Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 18167 przypisów.
pierścień [Saturna] (…) dosyć płaski, jak to bardzo dobrze odgadł pewien znakomity mieszkaniec naszego małego globu — astronom Christiaan Huygens (1629–1695). [przypis tłumacza]
pierścień — tu w charakterze osłony palca łucznika. [przypis edytorski]
Pierścień Wielkiej Damy — w rękopisie i w niektórych wydaniach pojawia się tytuł rozszerzony: Pierścień Wielkiej Damy czyli ex machina Durejko. [przypis redakcyjny]
pierścienice (biol.) — typ zwierząt bezkręgowych mających wydłużone ciało złożone z szeregu pierścieni. [przypis edytorski]
pierścienisty (daw.) — tu: układający się w pierścienie. [przypis edytorski]
pierścienisty (daw.) — upierścieniony, ozdobiony pierścieniami. [przypis edytorski]
pierścionek Dyjanny — chodzi o księżyc, którego patronką w mit. rzym. była Diana. [przypis edytorski]
pierś ich Turna obecność zapali — konstrukcja z szykiem przestawnym; inaczej: „obecność Turna zapali ich pierś” a. „obecność Turna wywoła zapał w ich piersi” itp. [przypis edytorski]
pierśmi — dziś N.lm: piersiami. [przypis edytorski]
pierśmi — dziś: piersiami. [przypis edytorski]
pierś nie bosa — pierś opancerzona. [przypis edytorski]
pierśny — piersiowy. [przypis edytorski]
pierś ową, co włócznią przebita — Pierś Chrystusa. Myśl tych kilku wierszy jest taka: dziwisz się, dlaczego Adam bezpośrednio stworzony i Chrystus jako Bóg człowiek nie byli podobni do Salomona. [przypis redakcyjny]
piersiami pracować (daw.) — głęboko, z wysiłkiem oddychać. [przypis edytorski]
piersi — dziś popr. forma N. lm: piersiami. [przypis edytorski]
Piersi Hekuby, karmiące Hektora — Hekuba była żoną króla Priama i matką Hektora, najdzielniejszego z wojowników trojańskich podczas wojny trojańskiej. [przypis edytorski]
piersi jej jak dwa młode koźlęta… — autor czerpie z biblijnej Pieśni nad pieśniami (Pnp 4, 5). [przypis edytorski]
piersim nastawował (starop. forma) — piersi nadstawowałem; nadstawiałem piersi. [przypis edytorski]
pierst (daw.) — palec (rdzeń zachował się w słowie pierścień, oznaczającym to, co się na palec zakłada). [przypis edytorski]
pierszyna — a. pierwszyna: nowina, nowa rzecz (zob. Słownik Lindego); dziś utarło się: pierwszyzna; kuligi tutaj przez g na końcu (w w. 697 było: kulikiem) dla rymu do frygi, albo raczej poprzednio kulikiem dla rymu z krzykiem.; fryga: zabawka zwana dziś częściej bąkiem. [przypis redakcyjny]
pierszyna — dziś: pierwszyzna. [przypis edytorski]
pierwej (daw.) — dawniej. [przypis edytorski]
pierwej (daw.) — najpierw, na początku; wcześniej. [przypis edytorski]
pierwej (daw.) — najpierw. [przypis edytorski]
pierwej (daw.) — najpierw; tu: prędzej. [przypis edytorski]
pierwej (daw.) — wcześniej. [przypis edytorski]
pierwej — dziś raczej: wpierw, najpierw. [przypis edytorski]
pierwej — najpierw. [przypis edytorski]
pierwej — najpierw, wcześniej. [przypis edytorski]
pierwej niż (starop.) — tu: zanim. [przypis edytorski]
pierwejże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; znaczenie: najpierw przecież. [przypis edytorski]
pierwey był (…) nie bił (starop.) — nie biłbyś się wcześniej. [przypis edytorski]
pierwiastek (daw.) — początek; zalążek. [przypis edytorski]
pierwiastek (daw.) — tu: element. [przypis edytorski]
pierwiastek — tu: kawałek, cząstka. [przypis edytorski]
pierwiastkowych — pierwszych. [przypis edytorski]
pierwiastkowy (daw.) — pierwszy, początkowy. [przypis edytorski]
