Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | chiński | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 10888 przypisów.
Kanał Angielski (ang. English Channel) — angielska nazwa kanału La Manche, oddzielającego Wielką Brytanię od Francji. [przypis edytorski]
Kanał Angielski (ang. English Channel) — ang. nazwa kanału La Manche, oddzielającego Wielką Brytanię od Francji. [przypis edytorski]
Kanał Angielski, ang. English Channel — kanał La Manche. [przypis edytorski]
Kanał — chodzi o La Manche, kanał morski oddzielający Wielką Brytanię od Francji. [przypis edytorski]
kanał Józefa — Bahr Jusuf (aramejskie), kanał łączący Nil z położonym w centrum oazy Fajum jeziorem Moeris. Zbudowany za panowania XII dynastii w naturalnym obniżeniu terenu utworzonym w czasach prehistorycznych przez wielkie wylewy Nilu. Budowie kanału, pracom melioracyjnym i zagospodarowaniu oazy poświęcił swoje panowanie Senuseret II (1880–1874 p.n.e.), zakończył ją jego wnuk Amenemhat III (1855–1808 p.n.e.). [przypis edytorski]
Kanał Kiloński — kanał łączący Morze Północne z Bałtykiem, zbudowany w latach 1887–1895, przebudowany i pogłębiony 1909–1914. [przypis edytorski]
kanał Orfano — kanał znajdujący się w Wenecji, w płn. Włoszech; nazwą (dosł. Kanał Sierocy) wpisuje się w nastrój strofy. [przypis edytorski]
Kanał Sueski — zbudowany przez Francuzów w 1859–1869, połączył M. Śródziemne z M. Czerwonym, umożliwiając Europejczykom żeglugę do Indii bez opływania Afryki. [przypis edytorski]
kanał — tu: sposób. [przypis redakcyjny]
kanały — dziś popr. forma N. lm: kanałami. [przypis edytorski]
kanały na Marsie — zjawisko, w którego istnienie wierzono na przełomie XIX i XX w., a które okazało się złudzeniem optycznym. Na tej podstawie w powszechnej wyobraźni pojawił się koncept cywilizacji inteligentnych Marsjan. [przypis edytorski]
kanały — urodzajność Babilonii podnosiły sztuczne kanały. [przypis tłumacza]
kanalia w konwulsjach — convulsionnaires (fr.): tak nazywano za panowania Ludwika XV grupę jansenistów, którzy wpadali w stan konwulsji w czasie modłów na grobie diakona Parysa, zmarłego w r. 1727. Epidemia ta przybrała znaczne rozmiary i dała powód do częstych rozruchów. [przypis tłumacza]
kanalii — tłuszczy, pospólstwa. [przypis redakcyjny]
Kananejczycy — mieszkańcy Kanaanu, starożytnej krainy na wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego; jej płd. część wskazywana jest w Biblii jako ziemia obiecana Izraelitom przez Jahwe. [przypis edytorski]
Kananejczycy zginęli, gdyż były to małe monarchie, które nie stowarzyszyły się z sobą i nie broniły się wspólnie. — Mowa o wydarzeniach opisanych w biblijnej Księdze Jozuego, kiedy powracający z Egiptu Izraelici podbili Kanaan, Ziemię Obiecaną. [przypis edytorski]
Kanara — Wyspy Kanaryjskie. [przypis redakcyjny]
kanar — cukier. [przypis redakcyjny]
kanar (daw.) — cukier. [przypis redakcyjny]
kanarek — tu: członek tzw. „żółtej” policji (tj. żydowskiej policji w getcie). [przypis edytorski]
Kanaris — znakomity marynarz grecki, jeden z bohaterów walk o niepodległość Grecji. On to zaproponował admirałowi Miaulisowi spalić flotę turecką w porcie Chios i dokonał tego, dwoma łodziami z materiałami palnymi, z niesłychaną śmiałością. Później powtarzał ten czyn kilka razy. Pod koniec życia był admirałem i ministrem marynarki greckiej. [przypis redakcyjny]
kanar, mozga kanaryjska (biol.) — gatunek rośliny zielnej z płd. Europy, której ziarno jest używane jako pokarm dla ptaków. [przypis edytorski]
Kanarya — Wyspy Kanaryjskie. [przypis redakcyjny]
Kanata — Κάναθα, LXX Καάθ, Καάθ, Καανάθ, Κανάθ, קְנָת (LB 32, 42)? Dziś el-Kanawât? [przypis tłumacza]
kancelaria — tu: grodzka; w Rawie było starostwo grodzkie. [przypis redakcyjny]
