił; ale że nie mógł był zdobywcą i geniuszem, pocieszał się musztrami legionów; a że nie mógł zdobyć Tyru ni Babilonu, pojechał do Aleksandrii, miasta swojego własnego i tam w jednym dniu wyrżnął połowę mieszkańców, udając przed sobą samym, że gdzieś zwycięża i morduje jak niegdyś król macedoński. Nareszcie tyle kłamał sobie samemu, że uwierzył pod koniec dni swoich, że w rzeczy samej metempsychozą duch Macedończyka wszedł w niego i zupełnie się zjednoczył z Aleksandrem Wielkim. [przypis autorski]

alchemik — średniowieczny uczony poszukujący sposobu otrzymywania złota. [przypis autorski]

Ale autor nie rozpacza, bo wierzy w moc chrześcijaństwa, chrześcijańskiego wszczepionego Europie uniwersalizmu… — G. de Reynold, op. cit., s. 405. [przypis autorski]

Ale czy można być pewnym, że zgorszenie wywoływane przez inkwizycję… — [Vacandard], op. cit., s. 300. [przypis autorski]

Ale dziś… pozbywać się nieświadomości — to i dużo stracić znaczy. (…) Zupełna świadomość siebie — to okropny pesymizm — S. Żeromski, Dzienniki II. 1886–1887, Warszawa 1954, s. 240–241 (28 V 1887). [przypis autorski]

Alef: pierwsza liczba ponad-skończona Cantora. [przypis autorski]

Ale gdy mi jest dane pojęcie transcendentalne realności, substancji, siły itd., to nie oznacza ono ani empirycznego, ani czystego oglądu, lecz tylko syntezę oglądów empirycznych (…) — za pomocą pojęcia przyczyny wychodzę rzeczywiście poza empiryczne pojęcie o jakimś zdarzeniu (gdzie się coś dzieje), lecz nie ku oglądowi, przedstawiającemu pojęcie przyczyny in concreto, tylko ku warunkom czasowym w ogóle, jakie by się dały odnaleźć w doświadczeniu zgodnie z pojęciem przyczyny. Postępuję więc tylko według pojęć, a nie mogę postępować przy pomocy konstrukcji pojęć, gdyż pojęcie jest prawidłem syntezy spostrzeżeń, nie będących wcale oglądami czystymi, więc też a priori danymi być niemogących. [przypis autorski]

Ale idąc przeciw sowieckiemu internacjonalizmowi, nacjonalizm wziął sobie na wzór bolszewizm (…) I to jest niebezpieczeństwem ogromnym — [G. de Reynold], op. cit., s. 259. [przypis autorski]

Aleikum Salam znaczy pokój z tobą. Chrześcijan pozdrawiają słowem Urlarula, szczęśliwa droga, albo: piresem, saban serula, dzień dobry, dobry wieczór. [przypis autorski]

Ale jeżeli, jak utrzymujesz, w najoddaleńszej głębi przepastnych rozłogów wszechbytu (…) — E. Orzeszkowa, J. Romski [T. Garbowski] Ad astra, Warszawa 1935, s. 198. Stosunek Orzeszkowej do polskiego modernizmu w całym przebiegu owego stosunku oraz genezę Ad astra skreśliła Maria Żmigrodzka w rozprawie Modernizm polski w oczach pozytywistki (Z problemów literatury polskiej XX wieku. Tom pierwszy. Młoda Polska, s. 52–79). Ocena Ad astra wygląda następująco: „Ad astra jest więc utworem osobliwym. Łączy w sobie próbę obrony społecznego programu i etycznego ideału pozytywizmu ze swoiście »neoromantyczną« filozofią wzorowaną na Krasińskim wraz z elementami poetyki obłaskawionego zalegoryzowanego symbolizmu modernistycznego. Powieść ta była w literackiej twórczości Orzeszkowej ostatnią poważniejszą rozprawą z kulturą współczesności, ale i najdobitniejszym wyrazem uległości realistki wobec tendencji estetycznych nowej literatury” (tamże, s. 78–79). Powieść Orzeszkowej nie znalazła łaski w oczach Irzykowskiego, tropiącego w niej elementy bliskie Żeromskiemu, ściślej — żeromszczyźnie. Por. K. Irzykowski Czyn i słowo. Glossy sceptyka, Lwów 1913, s. 127–140. [przypis autorski]

Aleksander Świętochowski twórczość poetycką w ogóle tłumaczył jako relikt pierwotnego animizmu — A. Świętochowski, Poeta jako człowiek pierwotny, Warszawa 1896. [przypis autorski]

Aleksander z Hales — franciszkanin, kształcił się w Paryżu, wykładał teologię na uniwersytecie paryskim jako pierwszy magister regens, um. 1245. Główne dzieło: Summa universae theologiae. [przypis autorski]