pierwiastkowy (daw.) — początkowy; pierwotny. [przypis edytorski]
pierwiastkowy (daw.) — początkowy, tu: wstępny. [przypis edytorski]
pierwiosnka — dziś pierwiosnek jest rodzaju męskiego. [przypis edytorski]
pierw — najpierw; w pierwszej kolejności. [przypis edytorski]
pierwobylec — pierwotny mieszkaniec; por. tubylec. [przypis edytorski]
pierwocina — początek, zalążek. [przypis edytorski]
pierwoj (…) wtoroj gildii (ros.) — pierwszej, drugiej gildii. [przypis edytorski]
pierworodztwo — «Składanie ofiar było [początkowo] obowiązkiem pierworodnych, Jakub zaś myślał sobie: ten niegodziwiec nie jest godny, by składać Bogu ofiary», zob. Raszi do 25:31. [przypis edytorski]
pierwosny (daw.) — pierwszy sen, tuż po zaśnięciu. [przypis edytorski]
pierwospy (daw.) — pierwszy sen. [przypis redakcyjny]
pierwotniaki, Protozoa (biol.) — drobne, w większości jednokomórkowe organizmy jądrowe, zaliczane tradycyjnie (do XX w.) do królestwa zwierząt, obecnie stanowiące część królestwa protistów. [przypis edytorski]
pierwotnie — tu: prymitywnie. [przypis edytorski]
Pierwotny tekst konwencji berneńskiej, http://global.oup.com/booksites/content/9780198259466/15550015, (dostęp 11.12.2013), art. 5. [przypis autorski]
pierwotny — tu: prymitywny. [przypis edytorski]
pierwszą (…) część Przybytku — przedsionek, Ulam. [przypis tłumacza]
pierwszą drogą (starop.) — drogą, którą przyszli wcześniej. [przypis edytorski]
Pierwszą lekarką polską była dr med. Anna Tomaszewicz-Dobrska — Właściwie, według Karbowiaka (Dzieje wychowania w wiekach średnich), pierwszą lekarką polską była Joanna Medica w XIII w. w Poznaniu. Skończyła studia, ale czy praktykowała, nie jest to jeszcze dowiedzione, na Zachodzie bowiem w średnich wiekach kobiety-lekarze były bojkotowane przez ciało profesorskie. Bakalarze medycyny musieli przysięgać, iż z nimi, zarówno jak z praktykującymi Żydami i analfabetami w żadne stosunki wchodzić nie będą. [przypis autorski]
Pierwszą lożę niemiecką w Hamburgu organizują też wysłańcy z Anglii — Potwierdza to Eryk Schmidt w cyt. dziele o Lessingu II, s. 424. [przypis autorski]
pierwszą radę Chrystusową — „Jeżeli chcesz być doskonałym, idź, sprzedaj, co masz, i daj ubogim, a będziesz miał skarb w niebie: a przyjdź i pójdź za mną” (Słowa z Ewangelii św. Mateusza, rozdz. 19, w. 21). [przypis redakcyjny]
pierwszą razą — dziś popr. forma: pierwszym razem. [przypis edytorski]
Pierwszą tedy rzeczą, jeśli się chce poznać historię Włoch, to nie czytać autorów powszechnie uznanych; nigdzie lepiej nie znano ceny kłamstwa, nigdzie lepiej nie było ono opłacane. — Paweł Giovio, biskup w Como, Aretino i stu innych mniej zabawnych, których nuda, jaką zieją, ocaliła od niesławy, Robertson, Roscoe pełni są kłamstw. Guicciardini sprzedał się Kosmie I, który drwił sobie z niego. Za naszych czasów Coletta i Pignotti mówili prawdę, ten ostatni w stałym strachu, że go usuną ze stanowiska, chociaż chciał, aby go drukowano dopiero po jego śmierci. [przypis autorski]
Pierwsza czytanka — odniesienie do lektury dla szkół podstawowych okresu międzywojennego (np. Pierwsza czytanka dla dzieci, Marjan Falski, Kamil Mackiewicz, Książnica Polska Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, Warszawa, Lwów 1921 r.) [przypis edytorski]
pierwsza dusza, jaką pierwsza siła (…) w ziemski proch wcieliła — Pierwsza dusza, Adam, jako bezpośrednio stworzony przez Boga. [przypis redakcyjny]
