Przypisy

być za pasem (daw., pot.) — zbliżać się. [przypis edytorski]

być za poczmistrzem (daw.) — być żoną poczmistrza. [przypis edytorski]

być z kimś po słowie (daw.) — być z kimś zaręczonym; być czyimś narzeczonym a. narzeczoną. [przypis edytorski]

bych był nagorszy (daw.) — choćbym był najgorszy. [przypis edytorski]

bych (daw.) — bym, abym. [przypis edytorski]

bych (daw.) — bym, obym, gdybym; choćbym. [przypis edytorski]

bych go posiadał (daw.) — gdybym go posiadał. [przypis edytorski]

bychmy (daw.) — byśmy, abyśmy. [przypis edytorski]

bychmy (daw.) — byśmy, gdybyśmy. [przypis edytorski]

bychmy (daw.) — byśmy; obyśmy. [przypis edytorski]

by (daw.) — jakby, niby. [przypis edytorski]

by (daw.) — jak. [przypis edytorski]

by (daw.) — niby, jakby. [przypis edytorski]

by (daw.) — tu: choćby, chociażby. [przypis edytorski]

by (daw.) — tu: choćby, nawet. [przypis edytorski]

by (daw.) — tu: choćby, niby. [przypis edytorski]

by (daw.) — tu: choćby. [przypis edytorski]

by (daw.) — tu: gdyby. [przypis edytorski]

by (daw.) — tu: jak. [przypis edytorski]

by (daw.) — tu: niby, jakby, jak. [przypis edytorski]

by (daw.) — tu: niby, jakby. [przypis edytorski]

by (daw.) — tu: niby, jakby, tak jak. [przypis edytorski]

by (daw.) — tu: niby. [przypis edytorski]

by (daw.) — tu w znaczeniu: choćby. [przypis edytorski]

bydlić (daw.) — mieszkać, przebywać. [przypis edytorski]

by i (daw.) — choćby i; choćby nawet. [przypis edytorski]

bykowiec (daw.) — bicz wykonany z rzemienia. [przypis edytorski]

była rozlaną (daw.) — dziś z M.: była rozlana. [przypis edytorski]

była ubraną (daw.) — dziś z M.: była ubrana. [przypis edytorski]

była zajęła (daw.) — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: zajęła wcześniej, uprzednio. [przypis edytorski]

była zapomniała (daw.) — daw. forma czasu zaprzeszłego, dziś: „zapomniała”. [przypis edytorski]

była zbielała (daw., gw.) — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: zbielała (wcześniej w stosunku do innych zdarzeń i działań wyrażonych w czasie przeszłym). [przypis edytorski]

była znużoną (daw.) — dziś: była znużona. [przypis edytorski]

byłby był musiał (daw.) — konstrukcja czasu zaprzeszłego z czasownikiem posiłkowym być, wyrażająca czynność wcześniejszą od tej wyrażonej w czasie przeszłym prostym; znaczenie: musiałby wcześniej, uprzednio. [przypis edytorski]

byłby praw (daw.) — miałby rację. [przypis edytorski]

byłbyś był (…) osłupiał (daw.) — konstrukcja czasu zaprzeszłego, wyrażająca czynności i zdarzenia wcześniejsze od tych wyrażonych czasem przeszłym prostym; znaczenie: osłupiałbyś. [przypis edytorski]

byłby tańszy (daw.) — nie drożyłby się; nie upierałby się. [przypis edytorski]

był cię widział (daw.) — forma czasu zaprzeszłego oznaczającego czynność wcześniejszą w stosunku do innej przeszłej. [przypis edytorski]

byłli (daw.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy był. [przypis edytorski]

było strachu trocha (daw.) — było strachu trochę. [przypis edytorski]

było zagasło (daw.) — forma czasu zaprzeszłego, dziś: zagasło. [przypis edytorski]

był rozsyłał (daw.) — forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: rozsyłał wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi formą zwykłego czasu przeszłego). [przypis edytorski]

był wrócił (daw., gw.) — daw. forma czasu zaprzeszłego, dziś: wrócił (wcześniej, przed inną czynnością a. wydarzeniem wyrażonym w czasie przeszłym). [przypis edytorski]

były rzucały (daw.) — forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: rzucały wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi formą zwykłego czasu przeszłego). [przypis edytorski]

byłyżby (daw.) — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czyżby były. [przypis edytorski]

