Przypisy

Obacz anegdoty o pani d'Houdetot i panu de Saint-Lambert — Pamiętniki pani d'Epinay, o ile mi się zdaje, albo Marmontela; [pani d'Houdetot, Saint-Lambert: Elisabeth d'Houdetot, szwagierka pani d'Épinay, znana jest z długotrwałego, bo 50-letniego związku z poetą Saint-Lambertem. Rousseau poświęca jej wiele miejsca w swoich Wyznaniach; przyp. red.]. [przypis autorski]

Obacz dwory w Madrycie (…) to dochodzi do szału — patrz podróż po Hiszpanii p. Semple; wierny obraz. Znajdziecie u niego opis bitwy pod Trafalgarem słyszanej z daleka, który zapamiętacie. [przypis autorski]

Obaj, Darwin i Słowacki, przyszli na świat w r. 1809 i, rzecz godna uwagi, właśnie w tymże roku Lamarck… — Lutosławski, Darwin i Słowacki, Warszawa, 1909. [przypis autorski]

obawa zaś, podobnie jak pokrewne jej uczucie wstydu — Oba te uczucia spotykają się w pojęciu trwogi (łacińskim: vereri). [przypis autorski]

obcy Rzymowi świadek opisał go [początek panowania Kaliguli] barwami, przy których reszta panowania jeszcze jaskrawiéj krwią i rozpustą odbija — Philon, de Legatione [Filon z Aleksandrii, O poselstwie do Gajusza]. [przypis autorski]

obdalnio (gw.) — daleko. [przypis autorski]

Obecnie jest docentem wykładającym — Docent wykładający w Poznaniu, różni się od docenta prywatnego tym, iż tamten ma stałe stanowisko przy uniwersytecie, gdy ten stoi poza ciałem profesorskim. [przypis autorski]

obecnie jeszcze obowiązująca ustawa gminna… — ustawa z dnia 12 sierpnia 1866 roku. [przypis autorski]

obecnie p. Blyden zamierza wykładać w niej również język arabski — Patrz: The imsa and methods of a liberal education for Africans. Inaugural address delivered by E. Wilmot Blyden L. L. D., President of Liberia College. January 5, 1881. Cambridge, USA, John Wilson et Son 1883. [przypis autorski]

Obecność promieni γ (…) w promieniach radowych po raz pierwszy zauważył Villard — [por.] „Comptes rendus” 130, 1010 (1900). [przypis autorski]

obejście się z żydami, których cztéry tysiące za dekretem senatu wywieziono do Sardynii, przeznaczając ich do walki z rabusiami — Tacyt, II, 85 [wzmianka dotycząca debaty w sprawie pozbycia się z Rzymu dwu kultów: religii egipskiej i żydowskiej, oraz wysłania na Sardynię łącznie czterech tysięcy wyzwoleńców „zarażonych tymi przesądami”]. [przypis autorski]

o bitwie pod Warną — Szczegóły historyczne o bitwie pod Warną wzięte z Kroniki Bielskiego. [przypis autorski]

Oblana krwią matki i łzami własnych cierpień, zaświeciła narodowi wzorem bogobojności… — ibid., t. IV, s. 117. [przypis autorski]

oblubienica była tu o tyle niższa stanem, iż jedynie napór namiętności mógł ją zrównać z oblubieńcem — pierwsza żona księcia Orsini, z której miał syna imieniem Virginio, była siostrą Franciszka I, wielkiego księcia Toskanii, i kardynała Ferdynanda de Medici. Kazał ją zabić, za zgodą jej braci, ponieważ go zdradziła. Takie były prawa honoru przyniesione do Włoch przez Hiszpanów. Wiarołomstwo kobiety było w tym samym stopniu zniewagą dla jej braci jak dla męża. [przypis autorski]

Obok, a nawet w łonie ustalonych instytucji przebiegają wolne i ożywiające je serie (…) wraz z komplikowaniem się społeczeństw — F. Mentré, Les générations sociales, 1920, s. 237. [przypis autorski]

obok kłótliwości, próżniactwa, bezprawia (…) ludzkość dla włościan, religijność i surowość obyczajów — patrz: Biegeleisen, Pan Tadeusz, 1884. [przypis autorski]

