Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 5211 przypisów.
lemiesz — metalowa część pługa, ostrze zagłębiające się w ziemię podczas orki. [przypis edytorski]
lemiesz — metalowa część pługa, zagłębiająca się w ziemię podczas orki. [przypis edytorski]
lemiesz — ostrze pługa. [przypis edytorski]
lemiesz — ostrze pługa rozcinające ziemię. [przypis redakcyjny]
Le mieux est souvent l'ennemi du bien (fr.) — Najlepsze jest często wrogiem dobrego. [przypis edytorski]
leming — północny gryzoń, żyjący dużymi koloniami. [przypis redakcyjny]
lemma (gr.) — twierdzenie, hasło. [przypis redakcyjny]
Lemna — Lemnos, wyspa na morzu Egejskiem. [przypis redakcyjny]
Lemniady (mit. gr.) — wojownicze kobiety z wyspy Limnos, które w zemście za zdradę wymordowały wszystkich mężczyzn. [przypis edytorski]
Lemnos (mit. gr.) — wyspa, która była przystankiem podczas wyprawy Argonautów po złote runo. [przypis edytorski]
Lemnos — wulkaniczna wyspa w północnej części Morza Egejskiego, uznawana za siedzibę i kuźnię Hefajstosa, boga-kowala. [przypis edytorski]
Lemnos — wyspa na Morzu Egejskim, według mitologii siedziba Hefajstosa. [przypis edytorski]
Le Moine a. Le Moyne, Alphonse (zm.1659) — profesor teologii, członek Sorbony. [przypis edytorski]
le moment approche (fr.) — zbliża się chwila. [przypis edytorski]
le moment de quiétude (fr.) — chwila spokoju, ciszy. [przypis redakcyjny]
lemonazye — rodzaj bardzo ostro marynowanych cytryn indyjskich, podobny do tak zwanych angielskich Pick-Micksów. [przypis tłumacza]
le monde ambiant (fr.) — otaczający świat. [przypis edytorski]
„Le Moniteur de la Mode” (fr.) — monitor mody: tytuł żurnala mód paryskich (monitor: doradca, nauczyciel). [przypis redakcyjny]
„Le Moniteur” — „The New York Commercial Advertiser”. [przypis autorski]
Lemontey, Pierre-Édouard (1762–1826) — historyk, adwokat i polityk francuski. [przypis edytorski]
Le Morte Darthur — zniekształcenie wyrazów francuskich: Mort d'Arthur. Ten tytuł utworu Malory'ego przyjęty został przez naukową literaturę angielską, por. choćby: J. E. Wells, A Manual of English Writings 1050–1400. [przypis tłumacza]
L'Empereur vous attend (fr.) — Cesarz na was czeka. [przypis edytorski]
Lem, Stanisław (1921–2006) — autor fantastyki naukowej o światowej renomie, futurolog i filozof. [przypis edytorski]
lemuralia (z łac.) — obrzędy przebłagalne ku czci duchów zmarłych zwanych lemurami. [przypis edytorski]
Lemuria — hipotetyczny zatopiony ląd na Oceanie Indyjskim, wymyślony przez XIX-wiecznych darwinistów w celu wyjaśnienia izolacji lemurów na Madagaskarze i występowania skamieniałości ich przodków w Afryce i płd.-wsch. Azji. Hipotezę wykorzystała okultystka i założycielka teozofii, Helena Bławatska, publikując teksty, w których twierdziła, że Lemuria była ogromnym kontynentem, ojczyzną Lemurian, przodków ludzi, znacznie wcześniejszą od Atlantydy. [przypis edytorski]
lemur — średniej wielkości ssak, o puszystym futrze, długim ogonie i długich kończynach, prowadzący nocny tryb życia, żyjący w lasach Madagaskaru. [przypis edytorski]