kancelista (daw.) — urzędnik kancelarii. [przypis edytorski]
kancelista (daw.) — urzędnik kancelaryjny. [przypis edytorski]
kancerz (z niem.) — rodzaj siatki do chwytania ryb. [przypis redakcyjny]
kan (chiń.) — ogrzewana prycza. [przypis autorski]
kancista — zwolennik filozofii Immanuela Kanta. [przypis edytorski]
kancjonał — zbiór pieśni religijnych. [przypis edytorski]
kanclerza i jego żonę — mowa o Pierre Francois Hercule de Serre (1776–1824), prawniku i polityku, który był ministrem sprawiedliwości w l. 1818–1821, oraz jego żonie, która była faworytą Ludwika XVIII przed hrabiną du Cayla. [przypis edytorski]
kanclerz — Baron Gotz, znienawidzony przez szwedzką szlachtę doradca króla, został po jego śmierci uwięziony i stracony. [przypis tłumacza]
kanclerz Crusoe — tak nazywano wicehrabiego Charlesa Henriego Dambray (1760–1829), kanclerza Francji w okresie Restauracji. [przypis edytorski]
Kanclerz… dopowie resztę — znane w drastycznej legendzie powiedzenie Stanisława Leszczyńskiego, które tu sparodiowano. [przypis tłumacza]
kanclerz — kanclerzem w latach 1750–1768 był ojciec pana de Malesherbes, Guillaume de Lamoignonde de Malesherbes (1688–1772). [przypis edytorski]
kanclerz koronny — Mikołaj Prażmowski. [przypis redakcyjny]
kanclerzowi Michałowi — Zastanowić to może słusznie, iż Bielowski tak skory zazwyczaj w pragmatyzowaniu swoich domysłów, z kolei w tym miejscu, jakby dość już o Michale kanclerzu w życiorysie Galla nadmienił, nie widzi się w obowiązku dołączenia żadnego przypisu. Skądże wiedział najpierwej o rodowości jego polskiej? Czy tylko znowu z domysłu? Wyznać może nie chciał prostodusznie z Kownackim, iż „kto był ten Michał kanclerz, o którym Marcin wspomina, w tej chwili nie wie” („Pamiętnik Warszawski” 1819, nr 5, s. 115), ani z tłumaczącym znowu słowa tegoż na język łaciński Bandtkiem: quis hic fuerit, libere ignorare me profiteor. W każdym razie milczenie jego co do dat jakichś z życia tego kanclerza, bądź to na mocy katalogów, bądź innych źródeł, rzeczy nie poprawia. Ostatnią więc instancją są tylko znowu pewne orzeczenia samegoż Galla, który wielbiąc powyższego swego współpracownika, żadnych w istocie wybitniejszych śladów polskości Michała, jak polskości własnej nie zostawia. Entuzjazm wprawdzie, z jakim odzywa się o nim wszędzie, aż do podniesienia na stopień wielkości (magni Michaēlis), dowodzi, iż stanowisko zajmować mógł tenże nie tylko w oczach Galla podniosłe; ale nic więcej. [przypis tłumacza]
kanclerz — urzędnik ministerialny w dawnej Polsce, odpowiadający poniekąd dzisiejszemu ministrowi spraw zagranicznych. [przypis redakcyjny]
kanclerz — właśc. wezyr, główny urzędnik dworu tureckiego. [przypis redakcyjny]
kanclerzyc — syn kanclerza, dziedzic godności kanclerskiej. [przypis edytorski]
kancona a. canzona — włoska pieśń wielogłosowa. [przypis edytorski]
kancona (wł.) — pieśń liryczna. [przypis edytorski]
Kancya — hrabstwo Kent w Anglii. [przypis redakcyjny]
Kandahar — miasto w południowym Afganistanie, stolica prowincji; zajęte w 1878 przez siły brytyjsko-indyjskie podczas drugiej wojny brytyjsko-afgańskiej. [przypis edytorski]
Kandarpa, bardziej znany jako Kamadeva a. Kama — hinduski bóg miłości i pożądania, przedstawiany jako młodzieniec z łukiem i strzałami z kwiatów, któremu często towarzyszą jego święte zwierzęta: papuga lub kukułka (czasem jako dosiadający papugę). [przypis edytorski]
Kandaules (VII w. p.n.e.) — król starożytnej Lidii; wg anegdoty przekazanej przez Herodota, uważał swoją żonę za najpiękniejszą na świecie i nakłonił swojego sługę Gygesa do podglądania jej, gdy będzie naga; kiedy królowa odkryła, że jest obserwowana, kazała Gygesowi wybrać między samobójstwem a zabiciem króla, który ją zhańbił. Gyges zamordował władcę i poślubił królową. [przypis edytorski]