obok lekarskich znajdują się po hebrajsku inne notaty tak historyczne, jako i osobiste (…) — jedną taką notatkę Jezzy, pomimo poplątania dat i imion własnych, podajemy w dosłowném tłumaczeniu z hebrajskiego, aby ją ktoś z dziejowych badaczów rozgmatwał, czém się sami w téj chwili zająć nie mamy ani czasu, ani źródeł. „Wypędzenie z ziemi litewskiéj wszystkich Żydów, którzy byli w litewskiém Królestwie w roku 5255 (od stw[orzenia] św[iata]). Imię tego książęcia, który wypędził ich, jest Aleksander. Przyjął ich jego brat Olbrach polski Król i byli tam w mieście Ratmie do roku 5263, i tego roku powrócił ich Olbracht po śmierci swojego brata”. Z téj notatki pokazuje się, że teolog, filozof i medyk nie znał wcale historii krajowéj i nie wiedział następstwa panujących; ale sam fakt przezeń zanotowany musi mieć jakąś zasadę. Podług redukcji p. Firkowicza rok wypędzenia Żydów 5255 odpowiada 1491 naszéj ery, rok zaś ich przywrócenia 5263 przypada na 1503 po narodzeniu Chrystusa. O prześladowaniu Żydów za Aleksandra, Czacki cytuje panegiryk temu królowi p. Jakuba Zaborowskiego kan[onika] sandomiérskiego (1502). Panegirtysta wychwala monarchę, iż dla nawrócenia Żydów wydobył z pochwy miecz prześladowania. [przypis autorski]

Obok tego wyróżnia się również koncepcje realistyczne. [przypis autorski]

Obok węzłowisk erotycznych i rodzinnych najważniejszym jest opracowany przez Freuda, a także przez ucznia jego Adlera, kompleks niższości — głównej pracy Adlera nie znam. Znajomość natury ludzkiej w tłumaczeniu polskim wydała mi się dziełem tak prymitywnym, że dałem spokój jej czytaniu. Podobno Adler uważany jest za odstępcę od nauki mistrza. Według mnie nie wprowadził on zasadniczo nic nowego: teoria jego jest potencjalnie zawarta w dziele Freuda. [przypis autorski]

obora — obora, zwana także obejściem, znaczy tyle, co podwórze gospodarskie, czyli dziedziniec gospodarski. [przypis autorski]

Obowiązani prawem miejscowém (…) — wszystkie podane tu wiadomości zaczerpnięte są z autentycznych papierów, uprzejmie nam użyczonych przez p. Michałowskiego, jednego z miejscowych Tatarów. [przypis autorski]

O. Bracha (2008), Commentary on the Intellectual Property Constitutional Clause 1789, [w:] Primary Sources on Copyright (1450–1900), wyd. L. Bently, M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org. Spory interpretacyjne prowadzone przez amerykańskich konstytucjonalistów oraz historyków uniemożliwiają jednoznaczne przesądzenie zarówno o rzeczywistych intencjach ukrytych za klauzulą, jak i o jednoznacznej jej interpretacji. Por. m.in. J. Hughes, Copyright and incomplete historiographies of piracy, propertization and Thomas Jefferson, dostęp pod adresem http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=934869; D. Oliar, The (Constitutional) Convention on IP: A New Reading (November 3, 2009). „UCLA Law Review”, Forthcoming, http://ssrn.com/abstract=1499565, por. również L. Górnicki, Rozwój idei praw autorskich, od starożytności do II wojny światowej, Wrocław 2013, s. 157 i n. [przypis autorski]

O. Bracha (2008), Commentary on the Intellectual Property Constitutional Clause 1789, [w:] Primary Sources on Copyright (1450–1900), wyd. L. Bently, M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org. [przypis autorski]

O. Bracha (2008), Commentary on the Intellectual Property Constitutional Clause 1789 [w:] Primary Sources on Copyright (1450–1900), wyd. L. Bently, M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org. [przypis autorski]

o bracia moi smutni (bez was nijako byłoby mi, bracia) — powiedzonko ze świetnych wierszy Ludgarda Grocholskiego, który nie wiadomo czemu zaprzepaścił się w jakimś parszywym Instytucie Heraldycznym i nawet tego, co dotąd spłodził, mimo moich nalegań nie wydał. Stosunki osobiste oczywiście zerwane. Przecie ja ze wszystkimi zrywam bez powodu, jak mówił pewien idiota. [przypis autorski]

Obraz dalekiego miasta, w którym się ją widziało przez chwilę — Nessun maggior dolore/ Che ricordarsi del tempo felice/ Nella miseria; Dante, Francesca [„Ach, nic tak nie boli,/ Jak chwile szczęścia wspominać w niedoli”; Boska Komedia. Piekło, V; przekład Julian Korsak; są to słowa Francesci da Rimini; Red. WL]. [przypis autorski]