lemury (mit. rzym.) — duchy zmarłych, przedstawiane na nagrobkach jako wychudzone upiory. [przypis edytorski]
lemury (mit. rzym.) — niespokojne lub złośliwe duchy zmarłych. [przypis edytorski]
lemury – strachy nocne. [przypis redakcyjny]
leństwo — poddaństwo, lenno, zależność wasala od seniora. [przypis edytorski]
Lena — dramat Wacława Karczewskiego wydany w 1886 pod pseudonimem Marian Jasieńczyk. [przypis edytorski]
Lenaje — pomniejsze święto greckie ku czci Dionizosa, podczas którego tłoczono pierwsze wino i odbywała się procesja; w Atenach obchodzono je w styczniu, towarzyszyły mu konkursy teatralne tragedii i komedii. [przypis edytorski]
Lenard, Philipp (1862–1947) — niemiecki fizyk, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki (1905); profesor Uniwersytetu Fryderyka Wilhelma we Wrocławiu, Uniwersytetu Kolońskiego i Uniwersytetu Ruprechta i Karola w Heidelbergu; znany ze swych poglądów antysemickich i faszystowskich; fanatyczny nacjonalista, współpracował z reżimem hitlerowskim; w 1936 wydał 4-tomowy podręcznik Deutsche Physik (Fizyka niemiecka), w którym zwalczał stworzone przez Alberta Einsteina teorię względności i mechanikę kwantową jako naukę żydowską. [przypis edytorski]
Lenartowicz, Teofil (1822–1893) — poeta, etnograf. [przypis edytorski]
Lenartowicz, Teofil (1822–1893) — polski poeta okresu romantyzmu, tworzył także rzeźby. Etnograf, współpracownik Oskara Kolberga. Uczestnik powstania 1848 roku. [przypis edytorski]
Lenartowicz, Teofil (1822–1893) — rzeźbiarz i poeta okresu romantyzmu, piszący wiersze utrzymane w stylistyce ludowej, nazywany „lirnikiem mazowieckim”, wysoko ceniony przez Norwida. Samouk wykładający we Włoszech literaturę słowiańską. [przypis edytorski]
Lenart — uproszczone od: Leonard. [przypis edytorski]
Lena — rzeka w azjatyckiej części Rosji, w obwodzie irkuckim i w Jakucji, jedna z największych rzek Azji, 10. pod względem długości na świecie, wypływa ze źródeł w Górach Bajkalskich, uchodzi do Morza Łaptiewów tworząc ogromną deltę, jej długość wynosi 4400 km. [przypis edytorski]
Lenau, Nikolaus (1802–1850) — austriacki pisarz późnoromantyczny. [przypis edytorski]
Lenau, Nikolaus (pseud.), właśc. Nikolaus Franz Niembsch Edler von Strehlenau (1802–1850) — poeta austriacki. [przypis edytorski]
Lenau, Nikolaus, właśc. Nikolaus Franz Niembsch (1802–1850) — austriacki pisarz epoki biedermeier; od 1820 nosił tytuł i nazwisko zarazem: Edler von Strehlenau. [przypis edytorski]
Lenbach, Franz (1836–1904) — niemiecki malarz realistyczny i portrecista; popularność zdobył dzięki portretom osobistości ze świata warstw wyższych, przemysłu i sztuki. [przypis edytorski]
lendler — austriacki taniec ludowy w metrum 3/4, poprzednik walca wiedeńskiego, popularny na początku XIX wieku. [przypis edytorski]
Lenej — Bachus; dar Leneja: wino. [przypis edytorski]
lenek — zdrobn. od: len. [przypis edytorski]
lenić się — tu: linieć. [przypis edytorski]
lenieć — tu: pozbywać się starej skóry (wylinki). [przypis edytorski]
