Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 440 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | pospolity | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6504 przypisów.
opatrować (daw.) — dziś popr.: opatrywać. [przypis edytorski]
opatrować (daw.) — zaopatrywać, opiekować się. [przypis edytorski]
opatrować (daw.) — zaopatrywać. [przypis edytorski]
opatrować (starop. forma) — dziś: opatrywać. [przypis edytorski]
opatrowanie a. opatrzowanie (daw.) — zapobieganie, opieka, staranie. [przypis edytorski]
Opatrując słowem wstępnym „Myśli” — [por.] Pascal, Myśli, Poznań, Księgarnia św. Wojciecha. [przypis tłumacza]
opatrywać (daw.) — dbać o co. [przypis redakcyjny]
opatrywać (daw.) — tu: zaopatrzyć (w dostatki i bogactwa). [przypis edytorski]
opatrywać — tu: opiekować się, zajmować się. [przypis edytorski]
opatrywał się — zaopatrywał się. [przypis edytorski]
opatrzać (daw.) — zaopatrywać, zabezpieczać. [przypis edytorski]
opatrzać — tu: zaspokajać. [przypis edytorski]
opatrzeć (daw.) — doglądać. [przypis edytorski]
opatrzeć — dziś popr.: opatrzyć. [przypis edytorski]
opatrzenie (daw.) — opieka, dbałość. [przypis edytorski]
opatrznie (daw.) — opatrznościowo. [przypis edytorski]
opatrznie — opatrznościowo; za sprawą Opatrzności. [przypis edytorski]
Opatrzność (…) dwóch książąt zesłała — Tymi dwoma książętami Kościoła, jak zobaczymy niżej, są św. Franciszek z Asyżu i św. Dominik. [przypis redakcyjny]
opatrzność — tu: przygotowanie, przewidywanie. [przypis edytorski]
Opatrznościż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy Opatrzności. [przypis edytorski]
Opatrznym światłem niebo wypogadza (…) jak najchyżej bieży — Empireum, czyli najwyższe niebo, które bezpośrednim światłem bożym jest oświecone. W tym niebie w krąg się obraca Primum Mobile (pierwsze Rucho), wyrażenie, jakie pozwoliłem sobie tu użyć, opierając się na powadze naszych dawnych pisarzy (Kochanowskiego i innych) krąg, który swój ruch bezpośrednio biorąc od najwyższego nieba, to jest od Empireum, udziela ruchu innym kręgom. W obrocie swoim musi być najchyższym [najchyższy: najszybszy; red. WL], ponieważ obwodem swoim obejmuje wszystkie inne kręgi i wszystkie inne kręgi w wir swojego ruchu porywa. [przypis redakcyjny]
opatrzny — roztropny, przewidujący. [przypis edytorski]
opatrzone potrzebami (daw.) — zaopatrzone i przygotowane. [przypis edytorski]
opatrzony (daw.) — tu: zabezpieczony. [przypis edytorski]
opatrzony (daw.) — wyposażony, zaopatrzony. [przypis edytorski]
opatrzony — tu: zaopatrzony; wyposażony. [przypis edytorski]
Opatrz, Panie, tę wielkość ludu człowiekiem, któryby mógł przed nimi chodzić i wychodzić, a wprowadzać je i wyprowadzać, aby lud Boży nie był jako owca bez pasterza — Niech opatrzy Pan, Bóg duchów wszego ciała, człowieka, któryby był nad tem zgromadzeniem: I mógłby wychodzić i wchodzić przed nimi, a wywodzić je albo wprowadzać; aby lud Pański nie był jako owce bez pasterza. Lb 27,16-17 (Biblia Wujka). [przypis edytorski]
opatrzujecie (daw.) — oparujecie; obdarowujecie. [przypis edytorski]
opatrzyć czym (starop.) — zaopatrzyć w co; zapewnić co. [przypis edytorski]
opatrzyć (daw.) — przygotować a. naprawić. [przypis edytorski]
opatrzyć (daw.) — przygotować. [przypis edytorski]
opatrzyć (daw.) — rozeznać się w czymś. [przypis edytorski]
opatrzyć (daw.) — tu: przygotować. [przypis edytorski]
opatrzyć (daw.) — zabezpieczyć. [przypis edytorski]
opatrzyć (daw.) — zaopatrzyć, przygotować. [przypis edytorski]
opatrzyć (daw.) — zaopatrzyć. [przypis edytorski]
opatrzyć (daw.) — zaopatrzyć, zapewnić środki do życia. [przypis edytorski]
opatrzyć kogoś czymś (daw.) — zaopatrzyć kogoś w coś. [przypis edytorski]
opatrzyć się (daw.) — zobaczyć, zorientować się. [przypis edytorski]