Obrazek ten jędrny Cypriana Norwida (…) musi uwzględnić życzenia spożywców — L. Krzywicki, W otchłani, Warszawa 1909, s. 205. Niemniej ciekawa jest analiza dorobku Rodziewiczówny jako dostarczycielki łatwizny, a samej autorki — jako ofiary domagających się owej łatwizny polskich spożywców książek (L. Krzywicki, W otchłani, Warszawa 1909, s. 37). [przypis autorski]

obraz N. P. Marii Rożańcowéj, malowany na blasze i pogięty od kul — ob[acz:] Szymak, tamże. [przypis autorski]

obrazów technicznych — specyalnych. [przypis autorski]

obrona dekadentyzmu, podjęta w roku 1893 przez Zofię Daszyńską-Golińską (…) żywiołowym protestem przeciw temu osłabieniu tętna ludzkiego życia — Z. Daszyńska-Golińska, Fryderyk Nietzsche i dekadentyzm współczesny, „Głos” 1893, nr 48–49. [przypis autorski]

obrona Irzykowskiego, w której zabrania on mierzenia „Pałuby” potocznymi normami powieściowymi — „Zarzucano mi już… — lub też przeczuwam takie zarzuty, jak: że nie umiem rozwijać akcji, że nie mam pojęcia, jak się pisze powieści, nie potrafię charakteryzować osób, nie mam stylu, piszę rozwlekle i sucho, nie mam poczucia przyrody, rozmachu, zmysłu architektonicznego itp.” (Pałuba, s. 521). [przypis autorski]

Obrzęd poświęcenia (…) ze swym opisem uroczystości p. W. Potocki — ob. [skrót od: obacz; zobacz; red. WL] Pamiętnik uroczystego poświęcenia pomnika Św. Jacka w Wilnie na przedmieściu Pohulance itd., Warszawa u XX. Missyonarzy 1844. [przypis autorski]

Obserwowałem to niebywałe zdarzenie zupełnie z bliska, będąc oficerem Pawłowskiego Pułku Gwardii, który je rozpoczął — do czwartej roty zapasowego batalionu tego pułku, która rewolucję naprawdę zaczęła, miałem zaszczyt być później wybranym przez moich rannych żołnierzy z frontu (byłem tylko w jednej bitwie pod Witonieżem nad Stochodem). Zawdzięczam ten zaszczyt słabym zasługom negatywnym: nie biłem w mordę, nie kląłem „pa matuszkie”, karałem słabo i byłem względnie grzeczny — nic ponadto; trzystu ludzi zamkniętych w ogromnej, okrągłej, pułkowej stajni przez kilka dni walczyło przeciw całej carskiej Rosji. Rota ta miała przywilej, że na paradach szła przed pierwszą, a za nią pierwsza, druga i trzecia. [przypis autorski]

obstoicie (gw., daw.) — potraficie. [przypis autorski]

obu naszych podróżnych — są nimi: Kritilo, ojciec i Andrenio, syn. Odgadywaczem jest „Desengaño”, tj. Rozczarowanie: jest on drugim synem Prawdy, której pierworodnym jest Nienawiść: veritas odium parit [„Prawda rodzi Nienawiść”; przyp. tłum.]”. [przypis autorski]

Obwiesić tych wszystkich! Są to zdrajcy, nie żołnierze! Wieczna to hańba, wieczna sromota stanu żołnierskiego! Każdy żołnierz, przysięgając na posłuszeństwo i na wierność, powinien na samo skinienie swojego pana, swojego monarchy, rznąć nie tylko obywatela, ale brata, żonę, dzieci, matkę i ojca. — Są to słowa jednego generała-lejtnanta Niemca w służbie cesarskiej. Ja sam słyszałem je z ust jego. [przypis autorski]

Obwołał pospolite ruszenie przez wici — Kiedy król miał zgromadzić pospolite ruszenie, rozkazywał zatykać w każdej parafii drąg wysoki z uwiązaną na wierzchu miotłą czyli wicią. I to się nazywało: rozdać wici. Każdy człowiek dorosły stanu rycerskiego obowiązany był, pod utratą szlachectwa, stawić się natychmiast pod chorągiew wojewódzką. [przypis autorski]

Obyczaje angielskie (…) r. 1730 — w kwestii obecnych obyczajów angielskich obacz Życie pana Beattie pisane przez jego bliskiego przyjaciela. Można się zbudować głęboką pokorą pana Beattie przyjmującego dziesięć gwinei od starej margrabiny za spotwarzanie Hume'a. Wystraszona arystokracja wspiera się na biskupach mających po 200 000 franków rocznego dochodu i opłaca pieniędzmi lub szacunkiem pisarzy rzekomo liberalnych, aby lżyli Chéniera („Edinburgh Review”, 1821). Najwstrętniejszy cant wnika wszędzie; dławi wszystko, co nie jest obrazem dzikich i gwałtownych uczuć; niepodobna napisać po angielsku czegoś wesołego. [przypis autorski]

obyczaje Otaiti — obacz podróże Bougainvilla, Cooka etc. U niektórych zwierząt samica udaje, że się wzbrania, w chwili gdy się oddaje. Najważniejszych objaśnień co do siebie samych winniśmy szukać w anatomii porównawczej. [przypis autorski]