Lenieps, Toussaint-Pierre (1697–1774) — radykalny oponent rządów patrycjatu genewskiego; wygnany z Genewy (1731) za popieranie Micheliego du Crest, zamieszkał w Paryżu, gdzie prosperował jako bankier. [przypis edytorski]
leniwa — w oryginale iners, co może znaczyć również: bezbronna. [przypis edytorski]
Leniwe duchy (…) Czy licha pieśni wstrzymuje was władza — Zwykle kiedy z jednego stanu duchowego przechodzimy w drugi, pierwszy, który porzucamy z jego nałogami, skłonnościami i pamiątkami, niełatwo kładziemy z pamięci naszej. Tak i Dante na drodze nowych usiłowań szuka pociechy i umocnienia się w pieśni Kasseli, który jako mistrz w swojej sztuce, chętnie udziela przyjacielowi żądaną odeń pociechę. Lecz Katon, który sam swojej Marcji w tym miejscu przypominać nie może (patrz pieśń 1 w. 85), strofuje duchy, że dla marnej uciechy z pieśni o wysokim celu swojej drogi zapominają. [przypis redakcyjny]
Leniwka — jedno ramię Wisły w Gdańsku. [przypis redakcyjny]
leniwo — dziś: leniwie. [przypis edytorski]
L'Ennemi a été culbuté… douze canons… cinq mille prisonniers… (fr.) — Nieprzyjaciel został pokonany… dwanaście dział… pięć tysięcy jeńców… [przypis edytorski]
lennik — właściciel ziemi nadanej na prawie lennym przez seniora, obejmującym pewne zobowiązania (np. finansowe) lennika wobec seniora. [przypis edytorski]
lenno — dobra nadane wasalowi przez seniora. [przypis edytorski]
lenno — posiadłość nadawana wasalowi przez suzerena w zamian za służbę. [przypis edytorski]
Le Nôtre, André (1613–1700) — francuski architekt krajobrazu, nadworny ogrodnik króla Ludwika XIV, zaprojektował ogrody Wersalu. [przypis edytorski]
le nom de Hetman (fr.) — tytuł hetmana. [przypis edytorski]
Lenora a. Leonora — imię m.in. dziewczyny porzuconej przez bohatera Cierpień Młodego Wertera. [przypis edytorski]
Lenora mówiła; powiedziała tylko te słowa: „Jeszcze nie teraz”. — być może nawiązanie do słów szekspirowskiej Mirandy: „Kto jestem, nieraz rozpoczętą powieść / Urwałeś nagle, a wszystkie pytania / Zbywałeś słowem: czekaj, nie czas jeszcze.” (Burza, akt I, scena II). [przypis edytorski]
Lenora — tytułowa bohaterka ballady niem. poety Gottfrieda Augusta Bürgera (1747–1794). [przypis edytorski]
lente (łac.) — spokojnie. [przypis edytorski]
lentko (gw.) — lekko. [przypis edytorski]
lento (wł.) — oznaczenie tempa w muzyce: powoli. [przypis edytorski]
lento (wł.) — wolno. [przypis edytorski]
lenung a. leynung (z niem. die Löhnung) — żołd, strawne; por. także lenungowanie: wypłacanie żołdu. [przypis edytorski]
lenung (z niem.) — żołd, płaca żołnierska. [przypis redakcyjny]
lenung (z niem.) — żołd. [przypis edytorski]
Lenz, Jakub Michael Reinholdt (1751–1792) — dramaturg niemiecki; autor m.in. realistycznego dramatu Der Hofmeister (Ochmistrz), 1774 (wznowionego przez Bertolda Brechta w 1952 r.), w którym obnaża feudalne i kapitalistyczne antagonizmy klasowe. [przypis edytorski]
Lenz właśc. Schlesische Industriebau Lenz u. Co. — jedna z firm zaangażowanych w budowę krematoriów i komór gazowych. [przypis edytorski]
