ZBIÓRKA KRYZYSOWA
Potrzebujemy 125 tys. zł do końca 2024 roku, żeby móc dalej funkcjonować. Dlaczego?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | dziecięcy | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7410 przypisów.
Blanqui, Louis Auguste (1805–1881) — francuski komunista i utopista, działacz polityczny, brał udział w rewolucji 1830 i 1848, twórca tzw. blankizmu, która to doktryna głosiła, że do walki zbrojnej i zmiany systemu może prowadzić działalność spiskowa, autor sformułowania „dyktatura proletariatu”, które później wykorzystał Marks. [przypis edytorski]
Blanqui, Louis Auguste (1805–1881) — francuski rewolucjonista, socjalista; z powodu swojego radykalizmu 37 lat spędził w więzieniach; twórca doktryny blankizmu, głoszącej, że należy skoncentrować się na działalności spiskowej, która doprowadzi do walki zbrojnej i zmiany ustroju bez konieczności angażowania mas; razem z Barbèsem twórca i przywódca tajnego Stowarzyszenia Pór Roku, które w 1839 przeprowadziło nieudane powstanie w Paryżu; uczestnik rewolucji lipcowej (1830) i lutowej (1848); mimo że 17 marca 1871 przebywał poza Paryżem i został aresztowany przez Thiersa, jego zwolennicy (blankiści) odegrali dużą w rolę Komunie Paryskiej, zaś on sam został 28 marca 1871 wybrany jej honorowym prezydentem. [przypis edytorski]
Blanqui, Louis Auguste (1805–1881) — francuski rewolucjonista, socjalista; z powodu swojego radykalizmu 37 lat spędził w więzieniach; twórca doktryny blankizmu, głoszącej, że należy skoncentrować się na działalności spiskowej, która doprowadzi do walki zbrojnej i zmiany ustroju bez konieczności angażowania mas; uczestnik rewolucji lipcowej (1830) i lutowej (1848); mimo że 17 marca 1871 przebywał poza Paryżem i został aresztowany, jego zwolennicy (blankiści) odegrali dużą rolę w Komunie Paryskiej, zaś on sam został 28 marca 1871 wybrany jej honorowym prezydentem. [przypis edytorski]
blansz (daw.) — biały puder kosmetyczny. [przypis edytorski]
blansz (daw., z fr.) — biały puder do cery, bielidło. [przypis edytorski]
Blasco Ibáñez, Vicente (1867–1928) — hiszpański pisarz i publicysta, republikanin; kilkakrotnie więziony za działalność republikańską, od 1909 poza krajem; autor m.in. słynnej powieści wojennej Czterech jeźdźców Apokalipsy (1916). [przypis edytorski]
blasé (fr.) — zblazowany. [przypis edytorski]
blasfemia (daw.) — bluźnierstwo. [przypis edytorski]
blasfemia (daw., z gr.) — bluźnierstwo. [przypis edytorski]
blasfemować — bluźnić; od blasfemia (daw., z gr.): bluźnierstwo. [przypis edytorski]
blasfemować (fr.) — bluźnić. [przypis redakcyjny]
blaski — dziś popr. forma N.lm: blaskami. [przypis edytorski]
blaskiem korony ozdobił się monarcha znany z osobistych przymiotów — następcą Augusta III został w 1764 r. Stanisław August Poniatowski (1732–1798). [przypis edytorski]
blaski krwawemi — dziś popr. forma N. lm: krwawymi blaskami. [przypis edytorski]
Blask nagły przebiegł (…) w końcu cały las oświecił — W duszy oczyszczonego człowieka wschodzi światło wiary nie jak szybko przemijająca błyskawica, ale stopniowo wzrastając, staje się jaśniejsze i więcej oświecające. [przypis redakcyjny]