opatrzyć się — dziś: zaopatrzyć się. [przypis edytorski]
opatrzyć — tu: namaścić ostatnimi sakramentami. [przypis edytorski]
opatrzyć — tu: zaopatrzyć (w potrzebne rzeczy, pożywienie i pieniądze na drogę). [przypis edytorski]
opatrzył — tu: obejrzał. [przypis edytorski]
opatrzywszy (…) bez łoskotu — zabezpieczywszy się bez hałasu, po cichu. [przypis redakcyjny]
opat — tytuł przełożonego w niektórych klasztorach. [przypis redakcyjny]
opat (z gr., za pośr. niem. Abt) — przełożony zakonu, zwany także przeorem (łac. prior). [przypis redakcyjny]
O pauvre âme, c'est cela (O, arme Seele, so ist'es recht) — ostatni wers Sagesse brzmi: Pauvre âme, c'est cela!: „Biedna duszo, tak właśnie jest”. [przypis edytorski]
opaźniasz — dziś popr.: opóźniasz. [przypis edytorski]
opędzać — odganiać, przepędzać. [przypis edytorski]
opędzać potrzeby domowe — pokrywać, zaspokajać domowe potrzeby. [przypis edytorski]
opędzić — zaspokoić podstawowe potrzeby. [przypis edytorski]
opętaniec — człowiek niespełna rozumu. [przypis edytorski]
opętanyś jest — dziś: jesteś opętany. [przypis edytorski]
O! Pełneś łaski Bogów (…) rozwarły podwoje — Te trzy wiersze w tekście oryginału są po łacinie pisane: O sanguis meus, o superinfusa/ Gratia Dei, sieut tibi, cui/ Bis unquam coeli ianua reclusa. Zapewne dla przypomnienia, że prapradziad poety mówił po łacinie, językiem wówczas powszechnym, gdy jeszcze język ludowy włoski wyrobiony nie był. [przypis redakcyjny]
O Penaty (di Penates) — bóstwa gospodarstwa domowego, strzegące zapasów (penus). [przypis tłumacza]
openhajm, właśc. Oppenheim — miasto w zach. Niemczech; tu: gatunek wyrabianego tam wina reńskiego. [przypis edytorski]
Operabor et quis avertet illud? (łac.) — „Uczynię to, któż to odwróci?”. [przypis tłumacza]
opera buffa — włoska opera komiczna; gatunek opery powstały w XVIII w. we Włoszech. [przypis edytorski]
opera buffa (z wł. buffo: komiczny, śmieszny) — włoska opera komiczna; gatunek opery powstały w XVIII w. we Włoszech. [przypis edytorski]
operacja — tu: działanie. [przypis edytorski]
operacji — działania, działalności. [przypis redakcyjny]
opera d'inchiostro (wł.) — dosłownie: praca atramentem. [przypis redakcyjny]
Opera — gmach opery paryskiej, wówczas największy na świecie, bogato ozdobiony rzeźbami i malowidłami, został oddany do użytku w 1875 r. Liczy 2200 miejsc. [przypis redakcyjny]
opera komiczna — opera buffa, wł. opera popularna w XVIII w., zawierająca pierwiastki ludowe. [przypis edytorski]
operalnia — budynki należące do opery królewskiej. [przypis redakcyjny]
opera manuum nostrarum (łac.) — dzieła rąk naszych. [przypis redakcyjny]
Opera Nazionale Balilla — włoska faszystowska organizacja młodzieżowa działająca w latach 1926–1937, której nazwa pochodzi od przydomka Balilla, jaki nosił Giovanni Battista Perasso, chłopak z Genui, który według legendy w 1746, rzucając kamieniem w żołnierza, dał sygnał do powstania przeciwko siłom Habsburgów okupującym miasto. [przypis edytorski]
Opera quae ego facio in nomine patris mei, haec testimonium perhibent de me (…) (łac.) — J 25–27: „Sprawy, które ją czynię w imieniu Ojca mego, te o mnie świadczą. Ale wy nie wierzycie, bo nie jesteście z owiec moich. Owce moje głosu mego słuchają”. [przypis tłumacza]
operari sequitur esse — scholastyczna formułka, zawierająca twierdzenie, że działanie następuje zgodnie z bytem, tzn. że jakim ktoś lub coś jest, tak też postępuje lub działa. Schopenhauer stosuje to, jak wiemy, do charakteru człowieka (esse) i do jego uczynków (operari); zob. rozdz. V niniejszej rozprawy. [przypis tłumacza]
operator — tu: żartobliwie o fryzjerze. [przypis redakcyjny]