Leo Africanus, właśc. al-Hassan ibn Muhammed al-Wazzan al-Zaiyati (ok. 1494–ok. 1554) — podróżnik i dyplomata arabski podróżujący po Afryce, Europie i Azji; w latach 1512–1514 odbył kilka wypraw do Timbuktu nad rzeką Niger. [przypis edytorski]
Leochares (IV w. p.n.e.) — wybitny rzeźbiarz grecki, który tworzył zwłaszcza posągi bóstw; uważany za twórcę m.in. posągu Apolla Belwederskiego, którego rzymska kopia znajduje się obecnie w Muzeum Watykańskim. [przypis edytorski]
Leodium — dawna, łacińska nazwa miasta Liège we wschodniej Belgii. [przypis edytorski]
Leogorasa bażantarnia — czasu wojny peloponeskiej były w Attyce znane i chowane bażanty, jak u nas. Leogoras, jeden z najbogatszych arystokratów, znany z procesu Hermokopidów, w r. 415 wtrącony wraz ze synem Andokidesem do więzienia, ocalał dzięki sprytowi syna, który zwalił winę na pewien arystokratyczny klub, ponieważ wiedział, że członkowie jego uciekli na czas za granicę. [przypis tłumacza]
Leokadia Pancewicz-Leszczyńska (1888–1974) — właśc. Leokadia Rzecznik; aktorka. [przypis edytorski]
Leokadia Pauzewicz ps. „Grażyna” (1925–2012) — w AK od 1943, w powstaniu pełniła funkcję zarówno łączniczki, jak i sanitariuszki batalionu „Oaza”, po wojnie w stolicy. [przypis edytorski]
Leonardo da Vinci (1452–1519) — włoski artysta, uczony i wynalazca; najwybitniejszy przedstawiciel renesansu. [przypis edytorski]
Leonard odprawia obrzędy nowej wiary — Jest to wyraźna aluzja do pomysłów saintsimonistów, którzy zwłaszcza w latach 1830–1832 postulowali stworzenie nowej doktryny religijnej, „nowej wiary religijnej”. (Tytuł wykładu szesnastego Doktryny Saint–Simona jego uczniów, A. Bazarda i B. Enfantina, Warszawa 1961, z 29 VII 1829 brzmiał: List o trudnościach, jakie stoją dzisiaj na zawadzie przyjęciu nowej wiary religijnej). Henryk stwierdza, iż tego właśnie żądał: zobaczyć kapłana nowej wiary. Nieobcy musiał mu być pogląd saintsimonistów, że „misja poety, podobnie jak misja kapłana, polegała zawsze na tym, by porywać masy ku realizowaniu przyszłości, którą jeden z nich opiewał, a drugi głosił (…) przyszłość połączy obie te funkcje w jedną” (s. 502). W pojęciu więc hr. Henryka musiał być Leonard jako kapłan–poeta szczególnie interesujący. [przypis redakcyjny]
Leonato: A zdaje mi się, że jest waleczny — wg Folio; w późn. wydaniu tłumaczenie skorygowano wg Quarto, przypisując tę kwestię Klaudiowi i nieco zmieniając słowa: O ile go znam, jest również waleczny. [przypis edytorski]
Leona X, którego nam śmierć wydarła w roku 1513 — mylna data, Leon X został wtedy dopiero obrany papieżem. Umarł w 1521 r. [przypis redakcyjny]
Leon Biliński herbu Sas (1846–1923) — polityk, ekonomista, profesor i rektor Uniwersytetu Lwowskiego, konserwatysta, w 1919 r. minister skarbu w rządzie Ignacego Paderewskiego. [przypis edytorski]
Leoncavallo, Ruggero (1857–1919) — włoski kompozytor operowy i librecista, twórca popularnej opery Pajace (I Pagliacci, 1892). [przypis edytorski]
Leoncja — głośna hetera. [przypis tłumacza]