Obyczaje ułożyłyby się niebawem na modłę tych praw i udoskonaliłyby je — dziennik angielski „Examiner”, zdając sprawę z procesu królowej (nr. 622, 3 września 1820), dodaje: „Dzięki naszemu systemowi moralności płciowej tysiące kobiet stają się przedajnymi nierządnicami. Uczy się kobiety uczciwe gardzić nimi, ale mężowie mają prawo odwiedzać te nierządnice i uchodzi to jedynie za grzech powszedni”. Jest w tym szlachetna odwaga, aby w krainie cant'u powiedzieć w tym przedmiocie prawdę, choćby najbardziej pospolitą i jawną; jeszcze większą zasługą jest to ze strony biednego dziennika, którego jedynym widokiem powodzenia jest, że go kupią ludzie bogaci, uważający Biblię i biskupów za jedyną ochronę swoich pięknych liberii. [przypis autorski]

Obydwa cytaty w niniejszym akapicie pochodzą z: A. Kraushar, O prawie własności literackiej i artystycznej według Delalande'a…, s. 219. [przypis autorski]

Obydwaj byli oni wytworem i szczytem rozwoju duchowego, którego momentami był umysł historyczny i ewolucjonizm powszechny. (…) centralne może zagadnienie całej epoki naszej, którego tu wszakże roztrząsać nie mogę — S. Brzozowski, Idee, s. 79 (Filozofia czynu), podobne zestawienie: [S. Brzozowski,] Kultura i życie, s. 262. [przypis autorski]

oceni ogrom dokonanego postępu, który z dniem każdym większej nabiera szybkości… — H. Ch. Lea, History of the Inquisition. Cytuję według przekładu rosyjskiego. [przypis autorski]

Ochłap czy Telimena — Odpowiedź na zamieszczony w tej kwestii w Wiadomościach literackich artykuł prof. Kucharskiego pt. Kamyczkowa argumentacja. [przypis autorski]

ochmistrzyni — tu: opiekunka, wychowawczyni. [przypis autorski]

ochrzcił od razu: karton rzymski — „Plastyczny Karton Rzymski, oznajmiał katalog, wynalazek stosunkowo świeży, którego tajemnicę posiada firma Blafaphas, Fleurissoire i Lévichon, zastępuje z wielką korzyścią inne imitacje kamienia, których braki wykazała aż nadto dobrze praktyka”. Następował opis rozmaitych modeli. [przypis autorski]

Ockham Wilhelm — ur. w Occam w hrabstwie Surrey (Anglia), franciszkanin i uczeń Dunsa Szkota; ok. r.1320 nauczał w uniwersytecie paryskim; w walce Kościoła z władzą świecką występował przeciw papiestwu; prześladowany przez papieża schronił się na dwór Ludwika bawarskiego; um. w r. 1347. Ważniejsze dzieła: Quaestiones et decisiones in quattuor libros sententiarum, Quodlibeta septem, Tractatus logices, Opus nonaginta dierum; Compendium errorum Joannis papae XXII, Questiones octo de auctoritate summi pontificis. [przypis autorski]

o cnocie plastyczney — De virtute plastica. [przypis autorski]

O curas chymicorum… — Heksametr powyższy pochodzi co prawda od najbardziej niemieckiego badacza, ułożył go mianowicie Jan Kepler, chodziło mi tutaj jednak o to, aby ustawić na właściwym miejscu żydowską skłonność do chemii. Nie mam przez to zamiaru uchybiać chemii innej, umiejętności takiego Berzeliusa, Liebiga, van t'Hotta. [przypis autorski]

Oczekując (…) zupełnego przechylenia się nauki w stronę mistycyzmu (…) Wielkie epoki bywają w początku i końcu społeczeństw — E. Przewóski, Krytyka literacka we Francji, Lwów 1899, II, s. 173. Cytuję za Przewóskim z powodu zupełnej niedostępności książki Morice'a. [przypis autorski]

oczepiny — ceremonia wiązania chustki na głowie panny młodej. [przypis autorski]

oczeret — trzcina. [przypis autorski]

oczyma (…) moc bezrozumną na uwięzi trzyma — Wzrok człowieka, powiada Cooper, jeśli jaśnieje wyrazem odwagi i rozumu, sprawia mocne wrażenie nawet na dzikich zwierzętach. Przytaczamy z tej okoliczności prawdziwe zdarzenie amerykańskiego strzelca, który skradając się do kaczek, usłyszał szelest, podniósł się i ujrzał z przestrachem ogromnego tuż leżącego lwa. Zwierz zdawał się być równie zdziwiony nagłym widokiem człowieka atletycznej postawy. Strzelec nie śmiał dać ognia, mając strzelbę śrutem nabitą. Stał więc nieruchomy, oczyma tylko grożąc nieprzyjacielowi. Lew ze swojej strony, siedząc spokojnie, nie spuszczał oczu ze strzelca: po kilku sekundach odwrócił głowę i oddalił się powoli, ale zaledwo uszedł kilkanaście kroków, zatrzymał się i znowu powrócił. Znalazł na miejscu nieruchomego strzelca, spotkał się znowu z nim oko w oko i na koniec, jak gdyby uznawał wyższość człowieka, spuścił oczy i odszedł. Bibliothèque Universelle, 1827 fèvrier. Voyage du capitaine Head. [przypis autorski]