blask piórmi srebrnemi niezwykły ciskał (starop. konstrukcja) — szyk przestawny; inaczej: ciskał niezwykły blask srebrnymi piórami. [przypis edytorski]
blasz a. blansz — bielidło. [przypis edytorski]
Blatchford, Robert (1851–1943) — brytyjski dziennikarz, socjalista, założyciel tygodnika „Clarion”. [przypis edytorski]
blat — dawniej: taca, płaski półmisek. [przypis edytorski]
blat (daw.) — taca, płaski, podłużny półmisek na pieczone mięsa. [przypis edytorski]
blatniak — tu: złodziej. [przypis edytorski]
blatny (gw. środ.) — przekupny, przekupiony; działający dla pieniędzy; blat: pieniądz. [przypis edytorski]
blatny — przekupiony; opłacony. [przypis edytorski]
blatny — przekupiony. [przypis edytorski]
blatny (ros. блатны) — złodziej; tu raczej: przekupiony, opłacony. [przypis edytorski]
Blaton i Masson wygłaszali na jednym z kongresów masońskich, że „jeśli stare architektury, stworzone przez wiarę wieków, mają trwać nadal…” — Delassus, op. cit., s. 469–475. [przypis autorski]
blatować (gw. środ.) — kraść. [przypis edytorski]
blatować (z jid.; gw. środ.) — przekupować, opłacać, spłacać; wyrównywać rachunek. [przypis edytorski]
blat — pieniądze; tu: łapówka. [przypis edytorski]
blaty — pieniądze. [przypis edytorski]
Blériot, Louis (1872–1936) — pionier lotnictwa, producent samolotów. [przypis edytorski]
blecha — zakład (warsztat) bielenia tkanin. [przypis edytorski]
blech — bielidło do bielenia płótna. [przypis redakcyjny]
blech — miejsce, w którym bieli się płótno. [przypis edytorski]
blech (przestarz.) — blat do bielenia płótna. [przypis edytorski]
Blechwaaren für Auswanderer (niem.) — Naczynia blaszane dla emigrantów. [przypis edytorski]
blednęli — dziś popr.: bledli. [przypis edytorski]
blednica — anemia, niedokrwistość występująca najczęściej u młodych dziewcząt w okresie dojrzewania. [przypis edytorski]
blednica (daw. med.) — anemia, niedokrwistość związana z niedoborem żelaza, występująca głównie u młodych dziewcząt i kobiet. [przypis edytorski]
blednica (daw. med.) — niedokrwistość związana z niedoborem żelaza, występująca głównie u młodych dziewcząt i kobiet. [przypis edytorski]
blednico… — Julia ma białą ze smutku twarz. [przypis redakcyjny]
blednieć — dziś popr.: blednąć. [przypis edytorski]
blednieje — dziś popr. forma 3 os. lp: blednie. [przypis edytorski]
Bledniesz — w wyd. II, a także u Czubka i w poprzednich wyd. Bibl. Nar.: „Bledniejesz”. [przypis redakcyjny]
Bleibtreu, Karl (1859–1928) — redaktor czasopism: berlińskiego „Kleine Tageblatt” w 1884 r., „Schalk” w 1885, „Magazin für die Literatur des In- und Auslandes” w l. 1886–88 i „Die Gesellschaft” w l. 1880–90 (wraz z Conradem); jeden z pionierów teorii naturalizmu w Niemczech; w „Revolution der Literatur” (1887) ogłosił cykl realistycznych powieści historycznych; powieść Grössenwahn (Megalomania, 1887) przedstawia koterie literackie funkcjonujące w ówczesnym Berlinie. [przypis edytorski]
Bleichröder Gerszon (1822–1893) — mąż zaufania Bismarcka; wpływowy bankier berliński, jeden z największych w Europie. [przypis redakcyjny]
Bleichröderowie — potomkowie Gersona von Bleichrödera (1822–1893), niemieckiego bankiera pochodzenia żydowskiego. Był bankierem kanclerza Bismarcka, za swoje zasługi dla państwa pruskiego otrzymał tytuł szlachecki. [przypis edytorski]