Leoncjusz, biskup Antiochii (zm. ok. 358) — teolog syryjski urodzony we Frygii; oskarżany o życie z młodą Eustolią, pozbawił się męskości, by móc z nią mieszkać, co jednak nie oczyściło go z podejrzeń i został złożony z urzędu. [przypis edytorski]
Leoncjusz — biskup Trypolis w Lidii (w zach. Azji Mniejszej) od 359. [przypis edytorski]
Leone Leoni — rzeźbiarz i medalier XVI w. [przypis redakcyjny]
Leonello — syn naturalny Mikołaja d'Este (strofa 42), pozbawił tronu i wypędził Herkulesa, ślubnego syna tegoż Mikołaja. [przypis redakcyjny]
Leon Gambetta (1838–1882) — wybitny polityk francuski; należał do umiarkowanego skrzydła partii republikańskiej; proklamował w r. 1870 republikę. [przypis redakcyjny]
Leon Hebrajczyk — rabin portugalski, który napisał Traktat o miłości, przełożony z włoskiego na francuski i często przedrukowywany w XVI wieku. [przypis tłumacza]
Leonidas, co czarną polewkę jadł w Termopilach — Leonidas, król Sparty, dowodził wojskami greckimi w bitwie z Persami w wąwozie Termopile w 480 r. p.n.e. Ogromna armia Kserksesa wygrała bitwę, ale została wstrzymana, co pozwoliło Grekom wycofać się, uratować flotę i na morzu pokonać Persów w bitwie pod Salaminą. Czarna polewka, zupa z krwi zwierzęcej, podawana tradycyjnie niechcianym zalotnikom, tutaj symbolizuje śmierć w bitwie. [przypis edytorski]
Leonidas — dowódca wojsk greckich w bitwie pod Termopilami, symbol bohaterstwa i mężnego poświęcenia, nawet w sytuacji bez wyjścia. [przypis edytorski]
Leonidas — król Sparty 491–480 p.n.e., poległ pod Termopilami. [przypis edytorski]
Leonidas (zm. 480 p.n.e.) — król i wódz Sparty, jego straceńcza walka przeciw znacznie przeważającym siłom perskim w wąwozie Termopile uratowała grecką flotę i pozwoliła Grekom pokonać najeźdźcę w bitwach pod Salaminą i pod Platejami. [przypis edytorski]
Leonidas (zm. 480 p.n.e.) — król i wódz Sparty; jego straceńcza walka przeciw znacznie przeważającym siłom perskim w wąwozie Termopile uratowała grecką flotę i pozwoliła Grekom pokonać najeźdźcę w bitwach pod Salaminą i pod Platejami. [przypis edytorski]
Leonikus — profesor w Padwie (zm. 1531), który napisał książkę o grze w kości. [przypis tłumacza]
Leon I Wielki (ok. 390–461) — papież (od 440), teolog, święty Kościoła katolickiego i prawosławnego, ojciec i doktor Kościoła. [przypis edytorski]
Leon IX, właśc. Bruno, hrabia Egisheim-Dagsburg (1002–1054) — papież (od 1049); wspierał klasztorną reformę kluniacką; walczył z panującymi w płd. Italii Normanami; jego wysłani do Bizancjum legaci obłożyli patriarchę Konstantynopola klątwą, co zapoczątkowało trwały rozłam między Kościołem zachodnim a wschodnim (schizma wschodnia); święty katolicki. [przypis edytorski]
Leon Łubieński — kolega uniwersytecki Krasińskiego, przeciwnik jego w sprawie pogrzebu Bielińskiego i główny sprawca ówczesnych zajść, razem z nim relegowany z uniwersytetu. [przypis redakcyjny]
Leonora — Gonzaga, córka margrabiego Franciszka, żona Franciszka della Rivere, którego wuj, papież Juliusz II, zrobił księciem Urbinu. [przypis redakcyjny]
Leonora — królewna aragońska, żona Herkulesa I d'Este, matka Alfonsa, Hipolita i Izabelli. [przypis redakcyjny]