O czym nie pomyśleli imperatorowie rzymscy… — por. M. Rigaux S. J., Au laboratoire des essais russes, Paris, Spes 1932, s. 67. [przypis autorski]

(…) oczy osłabione ślęczeniem (…) — spośród dolegliwości oczu (nie właściwych chorób ocznych) doświadczyłem jednej, która po raz pierwszy nawiedziła mnie około czterdziestego roku życia raz, a później kilkakrotnie w odstępach kilkuletnich; obecnie zaś nawiedza mnie ona kilka razy do roku; objawia się ona tak: wszystkie litery stronicy, którą czytam, zaczynają się naraz mącić, jakaś jasność roztacza się nad nimi, zamazuje je i czyni nieczytelnymi: stan ten (nie trwa on dłużej niż 6 minut) kryje w sobie wielkie niebezpieczeństwo dla kaznodziei, który zwykł kazanie czytać z kartki, we mnie jednak, na wykładzie logiki czy metafizyki, gdzie, będąc należycie przygotowanym, mogłem mówić (wykładać z pamięci), budził tylko obawę, aby ta przypadłość nie była zwiastunem utraty wzroku; obecnie jestem już pod tym względem uspokojony, bo chociaż ta dolegliwość powtarza się teraz częściej niż zazwyczaj, nie odczuwam w jedynym moim zdrowym oku najmniejszego uszczerbku w jasności widzenia (w oku lewym utraciłem wzrok przed jakimi 5 laty). Przypadkowo wpadłem na myśl, aby zamknąć oczy, gdy owo zjawisko zachodzi, a nawet, by nakryć je dłonią w celu lepszego jeszcze powstrzymania światła płynącego z zewnątrz, i wówczas widziałem figurę lśniąco białą, jakby w ciemności fosforem na kartce wyrysowaną, podobną do rysunków kalendarzowych, przedstawiających ostatnią kwadrę, jednak z brzegiem po wypukłej stronie ząbkowanym, figurę, która z wolna zatracała swoją jasność i w końcu znikała w czasie powyżej podanym. Chciałbym bardzo wiedzieć: czy także i inni zrobili takie spostrzeżenie oraz jak wytłumaczyć to zjawisko, którego właściwym siedliskiem nie są chyba oczy, lecz sensorium commune [sensorium commune oznacza wspólny wszystkim wrażeniom organ odczuwania, tj. mózg, a ściślej tę część mózgu, która zawiera ośrodki wrażeniowe (sensorialne), nie ruchowe (motoryczne). Jest ona centralnym organem wrażeń zmysłowych i siedliskiem świadomości; przyp. tłum.]: gdyż ruch oczu nie porusza zarazem owego obrazu, obraz natomiast widzi się zawsze w tym samym miejscu [10]. Zarazem dziwna to rzecz, że (w okresie czasu, który liczę na jakie 3 lata) można utracić jedno oko, nie odczuwając jego braku. [przypis autorski]

Oczywiście, małą mam nadzieję, aby się to wyjaśniło. Zwymyślają mnie, jak zwykle, i na tym się skończy. — Domysł mój wywołał replikę ze strony „spokrewnionych rodzin”, wystosowaną przez p. Leona Szeptyckiego i ogłoszoną przeze mnie w Wiadomościach literackich (maj, 1934). Jako dowód normalnego urodzenia Jana Aleksandra, replika owa cytuje znane listy Fredry do brata Maksymiliana (z wydania Biegeleisena), oraz urywek z niewydanych wspomnień Zofii z Fredrów Szeptyckiej, która podaje w wątpliwość cytowany ustęp z Pamiętników Kaczkowskiego. [przypis autorski]

Oczywiście, na ten punkt interpretacyi Marchettiego wobec wyrażonej już opinii o znaczeniu ciemnego lasu — nie zgadzam się. [przypis autorski]