kandelabr — duży, ozdobny, wieloramienny świecznik stojący. [przypis edytorski]
kandelabr — duży, ozdobny, wieloramienny świecznik stojący. [przypis redakcyjny]
kandelabr — duży świecznik. [przypis edytorski]
kandelabr — duży, stojący, kilkuramienny świecznik. [przypis edytorski]
kandelabr — duży, stojący świecznik. [przypis edytorski]
kandelabr — ozdobny stojący świecznik o kilku ramionach. [przypis edytorski]
Kandia — dawna, wenecka nazwa wyspy Krety. [przypis edytorski]
Kandia — dziś Heraklion, największe miasto na Krecie. [przypis edytorski]
Kandia — wyspa Kreta; [z Kandyjej: starop. forma D.lp r.ż; dziś: z Kandii; red. WL]. [przypis redakcyjny]
Kandiota — mieszkaniec Kandii, regionu na Krecie (z miastem Heraklion). [przypis edytorski]
kandor (z łac.) — jasna białość, blask, świetność. [przypis redakcyjny]
kandor (z łac.) — poczciwość, prawość. [przypis edytorski]
Kandyd czyli optymizm — Kandyd jest odpowiedzią na List o Opatrzności Jana Jakuba Rousseau oraz na „filozofię optymizmu” Leibniza, cieszącą się w owym czasie wielką wziętością. W swojej argumentacji ad hominem [tj. „do człowieka”, do konkretnej osoby; Red. WL.], przypomina nieco Sganarela z Molierowskiego Małżeństwa z musu, który, zniecierpliwiony krańcowym sceptycyzmem filozofa Marfuriusza, okłada go kijem, aby mu w najkrótszej drodze udowodnić, że nie wszystkie wrażenia są względne i zwodnicze. [przypis tłumacza]
Kandyd — najgłośniejsza z powiastek filozoficznych Woltera, wymierzona przeciw Leibnizowskiemu „optymizmowi” i filozofii spekulatywnej. [przypis tłumacza]
Kandyd — z fr. candide: naiwny, szczery, czysty. [przypis edytorski]
kandy — kędy, gdzie. Dom Tetmajera stał na wzniesieniu przy drodze bocznej, prowadzącej ku gościńcowi z Krakowa. [przypis redakcyjny]
kandyzować — smażyć w cukrze; tu przen. [przypis edytorski]
kandyzowany (daw.) — smażony w cukrze. [przypis edytorski]
kandyzowany — smażony w cukrze. [przypis edytorski]
Kaneh — Caene, Kainepolis (gr.), ob. Kina, miasto w Górnym Egipcie na wschodnim brzegu Nilu. Ok. 20 km od bardziej znanego starożytnego miasta Koptos (eg. Gebtu, ob. Kift), stolicy 5. nomu Górnego Egiptu. Z okolic Koptos wiodła starożytna trasa na wschód, przez dolinę Wadi Hammamat, do kamieniołomów i kopalń złota na Pustyni Arabskiej i dalej nad wybrzeże Morza Czerwonego, skąd wyprawiano się do kraju Punt, a w późniejszych czasach do Indii. [przypis edytorski]
kanga, popr.: canga (ang.) — jarzmo: drewniana rama umieszczona na szyjach wołów, aby trzymać je razem podczas pracy, lub koromysło: nosidło do noszenia wiader na barkach. [przypis edytorski]
kanguroszczury (biol.) — rodzina australijskich torbaczy spokrewnionych z kangurami, mierzących ok. 30–40 cm długości; niegdyś liczne na całym kontynencie, ob. występują tylko na płd. wybrzeżach. [przypis edytorski]
kania — duży ptak drapieżny z rodziny jastrzębiowatych. [przypis edytorski]
kania — gatunek dużego ptaka drapieżnego z rodziny jastrzębiowatych. [przypis edytorski]
kanianka (Cuscuta L.) — rodzaj roślin z rodziny powojowatych. [przypis edytorski]
kania ruda (łac. Milvus milvus) — duży ptak drapieżny z rodziny jastrzębiowatych. [przypis edytorski]
kania — tu: duży ptak drapieżny z rodziny jastrzębiowatych. [przypis edytorski]
kania — tu: ptak z rodziny jarzębiowatych. [przypis edytorski]
Kanibale śmieją się z króla dziecka — Aluzja do ustępu z Montaigne'a I, 30. [przypis tłumacza]