blejkot (gw.) — blekot, trujący chwast, daw. używany w med. ludowej do sporządzania odurzającego, przeciwbólowego wywaru. [przypis edytorski]
blejwas — niem. biel ołowiana. [przypis redakcyjny]
blejwas (z niem. Bleiweiβ) — biel ołowiana; rodzaj barwnika używanego w malarstwie i rzemiosłach. [przypis edytorski]
blekotnik (daw.) — człowiek gadatliwy, mówiący wiele i o byle czym; gaduła, pleciuga [przypis edytorski]
blekot pospolity (łac. Aethusa cynapium) — roślina powszechnie występująca w Europie i Azji, zawierająca alkaloidy oddziałujące na układ nerwowy: skopolaminę, hioscyjaminę, atropinę oraz silnie trującą, powodującą śmierć przez uduszenie koniinę; ludowe nazwy: lulek czarny, szalej. [przypis edytorski]
blekot pospolity (łac. Aethusa cynapium) — także: szaleń, psia pietruszka; silnie trująca roślina z rodziny selerowatych, wywołująca po spożyciu silne podrażnienie przewodu pokarmowego, drgawki, zaburzenia równowagi, paraliż współczulnego układu nerwowego i śmierć. [przypis edytorski]
blekot — roślina trująca. [przypis edytorski]
blekot — trujący chwast. [przypis edytorski]
Blemiowie — tu: legendarny lud bezgłowych, z oczyma i ustami umieszczonymi na piersi; mieli mieszkać w Etiopii. [przypis edytorski]
blenda rogowa — chlorargyryt, kerargyrt, chlorek srebra: rzadki minerał. [przypis edytorski]
Bleriota, Farmana, (…) Dorniera — Louis Blériot (1872–1936): francuski wynalazca i pionier lotnictwa, organizator przemysłu lotniczego, jako pierwszy pokonał jednopłatowym samolotem własnej konstrukcji kanał La Manche (1909); Henri Farman (1874–1958): francuski konstruktor lotniczy, pilot, przemysłowiec, razem z bratem Maurice (1877–1964), również lotnikiem, odbył pierwszy lot o długości ponad 1 km po obwodzie zamkniętym (1908), w latach 1908–1910 wielokrotny rekordzista świata w konkurencjach odległości, prędkości, wysokości i długotrwałości lotu; Claudius Dornier (1884–1969): niemiecki projektant samolotów, przemysłowiec, w 1929 zaprojektował ogromną łódź latającą (rodzaj samolotu operującego z powierzchni wody), mogącą zabierać ponad 150 osób. [przypis edytorski]
B. Leśmian, Klechdy polskie, wyd. 1, Londyn 1956, wyd. 2, Warszawa 1959 (cytujemy na podstawie drugiego z tych wydań). [przypis autorski]
blesność — zatumanienie, szaleństwo. [przypis autorski]
Blessa — miasto Blois we Francji nad rzeką Loarą poniżej Orleanu. [przypis redakcyjny]
Blessé! Blessé! (fr.) — Ranny! Ranny! [przypis edytorski]
bleszczeć — dziś: błyszczeć. [przypis edytorski]
bleszczy (daw.) — błyszczy. [przypis redakcyjny]
bleszczy (daw.) — błyszczy się. [przypis redakcyjny]
bleszczyła (daw.) — błyszczała. [przypis redakcyjny]
bleszczy się (daw.) — błyszczy się. [przypis redakcyjny]
bleu acier — szaroniebieski, stalowy. [przypis edytorski]
bleu de France (fr.) — błękit francuski (obecnie mówi się: błękit paryski). [przypis edytorski]
bleu électrique (fr.) — jaskrawy błękit. [przypis edytorski]
bleu foncé (fr.) — ciemnoniebieski, granatowy. [przypis edytorski]
blich a. blech — bielenie płótna; miejsce, gdzie bieli się płótno, rozkładając je na trawie na słońcu. [przypis edytorski]