Oczywiście próby takiego rozróżnienia były podejmowane wcześniej, por. m.in. stanwisko Lorda Kanclerza Hardwicke w sprawie Pope v. Collins oraz jego analizę przeprowadzoną przez M. Rose, Authors and Owners. The invention of copyright, London 1994, s. 131. Jednak to J. G. Fichtemu przypisuje się to rozróżnienie. Por. m.in. P. E. Geller, Must copyright be for ever caught between marketplace and authorship norms?, [w:] B. Sherman, A. Strowel, Of authors and origins. Essays on copyright law, Oxford 1994, s. 169; S. van Gompel, Copyright Formalities and the Reasons for their Decline in Nineteenth Century Europe, [w:] R. Deazley, M. Kretschmer, L. Bently [red.], Privilege and Property. Essays on the History of Copyright, s. 158. [przypis autorski]

odarnowane — obłożone darnią. [przypis autorski]

Od Bacona do Fritza Mauthnera — Nie waham się tu zresztą cienie Bacona za to zestawienie o przebaczenie prosić. [przypis autorski]

Odbitka. Warszawa. Nakładem mgr farm. Fr. Heroda, redaktora „Wiadomości Farmaceutycznych”, 1928. [przypis autorski]

odbywała liczne podróże, utrzymywała stosunki handlowe z Anglikami… — Zimorowicz, Viri illustres. [przypis autorski]

od churrasco — mięso pieczone na rożnie. [przypis autorski]

„od czasu do czasu jakiś geniusz poetycki rzuca na papier postać, która, urągając biegowi wieków, zostaje wiecznie młodą” (…) Zdaniem tego krytyka Płoszowski stanowi postać typową (…) odzwierciedla jego charakter moralny, doprowadzając pojedyncze rysy do największego wykończenia — W. M. Kozłowski, Manfred, hr. Henryk i Płoszowski jako przedstawiciele trzech pokoleń XIX stulecia, „Ateneum” 1895, IV, 1, 3. [przypis autorski]

od czasu Homera — 900 lat przed Chrystusem. [przypis autorski]

odczytano testamenta, na których czytanie głosu i sił czułemu Tyberyuszowi, postanowionemu dziedzicem, zabrakło — Swetoniusz [Żywot Tyberiusza 23]. [przypis autorski]

odczyt „Kwestia kobieca a małżeństwo” wydany przez Polskie Towarzystwo Eugeniczne — Biblioteka Eugeniczna, Wydawnictwo im. śp. dr. Wacława Męczkowskiego. [przypis autorski]

Oddajmy hołd owym wielkim katolikom wieku zeszłego… — Gonzague de Reynold, op. cit., s. 160–161. [przypis autorski]

Oddawszy należytą cześć „Głodówce” (…) teraz już się tylko śmieje — Z powodu Głodówki muszę tu nadmienić, że jakkolwiek widok stąd jest piękny, a motywy prawie też same, co z Jaworzyny Rusinowej i Gęsiej Szyi, jednakże z tego ostatniego punktu daleko jest więcej imponujący. Polecam go też wszystkim idącym do Morskiego Oka przez Waksmundzką. Wspaniały ten obraz tym jest milszy i tym bardziej wdraża się w pamięć, że zresztą droga ta jest lesista, jednostajna, a zboczenie przez tak zwany Suchy Wirch wcale nie jest utrudniającym. [przypis autorski]

oddźwięk ideowo-społeczny, jaki towarzyszy dyskusjom na temat, czy powstanie państwa i gospodarki socjalistycznej zniosło sytuacje alienacyjne (jak spodziewał się tego Marks) (…) Mowa oczywiście o dyskusjach wywoływanych przez książki Adama Schaffa — dyskusja nad książką Adama Schaffa pt. Marksizm a jednostka ludzka, „Nowe Drogi” 1965, z. 12. Wśród autorów polskich piszących o problemie alienacji nie dostrzegam dowodów znajomości przebiegu i referatów przedstawionych podczas sesji naukowej zorganizowanej na temat marksowskiego pojęcia alienacji przez uniwersytet w Jenie. Jak wiadomo, w tej właśnie uczelni w roku 1841 Marks uzyskał stopień doktora filozofii i już w rozprawie doktorskiej Marksa (Differenz der demokritischen und epikureischen Naturphilosophie) pojawia się u niego termin alienacja, ale w znaczeniu odmiennym od później używanego. Materiały sesji zostały opublikowane w czasopiśmie: „Wissenschaftliche Zeitschrift der Friedrich-Schiller-Universität Jena”, Jahrgang 13, 1964. Gesellschafts- und Sprachwissenschaftliche Reihe, Heft nr 3. [przypis autorski]