pierwsza dusza (…) oczekiwała Tego (…), który ukarał jej płoche łaknienie na sobie samym przez śmierć i cierpienie — Chrystus Pan, który śmiercią krzyżową zgładził grzech Adama. [przypis redakcyjny]
pierwsza gwiazda — [tu:] Księżyc. [przypis redakcyjny]
pierwsza i wtóra, i trzecia ustawa — mowa o pierwszych trzech przykazaniach dekalogu w podziale katolickim, regulujących stosunek ludzi do Boga. [przypis edytorski]
pierwsza jego inwektywa pozbyła go współpracownictwa [Juliana] Oszackiego i [Konrada] Rakowskiego — mowa o artyk. K. Ehrenberga pt. „Uwagi”, którego druk rozpoczęto w 248 nr „Głosu Narodu”. Oszacki i Rakowski (1876–1916) zamieścili w nr 42 „Życia” z 5. 11. 1898 r. oświadczenie (powtórzone we wszystkich pismach codziennych), że występują z redakcji „Głosu Narodu” oburzeni „Uwagami” Ehrenberga. (Rakowski pisywał potem do „Życia” krytyki teatralne, od r. 1900 współpracował stale z „Czasem”). [przypis edytorski]
pierwsza krew (starop.) — tu: młodość, dawna krewkość. [przypis edytorski]
pierwsza krucjata (1096–1099) — pierwsza ze średniowiecznych wypraw wojennych rycerstwa europejskiego przeciwko muzułmanom, mająca na celu zdobycie Jerozolimy i Ziemi Świętej oraz uwolnienia wschodnich chrześcijan spod islamskiej władzy. [przypis edytorski]
Pierwsza Księga Ezdrasza — księgami Ezdrasza nazywa się wiązane z imieniem Ezdrasza cztery księgi biblijne, uznawane w całości lub częściowo za kanoniczne przez różne kościoły chrześcijańskie. W polskiej terminologii pierwsza z nich nazywa się Księgą Ezdrasza (w skrócie: Ezd), bez dodawania numeru. [przypis edytorski]
Pierwsza Księga Mojżesza — biblijna Księga Rodzaju. Pierwsze pięć ksiąg Biblii, opowiadających najważniejsze wydarzenia z pradawnych czasów i historię patriarchów narodu żydowskiego aż do wyjścia z Egiptu pod wodzą Mojżesza i początku podboju Kanaanu, tradycyjnie nazywa się Księgami Mojżeszowymi. [przypis edytorski]
Pierwsza przysięga (…) dzieci — Diderot cytuje tu samego siebie (Przyczynek do podróży Bongainville'a). [przypis tłumacza]
pierwsza — [publikacja:] Poselstwo z Ziemi Ucisku do Synów jej w rozproszeniu. [przypis redakcyjny]
pierwsza (…) sfera — Sfera Primum Mobile. [przypis redakcyjny]
Pierwsza strofa jest naśladownictwem burszowskiej pieśni niemieckiej. [przypis redakcyjny]
Pierwsza walka wyborcza powstała w roku 1877 przy wyborach uzupełniających do Rady Państwa> (…) przy następnych wyborach była przeciw niemu ostra walka i upadł — Walenty Bęc wybrany był posłem 28 listopada 1877. W pierwszym głosowaniu brało udział 285 wyborców: 134 w Tarnobrzegu, 90 w Mielcu, 61 w Ropczycach. W Tarnobrzegu Bęc otrzymał 75 głosów, ks. Teczkowski z Grębowa 26, Trzaskowski, dyr. gimnazjum z Tarnowa 23, Jakubowicz, starosta 7, Lewicki, włościanin z Majdanu 3; w Mielcu wszystkie prawie głosy otrzymał starosta tamtejszy Zdankiewicz; w Ropczycach rozstrzeliły się głosy między ks. Sapeckim a starostą tamtejszym Gałeckim. W wyborze ściślejszym brało udział 221 wyborców, z tego z Tarnobrzega 113, w Mielcu 49, w Ropczycach 59. W Tarnobrzegu Bęc otrzymał 89 głosów, Zdankiewicz 24; w Mielcu wszystkie głosy otrzymał Zdankiewicz; w Ropczycach Bęc otrzymał 36 głosów, Zdankiewicz 23. W całości Zdankiewicz miał 96 głosów, a Bęc 125 i został wybrany. W izbie poselskiej jawił się po raz pierwszy 12 stycznia 1878, wybór jego uznany za ważny 1 lutego; odtąd cicho i głucho o nim: nie przemawiał, nie wystąpił z żadnym wnioskiem ani z interpelacją, nie wybrany do żadnej komisji. Przy nowych wyborach w r. 1879 w okręgu Tarnobrzeg-Mielec-Ropczyce wybrany został hr. Jan Tarnowski. [przypis autorski]
