Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | dziecięcy | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7585 przypisów.
bractwo — stowarzyszenie rzemieślników, cech. [przypis edytorski]
Bractwo Wybrzeża — luźna organizacja piratów i korsarzy działających w XVII w. na M. Karaibskim, zwanych bukanierami. Ich główną bazą była niewielka wyspa Tortuga, a następnie Port Royal na Jamajce. Atakowali statki oraz tereny należące do Hiszpanii, sprzymierzając się z siłami Anglii, Francji i Holandii. Pod koniec XVII w., po uznaniu przez Hiszpanów posiadłości krajów, które wspierały bukanierów, zostali wyrugowani ze swoich siedzib. Nieliczni kontynuatorzy Bractwa prowadzili czysto przestępczą działalność, napadając na statki cywilne. [przypis edytorski]
Bradamanta, Angelika — bohaterki Orlanda Szalonego Ariosta. [przypis tłumacza]
Bradamanta — bohaterka Orlanda Szalonego Ariosta. [przypis redakcyjny]
Bradamanta — dziewica-rycerka, córka Amona i Beatryczy, córki księcia bawarskiego Nama, jedna z przedniejszych bohaterek poematu. [przypis redakcyjny]
(Bradamanta) została raniona — według Bojarda (ks. III p. 3. i 4.) rzecz miała się tak: W bitwie Franków z Saracenami pod Montalbanem przyszło do strasznej walki między Bradamantą a Rodomontem, królem Algieru. Wtem nadjeżdża Rugier i przynosi wiadomość o zupełnej porażce Karola Wielkiego Bradamanta prosi tedy Rodomonta, iżby walki zaprzestać, gdyż chce w tej ciężkiej chwili połączyć się z cesarzem. Rodomont jednak odmawia. Wtedy Rugier, lubo sam Saracen, podjął się dalszej walki z Rodomontem w zastępstwie dziewicy. Ta oddala się, lecz niespokojna o los Rugiera, wraca po chwili, właśnie w tym czasie, kiedy Rodomont, ogłuszony cięciem Rugiera, wypuścił z ręku miecz i wodze. Szlachetność Rugiera, który nie korzystał ze swej przewagi, skłoniła króla algierskiego do zaprzestania walki. Po oddaleniu się Rodomonta zapytuje Rugier chrześcijanina o stan i imię i jakież było jego zdziwienie, gdy w mniemanym rycerzu odkrył cudownej urody dziewicę. Oboje uczuli naraz moc i potęgę niezwalczonej miłości. Wtem nadbiega hufiec Saracenów i jeden z nich ciął Bradamantę w odkrytą głowę. Kochankowie rzucają się na napastników, ale w wirze walki tracą się z oczu i odtąd przez długi czas nie mogli się znaleźć. [przypis redakcyjny]
Braddon, Mary Elizabeth (1837–1915) — angielska autorka powieści sensacyjnych. [przypis redakcyjny]
Bradley, Francis Herbert — notatka ta odnosi się do książki myśliciela angielskiego, Francisa Herberta Bradleya (1846–1924), pt. Appearence and Reality, którą autor w grudniu 1910 studiował. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
Bradshawa rozkład jazdy kontynentalnych kolei żelaznych (oryg.: Bradshaw's Continental Railway Guide) — seria popularnych rozkładów jazdy połączonych z przewodnikami turystycznymi, publikowanych w Londynie od 1847 do 1939. [przypis edytorski]
Bradshaw (pot.) — Bradshawa miesięczny rozkład jazdy kolei (ang.: Bradshaw's Monthly Railway Guide), seria popularnych rozkładów jazdy połączonych z przewodnikami turystycznymi, publikowanych w Londynie od 1841 do 1961. [przypis edytorski]
braganza — od nazwiska portugalskiej dynastii królewskiej Bragança a. Braganza, tutaj lm braganze w znaczeniu: monarchowie. [przypis edytorski]
braha — mętny wywar pozostały po pędzeniu wódki. [przypis edytorski]
Brahin a. Brahiń — miasteczko na Białorusi, nad rzeką Brahinką; przez pewien czas własność Jeremiego Wiśniowieckiego. [przypis edytorski]
Brahma — bóg stwórca świata w hinduizmie. [przypis edytorski]
Brahma — jeden z aspektów Boga w hinduizmie, stwórca żywych istot. [przypis edytorski]
Brahma — jedno z naczelnych bóstw hinduizmu. [przypis edytorski]