Od dzieciństwa uczono go muzyki (…) Legiwał tak blachami obłożony cierpliwie od rana do nocy — Swetoniusz [Żywot Nerona 20]. [przypis autorski]

oddzielić Młodą Polskę od przybyszewszczyzny; taki był sens artykułu Górskiego „Spowiedź poety” — A. Górski, Spowiedź poety, „Życie” 1899, nr 4. [przypis autorski]

oddzielić Młodą Polskę od przybyszewszczyzny; taki był sens (…) „Legendy” Sewera — Sewer, Legenda, „Czas” 1900, nr 2–40. [przypis autorski]

oddzielność jakości pojedynczych jednego rodzaju — co nie wyklucza przejść ciągłych danych jednorazowo (a nie jako następstwo, gdzie ciągłości być nie może) w jakościach bardziej przestrzennych, wzrokowych i dotykowych (tęcza, zmniejszająca się siła gniecenia przedmiotu). [przypis autorski]

oderwana, tylko na tle zagadki bytu badana (…) odebrały samoistność i wielkość — Quasimodo [A. Górski], Młoda Polska, „Życie” 1898, nr 19. [przypis autorski]

Od Fińskich zatok po Chazarów morze — fińskie zatoki: pobrzeża Finlandii. Morze Chazarskie: dzisiaj Czarne. [przypis autorski]

od Gadesu po Ultima Thule — Gades, Kadyks dzisiaj. Thule, Islandia; prawie zawsze starożytni przydawali do niej ten przymiotnik ultima: ostatnia, bo ją uważali za najodleglejszy kraniec ziemi. [przypis autorski]

…odgrywano utwory muzyczne z przed kilku wieków… — każda Część zaczyna się od wykładu o muzyce wieku, w który Część ta przenosi nas, czylito pod względem kompozycyi kościelnej, czy koncertowej, lub wokalnej; chcąc zaś dać dokładniejsze o takich koncertach wyobrażenie, przytoczymy kilka numerów z koncertu historycznego, danego w roku 1833: a) Villanella à quatre voix, chantée dans les sénérades napolitaines (1520). b) Chansons françaises, à quatre et cinq voix, par Clément Sannequin (1530). c) Ave Maria, à six voix, par Nicolas Gombert, maitre de chapelle de l‘empereur Charles V (1520), i t. d. i t. d. [przypis autorski]

Odi prophanum volgus et arceo — Eilė paimta iš Horacijaus;lib. III, carm. lietuviškai: neapkenčiu nepasvertos gaujos ir varau nuo savęs. [przypis autorski]

Od lat kilku słyszano (…) — Od 1843, o ile sobie przypominam. [przypis autorski]

odmówił wreszcie przyjęcia tytułu Augusta (…) zabronił przysięgać na swe imie jak na świętość… — Dio Cassius [Historia rzymska LVII, 2–10, por. też Swetoniusz, Żywot Tyberiusza 26]. [przypis autorski]

odnotować jednak warto tytuł artykułu Ignacego Matuszewskiego o Maeterlincku (…) — I. Matuszewski, Szekspir fin-de-siècle'u „Przegląd Tygodniowy” 1891, nr 20. Por. też W. Feldman, Fin de siècle, „Kurier Codzienny” 1890, nr 224. [przypis autorski]

Od odsłonięcia „mechanizmu duchowego” histerii zależy nieskończenie wiele (…) nic przynajmniej przeciwko temu nie przemawia — A za tym tylko to, że nikt jeszcze nie widział histerycznie zmienionej tkanki. [przypis autorski]

odparł: „Wiedziałem o tym” — historyczne. Wielu ludzi, mimo że bardzo ciekawych, z niechęcią słucha nowin: obawiają się pozoru upośledzenia w stosunku do tego, kto je opowiada. [przypis autorski]

Od pierwszych słów Boy trafił do serca makończyków, mówiąc im, że przed podróżą do Francji, chcąc poprawić sobie akcent, czytywał głośno „Jocelyna”: nie można było bardziej ucieszyć dusz makońskich — Mâcon jest to rodzinne miasto Lamartine'a przesiąknięte tradycjami poety, który był trzykrotnym prezesem tamtejszej akademii. [przypis autorski]

Od pisania dziennika odrywa mię pisanie… powieści. (…) narysować tego człowieka chybionego, straconego dla społeczeństwa — Żeromski Dzienniki II, s. 17 (23 XI 1886). [przypis autorski]

«Odpoczął» — Od-począł, znaczy, począł na nowo, począł w drugiej potędze… [przypis autorski]

odpocznienie znękanej duszy — właściwie: złożyć „riposare animo stanco”. [przypis autorski]

od pojęcia generacji, uwarunkowanego bądź obserwacją romantyzmu, bądź (…) w neoromantyzmie — do oderwania pojęcia od tych warunków i przeniesienia go w sferę hipotez badawczych, niekrępujących się formą, w jakiej wspólność pokolenia występuje — ta obecna dwoistość pojęcia najlepiej się uwidacznia w konkretnych badaniach. Kiedy H. Jeschke opisuje hiszpańskie pokolenie 1898 roku (Die Generation von 1898 in Spanien. Versuch einer Wesensbestimmung, Halle 1934), posługuje się pojęciem w jego uświadomionym wydaniu. Kiedy E. Drerup stara się nakreślić rytm greckich i rzymskich pokoleń (Das Generations — problem in der griechischen und griechisch-römischen Kultur, Paderborn 1933), posługuje się hipotezą badawczą, nie umiejąc w wstępnych uwagach metodycznych rozróżnić tej sprawy. [przypis autorski]