pierwsza wojna rzymsko-żydowska (66–73 n.e.) — rozpoczęta wybuchem żydowskiego powstania przeciwko panowaniu rzymskiemu w Judei, zakończona zwycięstwem Rzymian, zniszczeniem całego kraju i śmiercią dziesiątków tysięcy mieszkańców; podczas oblężenia i szturmu Jerozolima została zniszczona, zaś Świątynia spłonęła (70 n.e.). [przypis edytorski]
pierwsza zaprowadza konstytucyjne rządy — te słowa dopisał autor w wyd. z 1816 r. [przypis edytorski]
pierwsza z tych manifestacji — prawdopodobnie demonstracja pierwszomajowa w roku 1898, organizowana przez PPS, przy czynnym udziale Wojciechowskiego. [przypis redakcyjny]
Pierwsze Cesarstwo Francuskie — państwo francuskie, w którym najwyższą władzę sprawował Napoleon Bonaparte jako cesarz Francuzów, Napoleon I (w latach 1804–1814 i 1815). [przypis edytorski]
pierwsze cesarstwo Mahometa — zapewne chodzi o imperium arabskie w okresie ekspansji, w VII–XI w. [przypis edytorski]
pierwszego dnia miesiąca Panemos — lipca; Clementz: Neumond, p. V, XIII, 7, uwaga. [przypis tłumacza]
Pierwszego dnia — tj. 19 kwietnia 1773 r. [przypis redakcyjny]
pierwszego dziejopisa — autorka pomija tutaj dwóch poprzednich wielkich kronikarzy dziejów polskich: Galla Anonima, nieznanego z imienia mnicha benedyktyńskiego, który żył w czasach Bolesława III Krzywoustego (na przełomie XI i XII w.), oraz Wincentego Kadłubka, biskupa krakowskiego z przełomu XII i XIII w. Być może autorka miała na uwadze to, że Jan Długosz w swojej pracy starał się być obiektywny i korzystał z dokumentów, podczas gdy jego poprzednicy tworzyli dzieła, których charakter moralizatorski górował nad ścisłością faktów historycznych. [przypis edytorski]
pierwszego i aż do ostatnich czasów jedynego tłumaczenia Orlanda — w 1901 r. dzieło Ariosta ukazało się w Warszawie, pod tytułem Orland oszalały w tłumaczeniu Felicjana Medarda Faleńskiego (1825–1910); wydanie tłumaczenia Piotra Kochanowskiego, w naukowym opracowaniu prof. Jana Czubka wyszło nakładem Akademii Umiejętności w drukarni Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie w 1905 r.; wydanie Zakładu Narodowego im. Ossolińskich z 1965 r. w oprac. Romana Pollaka (BN seria II, nr 150) opiera się również na przekładzie Piotra Kochanowskiego. [przypis edytorski]
pierwszego masz (…) lament — tj. egzekucje i grabież. [przypis tłumacza]
pierwsze jego utwory w oryginale, tj. po niemiecku — tj.: Zur Psychologie des Individuums. I. Chopin und Nietzsche. II. Ola Hansson (O psychologii jednostek) z 1892, a zwłaszcza poematy prozą: Totenmesse (Msza żałobna) z 1893, Vigilien (Wigilie) z 1894, De Profundis z 1895, Im Malstrom (W Malstrom) z 1896, Satanskinder (Dzieci Szatana) z 1897 roku. [przypis edytorski]
pierwszej lepszej świni (quemquam porcellam, Reiz.) — Rzymian, zamiłowanych rolników i hodowców świń (zob. wyżej, w. 662) nie raziło to porównanie. [przypis tłumacza]
pierwszej siły teraz nie zna (starop.) — już nie czuje poprzedniej siły. [przypis edytorski]
pierwszem — daw. forma N. i Msc. lp liczebników porządkowych, przymiotników oraz imiesłowów przym. r.n.; dziś tożsama z r.m.: pierwszym. [przypis edytorski]
pierwszem — daw. forma N. i Msc. lp liczebników porządkowych r.n.; dziś tożsama z r.m.: pierwszym. [przypis edytorski]
pierwsze męże — dziś popr. forma B. l. mn.: pierwszych mężów. [przypis edytorski]