Kanidiusz, właśc. Publiusz Kanidiusz Krassus (zm. 30 p.n.e.) — rzymski generał, oficer Marka Antoniusza; konsul dokooptowany (40 p.n.e.); jako dowódca w Armenii najechał Iberię (ob. Gruzja), walczył, uczestniczył w kampanii Antoniusza przeciw Partom; w bitwie pod Akcjum dowodził wojskami lądowymi Antoniusza, doradzając przed bitwą, że dla korzystniej byłoby walczyć na lądzie, gdzie mieliby przewagę; po klęsce oskarżony o dezercję, udał się do Egiptu, gdzie został stracony na rozkaz Oktawiana. [przypis edytorski]
Kanidiusz, właśc. Publiusz Kanidiusz Krassus (zm. 30 p.n.e.) — rzymski generał, oficer Marka Antoniusza. [przypis edytorski]
kanie — dziś popr.: kapnie. [przypis edytorski]
kanie — nadchodzi, skrada się chyłkiem. [przypis autorski]
kanie — zjawi się, spadnie. [przypis autorski]
kanikuła (daw.) — wakacje. [przypis edytorski]
kanikuła — okres największych upałów letnich; wakacje. [przypis edytorski]
Kanikuła (z łac. canicula: piesek) — Psia Gwiazda, używana w staroż. Rzymie nazwa Syriusza; Kanikuła przenośnie oznacza okres największych upałów (lipiec–sierpień), kiedy Słońce znajduje się w gwiazdozbiorze Wielkiego Psa, do którego należy Syriusz. [przypis edytorski]
kanikuła (z łac. canicula: pies) — inaczej Syriusz, którego pokazanie się na niebie przypada na największe upały; stąd [daw.] kanikuła: spiekota. [przypis redakcyjny]
kanikuła (z łac., daw.) — wakacje letnie. [przypis edytorski]
kanikuła (z łac.) — letnie wakacje. [przypis edytorski]
kanikularny (daw.) — wakacyjny, letni. [przypis edytorski]
Kaniów — miasto w środkowej części dzisiejszej Ukrainy, leży nad Dnieprem, ok. 120 km na południowy wschód od Kijowa. [przypis edytorski]
kanion — głęboki wąwóz o stromych zboczach. [przypis edytorski]
kanka — naczynie blaszane do przechowywania płynów. [przypis edytorski]
„(…) kankana (…) w naszej estetyce tańczą: pleinairyzm, impresjonizm, dekadentyzm, symbolizm, wibryzm” (…) W przenoszeniu jednak tych nowych terminów na grunt literatury polskiej krytyka była ostrożna — dzieje terminologii literackiej okresu omówił szkicowo I. Matuszewski w książce: Słowacki i nowa sztuka, por. przyp. 38; po nim J. Z. Jakubowski: Materiały do dziejów literatury epoki imperializmu, „Polonistyka” 1948, nr 2; i K. Wyka: Zarys współczesnej literatury polskiej (1884–1925), Kraków 1951, s. 24–47. [przypis autorski]
kankan — francuski taniec z 2. połowy XIX wieku, spopularyzowany przez popisy w paryskich teatrzykach variétés; towarzyszy mu bardzo szybka muzyka, w rytmie galopu, metrum 2/4, charakterystyczne dla kankana figury akrobatyczne, wykonywane często przez cały rząd tancerek, to wyrzut prostej nogi do góry, gwiazda i szpagat. Nazwisko postaci dziennikarza ukuł Brzozowski od nazwy tego popularnego tańca. [przypis edytorski]
kankan (fr. cancan) — taniec wykonywany do bardzo szybkiej muzyki w rytmie galopu, charakteryzujący się figurami akrobatycznymi (wyrzut prostej nogi w górę, szpagat, gwiazda); spopularyzowany przez teatrzyki variétés we Francji w 2. poł. XIX w., a do końca wieku w całej Europie; włączony do operetki Orfeusz w piekle Offenbacha. [przypis redakcyjny]
kankan — kabaretowy taniec francuski. [przypis edytorski]
kankan — żywy, skoczny taniec popularny w kabaretach francuskich w 2. poł. XIX w., charakteryzujący się wysokim unoszeniem nóg przez tancerki; był uważany za skandalizujący. [przypis edytorski]
kankan — żywy, skoczny taniec wykonywany w kabaretach. [przypis edytorski]
kankan — żywy, skoczny taniec wykonywany w kabaretach; zyskał wielką popularność w epoce fin de siecle. [przypis edytorski]
kanka — plastikowa, gumowa lub metalowa rurka stosowana w medycynie, służąca jako końcówka przyrządów do wykonywania irygacji (tj. płukania) jelit lub pochwy. [przypis edytorski]
kankry, karbunkuły, antraksy, francuzy — daw. nazwy rozmaitych rodzajów wrzodów towarzyszących różnym chorobom. [przypis edytorski]