Od poznania samego siebie (od duszy) postępować ku poznaniu świata, a za jego pośrednictwem, ku pra-jestestwu: jest to tak naturalny pochód naprzód, że podobnym się wydaje do logicznego pochodu rozumu od przesłanek ku wynikowi — metafizyka ma trzy tylko idee za cel właściwy swego badania: Boga, wolność i nieśmiertelność, tak że pojęcie drugie, złączone z pierwszym, ma prowadzić do trzeciego, jako wynik konieczny. Wszystko, czym się zresztą umiejętność ta zajmuje, służy jej tylko za środek dobrania się do tych idei i ich realności. Nie potrzebuje ich dla zbadanie przyrody, lecz raczej do wyjścia poza przyrodę. Wniknięcie w nie uczyniłoby teologię, moralność, a przez połączenie obu, religię, więc najwyższe cele istnienia naszego, zależnymi tylko od spekulatywnej władzy rozumowej i od niczego już więcej innego. W systematycznemu przedstawieniu owych idei przytoczony porządek, jako syntetyczny, byłby najstosowniejszy; lecz w opracowaniu, które koniecznie musi je poprzedzać, stosowniejszym będzie do celu analityczny, odwracający owo uporządkowanie, ażeby wielki nasz plan wypełnić, tak iż od tego, co nam do reki daje bezpośrednio doświadczenie, tj. od nauki o duszy, przechodzimy do nauki o świecie, a stąd aż do poznania Boga. [Ta uwaga ukazała się dopiero w drugim wydaniu; przyp. tłum.]. [przypis autorski]

odprowadziła swego „Jachniczka” aż do Tarnowa — wkradła się tu omyłka: nie do Tarnowa oczywiście odprowadziła Maria Kazimiera Sobieskiego, ale do Tarnowskich Gór. [przypis autorski]

Od przemiany rządu, powiada Tacyt, nie pozostało śladu nawet cnót dawnych… — Tacyt, Lib. I, 4 [mowa o księdze (łac. liber) pierwszej Roczników (Annales) tego autora]. [przypis autorski]

odpychający optymizm — fr. „optimisme répugnant”, por. Renouvier, Histoire et Solution des problèmes métaphysiques, 1901, s. 463. [przypis autorski]

Od r. 1881 jednakże wysyła każde plemię krajowców jednego reprezentanta z tytułem delegata plemienia i z prawem głosu we wszystkich kwestiach tyczących się krajowców wyłącznie — Patrz: Acts passed by the Legislature of the Republic of Liberia during the session 1880–1881. Printed by Authority. Monrowia. T. W. Howard Printer 1881. [przypis autorski]

odrębności promieniowania torowego (…) Owens wykazał (…) — [por.] Owens, „Philosophical Magazine”, październik 1899. [przypis autorski]

Odrzućmyż raz tę głupią dla życia pogardę (…) Pod którą niewolników tkwi uległość płaska — L. Staff, Pisma, Warszawa 1931, I, s. 5 (Sny o potędze). [przypis autorski]

odrzuca rękę donii Diany — „Co rok są liczne przykłady kobiet porzuconych tak szpetnie, toteż wybaczam uczciwym kobietom ich nieufność”; Mirabeau, Listy do Zofii. Opinia jest bezsilna w krajach despotycznych, wartość ma tam jedynie łaska paszy. [przypis autorski]

Od sekretarza Naczelnej Izby Lekarskiej, dra Mozołowskiego, dowiedziałem się, że ta Naczelna Izba, która rok temu oddaliła w ogóle tę kwestię jako nie należącą do jej sfery działania, obecnie zamierza przystąpić do jej rozpatrzenia — W następstwie, Naczelna Izba Lekarska powołała w tym celu osobną komisję; zaszczycono mnie zaproszeniem do wejścia w jej skład i… od tego czasu więcej o niej nie słyszałem! [przypis autorski]

odszczepieństwem od wielkich tradycji kultury niemieckiej, od wielkiej uniwersalistycznej misji narodu — Fr. Foerster, Politische Ethik u. Politische Pädagogik, 1920, s. 257–355, M. Zdziechowski; op. cit., s. 110–111. [przypis autorski]

od tego piekła zwierzęcej formy — Sny pierwszych ras były zwycięstwem w formach zwierząt: tak sen Faraona, następnie Romulusa-Gedymina. [przypis autorski]