Aleksandra Palińskiego — Jest w Warszawie. Pracuje w P. Z. P. [przypis autorski]

Ale kto, mówi Eryk Schmidt, posiada „klucze do cyfr Lessinga”, ten rozumie (…) sens słów jego polegał na tym, że w rozwoju religijnym ludzkości „wiara w prawdy objawione bywa poprzedniczką poznania rozumowego” — [Erich Schmidt], op. cit., t. II, s. 478. [przypis autorski]

ale Miriam dokonał rewelacyjnego przewrotu w pojęciach o Sztuce (…) — S. Przybyszewski, Szlakiem duszy polskiej, Poznań 1920, s. 85. [przypis autorski]

Ale ponieważ pismo moje przynosi… — Przytaczam w skróceniu. [przypis autorski]

Ale projekt budowy pałacu wyrósł z innych motywów, przypadkowych — [Komentarz autora z Uwag.] Tu np. naśladuję ton pamiętnikarskiego referatu o czymś, co piszącemu tak dokładnie rysuje się przed pamięcią, że zapomina na chwilę, iż słuchający właściwie o tym szczególe (o pałacu) nic jeszcze nie słyszał. Tej sztuczki używam zresztą tylko dla zilustrowania sprawy poruszonej we wstępie do rozdziału X [„(…) chcę opowiadać fakty tak, jak się one przedstawiają a posteriori dla rozważającej pamięci, nie dla wyobraźni (…)”]. [przypis autorski]

Ale sztuką, pytam? (…) milczał — W. Berent, Pisma, III, s. 20 (Próchno). [przypis autorski]

Ale terroru opisywać nie będę… — Słowa autora streszczam. [przypis autorski]

Ale to już du gaga, kochany panie! (…) u przeżuwaczy wyschłych na wióry »ideałów«, lecz tam kryje się on zapewne pod właściwą nazwą gagaizmu — Dekadentyzm, „Chimera” 1901, t. I, s. 183–184. [przypis autorski]

…ale tylko prostej stadowości niemieckiej — trzy powyższe ustępy, od „Będę prawdopodobnie oskarżony o herezję” do „ale tylko prostej stadowości niemieckiej”, cenzor wykreślił. [przypis autorski]

Alfarabi — Abu Nasr Mohammed ben Mohammed ben Tharkan z Farab, ur. pod koniec IX w., kształcił się w Bagdadzie, gdzie też nauczał, um. w Damaszku 950 po Chr. Napisał m.in. De intellectu et intellecto, De scientiis. [przypis autorski]

alghorin — świetny środek Spiessa na katar dróg oddechowych od nosa aż do płuc. Inhalacja zimna, oleista. Usuwa stany zarówno przewlekle, jak ostre. [przypis autorski]

Alhazen (Ibn-al-Haitam) — ur. 965 w Basra, umarł w Kairze, napisał około 100 dzieł matematycznych, astronomicznych, fizykalnych, między nimi rzecz o optyce, której przekład łaciński (De aspectibus) sporządzony około 1200 służył Witelonowi za główną podstawę w jego Perspectiva. [przypis autorski]

Alkazar — historyczny zamek Toleda. [przypis autorski]

Alkendi — Abu Jusuf Jacub Ibn Ishak Al Kendi, także Al Kindî, z rodu Kindah, ur. w Basra nad zatoką Perską, żył w pierwszej połowie IX w. po Chr., um. ok. 870 r.; słynny matematyk, astrolog, lekarz i filozof. Główne dzieła: De rerum gradibus, De temporum mutationibus. [przypis autorski]

alkohol, ten wielki pocieszyciel, o którym przeczytać można parę nieuprzejmych słów w książce mojej o narkotykach — występuję oczywiście przeciw nałogom. Kto może bez popadania w nałóg urżnąć się nawet parę razy do roku, ten może sobie na to bezwzględnie pozwolić. Nawet dobra jest taka „wstriaska” [z ros. встряска: wstrząs; red. WL]. Ohydnym świństwem jest każdy nałóg, począwszy od niewinnych pozornie „papierosików”, które są jedną z największych klęsk narodów zaciągających się, aż do najwyższej marki jadów tzw. „białych”. [przypis autorski]

alkohol w gardło wlewa… w tej rozpaczy lepiej [mu się] pisze — W. Berent, Pisma, II, s. 122 (Próchno). [przypis autorski]

Allach akbar! — okrzyk ten znaczy tylko: „Bóg jest wielki”, ale Arabowie wydają go w chwilach trwogi, wzywając ratunku. [przypis autorski]