Opera — tu: obecnie Lwowski Narodowy Akademicki Teatr Opery i Baletu im. Salomei Kruszelnickiej, dawniej Teatr Miejski. [przypis edytorski]
opera (tu przen. pot.) — dziwna sytuacja, niezwykła historia. [przypis edytorski]
Opera za trzy grosze (niem. Die Dreigroschenoper) — musical Bertolta Brechta z muzyką Kurta Weilla, z prapremierą w Berlinie w 1928; adaptacja angielskiej opery balladowej Opera żebracza (1728). [przypis edytorski]
O, per Deum (…) iaculantur (łac.) — O, na Boga! to nie Aarhusen, ale Kopenhaga, gdzie strzelają przy oblężeniu. [przypis redakcyjny]
opiać (daw.) — wyśpiewać. [przypis edytorski]
O Piaście, synu kołodzieja — tłumacz pozwolił sobie tu na ingerencję, przyjął za późniejszymi podaniami, że Piast był kołodziejem i nadał rozdziałowi tytuł O Piaście, synu kołodzieja, który został tu zmieniony za wydaniem krytycznym. W Kronice Galla Piast nie jest kołodziejem, lecz oraczem (ratajem) książęcym; od niego zaczyna się dynastia, poprzez potomków wymienionych przez kronikarza: Siemowita, Lestka i Siemiomysła wiodąca do historycznego już władcy Mieszka I. [przypis edytorski]
opich — roslina występująca na bagnach. [przypis edytorski]
opich — seler zwyczajny (Apium graveolens) lub inna roślina z rodziny selerowatych. [przypis edytorski]
opieczętowali drzwi — był to zwyczaj stosowany w Anglii w okresie zarazy, przy czym czynności tej dokonywał urzędnik hrabstwa zwany konstablem. [przypis redakcyjny]
opiekać się (daw.) — dziś: opiekować się. [przypis edytorski]
opiekać się — dziś: opiekować się. [przypis edytorski]
opiekać się — dziś popr.: opiekować się. [przypis edytorski]
opiekać się (starop.) — opiekować się. [przypis edytorski]
opiekać (starop.) — opiekować, zajmować. [przypis redakcyjny]
Opieka — chodzi o instytucję opieki społecznej, reaktywowanej po II wojnie w ramach rządowego Resortu Pracy, Opieki Społecznej i Zdrowia. [przypis edytorski]
opieka — dziś popr. forma 3 os.lp cz. ter.: opiekuje. [przypis edytorski]
opiekalnik (daw.) — opiekun. [przypis edytorski]
opiekalnik jest (starop.) — opiekunem [jest]. [przypis redakcyjny]
opiekalnik (starop.) — opiekun. [przypis redakcyjny]
Opieka — opieka społeczna; w 1923 uchwalono ramową ustawę o opiece społecznej, realizowanej jako jedno z zadań samorządowych; na podstawie rozporządzenia z 1928 powołano gminnych opiekunów społecznych, pełniących obowiązki honorowo i nieodpłatnie, oraz utworzono komisje opieki społecznej. [przypis edytorski]
opiek (daw.) — opieka. [przypis redakcyjny]
opiek (daw.) — opieka [przypis redakcyjny]
opiekuństwo — dziś: opieka. [przypis edytorski]
opiekun — tu: opiekun prawny wyznaczany małoletnim sierotom. W prawodawstwie staropolskim opiekun posiadał prawie całkowitą władzę (praktycznie przez nikogo niekontrolowaną) nad swym podopiecznym. Częste też były fakty nadużyć, np. zmuszania dzieci do wstąpienia do klasztoru (majątek zagarniał wtedy opiekun, zwykle najbliższy krewny) czy do małżeństwa z samym opiekunem. Taki, między innymi, zamiar względem Klary rozważa Cześnik. [przypis redakcyjny]
opiekuny, (…) rywale — dziś popr. formy B. lm: opiekunów, rywali. [przypis edytorski]
opierał się — w pierwodruku brak słów: opierał się. [przypis redakcyjny]
opierścienić — tu: objąć. [przypis edytorski]
opierunek (daw.) — pranie; dziś obecny w wyrażeniu: „zapewnić komuś wikt i opierunek”, czyli wyżywienie i czystą odzież, czy w ogóle utrzymanie. [przypis edytorski]
o pierwiastku pobudzającym i popędzającym, nazywanym przez Hipokratesa ενορμων (dusza) — W wyd. 1774 (Amsterdam) czytamy: „(…) nazywanym przez Hipokratesa po grecku (duszą)”. [przypis tłumacza]
O pierwszym Bolesławie, który się zowie Chrobrym albo Wielkim — w innym tłum.: O pierwszym Bolesławie, którego zwano Sławnym lub Chrobrym. [przypis edytorski]