brahmańska metafizyka — brahmanizm to faza rozwoju rozwoju religii indyjskiej między wedyzmem a hinduizmem, w której rozwinięto ideę brahmana, nieopisywalnego nieskończonego bytu, będącego najwyższą powszechną zasadą i rzeczywistością wszechświata, wszechobecną przyczyną wszystkiego. [przypis edytorski]
Brahma — najwyższy bóg mitologii hinduskiej, stwórca świata. [przypis edytorski]
brahmanizm — faza rozwoju rozwoju religii indyjskiej między wedyzmem a hinduizmem, w której rozwinięto ideę brahmana, nieopisywalnego nieskończonego bytu, będącego najwyższą powszechną zasadą i rzeczywistością wszechświata, wszechobecną przyczyną wszystkiego. [przypis edytorski]
Brahman — w hinduizmie najwyższa powszechna zasada i rzeczywistość wszechświata, wszechobecna przyczyna wszystkiego; wyróżnia się dwa aspekty Brahmana: poza wszelkim opisem i wyobrażeniem, podlegający jedynie kontemplacji (nirguna brahman) oraz jako przejawiająca się boska obecność, będąca obiektem kultu (saguna brahman). [przypis edytorski]
Brahma (rel.) — jeden z hinduskiej trójcy bogów (trimurti), stwórca wszechświata. [przypis edytorski]
Brahma, Sziwa i Wisznu — hinduistyczna trójca (Trimurti) jako trzy aspekty najwyższego boga; Brahma stwarza wszechświat, Wisznu go utrzymuje, a Sziwa unicestwia. [przypis edytorski]
Brahma (z sanskr.) — najwyższe bóstwo w religii hinduskiej. [przypis redakcyjny]
Brahms, Johannes (1833–1897) — niemiecki kompozytor okresu romantyzmu. [przypis edytorski]
Brahms, Johannes (1833–1897) — pianista, kompozytor i dyrygent niemiecki epoki romantyzmu. [przypis edytorski]
brajtszwance — futra z brajtszwanców, czyli przedwcześnie urodzonych jagniąt. [przypis edytorski]
brajtszwance (z niem.) — skóry futerkowe jagniąt owiec (gł. rasy karakuł), poronionych lub wyjętych z łona nieżywej matki na dwa tygodnie przed urodzeniem; najczęściej czarne, rzadziej brązowe, kędzierzawe skórki z silnym połyskiem. [przypis edytorski]
brak (daw.) — wybór. [przypis redakcyjny]
brak mi na to talentu (…) krainie. — Śmiało powiedziane, jak na „tapicera i pokojowca” J. K. M.! Ale Molier, mając za sobą króla, wiedział iż może sobie na to pozwolić. [przypis tłumacza]
brakonierski (daw.) — kłusowniczy. [przypis edytorski]
brak opieki lekarskiej… — po wyjeździe moim lekarzem w S. Matheo został aptekarz Polak, p. Sztencel z Kalisza. [przypis autorski]
brakować (daw.) — tu: sprawdzać wagę (z obawy przed fałszerstwem). [przypis edytorski]
brakować (daw.) — tu: wybierać towar. [przypis edytorski]
brakować (daw.) — wybierać. [przypis edytorski]
brakować — przebierać. [przypis redakcyjny]
brakować — tu: piętnować. [przypis redakcyjny]
brakować żołnierzmi (daw.) — wybierać żołnierzy. [przypis edytorski]
brak — prawdop. żołnierze, którzy nie uczestniczyli w starciu pod Glock. [przypis edytorski]
brak (starop.) — wybór. [przypis redakcyjny]
Brak strony; tekst uzupełniono na podstawie innego wydania. [przypis edytorski]
brak — to, co się odrzuca. [przypis redakcyjny]
brak — tu: koń wybrakowany. [przypis redakcyjny]
brak — tu: wybór. [przypis redakcyjny]
Brak (…) u Brzozowskiego podziału dzieła literackiego na treść i formę. Istnieje tylko nierozdzielna całość dzieła (…). Forma jest tylko kresem — S. Brzozowski, Kultura i życie, s. 46. [przypis autorski]
Brakujące i końcowe litery — Patrz fragm. 687. [przypis tłumacza]
Brakuje mu prostoty wiary (…) dlatego wydaje się roztropniejszy od Aryjczyka i wykręca się elastycznie spod każdego ucisku — Nie należy tego jednak tłumaczyć przewagą woli i anormalnym zastojem intelektu, jak to uczynił Schopenhauer, a za nim H. S. Chamberlain, korzystając z jego niedostatecznych rozróżnień psychologicznych. W rzeczywistości Żyd nie ma wcale silnej woli, a jego wewnętrzna niepewność mogłaby nawet z łatwością pochopnie skłonić do błędnego mieszania jej z „masochizmem” duchowym, to jest z ociężałością i bezradnością w chwili postanawiania. [przypis autorski]