Byłżebym wzniecił (daw.) — czy mógłbym wzniecić. [przypis edytorski]

był zabawny (daw.) — był zajęty; zabawiać się (daw.): zajmować się. [przypis edytorski]

był zarył (daw., gw.) — daw. forma czasu zaprzeszłego, dziś: zarył (wcześniej w stosunku do innych czynności i zdarzeń wyrażonych w czasie przeszłym). [przypis edytorski]

był zdołał (daw.) — forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: zdołał wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi formą zwykłego czasu przeszłego). [przypis edytorski]

był (…) zjechał (daw.) — forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: zjechał wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi formą zwykłego czasu przeszłego). [przypis edytorski]

był (…) zszedł (daw.) — forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: zszedł wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi formą zwykłego czasu przeszłego). [przypis edytorski]

był zwyklejszy (daw.) — był bardziej przyzwyczajony, przywykł bardziej; był zwyklejszy miecz pieścić w swéj dłoni niż przyjacielską podawać u proga — był bardziej przyzwyczajony do walki niż do przyjaznego witania gości. [przypis edytorski]

bylem dorzucił (daw.) — byle bym dorzucił; jeżeli tylko dorzucę. [przypis edytorski]

byli się obchodzili (daw.) — forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: obchodzili się wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi formą zwykłego czasu przeszłego). [przypis edytorski]

bym się sądził panem (daw.) — uważałbym się za pana. [przypis edytorski]

by najbardziej (daw.) — tu: choćby najbardziej. [przypis edytorski]

by nawet (daw.) — choćby nawet. [przypis edytorski]

bystrszy (daw.) — bardziej bystry; szybszy. [przypis edytorski]

bystry (daw.) — szybki, zwinny. [przypis edytorski]

by też (daw.) — choćby; choćby nawet. [przypis edytorski]

by też (daw.) — choćby nawet. [przypis edytorski]

by też najlepsze (daw.) — choćby i najlepsze. [przypis edytorski]

bywać (daw.) — udzielać się towarzysko; uczęszczać na przyjęcia i imprezy (premiery teatralne, koncerty itp.), na których spotyka się elita towarzyska. [przypis edytorski]

bywajcież (daw.) — konstrukcja z partykułą -że skróconą do -ż; znaczenie: bywajcie zatem, bywajcie więc (pozdrowienie na pożegnanie). [przypis edytorski]

Bywaj! (daw.) — Do mnie!; Chodźcie tu! itp. [przypis edytorski]

bywaj (daw.) — przybywaj, chodź. [przypis edytorski]

bywaj (daw.) — przybywaj. [przypis edytorski]

bywały (daw.) — obyty w świecie, doświadczony. [przypis edytorski]

bździna (daw.) — gazy, pierdnięcie. [przypis edytorski]

bzdura (daw.) — o dziecku: trzpiotek, głuptasek. [przypis edytorski]

bzdurstwo (daw.) — bzdura, głupstwo, drobiazg. [przypis edytorski]

ćchać (daw.) — uderzać, niszczyć, psuć; dźgać. [przypis edytorski]

ćma (daw.) — chmara. [przypis edytorski]

ćma (daw.) — ciemność. [przypis edytorski]

ćma (daw., gw.) — ciemność. [przypis edytorski]

ćma (daw.) — mnóstwo. [przypis edytorski]

ćma (daw.) — mrowie, tłum. [przypis edytorski]

ćma (daw.) — tłum. [przypis edytorski]

ćma (daw.) — tu: chmara, mnóstwo. [przypis edytorski]

ćma (daw.) — tu: ciemność. [przypis edytorski]

ćma (daw.) — tu: mnóstwo, tłum. [przypis edytorski]

ćwiczonoż nas (daw.) — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy ćwiczono nas, czyż ćwiczono nas. [przypis edytorski]

ćwiczony (daw.) — bity, chłostany. [przypis edytorski]

ćwiczyć (daw.) — napominać. [przypis edytorski]

ćwierć (daw.) — tu: drewniane naczynie o pojemności ćwiartki korca. [przypis edytorski]

ćwierć (daw.) — tu: zapewne chodzi o używane dawniej drewniane naczynie. [przypis edytorski]

ćwik (daw.) — człowiek ćwiczony, doświadczony, szczwany; wyjadacz. [przypis edytorski]

ćwik (daw.) — doświadczony, przebiegły człowiek. [przypis edytorski]

ćwik (daw.) — ktoś doświadczony, przebiegły, chytry. [przypis edytorski]

ćwik (daw.) — spryciarz. [przypis edytorski]

ćwik (daw.) — tu: kapłon, wykastrowany, specjalnie utuczony młody kogut; wyglądać jak ćwik: być zarumienionym. [przypis edytorski]

ćwik (daw.) — zuch, spryciarz (także: istota niedojrzała lub nieokreślona pod względem płci). [przypis edytorski]

caban (gw.) a. czaban (daw.) — duży wół lub baran. [przypis edytorski]

cackać (daw.) — pieścić. [przypis edytorski]

cacko (daw.) — zabawka. [przypis edytorski]

całkiem (daw.) — tu: całkowicie, w całości. [przypis edytorski]

całkiem (daw.) — w całości, całkowicie, w pełni. [przypis edytorski]

całość (daw.) — bezpieczeństwo. [przypis edytorski]

całunek (daw.) — pocałunek. [przypis edytorski]

cały planeta (daw., r.m.) — dziś popr.: cała planeta (r.ż.). [przypis edytorski]