blich — a. blech: miejsce, w którym bieli się płótno. [przypis edytorski]
blich (a. blech) — miejsce, w którym bielono tkaniny. [przypis edytorski]
blich — miejsce, w którym bieli się tkaniny. [przypis edytorski]
blichować (daw., z niem.) — bielić tkaninę, papier, itp. [przypis edytorski]
blichowany a. blechowany — wybielony. [przypis edytorski]
blichowany (gw.) — pobielany. [przypis edytorski]
blichownia — maszyna do odtłuszczania i bielenia materiału. [przypis edytorski]
blichter — właśc. blichtr, polor, blask, pozór, pozorna świetność, kryjąca niedostatek. [przypis edytorski]
blichtr — powierzchowna efektowność. [przypis edytorski]
blichtr — pozorna świetność. [przypis edytorski]
blin — cienki placek, naleśnik. [przypis edytorski]
blindaż — drewniany lub blaszany daszek nad okopem zabezpieczający żołnierzy przed padającymi z góry kulkami szrapnelowymi i odłamkami granatów. [przypis edytorski]
Blinderen, Halvor (1733–1804) — norweski rolnik, znany z postępowej uprawy roślin. [przypis edytorski]
blin — placek, naleśnik. [przypis edytorski]
bliny — placki; tradycyjne danie rosyjskie. [przypis edytorski]
bliny — rodzaj grubych naleśników z ciasta drożdżowego, danie kuchni rosyjskiej. [przypis edytorski]
bliny — tradycyjne danie rosyjskie, rodzaj grubych naleśników z ciasta drożdżowego. [przypis edytorski]
bliski kuzyn mój, Bujanow — żart autora: Bujanow to bohater poematu satyrycznego Niebezpieczny sąsiad (1811), napisanego przez stryja poety, Wasilija Lwowicza Puszkina. [przypis edytorski]
Bliski ujęcia cel wymyka z dłoni, gdy w nas bezładnie myśl za myślą goni (…) — Powtórzenie tu jest przypomnienia, że cel ważnego przedsięwzięcia ciągle trzeba mieć na oku, nie rozpraszać myśli na mniej znaczące przedmioty, ażeby przez to sił potrzebnych do osiągnienia pożądanego celu nie osłabić. [przypis redakcyjny]
blisko milion złotych — to znaczy owe 140 tysięcy rubli. [przypis redakcyjny]
bliskoś podszedł (daw.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: blisko podszedłeś. [przypis edytorski]
blisko tego, iż już Pan zaczyna ony obietnice pojawiać (…) czekamy, jedno onej trąby, kiedy się nam każą porwać a zabieżeć drogę przychodzącemu Panu swemu — nawiązanie do Apokalipsy św. Jana; Rej najwyraźniej podzielał poglądy wielu swych współczesnych o bliskim nadejściu końca świata. [przypis edytorski]
blisko z Chaosem — „Ponieważ nie mamy boju etc. … ale przeciwko etc. duchowym złościom na niebiosach” (Do Efezów VI, 12) [dzisiejszy przekład odpowiedniego fragmentu Listu do Efezjan z Biblii Tysiąclecia brzmi: „Nie toczymy bowiem walki przeciw krwi i ciału, lecz przeciw Zwierzchnościom, przeciw Władzom, przeciw rządcom świata tych ciemności, przeciw pierwiastkom duchowym zła na wyżynach niebieskich”, Ef 6:12; red. W.L.]. [przypis autorski]
blisszej (starop. forma) — inne zapisy formy: bliszszej; dziś: bliższej. [przypis edytorski]
blit (gw. środ.) — złoto. [przypis edytorski]
blitz (niem.: błyskawica) — tu: ekspres, przesyłka ekspresowa a. pociąg ekspresowy. [przypis edytorski]
bliźnego — dziś popr.: bliźniego. [przypis edytorski]
bliźnemu — dziś popr.: bliźniemu. [przypis edytorski]