Alle diese Gebiete (…) jeder wirtschaftlichen Möglichkeit ausgedehnt — Te wszystkie obszary, które zostały wówczas wcielone do Polski, zawdzięczają swój rozwój wyłącznie niemieckiej energii, niemieckiej pracowitości i niemieckiemu twórczemu działaniu… Polska, która powstała z ofiar i krwi niezliczonych niemieckich pułków, rozprzestrzeniła się kosztem starych niemieckich obszarów osiedleńczych, a stało się to wbrew wszelkiemu rozsądkowi i wbrew jakimkolwiek jej możliwościom gospodarczym. [przypis autorski]

Allighieri — Carducci pisze z rozmysłem bardziej archaicznie: Allighieri. W ogólności zaś nazwisko to w dawnych źródłach brzmi rozmaicie: Alleghieri, Allegieri, Alighieri, Allighieri, Alagherii, Alleghirii, Adegerii. Najstarożytniejszą formą jest: Aldigherius, co Niemcy wywodzą od (longobardzkiego, staroniemieckiego, gockiego) Adalgêr, Altgêr i t. p. (Porównaj F. X. Kraus: Dante str. 24–25). [przypis autorski]

All right! — Doskonale! (ang.). [przypis autorski]

All this is discussed at length in Chapter XVII, Division IV. [przypis autorski]

Alma Venus — Alma przymiotnik zwykły Cybeli i Wenery, znaczy wszystkorodząca. [przypis autorski]

alodialny — wolny od lenna. [przypis autorski]

Already Dr. C. G. Seligman has noticed that there are people of an outstanding fine physical type among the Northern Massim, of whom the Trobrianders form the Western section, people who are „generally taller (often very notably so) than the individuals of the short-faced, broad-nosed type, in whom the bridge of the nose is very low”. Op. cit., p. 8. [przypis autorski]

Also in the before quoted article in the „Economic Journal”, March, 1921. [przypis autorski]

Al suo adorato sposo, Don Antonio de Orpega, spento nel supremo piacere, la moglie (wł.) — Swemu uwielbianemu małżonkowi, Don Antoniowi de Orpega, zgasłemu w najwyższej rozkoszy, żona. [przypis autorski]

Alsyrat, podług mitologii wschodniej, jest to most, tak wąski jak nitka pajęcza; na tym moście będą musieli Turcy przechodzić do raju; zamiast rzeki, ciągnie się u spodu przepaść piekielna. Do tego przejścia można by zastosować ów Wirgiliusza facilis descensus awerni. Pod tym mostem pajęczym, ma być drugi jeszcze węższy, dla chrześcian i żydów. Persowie szczególnie boją się owego mostu: „Jeżeli biedny Pers (powiada Chardin) poniesie krzywdę której dochodzić na tym świecie nie widzi sposobu, wtenczas appelluje ciemiężyciela na sąd straszny; odpłacisz ty, woła, na moście Pal Serho; tam ci podstawię nogę, albo uczepię się do poły twoich sukien. Widziałem nie raz, że ciemiężyciel lękając się takiego aresztu, przepraszał pokrzywdzonego; i sam nie raz używałem skutecznie podobnej groźby, etc.” [przypis autorski]

Altama — rzeka w południowey Ameryce. [przypis autorski]

A Luisa Riccardi, moglie adorata, il marito (wł.) — Ludwice Riccardi, uwielbianej żonie, mąż. [przypis autorski]

alus (litew.) — piwo. [przypis autorski]

Amalryk z Beny (Amaury de Bènes) — uczył w II. połowie wieku XII dialektyki i teologii w Paryżu. [przypis autorski]

amancik, którego zaczynała już mieć dosyć, a w którym po tej odpowiedzi rozkochała się na nowo do szaleństwa — wracam zawsze od miss Cornel pełen zachwytu oraz głębokich spostrzeżeń nad namiętnościami ludzkimi oglądanymi w ich nagości. Jej stanowczość w wydawaniu rozkazów służbie nie jest despotyzmem; wynika stąd, iż ona widzi jasno i szybko, co należy czynić. Pogniewana na mnie z początku wizyty, nie myśli już o tym ku końcowi. Objaśnia mi cały mechanizm swej miłości do Mortimera: „Wolę go widzieć w towarzystwie niż sam na sam”. Najgenialniejsza kobieta nie zdobyła się na więcej: ma odwagę być naturalną i nie krępuje się żadną teorią. „Czuję się szczęśliwsza jako aktorka, niż gdybym była żoną para”. Wielka dusza, której przyjaźń powinienem zachować dla dobra mego wykształcenia. [przypis autorski]

A. Marvell, XVII-wieczny poeta angielski, cytat za: A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 30. [przypis autorski]

amator znaczy niedouk — we Włoszech jest odwrotnie, najpiękniejsze głosy spotyka się wśród amatorów. [przypis autorski]