brak (…) w Paryżu, obawiam się, że samej energii — w Paryżu, aby być na miejscu, trzeba zwracać uwagę na tysiąc drobiazgów. Jednakże oto bardzo poważny zarzut. Liczba kobiet, które zabijają się z miłości, jest w Paryżu większa niż we wszystkich włoskich miastach razem. Fakt ten sprawia mi sporo kłopotu: nie umiem na niego odpowiedzieć w tej chwili, ale nie zmienia on mego zapatrywania. Może śmierć wydaje się w tej chwili Francuzom drobnostką, tak nudne stało się przecywilizowane życie; lub raczej strzelają sobie w łeb z obolałej próżności. [przypis autorski]
brak ziemi do parcelacji — reforma rolna uchwalona w roku 1919 przez sejm pozostawiała w rękach właścicieli majątki do 180 ha (w Poznańskiem, na ziemiach białoruskich i ukraińskich do 400 ha) i zapewniała im odszkodowanie. Parcelację ograniczono do 200 tys. ha rocznie, jednak w latach 1918–1921 zrealizowano ją zaledwie w 40%. Oddanie parcelacji w ręce różnych banków i spółek doprowadziło do spekulacji ziemią, w rezultacie przechodziła ona przeważnie w ręce bogatych chłopów. Porozumienie stronnictw prawicowych w roku 1923 ograniczyło parcelację prawie wyłącznie do majątków państwowych i publicznych. Również w ostatniej swej wersji z roku 1925 reforma rolna uwzględniała przede wszystkim interesy zamożnych właścicieli ziemskich, nie zaspokajając zupełnie głodu ziemi wśród małorolnego chłopstwa i proletariatu wiejskiego. [przypis edytorski]
Brała (…) przydomki, zwane imioniska — Imioniska są to właściwie sobrykiety. [przypis autorski]
brał na się — zakładał na siebie. [przypis edytorski]
brały lekcje tańca i panicze, i panienki — dziś popr.: brali lekcje tańca i panicze, i panienki. [przypis edytorski]
braliście — rozdanie starostw w dzierżawę wieczystą (uchwały Delegacji z 3 i 4 lutego 1775, zatwierdzone przez Sejm) przez Komisje Rozdawnicze, złożone z zauszników Ponińskiego i Stackelberga; starostwa wakujące rozdawane natychmiast, na inne rozdawane ekspektatywy, tj. prawo objęcia dzierżawy po śmierci żyjącego starosty; o zyskowności świadczy, że Szczęsny Potocki, bardzo w interesach rządny, nakupił ekspektatyw za milion zł. polskich; o moralnej stronie, że obdarowani uważani byli za Sejmu Czteroletniego za pohańbionych i zaprzedańców (ich wykaz zwany «czarną księgą»), i że nawet za czasów Sejmu Podziałowego były wypadki odmowy przyjęcia starostwa ofiarowanego (Czetwertyński). [przypis redakcyjny]
Braliśmy pełną dłonią (…) aż do odurzenia głowy, duszy, serca — J. Wiśniowski, Dzisiejsi. Wrażenia ze współczesnej liryki polskiej, Jasło 1903, s. 26–27. [przypis autorski]
braliśta (gw.) — forma 2 os. lm: braliście. [przypis edytorski]
Brama Brandenburska — zabytkowa budowla w Berlinie, jeden z charakterystycznych punktów miasta. [przypis edytorski]
Brama Brandenburska — zabytkowa budowla w Berlinie, zaprojektowana przez Carla Gottharda Langhansa, zbudowana w latach 1788–1791. [przypis edytorski]
brama de la Villette — jedna z bram Paryża, położona w obszarze La Villette, w 19. dzielnicy; miejsce pozwalające przekroczyć granicę administracyjne miasta. [przypis edytorski]
Brama Dytejska (właśc. Dantejska) — w Boskiej Komedii brama prowadząca do piekieł. [przypis edytorski]
brama Elwiry (hiszp. Puerta de Elvira) — daw. główna brama miejska Grenady, zbudowana w XI w., silnie ufortyfikowana, stanowiła wejście do dzielnicy Albaicín od strony dawnego miasta Elwira. [przypis edytorski]
brama — kraj sukni. [przypis redakcyjny]
brama niebios — «Miejsce modlitwy, skąd modlitwy wznoszą się do Nieba. Midrasz uczy, że Niebiańska Świątynia znajduje się dokładnie ponad ziemską Świątynią [Jerozolimską]», zob. Raszi do 28:17. [przypis edytorski]
Bramante, Donato di Angelo del Pasciuccio (1444–1514) — wł. malarz i architekt. [przypis edytorski]