pierwszeństwa mieć nie będziesz! —«Nie otrzymasz już wszystkich tych przywilejów, które ci się należały [jako pierworodnemu]. I w czym przejawiła się twoja porywczość? Żeś wstąpił na łoże ojca twojego, por. Genesis 35:22», zob. Raszi do 49:4. [przypis edytorski]
pierwsze niebo — [tu:] księżyc. [przypis redakcyjny]
Pierwsze odkrycia — polon, aktyn, hel (…) Już znana w świecie uczonych, poślubia idealistę — wbrew temu co sugeruje tekst, Maria Skłodowska poślubiła Pierre'a Curie w 1895, przed odkryciem nowych pierwiastków, zanim stała się szeroko znana w świecie naukowym. W poszukiwaniu tematów do pracy doktorskiej w 1897 zajęła się badaniami nad radioaktywnością i kiedy doszła do intrygujących rezultatów, jej mąż przerwał swoje badania nad magnetyzmem i dołączył do niej. 18 lipca 1898 wspólnie przedstawili pracę donoszącą o odkryciu nowego, radioaktywnego pierwiastka: polonu, zaś 26 grudnia o odkryciu kolejnego: radu. Natomiast aktyn nie został odkryty przez Marię Skłodowską-Curie, lecz przez przyjaciela i współpracownika małżeństwa Curie, André-Louis Debierne, który w 1899 wykrył go otrzymanych od nich w przesączach. Wzmianka o helu, gazie szlachetnym odkrytym 30 lat wcześniej w chromosferze Słońca, dotyczy zapewne wyizolowania tego pierwiastka na Ziemi przez Williama Ramsaya w 1895. [przypis edytorski]
Pierwsze podanie — Podanie to, napisane w r. 1664 (po pierwszym zakazie), miało na celu szczególnie obronę sztuki przed atakami proboszcza św. Bartłomieja. [przypis tłumacza]
pierwsze roraty — pierwsza niedziela Adwentu, która przypadała w 1661 r. 27 listopada. [przypis redakcyjny]
pierwsze święcenia — les quatre ordres mineurs, niestanowiące przeszkody do powrotu do życia świeckiego. [przypis tłumacza]
Pierwsze wydanie rozprawy z r. 1781 — Szymon Askenazy, Listy Mably'ego, „Kwartalnik historyczny”, Rocznik XIV, str. 229 i nast. [przypis redakcyjny]
pierwsze zatargi o herbatę i tabakę z londyńską administracją — konflikt między władzą centralną w Anglii a koloniami w Ameryce Północnej narastał przez dłuższy czas, a jego tło stanowiło ograniczanie rozwoju gospodarczego kolonii poprzez akty prawne zakazujące np. uprawy niektórych produktów oraz nakładające wysokie cła na towary, dla których kolonie miały stanowić jedynie rynek zbytu; dla kolonii amerykańskich wprowadzono opłatę stemplową od aktów urzędowych, przesyłek i druków, a cłem obłożono m.in. herbatę, po czym w 1773 r. parlament angielski uchwalił ustawę o herbacie (Tea Act) zezwalający Kampanii Wschodnio-indyjskiej na bezpośredni handel herbatą z pominięciem kupców amerykańskich i brytyjskich. Taka polityka doprowadziła do buntu kolonii, której pierwszym spektakularnym aktem było zatopienie całego transportu herbaty indyjskiej w porcie w Bostonie (wydarzenie znane jako „bostońska herbatka”), co dało początek wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych (1775–1783). [przypis edytorski]
pierwszorzędny — tu: ważny, główny, czołowy. [przypis edytorski]
Pierwszy, co swą utopił broń w brzuchu bestyej / Franciszkiem się mianował (…) Maksymilian drugi (…) tuż podle Karła stał piątego — wymienieni tu bohaterowie: Franciszek I, król francuski, cesarz Maksymilian I i Karol V. [przypis redakcyjny]
Pierwszy człowiek z ziemi ziemski (…) — we współczesnym tłumaczeniu Biblii Tysiąclecia: „Pierwszy człowiek z ziemi — ziemski, drugi Człowiek — z nieba. Jaki ów ziemski, tacy i ziemscy; jaki Ten niebieski, tacy i niebiescy” 1 Kor 15, 47–48. [przypis edytorski]