Brama — popr. Brahma, jeden z bogów religii hinduistycznej, który ma cztery głowy i ręce. [przypis edytorski]
Bramaputra a. Brahmaputra — rzeka w Indiach, jej nazwa oznacza: syn boga Brahmy. [przypis edytorski]
bramaputra — pochodząca z Azji rasa kur. [przypis edytorski]
brama świętego Marcella — brama Saint-Marcel w Paryżu. [przypis redakcyjny]
Brama Skajska — brama prowadząca do Troi. [przypis edytorski]
brambrotowy — brunatnoczerwony. [przypis autorski]
bram (daw.) — listwa u szaty (obramowanie), galon. [przypis edytorski]
bramę — poeta pisze: bromę. [przypis redakcyjny]
bramin — indyjski kapłan posiadający świętą wiedzę. [przypis edytorski]
braminizm — daw.: hinduizm, religia indyjska, w której kapłanami i nauczycielami, przechowującymi świętą wiedzę są bramini; dziś: wyodrębniana niekiedy faza rozwoju rozwoju religii indyjskiej między wedyzmem a hinduizmem właściwym (ok. X–V w. p.n.e.). [przypis edytorski]
braminizm — tu: hinduizm, religia indyjska. [przypis edytorski]
bramin — kapłan hinduski. [przypis edytorski]
bramin — kapłan indyjski. [przypis edytorski]
bramin — kapłan i religijny nauczyciel w hinduizmie, należący do najwyższego stanu społecznego w Indiach. [przypis edytorski]
bramin — kapłan i uczony w religii bramińskiej w Indiach. [przypis edytorski]
bramin — kapłan i uczony w religii bramińskiej w Indiach. [przypis redakcyjny]
bramin — tu zapewne jako kapłan hinduski; bramini to tradycyjnie uprzywilejowana kasta w hinduizmie, pełniąca ważne funkcje społeczne, w tym niekiedy religijne. [przypis edytorski]
Bramin u kresu żywota — Kajus Kaligula, którego charakter szaleńczy jest tak dalece nierozwikłaną zagadką psychologiczną, że historia musiała mu przypisać obłąkanie umysłu — Kaligula miał konia nazwanego Incitatus, którego zaszczycał jedyną szczerą przychylnością, nadawał mu tytuły, otaczał honorowymi urzędniki, karmił pozłacanym owsem itd. Wierzenie zaś braminów w metampsychozę, czyli przechodzenie dusz po śmierci, jest rzeczą dobrze znajomą. Na połączeniu tych dwóch faktów, osnuliśmy obecną naszą fraszkę. [przypis autorski]
bramin — w hinduizmie członek najwyższej kasty społecznej: klasy kapłańskiej. [przypis edytorski]
bramin — w hinduizmie członek najwyższej warny: kasty kapłańskiej. [przypis edytorski]
bramin — w hinduizmie, kapłan i nauczyciel, przechowujący świętą wiedzę. [przypis edytorski]
bramiony — bramowany, obszyty lamówką po brzegach. [przypis edytorski]
Bram Johnson był istotą niezwykłą, jakich niewiele spotyka się nawet w pustkowiach Northlandu — Pod mianem „Northland” rozumie się północny cypel Ameryki dochodzący do koła podbiegunowego. Jest to niemal pustkowie, na którym zanikają wszelkie ślady cywilizacji. [przypis tłumacza]
bramka (daw.) — kobieca ozdoba na czoło i głowę; zdr. od bram, por. obramowanie. [przypis edytorski]
bramka — ozdoba biżuteryjna na czoło i głowę. [przypis edytorski]
bramny (daw.) — przym. od słowa brama. [przypis edytorski]
bramować (daw.) — obszywać brzegi lamówką. [przypis edytorski]
bramować (daw.) — otaczać. [przypis edytorski]
bramować — obrębiać, obszywać, tu: otaczać. [przypis edytorski]
bramować — obszywać brzegi. [przypis edytorski]
bramowany (daw.) — obszyty czymś po brzegach; por.: obramowanie; bram: obszycie, lamówka. [przypis edytorski]
bramowany (daw.) — obszyty lamówką; por. obramowanie. [przypis edytorski]
bramowany — dosł.: obszyty po krawędzi pasem materiału. [przypis edytorski]
bramowany — obrębiony. [przypis edytorski]
bramowany — o brzegach obszytych ozdobną lamówką, pasem futra itp. [przypis edytorski]
bramowany — obszyty czymś po brzegach. [przypis edytorski]
bramowany — obszyty wzdłuż krawędzi ozdobnym sznurem, taśmą itp. [przypis edytorski]
bramowany — tu: obramowany, obszyty. [przypis edytorski]
